KAROA 13
Iena Kerere amo Diba Ia Abia
1, 2. (a) Iona ia karaia kerere dainai, ia bona bouti ai idia gaukara taudia dekenai dahaka ia vara? (b) Iona ena sivarai ese edena bamona ita ia durua diba?
LAI GUBANA ia toa badabada bona hurehure badadia ese bouti ia hamarerea, palai idia kwatua kwanau edia regena be bada herea. Iona ia ura lasi unai regerege ia kamonai. Bona bouti ia mutu lasi totona, kapten bona gaukara taudia idia hekwarahi bada bona idia boiboi noho dainai Iona ia lalohekwarahi. Iona ia diba iena kerere dainai, unai taudia be kahirakahira do idia mase!
2 Dahaka dainai Iona be unai hekwakwanai lalonai ia noho? Ia be kerere badana ia karaia, badina iena Dirava, Iehova ia kamonai henia lasi. Ia be ena hetura karana Iehova ida ia hadikaia, a? Unai henanadai ena haere amo gau momo do ita dibaia. Hegeregere, Iona ena sivarai amo ita diba abidadama goada taudia idia kerere diba, to danu edia kerere idia hamaoromaoroa diba.
Galilea amo ia Mai Peroveta Tauna
3-5. (a) Momo ese Iona idia laloa neganai, dahaka kara idia laloa? (b) Iona ena mauri dalana be edena bamona? (Futnout itaia danu.) (c) Dahaka dainai Iona ena peroveta gaukara be mai ena hekwarahi eiava ia moalelaia lasi?
3 Taunimanima ese Iona idia laloa neganai, nega momo ena kerere sibona idia laloatao, hegeregere ena kamonai lasi karana. To, Iona be mai ena kara namodia momo danu. Laloatao, Iehova Dirava ese Iona ia abia hidi, peroveta gaukara ia karaia totona. Bema ia be abidadama lasi eiava ia be kara maoromaoro lasi tauna, Iehova ese unai maduna badana do ia henia lasi.
Iona be kerere ia karaia to mai ena kara namodia momo
4 Baibel ese Iona ena mauri dalana ia herevalaia sisina. (2 King Taudia 14:25 duahia.) Iona ena hanua be Gata-hepere bona unai gabu ena daudau Nasareta hanua amo be kilomita 4 bamona. Iesu Keriso be lagani 800 bamona murinai, Nasareta hanua dekenai do ia tubu daekau.a King Ieroboama Iharuana ese Israela ena iduhu 10 ia lohiaia lalonai, Iona be peroveta gaukara ia karaia noho. Elia ena hesiai gaukara ia ore bona Elisaia ese ena gabu ia abia, to Ieroboama ena tamana ena lohia negana ai Elisaia ia mase. Iehova ese unai tatau rua ia gaukaralaia Bala tomadiho idia haorea totona, to Israela taudia be mai ura ida Bala tomadiho dekenai idia giroa lou. Hari, taunimanima be king dikana ta ena kara idia tohotohoa, “ia be Iehova ena vairanai ia kara dika noho.” (2 Ki. 14:24) Unai dainai, Iona ena peroveta gaukara be mai ena hekwarahi bona ia moalelaia lasi. To, mai abidadama ida ia karaia.
5 To dina ta, Iona ena mauri ia idau. Iehova amo asainmen ta ia abia, to ia badinaia totona be mai ena hekwarahi. Iehova ese Iona dekenai dahaka asainmen ia henia?
‘Oi Toreisi Bona Nineva Dekenai Oi Lao’
6. Iehova ese Iona dekenai dahaka asainmen ia henia, bona dahaka dainai Iona ia gari?
6 Iehova ese Iona ia hamaoroa: “Oi toreisi bona Nineva siti badana dekenai oi lao, bona ia do lau hadikaia herevana oi harorolaia, badina edia kara dika lau itaia vadaeni.” (Iona 1:2) To Iona ia ura lasi unai asainmen ia abia dae. Badina Nineva be ist kahana dekenai ia noho bona ena daudau be kilomita 800 bamona, bona Iona be hua tamona lalonai aena amo do ia raka ela bona ia ginidae. To reana Iona be gau ma ta dainai ia lalohekwarahi danu. Nineva hanua ai, ia ese dagedage bada bona ala-ala Asuria taudia dekenai Iehova ena hahemaoro herevana do ia harorolaia. Bema Iona ia itaia Iehova ena taunimanima haida be kamonai karana idia hahedinaraia, dahaka do ia laloa unai kaivakuku idia tomadiho henia taudia dekenai? Iehova ena hesiai tauna Iona be Nineva siti badana dekenai sibona do ia lao totona ia gari, badina Nineva idia gwauraia “rara ia bubua siti.”—Nah. 3:1, 7.
7, 8. (a) Edena dala ai Iona ia hahedinaraia ia ura lasi Iehova ese ia henia asainmen do ia karaia? (b) Dahaka dainai ita gwau lasi Iona be gari momo tauna?
7 Iona be reana lalohadai idauidau ia abia. To unai ita diba lasi, ita diba gauna be ia heau boio. Iehova ese Iona ia hamaoroa ist kahana dekenai do ia lao, to Iona be west kahana ena daudau momokani gabuna dekenai ia lao. Ia be kone kahanai ia noho Iopa siti dekenai ia diho bona unuseniai Tarasisi do ia lao henia bouti ta dekenai ia guia. Diba bada taudia haida idia gwau Tarasisi hanua be Spain dekenai. Bema unai be maoro, anina be Iona ese Nineva amo ia heau boio totona ia be Tarasisi dekenai kilomita 3,500 bamona do ia lao. Davara Badana dekenai bouti amo Tarasisi dekenai lao ena daudau be lagani tamona do ia abia. Toana be Iona ese ena lalona ia hadaia vadaeni Iehova ese ia henia asainmen amo do ia heau boio!—Iona 1:3 duahia.
8 Unai dainai do ita gwau Iona be gari momo tauna, a? Namo lasi ia ita hahemaoro henia haraga, badina gabeai iena gari lasi karadia haida ena sivarai do ita duahia. To, ita hegeregerena, Iona be goevadae lasi tauna bona ena kerere be momo. (Sal. 51:5) Nega haida ita danu ita gari, ani?
9. Iehova amo ita abia asainmen dekenai nega haida iseda hemami be edena bamona, bona dahaka ita laloatao be namo?
9 Nega haida reana ita laloa Dirava ese ita dekenai ia henia asainmen be ia auka bona ita hegeregere lasi. Ita Keristani taudia, iseda maduna be Dirava ena Basileia ena sivarai namona ita harorolaia, to unai ita karaia totona reana ita gari. (Mat. 24:14) Nega haida Iesu ese ia gwauraia hereva momokani ita laloaboio, ia gwau: “Dirava be gau ibounai ia karaia diba.” (Mar. 10:27) Bema ita dekenai unai ia vara, reana Iona ena hemami ita lalopararalaia diba. To, Iona ia heau boio neganai, dahaka ia vara?
Iehova ese Kamonai Lasi Peroveta Tauna Ia Sisiba Henia
10, 11. (a) Kago bouti be wofu ia rakatania neganai, Iona be reana dahaka ia laloa? (b) Bouti bona gaukara taudia be dahaka dika idia davaria?
10 Inai ita piksaia, Iona be Poinikia kago bouti ta ai ia guia. Ia itaia kapten be mai ena gaukara taudia ida idia hegaegae bena bouti be wofu ia rakatania matamaia. Metairametaira bouti ia heau ela bona kone idia rakatania neganai, reana Iona ia moale badina ia laloa Nineva dekenai do ia haroro ena asainmen ia rakatania. To, karaharaga davara ia dika.
11 Lai badana ia toa dainai davara ia dika bona hurehure be badadia momokani. Unai bamona hurehure badadia ese Iona ia guia bouti bona hari idia noho bouti badadia dekenai dika ia havaraia diba. Unai dainai au amo idia karaia bouti be idia makohi diba, badina hurehure badadia ese idia botaia lao mai, abia isi bona negea diho. Gabeai, Iona be ena sivarai lalonai inai ia torea: “Iehova ese lai badana be davara dekenai ia siaia,” to unai dika ia vara noho lalonai, Iona be unai ia diba, a? Ita diba lasi. Iona ia itaia gaukara taudia be edia dirava idauidau dekenai idia boiboi, to ia diba edia dirava amo heduru do idia abia lasi. (Lev. 19:4) Iona ena sivarai, ia gwau: “Bouti be kahirakahira ia makohia.” (Iona 1:4) To Iona be Dirava amo ia heau dainai, edena bamona do ia guriguri henia diba?
12. (a) Lai badana ia toa neganai Iona ia mahuta, to dahaka dainai ita hahemaoro henia lasi be namo? (Futnout itaia danu.) (b) Edena dala ai Iehova ese unai dika ena badina ia hahedinaraia?
12 Iona ia mamia ia be goada lasi gaukara taudia ia durua totona, unai dainai ia diho lao bouti ena lalona kahana dekenai bona ia hekure. Unuseniai ia mahuta mase.b Kapten ese Iona ia davaria, ia hanogaia bona ia hamaoroa ena Dirava dekenai do ia guriguri, bouti taudia ibounai ese idia karaia hegeregerena. Gaukara taudia idia abia dae unai lai badana be ia vara kava lasi, unai dainai nadi gadara amo idia ura diba daika ena kerere dainai unai dika ia vara. Unai idia karaia neganai idia davaria idia ibounai be kerere lasi, bona Iona ia gari bada herea. Daudau lasi, kerere tauna idia davaria. Iehova ese unai lai badana ia siaia bona nadi gadara amo ia hahedinaraia kerere tauna be Iona!—Iona 1:5-7 duahia.
13. (a) Iona ese gaukara taudia dekenai dahaka ia gwauraia hedinarai? (b) Iona ese unai tatau ia hamaoroa dahaka do idia karaia, bona dahaka dainai?
13 Iona ese unai tatau dekenai ena sivarai ibounai ia herevalaia. Ia gwau ia be siahu ibounai Diravana, Iehova, ena hesiai tauna. Ia ese unai Dirava amo ia heau boio dainai, unai dika bada ia vara. Unai tatau idia hoa bona idia gari dikadika. Vadaeni ia dekenai idia henanadai, edia mauri bona bouti ia dika lasi totona dahaka do idia karaia. Iona ena haere be dahaka? Reana, Iona be unai davara keruma ena hurehure badadia lalonai do ia maloa mase ia laloa neganai ia gari. To, unai tatau idia mase lasi totona ia diba dahaka do ia karaia. Unai dainai ia gwau: “Lau umui abia isi bona davara dekenai umui negea, unai amo umui totona davara be do ia namo, badina lau diba lauegu kerere dainai, umui dekenai inai lai bona medu badana ia vara.”—Iona 1:12.
14, 15. (a) Edena dala ai Iona ena abidadama ita tohotohoa diba? (b) Iona ena hereva dainai, gaukara taudia ese dahaka idia karaia?
14 Iona ena hereva ese ia hahedinaraia ia be gari lasi tauna, ani? Unai nega dikana ai, Iehova ese Iona ena gari lasi bona sibona ena mauri ia henia karana ia itaia dainai, ia moale. Iniseniai Iona ena abidadama goadana ita itaia. Hari danu, haida edia namo ita atoa guna neganai, ita be Iona ena abidadama karana ita tohotohoa noho. (Ioa. 13:34, 35) Bema ita itaia ta be gau haida dekenai ia dabu, ia lalometau, eiava ena abidadama ia manoka, ia do ita durua, a? Bema unai ita karaia, Iehova ita hamoalea diba!
15 Reana bouti ai idia noho taudia be Iona dekenai idia hebogahisi danu, badina idia ura lasi ia gwauraia gauna idia karaia! Bona unai lai badana lalonai dala idauidau idia tohoa, to idia hegeregere lasi badina davara ena hurehure be idia bada herea momokani. Vadaeni, idia laloparara Iona ena hereva do idia badinaia be namo. Idia ese Iona ena Dirava, Iehova idia boiboi henia, idia dekenai do ia hebogahisi totona, bena Iona idia abia isi bona davara lalonai idia negea.—Iona 1:13-15.
Iona ese bouti ai idia noho taudia ia hamaoroa ia idia abia isi bona davara ai idia negea
Iehova ese Iona Ia Hebogahisi Henia Bona Ia Hamauria
16, 17. Iona be davara lalonai idia negea neganai, ia vara gauna mani oi herevalaia. (Laulau itaia danu.)
16 Iona be davara ena hurehure badadia lalonai ia diho. Reana ia hekwarahi ia maloa lasi totona, bona ia itaia bouti be haraga ia amo ia hure oho. To hurehure badadia dainai Iona be ranu henunai ia diho. Bona ia mamia do ia mase.
17 Gabeai, Iona ese unai nega ai ia mamia gauna ena sivarai ia torea. Davara lalonai ia diho lao lalonai, ena mauri ai idia vara gaudia ia lalohadailaia. Ia lalohisihisi badina ia laloa Iehova ena dubu hairaina, Ierusalema do ia itaia lou diba lasi. Ia mamia ia be davara ena dobu momokani gabunai ia diho, ororo edia henunai momokani, bona unuseniai davara ena ava ese ia idia kwatua. Reana ia laloa unai be iena guri eiava ena mase gabuna.—Iona 2:2-6 duahia.
18, 19. (a) Iona be davara ena dobu gabunai ia diho lao neganai, dahaka ia vara? (b) Daika ese unai ia karaia? (Futnout itaia danu.)
18 To gau ta ia vara! Davara diburana lalonai mauri gauna badana ta ia marere, bona Iona kahirakahira ia lao. Bena ena uduna badana ia kehoa bona Iona ia hadonoa!
Iehova ese “gwarume badana ta ia siaia lao Iona ia hadonoa totona”
19 Iona ia laloa do ia mase. To, gau idauna ta ia mamia. Ia mauri noho! Ia be gwarume ese ia ania lasi, bero ia abia lasi, ena turia ta ia makohi lasi. Oibe, ia hahodi noho, ena be ia noho gabuna be ena mase gabuna ai ia lao diba. Bona metairametaira Iona be unai ia lalopararalaia bona ia hoa bada. Ita diba momokani, unai be iena Dirava, Iehova, ese “gwarume badana ta ia siaia lao Iona ia hadonoa totona.”c—Iona 1:17.
20. Iona be gwarume ena bogana lalonai ia gwauraia guriguri amo, dahaka ita dibaia?
20 Hora momo idia hanaia murinai, unai dibura masemase gabuna amo Iona ese ena lalona ia hegaegaelaia bona Iehova Dirava ia guriguri henia. Iona karoa 2 ai, iena guriguri herevadia ita duahia diba bona gau momo do ita dibaia. Unai ese ia hahedinaraia Iona be Baibel ena hereva ia diba namonamo, badina nega momo Salamo bukana ena hereva ia gwauraia. Danu, ena kara namona ta be: iena tanikiu herevadia. Ia gwau: “Lau be oi do lau hanamoa bona oi dekenai boubou gaudia do lau henia. Lau gwauhamatalaia gauna, do lau hamomokania. Iehova e, hahemauri be oi amo.”—Iona 2:9.
21. Iona ese Dirava ena hahemauri karana dekenai dahaka ia dibaia, bona dahaka point badana do ita laloatao?
21 Iona be “gwarume ena bogana lalonai” ia noho neganai, Iehova ese ia itaia bona ia hamauria. Momokani ia laloparara, herevana taunimanima be edeseniai bona dahaka hekwakwanai idia davaria, to Iehova ese idia ia hamauria diba. (Iona 1:17) Iehova sibona ese gwarume badana ena bogana lalonai dina toi bona hanuaboi toi ia noho tauna ia naria noho. Hari inai negai, namona be ita laloatao, Iehova be ‘iseda mauri ia biagua Diravana.’ (Dan. 5:23) Dirava dainai ita hahodi bona ita mauri noho. Ia ita tanikiu henia bada, ani? Dirava ese ita ia havaraia dainai, namona be ena hereva ita kamonai henia.
22, 23. (a) Edena dala ai Iona ia hahedinaraia Iehova ese ia hamauria karana ia laloa bada? (b) Kerere ita karaia neganai, Iona ena kara amo dahaka ita dibaia?
22 To, Iona be dahaka ia karaia? Iehova ena hereva ia badinaia karana amo ena tanikiu karana ia hahedinaraia, a? Oibe. Dina toi bona hanuaboi toi murinai, “gwarume ese kone dekenai Iona ia mumutaia.” (Iona 2:10) Mani oi laloa—Iehova ese Iona ia durua dainai ia hekwarahi lasi kone dekenai ia nahu lao totona! To, unai kone amo ia sibona ese Nineva dekenai do ia lao dalana do ia tahua. Unai do ia karaia neganai, Iona ia hahedinaraia Iehova ese ia hamauria karana ia laloa bada. Iona 3:1, 2 ia gwau: “Iehova ese nega iharuana Iona ia hamaoroa, ia gwau: ‘Oi toreisi, Nineva siti badana dekenai oi lao, bona oi dekenai lau gwauraia herevana do oi harorolaia.’” Iona be dahaka do ia karaia?
23 Baibel ia gwau: “Vadaeni Iona be Iehova ena hereva hegeregerena Nineva dekenai ia lao.” (Iona 3:3) Oibe, Dirava ena hereva ia badinaia. Unai ese ia hahedinaraia ena kerere amo diba ia abia. Unai dala amo ita ese Iona ena abidadama karana ita tohotohoa diba. Ita ibounai be mai iseda kara dika, bona kerere ita karaia diba. (Roma 3:23) To ita hesiku lasi, bona iseda kerere amo diba ita abia, bona mai kamonai ida Dirava ita hesiai henia noho.
24, 25. (a) Iona ena hahenamo ta be dahaka? (b) Vaira nega ai Iona be dahaka ahuna namona do ia abia?
24 Iona ena kamonai karana dainai Iehova ese ia hanamoa, a? Oibe. Hahenamo ta be, gabeai ia kamonai bouti ena gaukara taudia be idia mauri. Iona be bouti amo davara dekenai idia negea diho neganai, maoromaoro lai badana ia doko, bona bouti ai idia gaukara tatau be “Iehova dekenai idia gari dikadika,” unai dainai Ia dekenai boubou gauna idia henia, to edia dirava koikoidia dekenai lasi.—Iona 1:15, 16.
25 To hahenamo badana be gabeai ia vara. Iesu ese Iona be gwarume badana ena bogana lalonai ia noho ena sivarai ia gaukaralaia, ia be dina toi bona hanuaboi toi mase gurina lalonai do ia noho ia perovetalaia totona. (Mataio 12:38-40 duahia.) Iona be tanobada ai ia toreisi lou neganai, unai sivarai do ia kamonai bona do ia moale bada! (Ioa. 5:28, 29) Iehova ia ura oi ia hanamoa danu. Namona be Iona hegeregerena, emu kerere amo diba oi abia, Dirava ena hereva oi kamonai bona ma haida edia namo oi atoa guna.
a Mai anina bada gauna ta be, Iona be Galilea taoni amo, badina Farisea taudia ese Iesu idia hevasehalaia neganai, idia gwau: “Toretore Helagadia oi tahua bona do oi diba, peroveta tauna ta be Galilea amo do ia mai lasi.” (Ioa. 7:52) Gado hahanaia bona Baibel sivarai idia stadilaia taudia momo idia gwau, Farisea taudia be sibodia edia lalohadai amo idia gwau, peroveta tauna ta be Galilea amo do ia mai lasi. Bema unai bamona idia laloa, edia hereva amo edia histori bona peroveta herevadia idia dadaraia.—Isa. 9:1, 2.
b Septuagint Baibel ese Iona ia mahuta mase ia herevalaia neganai, ia gwau danu ena udu baubau ia regerege. Namo lasi ita gwau Iona ia mahuta badina ia ese ena mauri bona bouti dekenai idia noho taudia edia mauri ia laloa lasi, to laloatao nega haida taunimanima idia lalometau neganai idia ura idia mahuta. Hegeregere, Getesemane umana ai Iesu ia lalohekwarahi bada neganai, Petero, Iamesi, bona Ioane be “idia lalometau dainai idia mahuta.”—Luka 22:45.
c Heberu gado ai inai hereva “gwarume” be Grik gado dekenai idia hahanaia “davara ena dagedage gauna,” eiava “gwarume badana.” Ena be ita diba lasi unai be edena bamona gwarume, to taunimanima idia itaia Mediterranean Davara ai idia noho kwalaha badana be tau tamona ia hadonoa diba. Davara ma haida dekenai kwalaha badadia eiava idia gwauraia whale shark idia noho, edia lata be mita 15 ia hanaia!