Nahibaluan Mo Bala?

Ano ang natabo sa Ninive pagkatapos sang panahon ni Jonas?

SANG mga tuig 670 B.C.E., ang Asiria amo ang pinakadaku nga emperyo sa bilog nga kalibutan. “Nangin sakop sini ang mga lugar halin sa Cipre sa katundan asta sa Iran sa sidlangan, kag nangin sakop man sini ang Egipto sing pila ka tuig,” siling sang website sang British Museum. Ang kapital sini amo ang Ninive, kag amo ini ang pinakadaku nga siudad sa kalibutan. Madamo ini sing matahom nga mga hardin, kag dalagku nga mga palasyo kag mga library. Nakita sa mga nasulat sa mga pader sa Ninive sang una nga gintawag ni Hari Ashurbanipal ang iya kaugalingon nga “hari sang kalibutan.” Amo man sini ang pagtawag sang iban pa nga mga hari sang Asiria sa ila kaugalingon. Sang naggahom si Hari Ashurbanipal, daw wala sing makapierde sa Asiria kag Ninive.

Pero sang tion nga ang Asiria amo ang pinakagamhanan nga emperyo, ang manalagna ni Jehova nga si Sofonias nagtagna: “Laglagon [ni Jehova] ang Asiria, kag hapayon niya ang Ninive, kag mangin kigas ini nga duta pareho sang desyerto.” Nagtagna man ang manalagna ni Jehova nga si Nahum: “Panguhaa ninyo ang mga pilak, panguhaa ninyo ang mga bulawan! . . . Ginpanguha ang tanan nga malahalon nga butang sang siudad, ginhapay ini kag ginlaglag! . . . Ang tanan nga makakita sa imo magapalagyo kag magasiling, ‘Ginlaglag ang Ninive!’” (Sof. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Sang nabatian ini sang mga tawo, mahimo nga nahunahuna nila: ‘Posible gid bala ini nga matabo? Mapierde gid ayhan ang Asiria?’ Daw indi ini mapatihan.

Pero natabo gid ang daw indi mapatihan sang mga tawo. Sang lapit na lang mag-600 B.C.E., ginpierde sang mga Babilonianhon kag mga Medianhon ang Asiria. Sang ulihi, wala na sing nag-istar sa Ninive kag nalipatan na sang mga tawo ini nga siudad. Suno sa isa ka publikasyon sang The Metropolitan Museum of Art sa New York, “natabunan sang ulihi ang siudad sang Ninive, kag ang Biblia na lang ang nagasambit parte sa sini.” Ang Biblical Archaeology Society nagsiling nga sang mga 1800, “wala sing nakabalo kon bala matuod ang kapital nga siudad sang Asiria.” Pero sang 1845, ginsugdan sang archaeologist nga si Austen Henry Layard ang pagkutkot sa lugar anay sang Ninive. Ang mga nadiskobrehan niya didto nagapamatuod nga isa anay ka manggaranon nga siudad ang Ninive.

Natuman gid ang mga tagna parte sa Ninive. Bangod sini, makasalig gid kita nga matuman man ang mga tagna sang Biblia parte sa paglaglag sa mga gobierno sang mga tawo.—Dan. 2:44; Bug. 19:15, 19-21.