Hekwakwanai Davara Lalonai
LAGANI haida lalonai, taunimanima ese oela 129 milion lita bamona idia bubua davara lalonai. Unai namba be lagani 1989 dekenai oela bouti badana Exxon Valdez amo oela ia bubua Alaska, U.S.A ena davara dekenai gauna ida idia hakapua lasi, eiava Arab edia tano kahana dekenai idia tuari neganai oela ibounai 159 milion lita be dina tamona lalonai davara lalonai idia hure loaloa, unai danu be unai namba danu idia hakapua lasi.
To taunimanima ese oela sibona idia negea lasi davara lalonai. Germany kahirakahira dekenai, North Sea, faktori ena muramura dikana idia negea davara lalonai bona diba momo taudia idia gwau unai muramura be poisini ai idia lao vadaeni. Diba momo taudia idia gwau, kone amo ia lao 190 kilomita davara dekenai bouti badadia edia kopina idia penia muramurana ese mauri gaudia maragidia edia tubu gabuna ia hadikaia.
Europe ena south kahana dekenai, saiens taudia ese Mediterranean Davara lalonai idia davaria mauri gaudia maragidia edia tubu gabuna dekenai muramura dikadia, oela bona tage ese ia hahonua. Davara lalonai idia noho animal haida, edia natu be rata amo idia ubua gaudia, hegeregere lakara donodono, be ia miro davarana ese ia hadikadia badina nega ibounai idia daekau idia hahodi totona. Unai dainai, lagani ta ta ibounai lalonai Mediterranean Davara lalonai unai bamona animal ibounai 6 tausen bamona idia mase. Nega ta, kidu rui ibounai 100 bamona be Mediterranean Davara ena kone ta ta dekenai idia hure mase—France ena kone dekenai wiki ta ta ibounai lalonai kidu rui 50 bamona idia mase. Gorere ta ese unai gwarume hairaidia ia hamasedia. Davara ia miro dikadika dainai kidu rui edia tauanina ia goada lasi unai gorere idia tuari henia totona. Unai dainai davara ia stadilaia tauna, ladana Jean-Michel Cousteau, ia gwau: “Bema kidu rui be davara ena miro dainai idia mase, taunimanima danu idia mase diba.”
Haida idia laloa unai hereva bamona do ia vara lasi. To momokani gauna be inai: Dala idauidau amo momoru dikadia ese taunimanima edia mauri ia hadikaia vadaeni. Hegeregere, Newfoundland ena motumotu dekenai peleini ta ia moru bona taunimanima edia tauanina tahua totona heduru taudia be davara lalonai idia diho to momoru dainai idia davaridia be auka. Unai momoru be plastik gaudia. Davara lalonai unai momoru be bada dainai gaukara taudia idia diba lasi edena be momoru sibona bona edena be peleini ena kahana ta. Mauri taudia ta idia davaria lasi.
Unai sivarai be mai hebogahisina, ani? To mani oi laloa: Bema inai tanobada hadikaia karana be taunimanima edia kudouna ia hametaua, “davara bona ia lalonai idia noho gaudia ibounai” ia Havaraia Tauna ena mamina be edena bamona? (Nehemia 9:6) Momokani, sedira nega be ia mai kahirakahira momokani ia ese “tanobada idia hadikaia vadaeni taudia do [ia] hadikaia.”—Apokalupo 11:18.
[Picture Credit Line on page 14]
Mike Baytoff/Black Star