Ano Na ang Natabo sa Disiplina?

Sining ulihi nga mga dekada, daku gid ang pagbag-o sa pagkabuhi sang mga pamilya sa Nakatundan nga mga pungsod. Sang una, ang mga ginikanan amo ang nagadumala kag ang mga kabataan nagasunod sa ila. Subong, daw baliskad na ang nagakatabo sa pila ka pamilya. Halimbawa, binagbinaga ang pila ka kahimtangan nga kinaandan nga nagakatabo.

• Yara sa isa ka balaligyaan ang iloy kag ang iya apat ka tuig nga bata nga lalaki. Nagkuha ang bata sing hampanganan pero ginpunggan sia sang iya iloy. “Indi bala nga madamo ka na sing hampanganan?” Ulihi na niya marealisar nga dapat wala sia namangkot. “Pero gusto ko ini!” singgit sang bata. Bangod nahadlok ang iloy nga magbisyo naman ang bata, nagpasugot na lang sia.

• Ginsamulak sang lima ka tuig nga bata nga babayi ang iya amay samtang nagaistorya sa isa ka tawo. “Kapoy na ko,” reklamo niya. “Puli na kita!” Nag-untat sa paghambal ang iya amay, nagduko sia sa iya bata, kag ginsilingan sia sing malulo: “Pangga, dali lang gid ha?”

• May nanugid nga ginsinggitan naman sang 12 anyos nga si James ang iya maestra. Naakig ang amay ni James—indi sa iya bata kundi sa maestra. “Ikaw lang pirme ang iya nakita,” siling niya kay James. “Ireport ko na sia sa ila opisina!”

Ini nga mga kahimtangan ginhimuhimo lang, pero nagakatabo gid ini. Ginapakita sini ang matuod nga problema nga nagakatabo sa mga pamilya nga ginakunsinti sang mga ginikanan ang ila kabataan, ginapasugtan ang ila luyag, kag “ginasalbar” sila sa indi maayo nga mga resulta sang ila ginhimo. “Kinaandan na nga makita nga ginatugyan sang mga ginikanan ang awtoridad sa ila kabataan,” siling sang libro nga The Narcissism Epidemic. “Sang una, nahibaluan gid sang kabataan nga indi sila ang dapat masunod.”

Siempre pa, ginatinguhaan sang madamo nga ginikanan nga tudluan ang ila kabataan sing maayo nga mga pamatasan, indi lamang sa pagpakita sing maayo nga halimbawa kundi sa paghatag man sing malig-on pero mahigugmaon nga pagtadlong sa ila kon kinahanglan. Apang, ang mga ginikanan nga nagahimo sini, daw “nagalangoy nga sumpong sa sulog sang kultura,” suno sa libro nga ginhinambitan kaina.

Ngaa nangin amo sini ang kahimtangan? Ano na ang natabo sa disiplina?

Naghuyang ang Awtoridad sang Ginikanan

Ang iban nagasiling nga naghuyang ang awtoridad sang mga ginikanan sang mga dekada 60, sang ginpalig-on sang ginakabig nga mga eksperto ang mga ginikanan nga mangin mabuot sila sa ila kabataan. Nagsiling sila: ‘Mangin abyan, indi ang isa nga may awtoridad.’ ‘Mas maayo ang pagdayaw sangsa pagdisiplina.’ ‘Sa baylo nga tadlungon ang malain nga ginahimo sang imo kabataan, dayawa ang maayo nila nga ginahimo.’ Sa baylo nga mangin balanse sa paghatag sing pagdayaw kag pagtadlong, daw ginapagua sining mga eksperto nga ang pagsaway sa mga bata magahalit sa ila mahuyang nga balatyagon kag magahinakit sila sa ila ginikanan pagdaku nila.

Wala madugay, ginpadaku naman sang mga eksperto ang paghatag sing importansia sa kaugalingon. Daw nadiskobrehan nila ang bag-o nga sekreto para mangin maayo nga ginikanan, kag ini amo: Buligi ang imo mga bata nga magbatyag nga maayo sila. Siempre pa, dapat mo buligan ang imo mga bata nga makatigayon sing kompiansa. Pero ginpasobrahan naman ini sang mga eksperto. Ginsilingan nila ang mga ginikanan: ‘Indi maggamit sing negatibo nga mga tinaga subong sang indi kag malain.’ ‘Silinga pirme ang imo kabataan nga pinasahi sila kag puede nila himuon kon ano ang gusto nila.’ Daw subong bala nga mas importante pa ang pagbatyag nga maayo sangsa paghimo sing maayo.

Gani para sa iban, ginhatagan lamang sining mga eksperto ang kabataan sing kinamatarong, nga daw subong bala nga ang mga tawo may utang nga kabalaslan sa ila. Bangod sini, madamo nga kabataan “ang indi handa sa mga kritisismo kag mga kapaslawan nga indi gid malikawan sa matuod nga kabuhi,” siling sang libro nga Generation Me. Ang isa ka amay nga ginsambit sa sina nga libro nagsiling, “Sa ulubrahan, ang mga tawo wala sing labot kon ano ang pagtamod mo sa imo kaugalingon. . . . Kon indi maayo ang report nga ginhatag mo sa opisina, indi magsiling ang imo boss, ‘Kanami sang kolor sang papel nga gingamit mo.’ Kon amo sini ang paagi sa paghanda mo sa imo mga bata, indi gid sila mabuligan sa ulihi.”

Nagabag-o nga mga Opinyon

Sa sulod sang mga dekada, ang nagabulubag-o nga mga opinyon sang mga tawo may epekto sa paagi sang pagdisiplina sang mga ginikanan. “Padayon nga nagabag-o ang disiplina,” siling sang manunudlo nga si Ronald G. Morrish. “Ginapakita sini ang mga pagbag-o sa aton katilingban.”a Subong sang ginasiling sang Biblia, ang mga ginikanan “ginaanod-anod sang mga balod kag ginapalidpalid sang tagsa ka hangin sang panudlo.”—Efeso 4:14.

Maathag gid nga may negatibo nga mga epekto ang indi estrikto nga paagi sang pagdisiplina. Ginapahuyang sini ang awtoridad sang mga ginikanan kag wala mahatagan sing panuytoy ang kabataan nga kinahanglan nila sa paghimo sing husto nga desisyon kag maatubang ang kabuhi nga may matuod nga kompiansa.

May mas maayo bala nga paagi?