Famili Planin be Hekwakwanai Badana Ta Tanobada Ai
“Famili planin ese hahenamo bada taunimanima dekenai ia havaraia diba bona ia be davana bada lasi gauna, to taunimanima ese hari idia karaia ‘technology’ gaudia edia davana be bada. . . . Unai be ia momokani bema taunimanima edia namba ia bada ia lao ena hekwakwanai ia noho lasi neganai danu.”—The State of the World’s Children 1992.
GUNA idia gwau natuna momo havaraia karana be namo. Kahirakahira lagani 4,000 idia lao vadaeni, Rebeka be Mesopotamia ia rakatania ia lao Isako ia adavaia gwauraia neganai, ena sinana bona taihuna ese inai hereva amo ia idia hanamoa, idia gwau: “Aiemai taihuna e, oi be dohore daha daha edia sinana.” (Genese 24:60) Hari, taunimanima edia lalohadai ia idau. Hari, hahine momo idia ura lasi natudia momo idia havaraia.
Bu be Indonesia hahine ta, ena mauri lagani be 22, bona ia be mai ena natuna kekeni ta, ia gwau: “Ai natudia ibounai be 7, bona lau be natuna ihatoina. Lauegu tamana be palm juice ia hoihoilaia, Klaten, Central Java ai, bona lauegu tamana bona sinana idia hekwarahi bada natudia maragidia momo idia naridia totona. . . . Bema ruma bese lalonai natudia be momo lasi, naridia be ia auka lasi.”
Bu ena lalohadai be tama sina momo tanobada hegegemadai edia lalohadai hegeregerena. Headava taudia momo idia ura idia palani edena negai natuna do idia havaraia, natuna hida do idia havaraia, bona natuna edia mauri lagani be hida bena ma ta do idia havaraia, bona edena negai natuna havaraia karana do idia hadokoa. United Nations statistics ena ripoti ese ia hahedinaraia idia goada idia lao tanodia dekenai, rogorogo koua gaudia idia gaukaralaia karana ia bada momokani. Lagani 1960 ela bona lagani 1969 ai, headava taudia 10 pesen ese rogorogo koua gaudia idia gaukaralaia, to hari unai namba ia bada daekau 51 pesen dekenai.
Gavamani taudia danu idia ura bada famili planin karana idia habadaia. Idia goada idia lao tanodia edia namba ena kahana ta bona ma haida ese famili planin program haida idia karaia taunimanima edia namba idia bada haraga lasi totona. UN Population Fund oreana ese ia hahedinaraia taunimanima edia namba hamaragia totona, program idauidau idia karaia edia davana lagani ta ta ai be kina 4.5 bilion bamona. Dina vairadia ai taunimanima edia ura hahegeregerea totona, tau badadia idia gwau lagani 2000 ai, unai namba be nega rua amo do ia bada daekau.
Dahaka dainai bese iboudiai bona taunimanima ta ta be natuna havaraia namba idia laloa bada? Bona Keristen ena lalohadai be dahaka unai lalohadai badana dekenai? Murinai, sivarai rua ese unai henanadai do idia haerelaia.