Baibel Oi Abidadama Henia Diba
Taunimanima haida idia gwau Baibel oi abidadama henia diba lasi, bona momo ese edia hereva idia abia dae.
To, Iesu Keriso ena hereva be idau. Dirava ia guriguri henia, ia gwau: “Oiemu hereva be hereva momokani.” Danu, Baibel ia gwau Dirava ena lauma helaga ese ia havaraia.—Ioane 17:17; 2 Timoteo 3:16.
Vadaeni, Baibel abidadama henia karana ena badina korikorina ta ia noho, a? Eiava gau haida ese idia hahedinaraia, Baibel ia maoro lasi badina ena hereva haida ese ena hereva ma haida idia hakoikoia, a?
Ena Hereva ta be ma Ena Hereva ta ese Ia Hakoikoia, A?
Unai bamona hereva be oi dekenai idia hahedinaraia vadaeni a? Baibel ena sivarai haida idia duahia neganai reana idia laloa hereva haida be unai bamona, to badina be idau negai gaudia edia sivarai idia diba lasi dainai.
Haheitalai ta be inai: Haida idia henanadai, idia gwau: “Kaino ese ena adavana edeseniai ia abia?” Idia laloa Adamu bona Heva edia natudia be rua sibona, Kaino bona Abela unai. Unai bamona idia laloa, badina idia diba lasi Baibel ia gwau Adamu ese “iena natuna tatau bona hahine ia havaradia.” (Genese 5:4) Unai dainai, Kaino ese reana ena taihuna ta eiava ena tadikaka ena natuna ta ia adavaia.
Baibel hakoikoia dalana idia tahua taudia be reana idia gwau: ‘Baibel torea tauna Mataio ia gwau tuari lohiana ta ese Iesu ia noinoi henia, to Luka ia gwau Iuda tau badadia haida ia siaidia idia noinoi henia totona. Edena hereva ia maoro?’ To unai idia maumauraia be mai ena badina maorona, eiava?—Mataio 8:5, 6; Luka 7:2, 3.
Mani inai haheitalai oi laloa: Bema niuspepa ta ia gwau taoni naria tauna badana ta ese dala ta ia karaia, do oi laloa unai hereva be kerere, badina ia karaia lasi to ena ensinia bona gaukara taudia ese idia karaia, a? Lasi, ani? Unai hegeregerena, bema Mataio ia gwau tuari lohiana ta ese Iesu ia noinoi henia, bona Luka ia gwau Iuda tau badadia edia amo ia noinoi henia, unai sivarai idia idau lasi.
Iseda diba ia bada ia lao noho lalonai, guna ita laloa kerere herevadia ita laloa maoromaoro diba.
Idau Negai Sivaraidia Bona Saiens
Guna taunimanima momo idia gwau, Baibel ese ia gwauraidia taudia, King Saragono, Belesasa, Pontio Pilato bona ma haida unai, be nega ta ai idia mauri noho lasi. To hari inai negai, gau gunadia haida idia davaridia, unai gau ese Baibel ena hereva idia hamomokania. Idau negai taudia edia sivarai ia torea tauna, Moshe Pearlman ia gwau: “Taravatu Gunana ena hereva be guna idia abia dae lasi taudia ese edia lalohadai idia haidaua.”
Baibel ita abidadama henia totona, namona be ena hereva bona saiens herevadia idia hegeregere. Guna saiens taudia ese Baibel ena hereva idia hakoikoia, idia gwau tanobada bona guba edia matamaia negana be lasi. To hisiu stadilaidia tauna, Robert Jastrow be vanegai ia gwau: “Hari ita diba, guba dekenai idia hedinarai gaudia ese idia hahedinaraia idia be mai edia matamaia negana, Baibel ena Genese sivaraina hegeregerena.”—Genese 1:1.
Taunimanima ese edia lalohadai tanobada ena oromana dekenai idia haidaua danu. The World Book Encyclopedia ia gwau: “Gunaguna taunimanima momo idia laloa tanobada ia palakapalaka, to davara dekenai idia laolao taudia idia davaria ia kuborukuboru.” To lagani 2,000 idia do noho ema bona unai laolao idia karaia neganai, Baibel ia hereva maoro; Isaia 40:22 ai ia gwau, Dirava be “Tanobada kuboruna ataiai ia noho.”
Unai hegeregerena, taunimanima ese edia diba idia habadaia neganai, Baibel hamomokania gaudia momo idia davaria. British Museum ena dairekta gunana ta, Sir Frederic Kenyon, ia gwau: “Idia vara vadaeni gaudia ese idia hamomokania, taunimanima ese edia diba idia habadaia neganai, Baibel ena hereva idia abia dae diba.”
Vaira Negana Perovetalaia
“Guba matamata bona tanobada matamata” gwauhamatana bona Baibel ena gwauhamata oredia danu be ita abia dae diba a? (2 Petero 3:13; Apokalupo 21:3, 4) Oibe, badina be lagani handred haida idia do noho ema bona gau haida idia vara neganai, Baibel ese ia perovetalaidia guna, bena idia iboudiai idia guguru vaitani!
Hegeregere: Lagani 200 bamona idia do noho ema bona Babulono ia moru neganai, Baibel ese ena moru ia perovetalaia. Ia gwau Mede taudia, Parasa taudia edia bamodia unai, ese do idia hadarerea. Ena be unai neganai Parasa edia pavapava Kurese ia do vara lasi, to Baibel ia gwau ia ese do ia gunalaidia. Ma ia gwau Babulono ena sinavai, Eufrate, ena ranu gabudia “do idia kororo,” bona Babulono ena “ikoukou do idia koua lasi.”—Ieremia 50:38; Isaia 13:17-19; 44:27–45:1.
Unai peroveta herevadia idia guguru momokani, torea tauna Herodotus ia ripotilaia hegeregerena. Danu, Baibel ena peroveta herevadia hegeregerena, hari inai negai Babulono ena gabu be tano kavakava bona taunimanima ese idia noholaia lasi. (Isaia 13:20-22; Ieremia 51:37, 41-43) Baibel ena peroveta herevadia momo idia guguru vadaeni.
Baibel ese hari inai nega edena bamona ia perovetalaia? Ia gwau: “Nega dokonai metau dikadia momo do idia vara. Badina taunimanima ese idia edia ura sibona do idia tahua, moni do idia mataganigani henia, do idia hekokoroku bona heagi . . . lebulebu karadia idauidau do idia ura henia bada, to Dirava do idia ura henia maragi. Dirava badinaia kara be toana sibona do idia hedinaraia, to iena anina momokani do idia negea.”—2 Timoteo 3:1-5.
Momokani, unai hereva idia momokani hari! To Baibel be ma ia gwau: “Bese ta ese do ia toreisi, bese ta do ia tuari henia. . . . Gabu idauidau dekenai hitolo bada do ia vara, tano danu do ia mareremarere.” Ma danu, “ta ta dekenai do ia hanaia gorerena do idia vara.”—Mataio 24:7; Luka 21:11.
Baibel ena peroveta herevadia idia guguru noho! To idia do guguru lasi herevadia, hegeregere, “kara maoromaoro taudia ese tanobada do idia abia, do idia noholaia ela bona hanaihanai,” bona “tuari daladia do idia hadibaia lou lasi” herevadia, be edena bamona?—Salamo 37:29; Isaia 2:4.
Reana haida idia gwau, ‘Unai be gwauhamata namodia, to lau abia dae diba lasi.’ To Dirava ena gwauhamata ita daradaralaia ena badina ta be lasi, badina Iena Hereva be momokani! (Tito 1:2) Bema Baibel ena hereva ma haida do oi tahua, ena hereva do oi hamomokania diba.
[Blurb on page 4]
“Idia vara vadaeni gaudia ese idia hamomokania, taunimanima ese edia diba idia habadaia neganai, Baibel ena hereva idia abia dae diba.”