KAPITULO UNO
“Isiling Mo ang Akon Ihambal”
1, 2. Ngaa masaligan mo ang imo mabasa sa Biblia?
“MAY abyan nga mas suod pa sa isa ka utod.” (Hulu. 18:24) Naeksperiensiahan mo na bala ini? Masaligan mo ang ginasiling sang matuod nga abyan. Kon sugiran ka niya sing butang nga maayo ukon paathagan sang iya himuon, ginapatihan mo sia. Ginabaton mo kag ginasunod gilayon ang ginapatalupangod niya sa imo. Ginapamatian mo ang iya laygay, kay madugay mo na napamatud-an nga gusto ka gid niya buligan. Gusto niya nga magmadinalag-on ka, kag amo man sina ang gusto mo para sa iya agod magdugay ang inyo pag-abyanay.
2 Amo gid sina nga klase sang abyan ang mga lalaki nga ginpasulat sang Dios sang mga tulun-an sa Biblia. Mapatihan mo ang ila ginhambal kag makasiguro ka nga para gid ini sa imo kaayuhan. Dapat nga amo kuntani sini ang pagtamod sang mga Israelinhon sa “mga tawo [nga] nagpamulong gikan sa Dios samtang ginatuytuyan sila sang balaan nga espiritu.” (2 Ped. 1:20, 21) Ang ginpasulat sang Dios sa pinakadaku nga libro parte sa mga tagna amo si Jeremias, nga amo man ang nagsulat sang Panalambiton kag duha pa ka tulun-an sa Biblia.
3, 4. Ano ang pagkabig sang pila sa tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton, pero ngaa sayop ina nga pagtamod? Iilustrar.
3 Pero ginakabig sang pila ka bumalasa sang Biblia ang sinulatan ni Jeremias nga ‘indi para sa ila.’ Ginahunahuna nila nga ang unod sang tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton puro lang mga tagna parte sa kalaglagan kag kabudlayan.a Pero, matuod bala ina?
4 Matuod, prangka nga paandam kag laygay ang ginsulat ni Jeremias. Pero kon kaisa, ginahimo man ini sang isa ka abyan. Ginprangka kag gintadlong man gani ni Jesus ang iya abyan nga mga apostoles sang nagpakita sila sing sayop nga panimuot. (Mar. 9:33-37) Pero positibo ang panguna nga mensahe ni Jesus, nga nagpakita kon paano matigayon ang kahamuot sang Dios kag ang malipayon nga palaabuton. (Mat. 5:3-10, 43-45) Kaangay man sini ang mga sinulatan ni Jeremias, nga bahin sang “bug-os nga Kasulatan” nga mapuslanon sa “pagtadlong sa mga butang.” (2 Tim. 3:16) Prangka nga ginsugid ni Jeremias ang pagtamod ni Jehova sa mga nagpangangkon nga nagaalagad sa Iya pero nagaantos bangod sa ila malain nga mga buhat. Apang, ang tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton may mensahe sang paglaum kag nagapakita kon paano pakamaayuhon ang aton palaabuton. Gintagna man ni Jeremias kon paano tumanon sang Dios ang iya katuyuan, kag nadalahig kita sa katumanan sini. Positibo gid kag makapalig-on ining duha ka tulun-an.—Basaha ang Jeremias 31:13, 33; 33:10, 11; Panalambiton 3:22, 23.
5. Paano kita makabenepisyo sa mga sinulatan ni Jeremias?
5 Subong bahin sang katawhan sang Dios, ang aton kalipay karon kag paglaum sa palaabuton naangot sa mga ginsulat ni Jeremias. Isa ka halimbawa sini amo ang aton nahiusa nga paghiliutod. Ang iya mga sinulatan makabulig sa aton nga magbakod ang aton paghiliutod kag maaplikar ang laygay ni Pablo: “Mga kauturan, padayon kamo nga magkasadya, nga magpasibu, nga malugpayan, nga maghunahuna nga may paghilisugot, nga magkabuhi sing mahidaiton; kag ang Dios sang gugma kag paghidait mangin kaupod ninyo.” (2 Cor. 13:11) May kaangtanan man ang ginsulat ni Jeremias sa aton ginabantala. Bisan ginasugid naton sa iban ang katapusan nga mga adlaw kag ginapaandaman sila sa nagahilapit nga katapusan sini nga sistema, positibo gihapon ang aton mensahe kay nagahatag ini sing paglaum. Isa pa, mapuslanon gid sa aton adlaw-adlaw nga pagkabuhi ang ginsulat ni Jeremias. Madamo sa iya inagihan kag mensahe ang pareho gid sa aton sitwasyon subong. Para mahangpan ini, binagbinaga ang gindak-an kag asaynment sining huwaran nga manalagna nga ginsilingan sang Dios: “Isiling mo ang akon ihambal.”—Jer. 1:9.
6, 7. Ngaa makasiguro kita nga interesado gid ang Dios kay Jeremias, kag sa ano nga kahimtangan sia nabun-ag?
6 Ang mag-asawa nga nagahulat nga mabun-ag ang ila bata masami nga nagahunahuna kon ano ang matabo sa ila bata. Ano ayhan sia nga klase sang tawo, kag ano ang iya mga handum, karera, kag mga kadalag-an? Mahimo nga amo sina ang ginhunahuna sang imo mga ginikanan. Amo man sina ang ginhunahuna sang mga ginikanan ni Jeremias. Pero, pinasahi ang iya kahimtangan. Ngaa? Ang Manunuga sang uniberso interesado gid sa kabuhi kag mga hilikuton ni Jeremias.—Basaha ang Jeremias 1:5.
7 Huo, antes pa nabun-ag si Jeremias, gingamit sang Dios ang Iya ikasarang sa paghibalo sa palaabuton. Interesado gid sia sa bata nga mabun-ag sa pamilya sang mga saserdote sa aminhan sang Jerusalem, sang tungatunga nga bahin sang ikapito nga siglo B.C.E. Indi ini maayo nga tion sa Juda bangod nagagahom ang malauton nga si Hari Manases. (Tan-awa ang pahina 19.) Sa kalabanan sang iya 55 ka tuig nga paggahom, ginhimo ni Manases ang malain sa atubangan ni Jehova. Amo man sini ang ginhimo sang iya anak nga si Amon. (2 Hari 21:1-9, 19-26) Pero may daku nga pagbag-o sang nagbulos ang masunod nga hari sang Juda. Ginpangita ni Hari Josias si Jehova. Sa iya ika-18 ka tuig nga paggahom, gintinluan ni Josias ang duta gikan sa idolatriya. Nagpahalipay gid ini sa mga ginikanan ni Jeremias. Sa tion man sang paggahom ni Josias ginsugo sang Dios ang ila bata.—2 Cron. 34:3-8.
Ngaa dapat ka mangin interesado sa tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton?
NAGPILI ANG DIOS SING HUMALAMBAL
8. Ano ang ginsugo kay Jeremias, kag ano ang iya reaksion?
8 Wala kita makahibalo sang edad ni Jeremias sang ‘ginhimo sia sang Dios nga manalagna sa mga pungsod.’ Mahimo nga manug-25 anyos sia, ang edad nga mahimo magsugod sa pagpangalagad ang saserdote. (Num. 8:24) Pila man ang iya edad, nagsabat si Jeremias: “O Soberanong Ginuong Jehova! Indi ako makahibalo kon paano maghambal, kay bata pa ako.” (Jer. 1:6) Nangalag-ag sia, ayhan naghunahuna nga bata pa gid sia ukon indi kalipikado sa daku nga responsibilidad kag sa paghambal sa publiko nga kinahanglan himuon sang isa ka manalagna.
9, 10. Sa ano nga mga sitwasyon ginbaton ni Jeremias ang sugo sa iya, pero ngaa nangin makahaladlok sang ulihi ang iya asaynment?
9 Ginsugo si Jeremias sang tion nga ginadula ni Hari Josias ang makangilil-ad nga butig nga pagsimba kag ginapasanyog ang matuod nga pagsimba. Wala kita makahibalo kon daw ano kasuod si Jeremias kay Josias, pero pabor gid ang sitwasyon para sa matuod nga manalagna. Nagtagna man sa Juda sanday Sofonias kag Nahum sang maaga nga bahin sang paggahom ni Josias.b Nagpanagna man si Hulda sa tion sang paggahom ni Josias, pero malain nga mga hitabo ang iya gintagna. Kag naeksperiensiahan ni Jeremias ang iya gintagna. (2 Hari 22:14) May tion pa gani nga ginluwas sia sang iya mga abyan nga sanday Ebed-melec kag Baruc gikan sa pat-od nga kamatayon ukon ginproteksionan gikan sa mga kaaway.
10 Ano ang imo batyagon kon pilion ka sang Dios nga magpanagna sang matigdas nga mensahe? (Basaha ang Jeremias 1:10.) Binagbinaga ang isa ka mensahe nga kinahanglan ipahayag ni Jeremias. Sang 609 B.C.E., nagapadulong na ang puersa sang Babilonia sa Jerusalem. Nagapaabot si Hari Zedequias sang makalilipay nga mensahe paagi kay Jeremias. Pero indi amo sina ang mensahe sang Dios para sa iya.—Basaha ang Jeremias 21:4-7, 10.
ISA KA TAWO PAREHO SA ATON
11. Ngaa mabudlay ang asaynment ni Jeremias, pero ano ang ginpasalig sa iya?
11 Ibutang ta nga magapahayag kita sing matigdas nga mensahe kag paghukom batok sa malain nga mga hari, saserdote, kag butig nga mga manalagna. Amo gid sini ang kinahanglan himuon ni Jeremias. Pero buligan kita sang Dios pareho sang ginhimo niya kay Jeremias. (Jer. 1:7-9) May salig ang Dios sa pamatan-on nga si Jeremias, nga nagasiling: “Ginhimo ko ikaw sa sini nga adlaw nga isa ka siudad nga may pamakod kag isa ka haligi nga salsalon kag pader nga saway agod mabatuan mo ang bug-os nga kadutaan, ang mga hari sang Juda, ang iya mga pangulo, ang iya mga saserdote, kag ang katawhan sa sini nga duta. Magapakig-away sila sa imo, apang indi sila magadaug sa imo, kay ‘kaupod mo ako nga magaluwas sa imo,’ siling ni Jehova.”—Jer. 1:18, 19.
12. Ano ang pila ka rason kon ngaa mahangpan naton ang balatyagon ni Jeremias?
12 Normal nga tawo si Jeremias. Kaangay sia sa aton. Bisan madugay na sia nagkabuhi, ang iya mga inagihan pareho gid sa sitwasyon naton. Nagapakig-angot kita sa lainlain nga tawo sa aton matag-adlaw nga pagkabuhi kag mga buluhaton sa kongregasyon, kaangay sang pagpakig-angot ni Jeremias sa mga tawo sa iya palibot. Makatuon kita kay Jeremias, nga kaangay ni manalagna Elias, “isa ka tawo nga may balatyagon kaangay sang aton.” (Sant. 5:17) Binagbinagon naton ang pila sa sini.
13, 14. Ngaa mahimo mahangpan sang pila ka Cristiano ang naagyan ni Jeremias kay Pasur, subong sang makita sa pahina 10?
13 Sang nagligad nga mga tuig, indi bala nga nakaeksperiensia ka sing maayo kag malain nga kahimtangan? Amo man si Jeremias. Isa ka bes, ginsakit sia kag ginbutang sa pandog sang isa ka prominente nga saserdote nga si Pasur. Sa sulod sang pila ka oras, ginpandugan sia amo nga napilitan sia nga magsiuktot. Ginayaguta pa gid sia sang mga manugpamatok. Kon ikaw sa iya lugar, maantos mo ayhan ang pagyaguta kag pagsakit?—Jer. 20:1-4.
14 Indi katingalahan nga nagsiling si Jeremias: “Pakamalauton ang adlaw nga natawo ako! . . . Ngaa nabun-ag pa ako agod makita lang ang kabudlayan kag kalisod, kag mapatay sa kahuy-anan?” (Jer. 20:14-18) May rason gid nga magluya ang iya buot. Nagabatyag ka man bala kon kaisa nga wala ka sing pulos, wala sing nahimo, ukon indi pa gani takus sa pag-alagad kay Jehova? Makabenepisyo ka gid kon mahibaluan mo ang mga inagihan ni Jeremias kag kon paano niya ini gin-atubang.
Ano ang natun-an mo sa pagsugo ni Jehova kay Jeremias? Ngaa mahangpan mo si Jeremias?
15. Ngaa makabenepisyo kita sa pag-usisa sa pagbag-obag-o sang balatyagon ni Jeremias?
15 Ang mga tinaga sang pagkawalay paglaum sa Jeremias 20:14-18 amo ang ginsugpon sang manalagna pagkatapos sang iya pag-amba sang pagdayaw kay Jehova. (Basaha ang Jeremias 20:12, 13.) Nagabag-obag-o man bala ang imo balatyagon? Malipayon ka gid, kag nian hinali ka lang maluyahan sing buot. Makabulig gid sa aton kon usisaon naton ang naagyan ni Jeremias. Maathag nga pareho sia sa aton sing balatyagon. Gani, makabenepisyo gid kita sa pag-usisa sa mga ginhimo kag mga reaksion sining tawo nga gingamit sang Manunuga subong maisog nga humalambal.—2 Cron. 36:12, 21, 22; Esd. 1:1.
16. Sin-o pa ang makatuon sa kahimtangan ni Jeremias?
16 Mahangpan man sang pila si Jeremias bangod sa isa pa niya ka kahimtangan. Ano ini? Nakabaton sia sing indi kinaandan kag ayhan mabudlay nga sugo: Indi magpangasawa. (Basaha ang Jeremias 16:2.) Ngaa amo sini ang ginsugo ni Jehova, kag ano ang epekto sini kay Jeremias? Ano ang matun-an sang mga utod nga wala nagminyo, tuyo man ukon indi? May dapat bala pamalandungan ang mga Saksi nga minyo sa ginsiling sang Dios kay Jeremias? Kag kamusta ang mga mag-asawa nga wala sing bata? Paano makabulig sa inyo ang kasaysayan ni Jeremias?
17. Ano ang matun-an naton sa ginsiling sang Jeremias 38:20?
17 Isa ka bes, ginpalig-on ni Jeremias ang hari sang Juda: “Palihug tumana ang ginahambal ko sa imo nga ginsiling ni Jehova, kag mangin maayo ang imo kahimtangan, kag mabuhi ka.” (Jer. 38:20) Ini nga kasaysayan makabulig sa aton sa pagpakig-angot naton sa iban, lakip sa mga tawo nga wala nagasunod sa mga dalanon ni Jehova pero mahimo pa naton buligan. Subong man, maayo nga sundon naton ang pagpakig-angot ni Jeremias sa mga nagatuman sa Dios. Huo, madamo gid kita sing matun-an kay Jeremias.
ANG ATON MATUN-AN SA SINI NGA LIBRO
18, 19. Ano ang pila ka pamaagi nga mahimo binagbinagon ang tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton?
18 Mabuligan ka sini nga libro para mausisa ang mga tulun-an sa Biblia nga Jeremias kag Panalambiton kag makatuon sa sini. Paano? Gingiyahan sang Dios si Pablo sa pagsulat: “Ang pagsulat sa bug-os nga Kasulatan gintuytuyan sang Dios kag mapuslanon ini sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagtadlong sa mga butang, sa pagdisiplina sa pagkamatarong.” (2 Tim. 3:16) Lakip sa sini ining duha ka tulun-an.
19 Siempre pa, ang tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton mahimo binagbinagon sa lainlain nga paagi. Halimbawa, mahimo ini tun-an sing bersikulo por bersikulo, nga ginabinagbinag ang kahulugan ukon sitwasyon sang ginsulat ang tagsa ka bersikulo. Ukon mahimo kita magkonsentrar sa magkaanggid nga mga hitabo—ipaanggid ang mga karakter kag hitabo nga ginlaragway sa Jeremias kag Panalambiton sa mga tawo kag sa mga nagakatabo karon. (Ipaanggid ang Jeremias 24:6, 7; 1 Corinto 3:6.) Ang isa pa ka paagi amo ang pagtuon sa ginasugid sining duha ka tulun-an parte sa kahimtangan kag mga hitabo sang una. (Jer. 39:1-9) Sa pagkamatuod, importante gid ini nga impormasyon para mausisa sing maayo ang Jeremias kag Panalambiton. Ang Kapitulo 2 nga, “Pag-alagad sa ‘Hingapusan nga mga Adlaw,’” magasugid sa aton kon ano ang kahimtangan sang panahon ni Jeremias kag kon paano gingiyahan sang Dios ang mga hitabo.
20. Ano ang matun-an naton sa tulun-an sang Jeremias kag
20 Pero, indi amo sina ang panguna nga katuyuan sini nga libro. Binagbinagon naton ang tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton subong regalo sang Dios nga makabulig sa aton bilang mga Cristiano. (Tito 2:12) Matukiban pa gid naton nga ining duha ka tulun-an puno sang impormasyon nga ‘mapuslanon sa pagpanudlo.’ Nagaunod ini sing praktikal nga mga panugda kag mga halimbawa para masangkapan kita kag makasarang sa pag-atubang sa mga kabudlayan. Matuod gid ini bisan di-minyo kita, minyo, gulang, payunir, manug-aman sa pamilya, asawa, ukon estudyante. Makabulig gid sa aton ining duha ka inspirado nga tulun-an para ‘masangkapan sa tagsa ka maayong buhat.’—2 Tim. 3:17.
21. Ngaa ginakalangkagan mo ang masunod nga pagtuon?
21 Samtang ginabinagbinag mo ang tagsa ka kapitulo sini nga libro, talupangda ang mga punto nga magamit mo. Pat-od nga ang Jeremias kag Panalambiton nagapatalupangod sa aton sang ginsulat ni Pablo: “Ang tanan nga butang nga ginsulat sadto ginsulat sa pagtudlo sa aton, agod paagi sa aton pagbatas kag paagi sa lugpay gikan sa Kasulatan makatigayon kita sang paglaum.”—Roma 15:4.
Ano ang imo matun-an sa tulun-an sang Jeremias kag Panalambiton sa imo matag-adlaw nga pagkabuhi?
a Gingamit sa pila ka lenguahe ang tinaga nga “jeremiad,” nga nagakahulugan sing “pagpang-atake” ukon “pagpangakig.” Ginlaragway sang pamantalaan nga The Washington Post ang isa ka pelikula parte sa pagbag-o sang ekolohiya kag klima subong “inconvenient [makatublag nga] jeremiad.”
b Sang ulihi nga bahin sang pagpanagna ni Jeremias, ang kontemporaryo niya nga mga manalagna amo sanday Habacuc, Obadias, Daniel, kag Ezequiel. Mga 40 ka tuig nga nagpangalagad si Jeremias antes nalaglag ang Jerusalem sang 607 B.C.E., kag nagkabuhi pa sia sing kapin sa 20 ka tuig pagkatapos sini.