Dirava Ia Ura Taunimanima be Paradaiso Lalonai Mauri Idia Moalelaia
‘Iehova Dirava ese unai tau ia abia, Eden ena uma gabuna lalonai ia atoa, ena tano do ia geia bona do ia naria totona.’—GENESE 2:15.
1. Nega matamanai, Havaraia Tauna ena ura kamonai taudia dekenai be dahaka?
MATAMANA neganai bona hari danu, Havaraia Tauna ia ura kamonai taudia ese mauri hanaihanai idia moalelaia. Ia ura matamata taudia bamona hanaihanai idia goada; ia ura lasi idia hesiku, ia ura hanaihanai gaukara mai anina idia karaia; ia ura lalokau idia hahedinaraia bona ena mamina idia abia momokani. Ia ura lasi sibodia idia laloa momo, to ia ura idia lalokau heheni goevadae dalana dekenai—paradaiso lalonai!—Genese 2:8; Luka 23:42, 43 danu hahegeregerea.
2. (a) Tau ginigunana ia vara neganai, dahaka ia vara? (b) Tau ginigunana be edena negai, edeseniai, bona edena hua ai ia havaraia?
2 Unai oi diba totona, namona be Adam oi laloa, ia vara matamata neganai, iena lalohadai ginigunana ia abia neganai. Ia ese sibona ena tauanina ia itaia bona gau iboudiai ia kamonai bona ia itaia diba, ia diba ia mauri! Bible ena hereva hegeregerena, unai ia vara lagani 6,000 gunanai, lagani 4,026 Iesu ena nega ia do matamaia lasi neganai. Ia vara tanona be hari idia gwauraia Turkey, eiava Asia ena diho tanonai, west kahanai. Unai be Eufrate Sinavai bona Tigiris Sinavai ena gabu ai, iseda tanobada ena north kahana dekenai. Hua be October 1 bamona. Unai bamona ita hereva diba badina taunimanima edia kalenda momo be, idau negai, unai dina amo idia duahia matamaia.
3. (a) Tau ginigunana ia mauri matamaia neganai, iena toana be edena bamona? (b) Tau ginigunana ena ladana be daika, bona ena anina be dahaka?
3 Tau ginigunana ia vara neganai, ia be tau badana vadaeni. Tauanina ena toana ia goevadae, ia gorere lasi bona ena kara be goeva. Bible dekenai iena ladana idia torea momo dainai, ita diba Dirava be dahaka amo ia karaia. Iena ladana be ’A·dhamʹ.a Ia mai tanona idia gwauraia ’a·dha·mahʹ. Unai dainai, reana iena ladana anina be “Tanobada Tauna.” Unai be tau ginigunana ena ladana idia atoa—Adam. Adam be mauri tauna ai ia lao neganai, ia be mai ena diba bona mai ena lalohadai tauna ai ia lao; reana ia hoa bada!
4. Tau ginigunana ese mauri ia abia neganai, dahaka ia vara lasi ia dekenai? Unai dainai, ia be dahaka ena natuna lasi?
4 Tau ginigunana, Adam, be mauri tauna ai ia lao neganai, diba ia abia neganai, bona ena matana ia kehoa neganai, ia be monki bamona gauna ena kemena dekenai ia hekure lasi. Monkey bamona gauna ese ia rosia lasi bona lalokau dekenai ia gwauraia lasi iena Sinana. Tau ginigunana, Adam, ia mauri matamaia neganai, unai bamona kara ia vara lasi. Ia be monkey ena varavara bamona lasi, unai neganai bona gabeai danu monkey ta ia itaia neganai, unai bamona ia lalohadai lasi. Ia vara dinana ai, momokani ia laloa lasi ia be monkey ena amo eiava unai bamona animal ta amo ia vara. To, tau ginigunana, Adam, be ena vara dalana dekenai ia daradara, a? Lasi.
5. Adam ena diba iena uma dekenai bona ia sibona dekenai be dahaka?
5 Momokani, reana ia daradara ia itaia hairai gaudia iboudiai be edena bamona idia vara. Ia itaia ia be uma gabuna dekenai ia noho, ia sibona ia hegaegaelaia lasi bona ia karaia lasi paradaisona ta. Unai paradaiso be edena bamona ia vara? Ia be mai ena darana bona mai lalohadai dainai, ia ura ia diba. Guna ia noho lasi unai dainai idia vara gaudia ia diba lasi. Ia diba ia be sibona ia havaraia lasi bona sibona ia karaia lasi. Sibona ena gaukara dainai ia vara lasi.—Salamo 100:3 hahegeregerea; Salamo 139:14.
6. Adam be tanobada noho gabuna goevadaena lalonai ia mauri dainai, reana iena mamina be edena bamona?
6 Reana, tau ginigunana, Adam, be matamana neganai, ia moale bada herea tanobada noho gabuna goevadaena dekenai ia mauri noho dainai. Unai dainai, badina be dahaka ia vara bona edeseni amo ia mai reana ia lalohadailaia lasi. Ia boiboi mai moale danu. Iena uduna amo hereva idia mai. Ia be taunimanima edia gado dekenai ia hereva neganai, sibona ia kamonai, ia itaia gaudia bona ia kamonai gaudia ia herevalaidia. Paradaiso umana dekenai ia noho be namo herea momokani! To ia be mai moale danu, gau iboudiai edia toana, edia regena, edia bonana, bona edia mamina ia abia bona ia diba neganai, ia be unai gaudia ia laloa. Bema ita danu be ia bamona ita noho, do ita daradara. Unai daradara be ita sibona ita kokia diba lasi.
Taunimanima Edia Vara Dalana Dekenai Daradara be Lasi
7 Tau ginigunana, Adam, be nega daudau lasi iena noho dainai ia daradara. Ia mauri noho unai, bona ia bamona tauna ta ia itaia lasi Paradaiso umana dekenai. Ia be gado ta ia kamonai, ta ia hereva. Unai tau be unai hereva ena anina ia abia. To hereva tauna be edeseniai? Hereva tauna ta ia itaia lasi. Unai hereva be itaia lasi gabuna amo ia mai, bona ia dekenai ia hereva henia. Unai hereva be tau ena Karaia Tauna ena amo ia mai, ena Havaraia Tauna! Bona tau ese ia haere henia diba unai bamona gadona dekenai. Ia be Dirava, Havaraia Tauna ida idia herevahereva diba. Tau ese hari idia noho reidio ia gaukaralaia lasi Dirava ena gado ia kamonai henia totona. Dirava be maoromaoro unai ia karaia tauna dekenai ia hereva.
8, 9. (a) Adam be edena henanadai ena haere ia abia diba, bona iena tamana ese dahaka hebogahisi ia dekenai ia hahedinaraia? (b) Adam be iena guba Tamana amo, dahaka haere ia abia?
8 Hari, tau ia diba ia be sibona ia noho lasi, bona iena mamina ia namo ia lao. Iena lalona dekenai henanadai momo idia vara. Ia be, ia dekenai ia hereva, ia itaia diba lasi Tauna, ia henanadai henia diba. Daika ese ia bona unai uma namona ia karaia? Badina be dahaka unuseniai ia atoa bona iena mauri dekenai dahaka do ia karaia? Mauri ena badina ia noho, a? Tamana bamona, Dirava ese unai tau ginigunana, Adam, dekenai ia kara namo henia badina iena henanadai dekenai haere namodia ia henia. Ia Havaraia Tauna, Mauri Ia Henia Tauna, iena guba Tamana, ia moale bada, tau ginigunana ia hereva matamaia neganai! Guba Tamana ia moale bada herea iena natuna be ia danu ia herevahereva neganai! Reana ena henanadai ginigunana be: “Lau be edena bamona lau vara?” Guba tamana ia moale bona ia haerelaia bona ia hamomokania tau ginigunana be Iena natuna. Ia be ‘Dirava ena natuna.’ (Luka 3:38) Iehova be sibona ia gwauraia tau ginigunana, Adam, ena Tamana. Iena guba Tamana amo, Adam ena henanadai dekenai inai haere ia abia bona ena natudia dekenai ia hadibaia danu:
9 “Bona Iehova Dirava ese taunimanima tano ena kahu amo ia karaia, bona mauri ena laga ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, vadaeni taunimanima be mauri tauna ia karaia vadaeni. Iehova Dirava ese uma ta, dina ia daekau kahana dekenai ia karaia, ladana Eden, bona unai gabu dekenai ia karaia vadaeni tauna ia atoa, unuseniai ia noho totona. Iehova Dirava ese tano dekena amo toana namo au ibounai ia havaraia bona aniani idia atoa audia danu. Mauri ena au danu uma huanai, bona kara namo bona kara dika hadibaia auna danu ia havaraia. Eden dekena amo sinavai ta ia heau lao, uma ia hapariparia totona. Unuseni amo sinavai ia parara, bona sinavai hani idia lao.”—Genese 2:7-10.b
“Sinavai ginigunana ena ladana be Pison, ia be Havila tano idoinai ia heau hagegea, unai gabu dekenai golo korikori ia noho. Unuseni ia noho golona be namo herea, bedolak bona onuku nadi danu idia noho. Sinavai iharuana ena ladana be Gihon, ia be Kusu tano idoinai ia heau hagegea. Sinavai ihatoina ena ladana be Tigiris, ia be Asuria tano ena dina ia daekau kahana dekenai ia heau lao. Sinavai namba 4 be Eufrate.”—Genese 2:11-14.
10 Adam ena darana ia goada dainai, ia be unai hereva ia moalelaia bada. Hari ia diba, ia be ia Ia Havaraia bona ia Ia Karaia Tauna ia mai gabuna amo ia mai lasi. Ia be unai gabu ia itaia lasi, to unai gado be unai gabu amo ia mai. To, ia be tano amo ia mai bona ia noho gabuna be tano. Ia dekenai Mauri Ia Henia Tauna bona ena Tamana be Iehova Dirava. Tau be “mauri tauna.” Iehova Dirava ena amo mauri ia abia dainai, ia be ‘Dirava ena natuna’ ta. Eden umana ena au lalodiai ia noho, bona idia be aniani namodia huahuadia idia henia, ia aniani totona bona mauri tauna ai ia mauri noho totona. To, badina be dahaka, ia mauri noho be namo, bona badina be dahaka tanobada dekenai, Eden umana dekenai, idia atoa? Ia be ia bada vadaeni, bona ia be diba tauna mai tauanina goadana, unai dainai namona be ia diba. Bema lasi, edena bamona ia ese iena mauri ena badina ia hagugurua diba, bona iena Karaia Tauna bona ena Tamana edena bamona ia hamoalea diba, Dirava ena ura ia karaia neganai? Unai henanadai namodia edia haere be henunai ena sivarai dekenai idia davaria:
10, 11. (a) Adam ese dahaka hereva momokani ia kamonai, to iena henanadai ma haida be dahaka? (b) Guba Tamana ese dahaka haere Adam dekenai ia henia?
11 ‘Iehova Dirava ese unai tau ia abia, Eden uma gabuna lalonai ia atoa, ena tano do ia geia bona ia naria totona. Iehova Dirava ese unai tau dekenai taravatu ia atoa, ia gwau: “Uma gabu dekenai idia gini audia ibounai edia huahua oi ania diba, idia be taravatu lasi, to kara namona bona kara dikana hadibaia auna ena huahua oi ania lasi, badina be unai au huahua oi ania dinana dekenai do oi mase momokani.” ’—Genese 2:15-17.
12. Badina be dahaka Adam ese Ia Havaraia Tauna ia tanikiu henia, bona edena dala ai unai tau ese Dirava ia hanamoa diba?
12 Adam be reana Ia Havaraia Tauna ia tanikiu henia ia be Eden umana hairaina dekenai gaukara mai anina ia abia dainai. Hari ia be Havaraia Tauna ena ura ia diba, bona tanobada dekenai Ia totona gau ta ia karaia diba. Ia dekenai maduna ia noho, Eden umana ia habadaia bona ia naria totona, to unai be gaukara namona. Unai gaukara ia karaia neganai, ia be Eden umana ia naria diba ia Karaia Tauna, Iehova Dirava, ia imodaia dalana dekenai. Adam be gaukara dainai ia hitolo neganai, ia be iena ura hegeregerena ia aniani diba, uma ena au iboudiai amo. Unai dala amo ia be sibona ia hagoadaia loulou diba bona iena mauri moalena ia karaia noho diba, ela bona hanaihanai.—Kohelete 3:10-13 danu hahegeregerea.
Mauri Hanaihanai ena Helaro
13 Mauri hanaihanai, a? Tau goevadaena ese unai ia laloa neganai reana ia hoa! To momokani unai be hoa gauna lasi, ani? Unai tau ia Havaraia Tauna ia ura lasi ia ese aonega bada dekenai ia hegaegaelaia umana, Eden, ia hadikaia ore. Iena havaraia gaukarana be namo herea bona iena diba momo ia hahedinaraia. Vadaeni, sibona ena gaukara ia hadikaia be badina lasi, ani? Ita aonega neganai ita gwau lasi ia ese unai uma do ia hadikaia ore. (Isaia 45:18) Bona unai uma namo hereana ena naria tauna ia noho be namo, unai naria tauna Adam, tau goevadaena bamona. Bona, bema naria tauna ese ‘kara namona bona kara dikana hadibaia auna’ ena huahua ia ania lasi, do ia mase lasi. Tau goevadaena be ia mauri hanaihanai diba!
14 Adam ese mauri hanaihanai Eden ena Paradaiso umana dekenai ia abia diba! Bema ia be Ia Havaraia Tauna ia kamonai henia namonamo, bona, bema taunimanima edia Havaraia Tauna ese ia taravatua auna ia ania lasi neganai do ia moalelaia diba ela bona hanaihanai. Ia ura taunimanima goevadaedia idia kamonai noho bona idia mauri hanaihanai. ‘Kara namona bona kara dikana hadibaia auna’ ena huahua ia taravatua be mase ia havaraia lasi. Ia ese tau ena kamonai karana iena Tamana dekenai ia tohoa sibona. Dala ia kehoa tau ese ia hamomokania, iena Dirava, Ia Havaraia Tauna ia lalokau henia, eiava.
15. Badina be dahaka Adam be mai ena helaro namona, vaira neganai? Havaraia Tauna amo namo do ia abia, a?
15 Iena kudou dekenai ia moale badina ia diba ia be aksiden bamona ia vara lasi to iena guba Tamana ia noho; ia diba iena mauri ena badina be dahaka, bona Paradaiso dekenai mauri hanaihanai ia abia diba, tau ese gabeai negana ena helaro ia moalelaia diba. Ia be aniani namona audia amo ia aniani vadaeni, ia ese ‘kara namona bona kara dikana hadibaia auna’ ena huahua ia dadaraia. Ia ura Ia Havaraia Tauna amo, namo ia davaria. Gaukara, dika ia havaraia gauna lasi, to Eden umana naria gaukarana, be gaukara namona bamona, bona tau goevadaena ia gaukara.
Gau Iboudiai Edia Badina Ia Gwauraia Be Dirava Ena Maduna Lasi
16 Diari ia ore; dina ena diari gauna bada, be guba dekenai ia itaia gauna, ia diho neganai. Dibura ia mai, hanuaboi neganai, bona ia be hua ia itaia diba. Ia gari lasi; ia be hanuaboi ia biagua diari gauna. (Genese 1:14-18) Sedira, idia diaridiari lao maragidia be uma dekenai idia roho, edia diari kerumana be lamepa maragidia bamona idia diari.
16-18. Adam ese dahaka hunia noho gaudia edia badina ia tahua lasi, bona badina be dahaka?
17 Hanuaboi ia mai bona dibura ese ia koua neganai ia ura animal iboudiai bamona ia mahuta. Ia toreisi neganai, ia hitolo, bona idia taravatu lasi audia amo huahua ia ania, iena daba aniani unai.
18 Ia goada lou bona hanuaboi ena laga-ani ia abia dainai, ia be dina ena gaukara ia karaia diba. Ia be tubutubu gaudia iboudiai ia itaia neganai, hari taunimanima ese idia gwauraia photosynthesis karana ia tahua lasi. Unai be tubutubu gaudia idia tubu ena hoa dalana, tubutubu gaudia edia green gauna, chlorophyll ese dina amo siahu ia abia, taunimanima bona boromakau edia aniani idia karaia totona. Bona unai bamona ia karaia neganai, taunimanima bona animal ese idia halasia carbon dioxide idia abia bona oxygen ai idia halaoa, taunimanima bona animal ese idia hahodi henia totona. Reana taunimanima ta ia gwau unai be hunia karana ta, to Adam be unai gau ia tahua be gau badana lasi. Ia diba unai be taunimanima Ia Havaraia Tauna ena hoa karana ta. Havaraia Tauna be unai kara ia diba bona ia gaukaralaia tanobada gaudia ese namo idia davaria totona. Unai dainai, tau ginigunana ena darana dekenai ia hegeregere vadaeni, ia diba Dirava, Havaraia Tauna, ese gau iboudiai ia hatubua, bona Dirava ese taunimanima dekenai gaukara ia henidia idia be Eden umana dekenai tubutubu gaudia idia naria totona.—Genese 1:12 itaia.
Sibona Ia Noho—To Ia Moale
19 Guba tamana ese tau dekenai gau iboudiai ia do hadibaia lasi. Tau ese Eden umana ia naria neganai, tanobada dekenai ia bamona durua tauna ta be lasi. Ia sibona, taunimanima tamona bamona ia noho. Ia be iena bamona ta ia tahua lasi, tanobada dekenai ia tura henia totona. Ena guba Tamana, Dirava, ia noia lasi ia dekenai tadikaka ta eiava taihuna ta ia henia totona. Ia be sibona ia noho dainai, ia kavakava lasi bona unai amo mauri ena moale ia haboioa lasi. Ia be Dirava ida turana karana ia moalelaia diba.—Salamo 27:4 ida oi hahegeregerea.
20. (a) Adam be dahaka ia moalelaia bada? (b) Badina be dahaka unai bamona mauri dekenai ia noho neganai, Adam ia hekwarahi lasi? (c) Hereva gabena ese dahaka do ia herevalaia?
20 Adam ia diba iena guba Tamana ese ia bona iena gaukara ia tahua. Iena Dirava bona Havaraia Tauna ia hamoalea neganai, ia danu ia moale bada herea. Ia be Dirava ese ia karaia hairai gaudia huanai ia noho bona unai ese Iena anina bada karadia ia hamomokania. (Apokalupo 15:3 danu hahegeregerea.) Inai bamona mauri dalana dekenai ia noho neganai be hekwarahi gauna lasi bona do ia hesiku lasi. Gau iboudiai dekenai ia hegeregere bona iena Dirava ida ia herevahereva hebou diba. Bona Dirava ese Adam dekenai gaukara namona ia henia, unai gaukara amo moale bona namo do ia davaria. Hereva gabena ese do ia hahedinaraia Adam ese lalokau Havaraia Tauna amo, dahaka hahenamo bona helaro ia abia Paradaiso dekenai.
[Footnotes]
a Lagani 1600 Iesu ena negai ia do mai lasi neganai, peroveta tauna, Mose, be Genese buka dekenai, ma hereva ta, iena nega edia diba hegeregerena, Eden sinavai ia torea. Ia gwau:
b Unai hereva be idau negai gado dekenai idia torea Buka Helaga lalonai, taunimanima havaraia sivarai idia torea neganai.—Genese 1:26, New World Translation Reference Bible rau ena henuna ai ia noho hereva.
Oiemu Haere be Dahaka?
◻ Badina be dahaka Adam be nega daudau lalonai iena noho ena badina dekenai ia daradara lasi?
◻ Dirava ese dahaka gaukara Adam dekenai ia henia, bona Adam be dahaka ia laloa?
◻ Tau goevadaena ena helaro namona be dahaka, bona badina be dahaka?
◻ Badina be dahaka Adam ia laloa iena mauri lalonai idia hunia noho gaudia ia tahua be gau badana lasi?
◻ Badina be dahaka Adam be sibona ia noho dainai, ia ese mauri ia moalelaia noho diba?
7. Badina be dahaka Adam be nega daudau ai ia daradara lasi, ia mauri dainai bona paradaiso umana dekenai ia noho dainai?
13. Tau ginigunana ese dahaka ia abia diba, bona badina be dahaka?
14. Adam be edena dala ai Paradaiso dekenai mauri hanaihanai do ia abia diba?
19. Ena be ia diba ia sibona ia noho, bona tanobada dekenai ia bamona ta be lasi, Adam be dahaka ia karaia lasi?
[Picture Credit Line on page 10]
NASA photo