Karoa 3
Oi emu Tomadiho be mai Anina Bada
TAUNIMANIMA momo idia gwau ‘tomadiho iboudiai be namo. Idia be dala idauidau bamona, iboudiai be gabu tamona dekenai idia lao.’ Bema unai be momokani, herevana edena tomadiho oi abiahidi to Dirava ese do ia abiadae ani? To iboudiai ia abiadae a?
2 Iesu be tanobada dekenai ia noho neganai tomadiho orea ta ladana Farisea taudia ia noho. Idia laloa Dirava ese edia tomadiho dalana ia abiadae, to dala idia tahua Iesu idia hamasea totona! Unai dainai Iesu ese ia hamaorodia, ia gwau: “Umui ese emui tamana ena kara umui karaia.”Idia haere idia gwau: “Aiemai tamana be tamona, Dirava unai.”—Ioane 8:41, HM.
3 To Dirava be edia tamana a? Edia tomadiho ia abiadae a? Lasi vaitani! Ena be Farisea taudia be mai edia Buka Helaga bona idia laloa idia badinaia noho, to Diabolo ese ia koidia. Iesu ese ia hamaorodia, ia gwau: “Umui be emui tamana Satana dekena amo umui mai, bona umui ura emui tamana ena ura dikadia do umui karaia. Hamatamaia nega dekena amo ia be alaia tauna, bona hereva momokani be ia badinaia lasi, . . . ia be koikoi tauna, bona ia be koikoi ibounai edia tamana.”—Ioane 8:44, HM.
4 Momokani, Farisea taudia edia tomadiho be koikoi. Edia tomadiho amo Diabolo ena ura idia karaia, Dirava ena lasi. Unai dainai Iesu ese edia tomadiho ia gwauraia dika. Unai Farisea taudia ia gwau henidia, ia gwau: “Guba Basileia ena dala be taunimanima edia vairana dekenai umui koua. Umui be do umui raka vareai diba lasi, bona do idia raka vareai gwauraia taudia be umui ese umui koua.” (Mataio 23:13, HM) Edia tomadiho koikoi dainai Iesu ese unai Farisea taudia ia gwauraidia kara koikoi taudia bona gaigai. Dala dikana idia badinaia dainai, ia gwau Dirava ese do ia hamasedia ore.—Mataio 23:25-33.
5 Iesu ia gwau lasi tomadiho iboudiai be hahemauri gabuna tamona dekenai idia lao. Nega ta ia gwau: “Iduara maragina dekenai umui raka vareai. Badina be mase gabuna ia lao dalana ena iduara ia bada bona ena dala danu bada herea. Bona taunimanima momo herea be unai dala dekenai idia raka vareai. To mauri gabuna ia lao dalana ena iduara ia maragimaragi, bona ena dala be ia auka. Unai dala idia davaria taudia be momo lasi.” (Mataio 7:13, 14) Dirava be dala maorona ai idia tomadiho henia lasi dainai, taunimanima momo be mase dalana dekenai idia raka. Mauri dalana dekenai idia raka taudia be momo lasi.
6 Ita diba Dirava be iena ura dalana dekenai ita tomadiho henia be gau badana, badina be gunaguna taravatu ta ia henia Israel besena dekenai, idau besedia edia tomadiho koikoi do idia abiadae lasi. (Deuteronomi 7:25) Unai idau bese taudia ese edia natudia idia bouboulaia edia dirava dekenai, bona mata-bodaga karadia idauidau idia karaia danu. (Levitiko 18:20-30) Dirava ese Israel taudia ia haganidia, unai kara do idia karaia lasi. Idia gwau-edeede henia bona dirava idaudia idia tomadiho henidia neganai ia panisidia. (Iosua 24:20; Isaia 63:10) Unai dainai edia tomadiho be mai anina bada.
TOMADIHO KOIKOI HARI INAI NEGA LALONAI?
7 Hari inai nega lalonai danu tomadiho orea idauidau momo ese idia karaia karadia momo be Dirava ese ia moalelaia lasi, ani? Vanegai, tuari badadia rua lalodiai, dubu orea be kahana kahana ai idia gini, edia orea taudia idia hagoadaia idia ala-ala totona. London ena bisop ia gwau: “German taudia alaia mase,” bona ena inai taudia edia kahana ai Cologne ena bisop badana ese German taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Dirava ena ladana dekenai umui ai hagania, umui tuari karaia ela bona emui rara ibounai ia ore, emui bese umui abia isi totona.”
8 Unai dala amo, Catholic taudia idia ala-ala heheni bona Protestant taudia danu be unai bamona idia karaia neganai, edia dubu orea gunalaia taudia ese edia kara idia hanamoa. Edia haroro tauna badana ta ia gwau: “Emai uduna ena kahana ta amo Maino Lohiana ai hanamoa, kahana ta amo tuari ai hanamoa.” Bema dubu orea ta idia gwau Dirava ena ura idia karaia to tuari idia hanamoa, Dirava be unai orea dekenai ia moale diba lasi, ani?
9 Nega daudau lalonai dubu orea idauidau momo be Dirava ena ladana dekenai kara dikadia idia karaia. Unai dainai, hari inai nega lalonai, taunimanima million momo ese Dirava bona Keriso idia dadaraia. Idia gwau tomadiho idauidau taudia idia tuari heheni be Dirava ena kerere. Hegeregere, Dirava idia samania, badina be Catholic taudia bona Moslem taudia idia tuari heheni, bona Moslem taudia bona Hindu taudia idia tuari heheni, bona Catholic taudia bona Protestant taudia danu idia tuari heheni, bona haida be Keriso ena ladanai Iuda taudia idia alaia mase dainai. To ena be unai kara idia karaia dubu oreadia edia gunalaia taudia idia gwau Dirava be edia Tamana, to idia be Diabolo ena natudia, Farisea taudia hegeregeredia, ani? Satana be inai tanobada ena dirava dainai, tanobada taudia edia tomadiho ia biagua be hoa gauna lasi, ani?—2 Korinto 4:4; Apokalupo 12:9.
10 Momokani, oi diba tomadiho ladana dekenai hari idia karaia gaudia momo be maoro lasi. Reana haida edia sivarai oi kamonai, idia be dubu orea edia memba taudia bona edia orea taudia ese idia matauraidia, to mata-bodaga karadia idia karaia. Tomadiho gunalaia taudia haida danu be unai bamona. Ma idia haida idia gwau sihari kava karadia bona tatau be tatau danu idia karaia kara bodagadia be kerere lasi. To reana oi diba Bible be unai bamona ia hereva lasi. Dirava ese iena bese taudia Israel ia hamasedia bona hanua rua Sodom bona Gomora ia hadikaia ore, unai bamona kara idia karaia dainai. (luda 7) Nega daudau lasi murinai unai bamona do ia karaia, tomadiho koikoi ibounai dekenai. Bible ia gwau unai bamona tomadiho be ariara hahine ta bamona, badina be “tanobada pavapavadia” danu ia heudahanai dainai.—Apokalupo 17:1, 2, 16.
DIRAVA ESE IA ABIADAE TOMADIHO
11 Dirava ese tomadiho haida ia abiadae lasi dainai, namona be sibona dekenai ita henanadai: ‘Dirava ese ia abiadae dalana dekenai lau tomadiho henia noho a?’ Dirava sibona ese ita ia hadibaia diba edena tomadiho be momokani, taunimanima be hegeregere lasi. Dirava ese iseda tomadiho ia abiadae totona, namona be Dirava ena Hereva momokani, Bible, ita badinaia momokani. Namona be inai lalohadai ita abiadae: “Dirava be momokani, to taunimanima iboudiai idia koikoi.”—Roma 3:3, 4.
12 Farisea taudia be unai bamona idia laloa lasi. Sibodia edia hahediba herevadia idia badinaia, Dirava ena Hereva idia badinaia lasi. Bena dahaka ia vara? Iesu ia hamaorodia, ia gwau: “Badina be dahaka umui ese Dirava ena taravatu umui makohia, umui emui sene taudia edia taravatu karaia totona? Umui koikoi taudia e, momokani Isaia ese umui ia herevalaia, ia gwau, ‘Inai bese taudia edia uduna sibona idia hanamoa lau, to edia lalona be daudau masemase. Idia tomadiho lau dekenai, to anina lasi. Idia edia hadibaia hereva be taunimanima edia taravatu mo.’ ” (Mataio 15:1-9, HM; Isaia 29:13) Bema ita ura Dirava ese ita ia abiadae, namona be ita abiadae herevadia be Bible ena hereva danu idia hegeregere.
13 Ena be ita gwau Keriso ita abidadama henia bona ita laloa kara maoromaoro ita karaia, to unai be hegeregere lasi. Namona be Dirava ena ura ita diba. Iesu ia gwau: “Idia gwau, ‘Lohiabada e, Lohiabada e,’ taudia momo be Guba Basileia lalonai do idia raka vareai lasi. To lauegu Tamana guba dekenai ia noho ena ura idia karaia taudia, idia sibona do idia vareai.”—Mataio 7:21, HM.
14 Ena be “kara namodia” be Keriso ena ladana dekenai ita karaia, to bema Dirava ena ura ita karaia lasi, unai kara iboudiai be anina lasi. Keriso ia gwau: “Unai dina ia ginidae neganai taunimanima momo do idia hereva lau dekenai, do idia gwau, ‘Lohiabada e, Lohiabada e, oiemu ladana dekenai guna ai haroro, ani? Oiemu ladana dekenai lauma dika ai lulua bona oiemu ladana dekenai hoa kara momo ai karaia, ani?’ Vadaeni lau ese do lau haere idia dekenai, do lau gwau, ‘Umui be lau diba lasi momokani. Idau gabuna dekenai umui lao, umui dika karaia taudia.’ ” (Mataio 7:22, 23, HM) Oibe, ena be ita laloa ita karaia karadia be namo -bona ena be unai kara dainai taunimanima haida ese ita idia hanamoa-to bema Dirava ena ura ita karaia lasi, Iesu ese ita do ia gwauraia “dika karaia taudia.”
15 Hari inai nega lalonai dubu orea momo ese Dirava ena ura idia karaia lasi, unai dainai namona be ita abiadae kava lasi iseda dubu orea ena hereva be Dirava ena Hereva hegeregerena. Ena be dubu orea ta ese Bible ia gaukaralaia, to reana edia hereva bona edia kara haida be Bible ena hereva hegeregerena lasi. Luka ese Berea taudia ia hanamodia, badina be Keristen aposetolo Paulo ese ia haroro henidia murinai, Buka Helaga idia tahua, Paulo ena hereva ia momokani eiava lasi. (Kara 17:10, 11) Dirava ese ia abiadae tomadiho dalana be Bible ena hereva danu ia hegeregere vaitani; kahana ia abiadae to kahana ia dadaraia be hegeregere lasi.—2 Timoteo 3:16.
URA NAMONA SIBONA BE HEGEREGERE LASI
16 To reana ta ia gwau: ‘Bema tau ta ia laloa iena tomadiho be maoro, vadaeni ena be ia kerere to Dirava do ia moale ia dekenai, ani?’ Lasi, badina be Iesu ia gwau ena be unai “dika karaia taudia” idia laloa edia kara be maoro to do ia hanamodia lasi. (Mataio 7:22, 23) Dirava danu ese do ia hanamodia lasi. Iesu ese ena orea taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Nega do ia mai, umui do ia alaia mase tauna be do ia laloa ia be Dirava ena hesiai gaukara ia karaia.” (Ioane 16:2, HM) Ena be unai bamona taudia idia laloa Dirava ena hesiai gaukara idia karaia unai, to idia karaia lasi. Edia kara ia moalelaia lasi.
17 Paulo be Keristen tauna ai ia do lao lasi neganai, haida ia durudia, Stefano idia alaia mase neganai. Gabeai, dala ia tahua, Keristen taudia ma haida alaia mase totona. (Kara 8:1; 9:1, 2) Paulo ia gwau: “Dirava ena ekalesia oreana lau dagedage henia bona lau hadikaia. Iuda taudia edia guriguri karadia dekenai, egu bese taudia, sibogu egu uru taudia, lau hanaidia.” (Galatia 1:13, 14) Oibe, ena be Paulo ia laloa ena kara be maoromaoro, to ena tomadiho be kerere.
18 Unai neganai Paulo be Iuda tomadiho orea tauna ta; unai orea ese Keriso ia dadaraia dainai, Dirava ese unai orea ia dadaraia. (Kara 2:36, 40; Hereva Lada-isidia 14:12) Unai dainai, Paulo ese ena tomadiho ia haidaua be namo, Dirava ese ia lalo-namo henia totona. Ia gwau ena bese taudia haida ese “Dirava idia ura henia” -idia laloa edia kara be maoro, to Dirava ese ia dadaraidia, badina be edia tomadiho lalonai Dirava ena ura idia diba maoromaoro lasi bona idia badinaia maoromaoro lasi.—Roma 10:2, 3.
19 Tomadiho hahediba herevadia idauidau momo idia noho, unai dainai ita gwau diba lasi iboudiai be momokani. Idia be idauidau dainai, bema ta ia maoro, anina be ma ta ia kerere. Bema hereva rua idia hegeregere lasi, ita gwau diba lasi ruaosi idia maoro. Ta ia maoro, to ruaosi lasi. Vadaeni, bema ta ena lalohadai be kerere, bena ena be ia laloa ia maoro bona ia badinaia mai ena ura namona danu, to do ia kerere noho.
20 Bema ta ese oi abiadae herevana ia hakoikoia, edena bamona oi laloa be namo? Hegeregere, bema motuka ta oi taria, oi diba lasi gabuna dekenai oi lao. Oi be mai emu map, to oi itaia namo-namo lasi. Tau ta ese dala ia hadibaia oi dekenai. Oi abidadama henia, oi laloa ia hadibaia dalana be maoro. To bema ia kerere, bena unai murinai ma tau ta ese ena kerere ia hahedinaraia oi dekenai, bema sibomu emu map amo oi ia hadibaia oi be dala kererena oi gavaia, dahaka do oi karaia? Oi hekokoroku dainai ena hereva do oi abiadae lasi a? Vadaeni, bema emu Bible oi stadilaia neganai oi davaria tomadiho dalana kererena oi badinaia noho, emu tomadiho oi haidaua be namo. Mase gabuna dekenai ia lao dalana amo oi raka siri; mauri gabuna dekenai ia lao dalana maragina dekenai oi raka vareai!
DIRAVA ENA URA ITA KARAIA BE GAU BADANA
21 Bible ena hereva momokani ita diba be gau badana. To bema Dirava be momokani ai oi tomadiho henia lasi, unai diba be anina lasi. (Ioane 4:24) Hereva momokani ita badinaia bona Dirava ena ura ita karaia be mai anina bada. Bible ia gwau: “ Abidadama ai kara be lasi neganai ia mase vadaeni.” (Iakobo 2:26) Vadaeni, Dirava hamoalea totona, namona be emu tomadiho be Bible ena hereva danu ia hegeregere vaitani, bona emu kara iboudiai lalodiai oi badinaia be namo. Vadaeni, bema oi davaria oi karaia karadia idia kerere Dirava vairanai, emu kara do oi haidaua a?
22 Bema Dirava ena ura oi karaia, hahenamo badadia do oi abia. Hari inai nega lalonai namo do oi davaria. Tomadiho momokani oi badinaia neganai, taunimanima namona ta ai do oi lao. Dirava ena kara be oi lalonai do idia hedinarai dainai, taunimanima momo amo do oi idau, kara maoromaoro oi karaia dainai. To gau badana be inai: unai kara amo dala do oi davaria, mauri hanaihanai be Dirava ena paradaiso tanobada matamatana lalonai oi abia totona. (2 Petro 3:13) Momokani vaitani, emu tomadiho be mai anina bada!
[Study Questions]
1. Taunimanima haida be dahaka idia laloa tomadiho dekenai?
2. (a) Farisea taudia be edena bamona idia karaia Iesu dekenai? (b) Farisea taudia idia gwau daika be edia tamana?
3. Iesu ia gwau daika be Farisea taudia edia tamana?
4. Iesu be dahaka ia laloa Farisea taudia edia tomadiho dekenai?
5. Iesu be edena bamona ia hahedinaraia tomadiho idauidau momo be gabu tamona idia lao daladia idauidau lasi?
6. Israel besena edia tomadiho dalana ita tahua neganai, dahaka ita davaria?
7, 8. (a) Dubu orea idauidau be dahaka idia karaia, tuari badadia idia vara neganai? (b) Oi laloa unai dubu orea be tuari negana lalonai idia karaia karadia be maoro Dirava vairanai a?
9. (a) Taunimanima momo be dahaka idia laloa tomadiho idauidau taudia edia kara dikadia dekenai? (b) Tomadiho ese tanobada ena kara ia durua neganai, dahaka ia hahedinaraia?
10. Edena kara, tomadiho ena ladana dekenai idia karaia, be kerere oi emu matana dekenai?
11. Dirava ese iseda tomadiho ia abiadae totona, dahaka ita karaia be namo?
12. Dahaka dainai Iesu ia gwau Dirava ese Farisea taudia edia tomadiho ia abia-dae lasi?
13. Iesu ia gwau dahaka ita karaia be namo Dirava ese ita ia lalo-namo henia totona?
14. Ena be “kara namodia” ita karaia noho, to dahaka dainai reana Iesu ese ita do ia gwauraia “dika karaia taudia”?
15. Dahaka dainai idau negai Berea taudia edia kara ita tohotohoa be aonega karana?
16. Iesu be edena bamona ia hahedinaraia ena be tau ta ia laloa ena kara be maoro, to reana iena kara ia hegeregere lasi Dirava vairanai?
17. Ena be Paulo ia laloa iena kara be maoro, to Keristen tauna ai ia do lao lasi neganai dahaka ia karaia?
18. (a) Paulo be edena tomadiho dalana ia badinaia, Keristen taudia ia dagedage henidia negana lalonai? (b) Dahaka dainai Paulo bona iena nega lalonai idia noho taudia ma haida ese edia tomadiho idia haidaua be namo?
19. Dahaka ese ia hahedinaraia tomadiho hahediba herevadia idauidau momo idia momokani diba lasi?
20. Tomadiho momokani dalana be edena bamona oi davaria diba?
21. (a) Hereva momokani ita diba bona dahaka danu ita karaia be namo? (b) Bema oi davaria oi emu kara haida be maoro lasi Dirava vairanai, dahaka do oi karaia?
22. Bema tomadiho momokani ita badinaia, dahaka hahenamo do ita abia, hari inai nega lalonai bona vaira negana lalonai danu?
[Picture on page 25]
Iesu hamasea dalana idia tahua tomadiho biagudia ese Dirava ena ura idia karaia a?
[Pictures on page 26, 27]
Iesu ia gwau taunimanima momo be mase dalana dekenai idia raka. To momo lasi be mauri dalana dekenai idia raka
[Picture on page 28, 29]
“Taunimanima vairadiai idia gwau Dirava idia diba, to edia kara amo idia dadaraia.”—Tito 1:16.
Edia Hereva
Edia Kara
[Picture on page 30]
Paulo ese haida ia durudia Stefano idia hodoa mase neganai, badina iena tomadiho dalana be idau
[Picture on page 33]
Bema ta ese oi ia hadibaia, dala kererena oi gavaia noho, do oi hekokoroku bona ena hereva do oi abiadae lasi, a?