Mga Reperensia Para sa Pagkabuhi kag Pagministeryo nga Workbook Para sa Miting
SEPTIEMBRE 3-9
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | JUAN 1-2
“Naghimo si Jesus sang Iya Una nga Milagro”
(Juan 2:1-3) Pagligad sang duha ka adlaw, may ginhiwat nga punsion sa kasal sa Cana nga sakop sang Galilea, kag yara didto ang iloy ni Jesus. 2 Gin-agda man si Jesus kag ang iya mga disipulo. 3 Sang naubos ang alak, nagsiling ang iloy ni Jesus sa iya: “Wala na sila sing alak.”
Ang Cristo—Ang Gahom sang Dios
3 Sa isa ka punsion sa kasal sa Cana sa Galilea, ginhimo ni Jesus ang iya una nga milagro. Mahimo nga mas madamo ang bisita sangsa ginapaabot. Ano man ang kahimtangan, naubusan sila sang alak. Bisita man si Maria nga iloy ni Jesus. Ginpamalandungan gid niya sa malawig nga tion ang tanan nga tagna parte sa iya anak, kag nahibaluan niya nga pagatawgon ini nga “Anak sang Labing Mataas.” (Luc. 1:30-32; 2:52) Nagapati bala sia nga may gahom si Jesus nga wala pa niya mapakita? Sa Cana, maathag nga naluoy sanday Maria kag Jesus sa bag-o ginkasal kag indi nila gusto nga mahuy-an sila. Nahibaluan ni Jesus nga obligasyon ang pagpakita sing kaalwan. Gani milagruso niya nga ginhimo nga “maayo nga alak” ang mga 100 ka galon (380 ka litro) nga tubig. (Basaha ang Juan 2:3, 6-11.) Obligado bala si Jesus nga himuon ini nga milagro? Indi. Nagaulikid sia sa mga tawo kag ginailog niya ang kaalwan sang iya langitnon nga Amay.
(Juan 2:4-11) Apang si Jesus nagsiling sa iya: “Ngaa mabalaka kita sa sina? Ang akon tion wala pa mag-abot.” 5 Ang iya iloy nagsiling sa mga nagaalagad: “Himua ninyo ang bisan ano nga isiling niya sa inyo.” 6 May anom ka tadyaw nga bato didto nga ginagamit sa pagpaninlo suno sa pagsulundan sang mga Judiyo. Ang kada tadyaw masudlan sing mga duha ukon tatlo ka sukob. 7 Si Jesus nagsiling sa ila: “Pun-a ninyo sing tubig ang mga tadyaw.” Gani ginpuno nila ini tubtob sa baba. 8 Nagsiling pa sia: “Magsandok kamo kag dalha ini sa manugdumala sang punsion.” Gani gindala nila ini. 9 Gintilawan sang manugdumala sang punsion ang tubig nga nangin alak. Apang wala sia makahibalo kon diin naghalin ang alak, (pero nahibaluan ini sang mga nagaalagad nga nagsandok sini). Dayon, gintawag niya ang nobyo 10 kag ginsilingan: “Una nga ginaserbe sang kalabanan nga tawo ang maayo nga alak, kag kon hubog na ang mga tawo, ginaserbe nila ang mapigaw nga alak. Apang ginserbe mo ang maayo nga alak tubtob karon.” 11 Ginhimo ini ni Jesus sa Cana sang Galilea subong panugod sang iya mga milagro. Paagi sini ginpadayag niya ang iya himaya, kag ang iya mga disipulo nagtuo sa iya.
Ang Iya Una nga Milagro
Amo ini ang una nga milagro ni Jesus. Sang nakita ini sang bag-o nga mga disipulo, nagbakod ang ila pagtuo sa iya. Dayon si Jesus, ang iya iloy, kag ang iya mga utod sa iloy naglakbay pakadto sa siudad sang Capernaum sa aminhan-katundan nga baybayon sang Dagat sang Galilea.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Juan 1:1) Sa ginsuguran yara ang Pulong, kag ang Pulong kaupod sang Dios, kag ang Pulong isa ka dios.
nwtsty study note para sa Ju 1:1
ang Pulong: Ukon “ang Logos.” Sa Griego, ho loʹgos. Sa sini nga bersikulo, gingamit ini bilang titulo. Gingamit man ini sa Ju 1:14 kag sa Bug 19:13. Ginpakilala ni Juan kon kay sin-o ini titulo. Iya ini ni Jesus. Ini nga titulo ginhatag kay Jesus bilang espiritu nga tinuga antes sia nangin tawo, sa tion sang iya pagministeryo sa duta bilang perpekto nga tawo, kag pagkatapos sia ginhimaya sa langit. Si Jesus ang nagapahayag sang Pulong sang Dios, ukon Humalambal, para isugid ang impormasyon kag instruksion sa iban pa nga espiritu nga mga anak sang Manunuga kag sa mga tawo. Gani masiling gid naton nga antes si Jesus nagkadto sa duta, nakighambal si Jehova sa mga tawo paagi sa Pulong, ang iya humalambal nga anghel.—Ge 16:7-11; 22:11; 31:11; Ex 3:2-5; Huk 2:1-4; 6:11, 12; 13:3.
kaupod: Sa literal, “pakadto sa.” Sa sini nga konteksto, ang Griego nga preposition nga pros nagapahangop nga malapit kag updanay. Ginapakita man sini nga magkatuhay ang mga persona, nga sa sini nga bersikulo, amo ang Pulong kag ang lamang matuod nga Dios.
ang Pulong isa ka dios: Ukon “ang Pulong balaan [ukon, “kaangay sang dios”].” Ang ginsiling ni Juan nagalaragway sang kinaiya sang “Pulong” (sa Griego, ho loʹgos; tan-awa ang study note para sa ang Pulong sa sini nga bersikulo), nga amo si Jesucristo. Ang Pulong amo ang panganay nga Anak sang Dios, nga bangod sa iya gintuga sang Dios ang tanan nga butang. Gani nagakaigo lang nga tawgon sia nga “isa ka dios; kaangay sang dios; balaan; balaan nga persona.” Madamo nga translator ang nag-translate sini nga “ang Pulong Dios,” nga nagahimo kay Jesus nga tupong sa Dios nga Labing Gamhanan. Pero may mabakod nga mga rason kon ngaa masiling naton nga wala ginapahangop ni Juan nga “ang Pulong” amo man ang Labing Gamhanan nga Dios. Una, ang mga tinaga antes kag pagkatapos sini, pareho nga nagapakita nga “ang Pulong” “kaupod sang Dios.” Isa pa, ang Griego nga tinaga nga the·osʹ tatlo ka beses nga mabasa sa bersikulo 1 kag 2. Sa una kag sa ikatlo, antes sang tinaga nga the·osʹ may definite article sa Griego; sa ikaduha, wala ini sing article. Para sa madamo nga iskolar, talalupangdon nga wala sing definite article antes ang ikaduha nga the·osʹ. Kon ang article gingamit sa sini nga konteksto, ang the·osʹ nagapatuhoy sa Dios nga Labing Gamhanan. Pero sa ikaduha, wala sing article ang the·osʹ, nga nagapakita nga ang ginalaragway sini amo ang kinaiya sang “Pulong.” Gani, gin-translate ini sang pila ka translation sang Biblia sa English, French, kag German pareho sang pag-translate sang Bag-ong Kalibutan nga Badbad, nga nagapahangop sing ideya nga “ang Pulong” “isa ka dios; balaan; balaan nga persona; tulad-dios nga sahi; kaangay sang dios.” Pareho man sini ang dumaan nga mga translation sang Ebanghelyo ni Juan sa mga dialekto nga Sahidic kag Bohairic sang Coptic nga lenguahe, nga mahimo ginbalhag sang ikatlo kag ikap-at nga mga siglo C.E., kay magkatuhay ang ila pag-translate sang una kag ikaduha nga the·osʹ sa Ju 1:1. Ini nga mga translation nagapadaku sang kinaiya sang “Pulong.” Ang iya kinaugali pareho sa Dios, pero wala nila sia ginhimo nga tupong sa iya Amay, ang labing gamhanan nga Dios. May kaangtanan sa sini nga bersikulo, ang Col 2:9 nagsiling nga “ang tanan nga kinaiya sang Dios yara sa [Cristo].” Kag suno sa 2Pe 1:4, bisan ang masigkamanunubli sang Cristo ‘mangin mga umalambit sa kinaugali sang Dios.’ Dugang pa, sa Septuagint nga translation, ang Griego nga tinaga nga the·osʹ amo ang katumbas sang Hebreo nga mga tinaga nga gina-translate “Dios,” ʼel kag ʼelo·himʹ, nga ginahunahuna nga pareho sang kahulugan sa “Isa nga Gamhanan; Isa nga Makusog.” Ining Hebreo nga mga tinaga gingamit sa pagpatuhoy sa labing gamhanan nga Dios, iban nga dios, kag sa mga tawo. (Tan-awa ang study note para sa Ju 10:34.) Ang pagtawag sa Pulong nga “isa ka dios,” ukon “isa nga gamhanan,” nagahisanto sa Isa 9:6, nga nagatagna nga ang Mesias pagatawgon nga “Gamhanan nga Dios” (indi “Labing Gamhanan nga Dios”) kag sia man ang “Dayon nga Amay” sang tanan nga may pribilehiyo nga mangin sakop niya. Ang kakugi sang iya Amay, si “Jehova sang mga kasuldadusan,” ang magatuman sini.—Isa 9:7.
(Juan 1:29) Sang masunod nga adlaw nakita niya si Jesus nga nagapalapit sa iya, kag nagsiling sia: “Tan-awa, ang Kordero sang Dios nga nagakuha sang sala sang kalibutan!
nwtsty study note para sa Ju 1:29
ang Kordero sang Dios: Sa tapos si Jesus mabawtismuhan kag makabalik halin sa pagsulay sang Yawa, ginpakilala sia ni Juan nga Manugbawtismo bilang “ang Kordero sang Dios.” Ini nga ekspresyon diri lang mabasa kag sa Ju 1:36. (Tan-awa ang Apendise A7.) Bagay gid nga ipaanggid si Jesus sa kordero. Sa bilog nga Biblia, ang mga karnero ginahalad para sa sala kag para makapalapit sa Dios. Ginalandong sini ang halad nga ginhimo ni Jesus sang ginhatag niya ang iya perpekto nga kabuhi bilang tawo para sa katawhan. Ang ekspresyon nga “ang Kordero sang Dios” nagapatuhoy sa pila ka teksto sa Kasulatan. Bangod pamilyar gid si Juan nga Manugbawtismo sa Hebreong Kasulatan, ang iya ginsiling mahimo nagapatuhoy sa isa sa masunod: ang karnero nga lalaki nga ginhalad ni Abraham sa baylo kay Isaac (Ge 22:13), ang kordero sa Paskua nga gin-ihaw sa Egipto sang ginluwas sa pagkaulipon ang mga Israelinhon (Ex 12:1-13), ukon ang karnero nga lalaki nga ginahalad sa halaran sang Dios sa Jerusalem kada aga kag kada kasisidmon (Ex 29:38-42). Mahimo ginapensar man ni Juan ang tagna ni Isaias, diin ang isa nga ginatawag ni Jehova nga “akon alagad” ‘daw karnero nga gindala sa ilihawan.’ (Isa 52:13; 53:5, 7, 11) Sang ginsulat ni apostol Pablo ang iya una nga sulat sa mga taga-Corinto, ginpatuhuyan niya si Jesus nga “aton kordero sa Paskua.” (1Co 5:7) Si apostol Pedro nagsiling parte sa “hamili nga dugo sang Cristo, nga kaangay sang dugo sang kordero nga wala sing depekto kag wala sing higko.” (1Pe 1:19) Kag sobra 25 ka beses nga ginpatuhuyan sing malaragwayon ang mahimayaon nga si Jesus sa libro sang Bugna nga “Kordero.”—Iban pa nga halimbawa: Bug 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.
Pagbasa sa Biblia
(Juan 1:1-18) Sa ginsuguran yara ang Pulong, kag ang Pulong kaupod sang Dios, kag ang Pulong isa ka dios. 2 Kaupod na sia sang Dios sa ginsuguran. 3 Ang tanan nga butang nagluntad paagi sa iya, kag wala sing bisan isa ka butang nga nagluntad nga indi paagi sa iya. 4 Paagi sa iya, nagluntad ang kabuhi, kag ina nga kabuhi amo ang kapawa sang mga tawo. 5 Ang kapawa nagaiwag sa kadudulman, kag indi ini madaug sang kadudulman. 6 May isa ka tawo nga ginpadala subong tiglawas sang Dios; ang iya ngalan Juan. 7 Nagkari sia sa pagpanaksi tuhoy sa kapawa agod ang tanan nga sahi sang mga tawo magpati paagi sa iya. 8 Indi sia ang kapawa, kundi sia ang magapanaksi tuhoy sa sina nga kapawa. 9 Ang matuod nga kapawa nga nagahatag sang kasanag sa tanan nga sahi sang tawo magaabot na sa kalibutan. 10 Yara sia sadto sa kalibutan, kag ang kalibutan nagluntad paagi sa iya, apang wala sia makilala sang kalibutan. 11 Nag-abot sia sa iya kaugalingon nga lugar, apang wala sia ginbaton sang iya kaugalingon nga katawhan. 12 Apang, ang tanan nga nagbaton sa iya ginhatagan niya sing kinamatarong nga mangin mga anak sang Dios, bangod nagtuo sila sa iya ngalan. 13 Kag wala sila matawo paagi sa unod kag dugo ukon paagi sa kabubut-on sang tawo, kundi paagi sa kabubut-on sang Dios. 14 Ang Pulong nangin unod kag nagpuyo kaupod naton, kag nakita naton ang iya himaya, ang himaya nga ginahatag sang isa ka amay sa iya bugtong nga anak; kag puno sia sang kahamuot sang Dios kag kamatuoran. 15 (Nagpanaksi si Juan tuhoy sa iya paagi sa pagsinggit: “Ini ang isa nga ginsiling ko, ‘Ang magakari sunod sa akon nauna sa akon kay nagkabuhi sia nga una sa akon.’”) 16 Bugana ang nabaton naton nga wala tupong nga kaayo halin sa iya, kay puno sia sing wala tupong nga kaayo. 17 Bangod ang Kasuguan ginhatag paagi kay Moises, ang wala tupong nga kaayo kag ang kamatuoran nag-abot paagi kay Jesucristo. 18 Wala sing tawo nga nakakita sa Dios sa bisan ano nga tion; ang bugtong nga anak nga kaangay sang Dios nga yara sa tupad sang Amay amo ang nagpaathag tuhoy sa Iya.
SEPTIEMBRE 10-16
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | JUAN 3-4
“Nagpanaksi si Jesus sa Samaritana”
(Juan 4:6, 7) Yara didto ang bubon ni Jacob. Si Jesus ginlapyo sa pagpanglakaton kag nagpungko sia sa bubon. Mga ikan-om nga oras sadto. 7 May nag-abot nga babayi nga taga-Samaria sa pagsag-ub sing tubig. Nagsiling si Jesus sa iya: “Paimna ako.”
nwtsty study note para sa Ju 4:6
ginlapyo: Sa bilog nga Kasulatan, diri lang mabasa nga si Jesus “ginlapyo.” Mga alas 12:00 na sang udto, kag sa sina nga aga mahimo naglakbay si Jesus halin sa Nalupyakan sang Jordan sa Judea pakadto sa Sicar sa Samaria. Ini nga paglakbay mga 900 metros ukon sobra pa pataklad.—Ju 4:3-5; tan-awa ang Apendise A7.
(Juan 4:21-24) Nagsiling si Jesus: “Babayi, magpati ka sa akon, magaabot ang tion nga magasimba kamo sa Amay, indi sa sini nga bukid ukon sa Jerusalem. 22 Wala ninyo makilala ang inyo ginasimba, apang kilala namon ang amon ginasimba, bangod ang kaluwasan magaabot paagi sa mga Judiyo. 23 Apang karon, nagsugod na ang tion nga ang matuod nga mga sumilimba magsimba sa Amay sa espiritu kag kamatuoran, kay amo ini nga sahi sang mga sumilimba ang ginapangita sang Amay nga magasimba sa iya. 24 Ang Dios Espiritu, kag ang mga nagasimba sa iya dapat magsimba sa espiritu kag kamatuoran.”
(Juan 4:39-41) Madamo nga Samaritano sa amo nga siudad ang nagtuo sa iya bangod sa ginsiling sang babayi: “Ginsugid niya sa akon ang tanan nga ginhimo ko.” 40 Gani sang nagkadto sa iya ang mga Samaritano, nagpangabay sila sa iya nga magpabilin anay sa ila, kag nagpabilin sia didto sing duha ka adlaw. 41 Subong resulta, madamo pa ang nagpati bangod sa iya pagpanudlo,
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Juan 3:29) Ang nobya para sa nobyo. Apang nalipay gid ang abyan sang nobyo nga nagatindog malapit sa iya kon mabatian niya ang iya tingog. Gani daku gid ang akon kalipay.
nwtsty study note para sa Ju 3:29
abyan sang nobyo: Sang panahon sang Biblia, ang abyan sang nobyo amo ang nagatungod bilang iya legal nga tiglawas kag sia ang may panguna nga responsibilidad sa paghimo sing mga kahimusan para sa kasal. Sia ang ginakabig nga nagapatigayon para sa nobya kag sa nobyo. Sa adlaw sang kasal, ang prosesyon maabot sa balay sang nobyo ukon sa balay sang iya amay, kag didto hiwaton ang punsion. Sa tion sang punsion, kon mabatian sang abyan sang nobyo ang tingog sang nobyo nga nagaistorya sa iya nobya, malipay gid sia kay para sa iya natapos niya sing madinalag-on ang iya responsibilidad. Ginpaanggid ni Juan nga Manugbawtismo ang iya kaugalingon sa “abyan sang nobyo.” Si Jesus ang nobyo kag ang iya mga disipulo amo ang grupo nga ginahuman sang iya malaragwayon nga nobya. Bilang paghanda sang dalan para sa Mesias, ginpakilala ni Juan nga Manugbawtismo ang una nga mga miembro sang “nobya” kay Jesucristo. (Ju 1:29, 35; 2Co 11:2; Efe 5:22-27; Bug 21:2, 9) Kon mahimo na sang “abyan sang nobyo” ang iya katungdanan nga ipakilala ang nobya sa iya nobyo, natapos na ang iya papel. Amo gid sini ang ginbatyag ni Juan sang ginpaanggid niya ang iya kaugalingon kay Jesus: “Padayon sia nga magadugang, apang ako padayon nga magabuhin.”—Ju 3:30.
(Juan 4:10) Nagsabat si Jesus: “Kon nahibaluan mo lang ang wala bayad nga dulot sang Dios kag kon kilala mo ang nagasiling sa imo, ‘Paimna ako,’ nagpangayo ka kuntani sa iya, kag hatagan niya ikaw sing tubig nga nagahatag sing kabuhi.”
nwtsty study note para sa Ju 4:10
tubig nga nagahatag sing kabuhi: Ining Griegong ekspresyon gingamit sing literal sa pagpatuhoy sa nagailig nga tubig, tuburan, ukon tab-ang nga tubig sa bubon nga nagahalin sa tuburan. Kabaliskaran ini sa wala nagailig nga tubig sa tilipunan sang tubig. Sa Le 14:5 ang Hebreo nga ekspresyon nga “tubig halin sa tuburan” literal nga nagakahulugan sing “tubig nga nagahatag sing kabuhi.” Sa Jer 2:13 kag 17:13, ginlaragway si Jehova nga “tuburan sang tubig sang kabuhi,” ukon, simbuliko nga tubig nga nagahatag sing kabuhi. Sang nag-istorya si Jesus sa Samaritana, gingamit niya sing malaragwayon ang termino nga “tubig nga nagahatag sing kabuhi,” pero sang primero mahimo nga abi niya ang ginapatuhuyan ni Jesus amo ang literal nga tubig.—Ju 4:11; tan-awa ang study note para sa Ju 4:14.
Pagbasa sa Biblia
(Juan 4:1-15) Nakahibalo si Jesus nga nabatian sang mga Fariseo nga nagahimo sia kag nagabawtismo sing mas madamo nga disipulo sangsa kay Juan. 2 (Bisan pa indi mismo si Jesus ang nagpangbawtismo kundi ang iya mga disipulo.) 3 Pagkahibalo sini, naghalin sia sa Judea kag nagkadto liwat sa Galilea. 4 Apang kinahanglan sia mag-agi sa Samaria. 5 Nag-abot sia sa Sicar nga isa ka siudad sang Samaria. Malapit ini sa duta nga ginhatag ni Jacob sa iya anak nga si Jose. 6 Yara didto ang bubon ni Jacob. Si Jesus ginlapyo sa pagpanglakaton kag nagpungko sia sa bubon. Mga ikan-om nga oras sadto. 7 May nag-abot nga babayi nga taga-Samaria sa pagsag-ub sing tubig. Nagsiling si Jesus sa iya: “Paimna ako.” 8 (Kay ang iya mga disipulo nagkadto sa siudad sa pagbakal sing pagkaon.) 9 Ang Samaritana nagsiling sa iya: “Ngaa nagapangayo ka sa akon sang mainom, samtang Judiyo ka kag ako Samaritana?” (Kay ang mga Judiyo wala nagapakig-angot sa mga Samaritano.) 10 Nagsabat si Jesus: “Kon nahibaluan mo lang ang wala bayad nga dulot sang Dios kag kon kilala mo ang nagasiling sa imo, ‘Paimna ako,’ nagpangayo ka kuntani sa iya, kag hatagan niya ikaw sing tubig nga nagahatag sing kabuhi.” 11 Nagsiling ang babayi: “Ginuo, wala ka sing timba kag madalom ang bubon. Gani, diin ka makuha sining tubig nga nagahatag sing kabuhi? 12 Labaw ka pa bala sa amon katigulangan nga si Jacob, nga naghatag sa amon sini nga bubon kag sia mismo kag ang iya mga anak kag mga kasapatan nag-inom sa sini?” 13 Nagsabat si Jesus: “Ang tanan nga nagainom sini nga tubig uhawon liwat. 14 Ang bisan sin-o nga nagainom sang tubig nga akon ihatag sa iya indi na gid pag-uhawon, kay ang tubig nga akon ihatag sa iya mangin tuburan sang tubig sa sulod niya nga nagaibwal agod maghatag sang kabuhi nga wala sing katapusan.” 15 Nagsiling ang babayi: “Ginuo, hatagi ako sini nga tubig, agod indi na ako pag-uhawon kag indi na ako magbalikbalik diri sa pagsag-ub.”
SEPTIEMBRE 17-23
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS| JUAN 5-6
“Sunda si Jesus Upod ang Husto nga Motibo”
(Juan 6:9-11) “May bata nga lalaki diri nga may lima ka tinapay nga sebada kag duha ka gamay nga isda. Apang paano ini makaigo sa tuman kadamo nga tawo?” 10 Nagsiling si Jesus: “Papungkua ninyo ang mga tawo.” Madamo sing hilamon didto, gani nagpungko sila. Mga 5,000 sa ila ang lalaki. 11 Ginkuha ni Jesus ang tinapay, kag sa tapos makapasalamat, ginpanagtag niya ini sa mga nagapungko. Ginpanagtag man niya sa ila ang gamay nga mga isda agod makaon nila kag mabusog sila.
nwtsty study note para sa Ju 6:10
Mga 5,000 sa ila ang lalaki: Sang ginsaysay ni Mateo ini nga milagro, sa iya lang rekord mabasa nga “may mga babayi pa kag kabataan.” (Mat 14:21) Posible gid nga sobra 15,000 ka tawo ang ginpakaon paagi sa milagro.
(Juan 6:14) Sang nakita sang mga tawo ang ginhimo niya nga milagro, nagsiling sila: “Amo gid ini ang Manalagna nga magakari sa kalibutan.”
(Juan 6:24) Gani sang nahibaluan sang mga tawo nga wala didto si Jesus kag ang iya mga disipulo, nagsakay sila sa ila mga sakayan kag nagkadto sa Capernaum agod pangitaon si Jesus.
nwtsty study note para sa Ju 6:14
ang Manalagna: Madamo nga Judiyo sang unang siglo C.E. ang nagpaabot nga ang manalagna kaangay ni Moises, nga ginsambit sa Deu 18:15, 18 amo ang Mesias. Sa sini nga konteksto, ang ekspresyon nga magakari sa kalibutan posible gid nga nagapatuhoy sa ginapaabot nga pag-abot sang Mesias. Si Juan lang ang nagrekord sang mga hitabo nga ginsambit sa sini nga bersikulo.
(Juan 6:25-27) Sang nakita nila si Jesus sa tabok sang dagat, nagsiling sila sa iya: “Rabbi, san-o ka nag-abot diri?” 26 Nagsabat si Jesus: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, ginapangita ninyo ako indi bangod nakakita kamo sang mga milagro, kundi bangod nakakaon kamo sang mga tinapay kag nabusog. 27 Indi ninyo pagpangabudlayi ang pagkaon nga nagakadunot, kundi ang pagkaon nga wala nagakadunot nga nagahatag sang kabuhi nga wala sing katapusan, nga ihatag sa inyo sang Anak sang tawo; kay ang Amay, ang Dios, naghatag sa Anak sang garantiya sang iya kahamuot.”
(Juan 6:54) Ang nagakaon sang akon unod kag nagainom sang akon dugo makatigayon sang kabuhi nga wala sing katapusan, kag banhawon ko sia sa katapusan nga adlaw;
(Juan 6:60) Sang nabatian ini sang madamo niya nga disipulo, nagsiling sila: “Mabudlay batunon ang iya ginsiling; sin-o ang makahimo sina?”
(Juan 6:66-69) Bangod sini, madamo sa iya mga disipulo ang nagbalik sa mga butang nga ila ginbiyaan kag wala na magsunod sa iya. 67 Gani si Jesus nagsiling sa 12 ka apostoles: “Luyag man bala ninyo magbiya?” 68 Nagsabat si Simon Pedro: “Ginuo, kay sin-o kami makadto? Ikaw ang may pinamulong sang kabuhi nga wala sing katapusan. 69 Nagapati kami kag nahibaluan namon nga ikaw ang Balaan sang Dios.”
nwtsty study note para sa Ju 6:27, 54
pagkaon nga nagakadunot . . . pagkaon nga wala nagakadunot nga nagahatag sang kabuhi nga wala sing katapusan: Nahibaluan ni Jesus nga may mga tawo nga nagaupod sa iya kag sa iya mga disipulo nga interesado lang sa materyal nga mga butang nga makuha nila. Mabuhi ang mga tawo kada adlaw bangod sa literal nga pagkaon, pero ang “pagkaon” halin sa Pulong sang Dios makahatag sa mga tawo sing kabuhi nga wala sing katapusan. Ginpalig-on ni Jesus ang mga tawo nga pangabudlayan “ang pagkaon nga wala nagakadunot nga nagahatag sang kabuhi nga wala sing katapusan,” buot silingon, tinguhaan gid nila nga busgon ang ila espirituwal nga kinahanglanon kag magtuo sa ila mga natun-an.—Mat 4:4; 5:3; Ju 6:28-39.
nagakaon sang akon unod kag nagainom sang akon dugo: Ginapakita sang konteksto nga ang mga nagakaon kag nagainom nagahimo sini sing simbuliko paagi sa pagtuo kay Jesucristo. (Ju 6:35, 40) Ginhambal ini ni Jesus sang 32 C.E., gani wala niya ginapatuhuyan ang Panihapon sang Ginuo, nga himuon niya pagkadason nga tuig. Ginhambal niya ini antes sang “Paskua, ang kapiestahan sang mga Judiyo” (Ju 6:4), gani mahimo napahanumdom ang iya mga tagpalamati sang nagahilapit nga kapiestahan kag kon daw ano ka importante ang dugo sang kordero sa pagluwas sang kabuhi sang gab-i nga nagbiya ang Israel sa Egipto (Ex 12:24-27). Ginpadaku ni Jesus nga ang iya dugo may importante man nga papel para matigayon sang iya mga disipulo ang kabuhi nga wala sing katapusan.
Magalakat Kita sa Ngalan ni Jehova nga Aton Dios
13 Walay sapayan, determinado nga ginsundan sang kadam-an si Jesus kag nakit-an sia, subong sang ginsiling ni Juan, “sa tabok sang dagat.” Ngaa ginsundan nila sia pagkatapos niya pangindian ang ila mga pagpaninguha nga himuon sia nga hari? Madamo ang nagpakita nga may undanon sila nga pagtamod, kay ginsambit pa gani nila ang pagkaon nga gin-aman anay ni Jehova sa kahanayakan sang adlaw ni Moises. Ginpahangop nila nga dapat magpadayon si Jesus sa pag-aman sing materyal nga pagkaon sa ila. Bangod nahantop ni Jesus ang ila sayop nga mga motibo, nagsugod sia sa pagtudlo sa ila sang espirituwal nga mga kamatuoran agod buligan sila nga tadlungon ang ila panghunahuna. (Juan 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Bilang reaksion, ang iban nagkumod batok sa iya, ilabi na sang ginhatag niya ining ilustrasyon: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, Kon indi kamo magkaon sang unod sang Anak sang tawo kag mag-inom sang iya dugo, wala kamo sing kabuhi sa inyo kaugalingon. Sia nga nagakaon sang akon unod kag nagainom sang akon dugo may kabuhi nga walay katapusan, kag banhawon ko sia sa katapusan nga adlaw.”—Juan 6:53, 54.
14 Ang mga ilustrasyon ni Jesus masami nga nagapahulag sa mga tawo nga ipakita kon bala luyag gid nila maglakat upod sa Dios. Amo man ini nga ilustrasyon. Nangin mabaskog gid ang reaksion sa sini. Aton mabasa: “Madamo sang iya mga alagad, sa pagkabati sini, ang nagsiling: ‘Ini nga mga pulong makakilibang; sin-o ang makapamati sini?’” Ginpaathag pa ni Jesus nga dapat nila hangpon ang espirituwal nga kahulugan sang iya mga pulong. Nagsiling sia: “Ang espiritu amo ang nagahatag sing kabuhi; ang unod wala gid sing kapuslanan. Ang mga pulong nga napamulong ko sa inyo amo ang espiritu kag kabuhi.” Sa gihapon, madamo ang indi luyag mamati, kag ang kasaysayan nagareport: “Bangod sini madamo sa iya mga alagad ang nagbalik sa mga butang nga ila ginbiyaan kag wala na maglakat upod sa iya.”—Juan 6:60, 63, 66.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Juan 6:44) Wala sing tawo nga makakari sa akon kon indi sia pagbuyukon sang Amay nga nagpadala sa akon, kag banhawon ko sia sa katapusan nga adlaw.
nwtsty study note para sa Ju 6:44
pagbuyukon: Ang Griego nga berbo para sa “pagbuyok” may labot sa pagbatak sang pukot nga may isda. (Ju 21:6, 11) Pero wala sini ginapahangop nga ginapilit sang Dios ang mga tawo bisan indi nila gusto. Ini nga berbo nagakahulugan man sing “pagganyat,” kag ang ginsiling ni Jesus mahimo naangot sa Jer 31:3, diin ginsilingan ni Jehova ang iya mga katawhan sadto: “Bangod sang akon mainunungon nga gugma, ginpapalapit ko ikaw sa akon.” (Pareho man sini nga Griegong berbo ang gingamit sang Septuagint.) Ginapakita sang Ju 12:32, nga amo man sini ang ginahimo ni Jesus sa pagbuyok sa tanan nga sahi sang tawo pakadto sa iya. Ginapakita sang Kasulatan nga ginhatagan ni Jehova ang mga tawo sing kahilwayan sa pagpili. Ang kada isa sa aton makapili kon bala alagdon naton Sia ukon indi. (Deu 30:19, 20) Mahigugmaon nga ginabuyok sang Dios pakadto sa iya ang mga tawo nga ang tagipusuon may husto nga panimuot. (Sa 11:5; Hul 21:2; Bin 13:48) Ginahimo ini ni Jehova paagi sa mensahe sang Biblia kag paagi sa iya balaan nga espiritu. Ang tagna sa Isa 54:13, nga ginkutlo sang Ju 6:45, nagapatuhoy sa mga tawo nga ginbuyok sang Amay.—Ipaanggid ang Ju 6:65.
(Juan 6:64) Apang may iban sa inyo nga wala nagapati.” Kay nakahibalo si Jesus halin sa ginsuguran kon sin-o ang wala nagapati kag kon sin-o ang magaluib sa iya.”
nwtsty study note para sa Ju 6:64
nakahibalo si Jesus . . . kon sin-o ang magaluib sa iya: Ang ginapatuhuyan ni Jesus amo si Judas Iscariote. Antes si Jesus nagpili sang iya 12 ka apostoles, bilog nga gab-i sia nga nangamuyo sa iya Amay. (Lu 6:12-16) Gani sang primero, matutom si Judas sa Dios. Pero nahibaluan ni Jesus sa mga tagna sa Hebreong Kasulatan nga luiban sia sang isa nga suod sa iya. (Sa 41:9; 109:8; Ju 13:18, 19) Mabasa ni Jesus ang tagipusuon kag hunahuna. Gani nasat-uman niya nga amat-amat nga nangin malain ang panimuot ni Judas. (Mat 9:4) Gingamit sang Dios ang iya ikasarang sa paghibalo sing abanse, gani nabal-an niya nga luiban si Jesus sang isa nga suod sa iya. Pero indi husto nga maghunahuna kita nga natalana na nga si Judas ang magatraidor kay wala ini nagahisanto sa mga kinaiya sang Dios kag sa iya pagpakig-angot sadto sa iya katawhan.
halin sa ginsuguran: Ini nga ekspresyon wala nagapatuhoy sa pagkabun-ag ni Judas ukon sang ginpili sia bilang apostoles, nga natabo sa tapos si Jesus nangamuyo sa bilog nga gab-i. (Lu 6:12-16) Kundi nagapatuhoy ini sa tion nga nagsugod si Judas nga mangin maluib, kag nasat-uman ini dayon ni Jesus. (Ju 2:24, 25; Bug 1:1; 2:23; tan-awa ang study note para sa Ju 6:70; 13:11.) Ginapakita sini nga indi lang gulpi nga nagbag-o si Judas kundi ginpamensaran kag ginplanuhan gid niya ang iya himuon. Ang kahulugan sang tinaga nga “ginsuguran” (sa Griego, ar·kheʹ) sa Cristianong Griegong Kasulatan depende sa konteksto. Halimbawa sa 2Pe 3:4, ini nga tinaga nagapatuhoy sa pagsugod sang pagpanuga. Pero sa masami, ginagamit ini sa mas espesipiko nga kahulugan. Halimbawa, nagsiling si Pedro nga nabaton sang mga Gentil ang balaan nga espiritu “subong nga nabaton naton ini sang una.” (Bin 11:15) Ang ginapatuhuyan ni Pedro indi ang tion sang iya pagkabun-ag ukon sang tion nga gintangdo sia nga apostoles. Kundi ginapatuhuyan niya ang adlaw sang Pentecostes 33 C.E., ukon, “sang una,” (sa iban nga translation “sa ginsuguran”) sang pagbubo sang balaan nga espiritu para sa espesipiko nga katuyuan. (Bin 2:1-4) Ang iban pa nga halimbawa kon paano nagabag-o ang kahulugan sang tinaga nga “ginsuguran” depende sa konteksto mabasa sa Lu 1:2; Ju 15:27; kag 1Ju 2:7.
Pagbasa sa Biblia
(Juan 6:41-59) Gani ang mga Judiyo nagkumod batok kay Jesus bangod nagsiling sia: “Ako ang tinapay nga nagpanaug halin sa langit.” 42 Kag nagsiling sila: “Indi bala sia si Jesus nga anak ni Jose, kag kilala naton ang iya amay kag iloy? Ngaa karon nagasiling sia, ‘Nagpanaug ako halin sa langit’?” 43 Nagsabat si Jesus: “Indi kamo magsagi kumod. 44 Wala sing tawo nga makakari sa akon kon indi sia pagbuyukon sang Amay nga nagpadala sa akon, kag banhawon ko sia sa katapusan nga adlaw. 45 Nasulat sa sinulatan sang mga Manalagna: ‘Sila tanan pagatudluan ni Jehova.’ Ang tanan nga nagapamati sa Amay kag nagbaton sang iya panudlo magakari sa akon. 46 Wala sing tawo nga nakakita sa Amay, luwas sa akon nga halin sa Dios; ako lang ang nakakita sa Amay. 47 Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, ang nagapati sa akon makatigayon sang kabuhi nga wala sing katapusan. 48 “Ako ang tinapay sang kabuhi. 49 Ang inyo mga katigulangan nagkaon sang manna sa kamingawan apang nagkalamatay sila. 50 Apang ang bisan sin-o nga magkaon sang matuod nga tinapay nga nagpanaug halin sa langit indi mapatay. 51 Ako ang buhi nga tinapay nga nagpanaug halin sa langit. Ang bisan sin-o nga magkaon sini nga tinapay magakabuhi sing dayon; sa pagkamatuod, ang tinapay nga akon ihatag agod mabuhi ang kalibutan amo ang akon unod.” 52 Bangod sini, nagbinaisay ang mga Judiyo: “Paano mahatag sa aton sini nga tawo ang iya unod agod kaunon naton?” 53 Gani si Jesus nagsiling sa ila: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, kon indi kamo magkaon sang unod sang Anak sang tawo kag mag-inom sang iya dugo, indi kamo makatigayon sang kabuhi. 54 Ang nagakaon sang akon unod kag nagainom sang akon dugo makatigayon sang kabuhi nga wala sing katapusan, kag banhawon ko sia sa katapusan nga adlaw; 55 kay ang akon unod matuod nga pagkaon kag ang akon dugo matuod nga ilimnon. 56 Ang nagakaon sang akon unod kag nagainom sang akon dugo nagapabilin nga nahiusa sa akon, kag ako nahiusa sa iya. 57 Subong nga ang buhi nga Amay nagpadala sa akon kag nagakabuhi ako bangod sa Amay, ang nagakaon sang akon unod, magakabuhi man bangod sa akon. 58 Ini ang tinapay nga nagpanaug halin sa langit. Indi ini kaangay sa ginkaon sang inyo mga katigulangan kag nagkalamatay man gihapon sila. Ang nagakaon sini nga tinapay magakabuhi sing dayon.” 59 Ginsiling niya ini sang nagpanudlo sia sa sinagoga sa Capernaum.
SEPTIEMBRE 24-30
MGA BAHANDI SA PULONG SANG DIOS | JUAN 7-8
“Ginhimaya ni Jesus ang Iya Amay”
(Juan 7:15-18) Natingala ang mga Judiyo. Nagsiling sila: “Paano ini nga tawo may amo sina nga ihibalo kag kaalam sa Kasulatan, kay wala gani sia makaeskwela?” 16 Nagsabat si Jesus: “Ang akon ginatudlo wala naghalin sa akon, kundi sa nagpadala sa akon. 17 Kon ang bisan sin-o luyag maghimo sang Iya kabubut-on, makahibalo sia kon bala ang akon ginatudlo halin sa Dios ukon ang akon ginahambal halin lang sa akon. 18 Ang nagahambal sang iya kaugalingon nga panghunahuna nagapangita sang iya kaugalingon nga himaya; apang ang nagapangita sang himaya sang isa nga nagpadala sa iya, nagahambal sing kamatuoran kag wala sing kabutigan sa iya.
“Nasulat Na”
5 Luyag ni Jesus nga mahibaluan sang mga tawo kon diin naghalin ang iya mensahe. Nagsiling sia: “Ang akon ginatudlo indi akon, kundi iya sang nagpadala sa akon.” (Juan 7:16) Sang isa pa ka okasyon, nagsiling sia: “Wala ako nagahimo sang bisan ano sa akon lamang kaugalingon; kundi ginapamulong ko ini nga mga butang suno gid sa gintudlo sa akon sang Amay.” (Juan 8:28) Dugang pa, nagsiling sia: “Ang mga butang nga akon ginapamulong sa inyo wala ko ginapamulong gikan sa akon lamang kaugalingon; kundi ang Amay nga padayon nga nahiusa sa akon nagahimo sang iya mga buhat.” (Juan 14:10) Bilang pamatuod, pirme ginbalikwat ni Jesus ang nasulat nga Pulong sang Dios.
6 Ang maid-id nga pagtuon sa ginrekord nga mga pulong ni Jesus nagapakita nga ginbalikwat niya sing direkta ukon ginpatuhuyan niya sing indi direkta ang kapin sa katunga sang mga tulun-an sang Hebreong Kasulatan nga kanon. Sa primero, daw indi ini makapahayanghag. Mahimo ka mamangkot kon ngaa, sa sulod sang tatlo ka tuig kag tunga nga pagpanudlo kag pagbantala sing dayag, wala niya nabalikwat ang tanan nga inspirado nga tulun-an nga matigayon. Apang, mahimo nga nabalikwat gid niya ini. Dumduma nga diutay lamang nga bahin sang pinamulong kag binuhatan ni Jesus ang ginrekord. (Juan 21:25) Sa katunayan, mabasa mo sing mabaskog ang tanan nga ginrekord nga pinamulong ni Jesus sa sulod lamang sang pila ka oras. Ti, handurawa lamang nga nagapamulong ka tuhoy sa Dios kag sa iya Ginharian sa sulod lamang sang pila ka oras kag nagapanikasog ka nga balikwaton ang kapin sa katunga sang mga tulun-an sang Hebreong Kasulatan! Dugang pa, si Jesus masami nga wala sing magamit nga nasulat nga mga linukot. Sang ginpamulong niya ang iya bantog nga Sermon sa Bukid, madamo sia sing ginbalikwat sing direkta kag indi direkta gikan sa Hebreong Kasulatan—ang tanan saulado niya!
(Juan 7:28, 29) Sang nagapanudlo si Jesus sa templo, nagsiling sia sing mabaskog: “Kilala ninyo ako kag nakahibalo kamo kon diin ako naghalin. Kag wala ako magkari sa akon kaugalingon lang nga luyag, apang ang Isa nga nagpadala sa akon matuod, kag indi ninyo sia kilala. 29 Kilala ko sia, kay tiglawas niya ako, kag inang Isa ang nagpadala sa akon.”
(Juan 8:29) Kag ang Isa nga nagpadala sa akon kaupod ko; wala niya ako ginapabay-an, bangod pirme ko ginahimo ang kalahamut-an sa iya.”
Batuna ang Espiritu sang Dios, Indi ang Espiritu sang Kalibutan
19 Tumana sing bug-os si Jehova. Ginahimo pirme ni Jesus ang mga butang nga nagapahamuot sa iya Amay. May tion nga ang luyag himuon ni Jesus tuhay sangsa luyag sang iya Amay. Apang, nagsiling sia sa iya Amay nga may pagsalig: “Indi ang akon kabubut-on, kundi ang imo kabubut-on ang matuman.” (Luc. 22:42) Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ginatuman ko bala ang Dios bisan pa sa tion nga indi mahapos ang paghimo sini?’ Kabuhi naton ang nadalahig sa pagtuman sa Dios. Takus gid sia nga tumanon sing bug-os bangod sia ang aton Manunuga, ang Ginhalinan kag Tagsakdag sang aton kabuhi. (Sal. 95:6, 7) Wala sang puede ital-us sa pagkamatinumanon. Kon wala ini, indi naton mapahamut-an ang Dios.
Pagkutkot sing Espirituwal nga mga Hiyas
(Juan 7:8-10) Magkadto kamo sa kapiestahan; indi pa ako magkadto sa sini nga kapiestahan, kay wala pa mag-abot ang akon tion.” 9 Pagkatapos niya ini masiling sa ila, nagpabilin sia sa Galilea. 10 Apang sang nagkadto na sa kapiestahan ang iya mga utod, nagkadto man sia sing tago.
Ngaa Dapat Maghambal sing Matuod?
Ano nga halimbawa ang ginhatag ni Jesucristo may kaangtanan sini? Isa ka bes, kahambal ni Jesus ang pila ka di-tumuluo nga nagpakita sing interes sa iya mga kaladtuan. “Magbiya ka diri kag magkadto sa Judea,” laygay nila sa iya. Ano ang ginsabat ni Jesus? “Magkadto kamo sa kapiestahan [sa Jerusalem]; indi pa ako magkadto sa sini nga kapiestahan, bangod ang gintalana nga tion sa akon wala pa mag-abot.” Wala madugay pagkatapos sadto, naglakbay si Jesus sa Jerusalem para sa kapiestahan. Ngaa amo sadto ang sabat niya? Indi sila nagakadapat nga makahibalo sang eksakto nga mga detalye tuhoy sa iya mga kaladtuan. Gani bisan pa nga si Jesus wala magpamulong sing di-matuod, ginhatagan niya sila sing di-kompleto nga sabat agod matapna ang posible nga halit nga himuon nila sa iya ukon sa iya mga sumulunod. Indi ini pagbutig, kay nagsulat si apostol Pedro tuhoy kay Cristo: “Wala sia sing nahimo nga sala, kag wala man sing masapwan nga pagdaya sa iya baba.”—Juan 7:1-13; 1 Pedro 2:22.
(Juan 8:58) Nagsiling si Jesus sa ila: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, sang wala pa matawo si Abraham, nagakabuhi na ako.”
nwtsty study note para sa Ju 8:58
nagakabuhi na ako: Gusto batuhon sang mga kaaway nga Judiyo si Jesus kay nagsiling sia nga ‘nakita na niya si Abraham,’ bisan pa, suno sa ila si Jesus ‘wala pa 50 ka tuig ang edad.’ (Ju 8:57) Bilang sabat, nagsugid si Jesus parte sa iya pagkabuhi sadto bilang gamhanan nga espiritu nga tinuga sa langit antes pa natawo si Abraham. Siling sang iban, ginapakita sini nga bersikulo nga si Jesus amo man ang Dios. Suno sa ila ang Griegong ekspresyon nga e·goʹ ei·miʹ (nga gin-translate nga “amo na ako” sa iban nga Biblia), nagapatuhoy sa translation sang Septuagint sang Ex 3:14 kag dapat pareho ang translation sining duha ka bersikulo. (Tan-awa ang study note para sa Ju 4:26.) Pero sa sini nga konteksto, ang aksion nga ginapakita sang Griego nga berbo nga ei·miʹ nagsugod sang “wala pa matawo si Abraham” kag nagapadayon ini. Gani husto ang Ingles nga translation sini nga “I have been,” sa Hiligaynon “nagakabuhi na ako” imbes nga “amo na ako.” Ang iban nga dumaan kag moderno nga mga translation naggamit man sang mga tinaga nga kaanggid sa “nagakabuhi na.” Ang matuod, sa Ju 14:9, pareho nga Griego nga berbo nga ei·miʹ ang gingamit sa pag-translate sang ginsiling ni Jesus: “Felipe, madugay na nga kaupod ninyo ako, apang wala mo pa ako makilala?” Ang kalabanan nga translation naggamit sing kaanggid nga mga tinaga. Ginapakita sini nga depende sa konteksto, indi sala sa gramatika nga i-translate ang ei·miʹ nga “have been” sa Ingles. (Ang iban pa nga halimbawa sang Griego nga berbo sa present tense nga ginhimo nga present perfect tense makita sa Lu 2:48; 13:7; 15:29; Ju 1:9; 5:6; 15:27; Bin 15:21; 2Co 12:19; 1Ju 3:8.) Isa pa, ang pangatarungan ni Jesus sa Ju 8:54, 55 nagapakita nga wala sia nagapangangkon nga sia man ang Amay.
Pagbasa sa Biblia
(Juan 8:31-47) Nagsiling pa si Jesus sa mga Judiyo nga nagpati sa iya: “Kon ginatuman ninyo pirme ang akon ginatudlo, mga disipulo ko gid kamo, 32 kag mahibaluan ninyo ang kamatuoran, kag ang kamatuoran magahilway sa inyo.” 33 Nagsabat sila sa iya: “Mga kaliwat kami ni Abraham kag wala pa gid sing nakaulipon sa amon. Ngaa nagasiling ka, ‘Mangin hilway kamo’?” 34 Nagsabat si Jesus: “Sa pagkamatuod nagasiling ako sa inyo, ang tanan nga nagahimo sang sala ulipon sang sala. 35 Kag ang ulipon wala nagapabilin sing dayon sa balay sang agalon; apang ang anak nagapabilin sing dayon. 36 Gani kon hilwayon kamo sang Anak, mangin hilway gid kamo. 37 Nahibaluan ko nga mga kaliwat kamo ni Abraham. Apang nagatinguha kamo sa pagpatay sa akon, bangod wala ninyo ginabaton ang akon ginatudlo. 38 Ginahambal ko ang mga butang nga nakita ko samtang kaupod ako sang akon Amay, gani ginahimo ninyo ang mga butang nga nabatian ninyo sa inyo amay.” 39 Nagsabat sila sa iya: “Ang amon amay amo si Abraham.” Nagsiling si Jesus: “Kon kamo mga anak ni Abraham, ginahimo ninyo ang mga buluhaton ni Abraham. 40 Apang karon nagatinguha kamo sa pagpatay sa akon, ako nga nagsugid sa inyo sang kamatuoran nga nabatian ko sa Dios. Wala ini ginhimo ni Abraham. 41 Ginahimo ninyo ang mga buluhaton sang inyo amay.” Nagsiling sila: “Wala kami mabun-ag bangod sa imoralidad; isa lang ang amon Amay, ang Dios.” 42 Nagsiling si Jesus: “Kon ang Dios amo ang inyo Amay, kuntani higugmaon ninyo ako, kay ako halin sa Dios kag paagi sa iya yari ako. Wala ako magkari sa akon kaugalingon lang nga luyag, kundi ginpadala Niya ako. 43 Ngaa indi kamo makahangop sa akon ginahambal? Bangod indi ninyo luyag magpamati sa akon ginatudlo. 44 Halin kamo sa inyo amay nga Yawa, kag luyag ninyo himuon ang mga handum sang inyo amay. Manugpatay sia sing tawo sugod sang nagbinutig sia tuhoy sa Dios, kag wala sia magpabilin sa kamatuoran, bangod ang kamatuoran wala sa iya. Kon magbinutig sia, nagahambal sia suno sa iya kinaugali, bangod butigon sia kag amay sang kabutigan. 45 Apang, bangod nagasugid ako sang kamatuoran, wala kamo nagapati sa akon. 46 Sin-o sa inyo ang makapamatuod nga nakasala ako? Kon nagahambal ako sang kamatuoran, ngaa wala kamo nagapati sa akon? 47 Ang isa nga halin sa Dios nagapamati sa ginahambal sang Dios. Wala kamo nagapamati, bangod indi kamo halin sa Dios.”