Gari Lasi Dekenai Iehova ena Basileia Harorolaia!
“Vadivadi taudia ibounai ia abia dae. Dirava ena Basileia [idia dekenai] ia harorolaia.”—KARA 28:30, 31.
1, 2. Paulo be edena bamona ia diba Dirava ese ia durua, bona iena haheitalai namona be dahaka ita tohotohoa totona?
IEHOVA be nega ibounai Basileia harorolaia taudia ia naridia. Unai be momokani aposetolo Paulo dekenai! Dirava ese ia durua dainai, ia be lohia taudia vairanai ia gini, badu taudia edia kara ia haheaukalaia, bona Iehova ena Basileia be gari lasi dekenai ia harorolaia.
2 Ena be Roma dekenai ia be dibura tauna, to “vadivadi taudia ibounai ia abia dae. Dirava ena Basileia [idia dekenai] ia harorolaia.” (Kara 28:30, 31) Iena kara be haheitalai namona hari inai negai Iehova ena Witness taudia dekenai! Luka ese Paulo ena hesiai gaukara sivaraina be Bible buka Kara dekenai ia torea, bona ena karoa ginigabedia dekenai gau momo do ita diba.—Kara 20:1–28:31.
Abidadama Taudia Idia Hagoadaia
3. Troa dekenai dahaka ia vara, bona hari inai negai, edena bamona ita hahegeregerea diba?
3 Efeso dekenai, hepapahuahu ia doko murinai, Paulo be ena laolao ihatoina ma ia karaia noho. (20:1-12) Bouti amo Suria ia lao henia gwauraia neganai, ia kamonai Iuda taudia ese hereva idia karaia vadaeni ia do idia alaia mase totona. Reana idia hegaegae bouti dekenai idia guia idia alaia totona. Unai dainai, Makedonia dala dekenai ia lao. Troa dekenai, abidadama taudia ia hagoadaia, hari inai negai Iehova ena Witness taudia edia loaloa elda taudia idia karaia hegeregerena. Kerukeru dabai ia lao gwauraia dainai, unai hanuaboi dekenai, Paulo be ia haroro ela bona hanuaboi momokani. Tauhau ta, ladana Eutiko be uindo dekenai ia helai noho, bona dina ena hekwarahi dainai, ena matana idia mahuta. Ia mahuta momokani neganai, ruma ena atai daiutu, stori toi amo ia moru bona ia mase, to Paulo ese ia hamauria lou. Unai ese moale bada ia havaraia! Mani tanobada matamatana do ia mai negana oi laloa, taunimanima milion momo be do idia toreisi lou neganai, unai be moale bada herea do ia havaraia danu.—Ioane 5:28, 29.
4. Haroro gaukara ia gwauraia neganai, Paulo ese Efeso elda taudia dekenai dahaka ia hadibaia?
4 Ierusalem ia lao henia noho neganai, Paulo be Efeso elda taudia danu ia hebou Mileto hanua dekenai. (20:13-21) Idia ia hamaoroa guna ia be ‘ruma ta ruma ta dekenai’ idia ia hadibaia, “Iuda taudia bona Helene taudia danu dekenai [ia] sisiba henia goada edia lalona do idia giroa Dirava dekenai, bona Lohiabada Iesu do idia abidadama henia” totona. Elda ai idia lao taudia idia helalo-kerehai vadaeni, bona idia be mai edia abidadama. Danu, gari lasi dekenai, Basileia idia harorolaia totona, aposetolo tauna ese idia ia hadibaia, ruma ta ruma ta ena hesiai gaukara lalonai, abidadama lasi taudia idia durua totona, hari inai negai, Iehova ena Witness taudia ese idia karaia hegeregerena.
5. (a) Paulo be lauma helaga ena hakaua dalana ia badinaia dainai, iena haheitalai be dahaka? (b) ‘Mamoe orea idia naria namonamo’ totona, dahaka dainai elda taudia ese sisiba idia abia be gau badana?
5 Paulo be nega ibounai Dirava ena lauma helaga ena hakaua dalana ia badinaia. (20:22-30) Ena be do idia guia bona dibura dekenai do idia atoa, to ‘lauma helaga ia abia’ dainai, aposetolo tauna be Ierusalem dekenai do ia lao. Ena mauri be gau namona ia dekenai, to ia laloa bada gauna be ena abidadama Dirava dekenai do ia goada noho, ita danu be ia bamona be namo. Paulo ese elda taudia ia hagoadaia ‘mamoe orea ibounai idia naria namonamo totona, badina lauma helaga ese idia ia halaoa vadaeni, Dirava ena orea idia ubua totona.’ Ia gwau idia ia “rakatania” murinai (reana ia mase neganai), “uda sisia dikadia” ese “mamoe orea do idia hadikaia.” Elda taudia haida be unai bamona do idia karaia, bona idia lalo-parara namonamo lasi diba tahua taudia ese edia hahediba kereredia do idia abia dae.—2 Tesalonika 2:6.
6. (a) Dahaka dainai mai moale danu Paulo ese elda taudia be Dirava ena imana dekenai ia rakatania diba? (b) Paulo ese Kara 20:35 ena hereva badana be edena bamona ia badinaia?
6 Gau badana be Efeso elda taudia be lauma dalana dekenai idia naria namonamo, hahediba koikoi do ia vara garina. (20:31-38) Aposetolo tauna ese Heberu Revareva bona Iesu ena hahediba herevadia be Efeso elda taudia ia hadibaia, bona unai ese ia durudia idia helaga guba Basileia ena ‘davana namona helaga taudia ibounai danu’ idia abia totona. Paulo ese gaukara ia karaia ia sibona bona idia bamoa taudia totona, bona ia ese elda taudia iboudiai ia hagoadaia, do idia gaukara goada totona. (Kara 18:1-3; 1 Tesalonika 2:9) Bema unai bamona ita karaia bona haida ita durudia mauri hanaihanai do idia abia totona, ita ese Iesu ena hereva ita laloa bada, ia gwau: “Henia kara ena moale be bada, abia kara ena moale be maragi.” Evanelia buka haniosi dekenai unai hereva ena anina idia hedinarai lasi, to Paulo sibona ese ia gwauraia. Reana ta ese ia hadibaia eiava Dirava ena siahu dainai ia torea. Do ita moale bada herea bema Paulo ena kara ita tohotohoa. Iena heduru be bada herea dainai, idia ia rakatania gwauraia neganai, unai Efeso elda taudia idia lalohisihisi bada herea!
Iehova ena Ura Sibona Ia Karaia
7. Paulo be Dirava ena ura ia badinaia neganai, dahaka dainai unai be haheitalai namona ita dekenai?
7 Paulo ena laolao ihatoina ia doko gwauraia neganai, (56 C.E. bamona ai), Dirava ena ura ia badinaia dainai, ia be haheitalai namona. (21:1-14) Kaisarea dekenai, ia bona idia bamoa taudia be Filipo ena ruma dekenai idia noho, ia ena natudia kekeni be 4, bona idia be “peroveta hereva idia gwauraia.” Lauma helaga ena siahu amo do idia vara gaudia idia perovetalaia. Unuseniai, Keristen peroveta tauna Agabo ese Paulo ena gabana dabua ia abia bona sibona ena aena bona imana ia kwatua, bona lauma helaga ese ia hasiahua dainai, ia gwau unai gabana dabuana karaia tauna be Ierusalem dekenai unai bamona do idia kwatua, bona Idau Bese taudia dekenai do idia henia. Paulo ia gwau: “Lau hegaegae vadaeni, Ierusalem dekenai lau idia kwatua, to inai sibona lasi, to Lohiabada Iesu ena ladana dainai lau mase danu namo.” Hahediba taudia danu idia gwau: “[Iehova] ena ura sibona ia karaia namo.”
8. Bema ita dekenai sisiba namona badinaia karana be ia auka, dahaka do ita laloatao be namo?
8 Ierusalem lalonai, Paulo be elda taudia dekenai iena hesiai gaukara amo Dirava ese dahaka ia karaia Idau Bese taudia ihuanai, ena sivarai ibounai ia gwauraia. (21:15-26) Bema sisiba namona ita badinaia be ia auka, namona be Paulo ita laloa, ia ese sisiba ia badinaia. Idau Bese tanona dekenai Iuda taudia ia hadibaia neganai, idia ia hadibaia lasi “Mose ena taravatu” idia rakatania, bona unai ia hamomokania totona, ia ese elda taudia edia sisiba ia badinaia bona ia bona idia bamoa tatau 4 idia lao taravatu ia gwau bamona sibodia idia hagoevaia karana idia karaia totona, bona ia ese unai kara ena davana ibounai ia karaia. Ena be Iesu ena mase ese Mose ena Taravatu ia kokia, to Paulo ia kerere lasi Taravatu ia badinaia bona gwauhamata hamomokania karana ia karaia dainai.—Roma 7:12-14.
Hutuma ese Idia Dagedage Henidia to Idia Gari Lasi
9. Hutuma be mai dagedage idia mai neganai, Paulo ia davaria gauna bona hari Iehova ena Witness taudia idia davaria gauna be edena bamona idia hegeregere?
9 Nega momo, taunimanima hutuma be mai dagedage danu idia mai Iehova ena Witness taudia dekenai, to Witness taudia edia abidadama Dirava dekenai ia goada noho. (Haheitalai ta oi davaria diba 1975 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, rau 180-90 dekenai.) Iuda taudia, Asia Minor amo, ese taunimanima edia lalona idia ania, Paulo idia badu henia totona. (21:27-40) Aposetolo Paulo be Efeso tauna Trofimo danu idia itaia neganai, idia gwauraia dika, idia gwau Paulo ese Helene tauna be dubu dekenai ia hakaua vareai dainai dubu ia hamiroa, to unai be koikoi herevana. Paulo be kahirakahira do idia hamasea neganai, Roma ena tuari taudia edia biaguna, Klaudio Lusia, bona ena tuari taudia ese unai helogohelogo idia koua! Peroveta hereva ia gwauraia bamona (to Iuda taudia ese unai dika idia havaraia), Lusia ese seini amo Paulo ia guia. (Kara 21:11) Aposetolo tauna be dubu ena ariara kahirakahira dekenai ia noho tuari taudia edia ruma dekenai idia hakaua lao neganai, Lusia ia kamonai Paulo be Iuda ena tomadiho ia hadikaia lasi, to ia be Iuda tauna dainai, dubu dekenai ia vareai neganai ia kerere lasi. Paulo be gwaumaoro ia abia dainai, taunimanima be Heberu gado dekenai ia hereva henidia.
10. Ierusalem dekenai, Iuda taudia be dahaka idia karaia Paulo ia haroro neganai, bona dahaka dainai ia idia dadabaia lasi?
10 Paulo be mai goada danu ia haroro. (22:1-30) Ia hamaorodia ia be Iuda tauna bona taunimanima idia matauraia bada tauna Gamaliel ese ia ia hadibaia. Aposetolo tauna ia hamaorodia gunaguna Damaseko ia lao henia Dala idia abia dae Keristen taudia do ia dagedage henia totona; bona unai neganai hairai ia abia vadaeni tauna, Iesu Keriso, ena diari ia itaia dainai, ena matana idia kepulu, to gabeai Anania ese ena matana ia hanamoa lou. Gabeai Lohiabada be ia dekenai ia gwau: “Vadaeni, oi lao. Oi do lau siaia lao gabu daudau dekenai, idau bese taudia dekenai.” Unai sivarai ia gwauraia neganai, ena mamina idia dekenai be lahi ese uda ia araia bamona. Mai badu danu idia boiboi, bona edia dabua idia negea, bona kahu danu idia negea daekau, idia gwau Paulo ia mase be namo. Unai dainai Lusia ena hereva dainai, Paulo idia hakaua lao tuari taudia edia ruma dekenai, do idia kwadia bona do idia henanadai henia, Iuda taudia edia dagedage ena badina be dahaka idia diba totona. Idia gaukaralaia kwadia gauna be (boromakau kopina amo idia karaia varodia bona edia duduna idia kwatua, eiava auri bona turiana idia atoa kau), bona idia kwadia gwauraia neganai, Paulo ia gwau: “Taravatu be ia gwau dahaka? Bema ia be kota lasi guna, Roma tauna umui dadabaia diba, eiava lasi?” Unai hereva dainai, idia dadabaia lasi. Lusia ia kamonai Paulo be Roma tauna neganai, ia gari bona kaunsolo vairanai ia hakaua badina ia ura diba dahaka dainai Iuda taudia ese idia samania.
11. Dahaka dainai Paulo ia gwau diba ia be Farisea tauna?
11 Paulo be Kaunsolo vairanai ia gini neganai, ena hamatamaia herevana lalonai, ia gwau: “Lauegu lalona be goevagoeva, bona kerere lasi danu Dirava vairanai.” Unai bamona ia hereva neganai, Dubu Biaguna Badana, Anania, ese oda ia henia Paulo botaia totona. (23:1-10) Paulo be ia dekenai ia gwau: “Dirava ese do ia botaia oi, oi be magu idia penia kurokuro gauna bamona.” Haida ese idia nanadaia, idia gwau: “Dirava ena dubu biaguna badana oi hadikaia, a?” Reana Paulo ena matana idia dika sisina dainai, Anania toana ia itaia namonamo lasi. Paulo ese kaunsolo taudia ia itaia, haida be Sadukea taudia, ma haida be Farisea taudia, unai dainai ia gwau: ‘Lau be Farisea tauna, bona lau idia kota henia badina lau laloa mase taudia do idia toreisi lou.’ Unai bamona ia hereva neganai, kaunsolo taudia idia parara kahana rua dekenai, badina Farisea taudia be toreisi lou herevana idia abia dae, to Sadukea taudia be toreisi lou herevana idia abia dae lasi. Idia hepapahuahu bada dainai, Lusia ese oda ia henia Paulo be idia ihuana amo idia kokia, ia mase garina.
12. Ierusalem dekenai, Paulo idia alaia gwauraia neganai, dahaka dainai idia kwalimu lasi?
12 Haida idia gwauhamata Paulo do idia hamasea totona, to idia kwalimu lasi. (23:11-35) Taunimanima 40 be gwauhamata idia karaia, idia gwau do idia aniani lasi, bona ranu do idia inua lasi ela bona Paulo do idia alaia mase. To Paulo taihuna ena natuna merona ese unai hereva ia kamonai dainai, Paulo bona Lusia ia hadibaia. Vadaeni, tuari taudia ese aposetolo tauna idia hakaua lao Kaisarea dekenai, unai be Roma gavamani ena siti badana Iudea dekenai, bona Gavana Antonius Feliki vairanai idia hakaua lao. Feliki ia gwau Paulo ena hereva ibounai do ia kamonai, bona Paulo idia koua Heroda Badana ena lohia rumana dekenai, Gavana ena hedikwota rumana unai.
Lohia Taudia Vairanai Ia Gari Lasi
13. Paulo ena haroro herevana Feliki vairanai be dahaka, bona dahaka ia vara?
13 Ia idia samania koikoi neganai, aposetolo tauna be haere ia henia bona gari lasi dekenai Feliki ia haroro henia. (24:1-27) Idia samania Iuda taudia vairanai, Paulo ia hahedinaraia ia be taunimanima ihuanai heai ta ia havaraia lasi. Ia gwau Mose ena Taravatu bona Peroveta bukadia lalonai idia torea gaudia ibounai ia abia dae noho, bona ia be mai ena abidadama “mase taudia dohore idia toreisi lou, kara maoromaoro taudia, bona kara maoromaoro lasi taudia danu.” Paulo be Ierusalem dekenai ia lao hebogahisi “boubou gaudia” tadikaka ia henidia totona (Iesu ena hahediba taudia ese dagedage idia abia dainai reana idia ogogami unai), bona taravatu bamona sibona hagoevaia karana karaia totona. Ena be Feliki be ena kota negana ia haidaua, to gabeai Paulo be Feliki bona ena adavana Drusila (unai be Heroda Agripa Ginigunana ena natuna) dekenai, ia ese Keriso, kara maoromaoro, tauanina ena ura karaia lasi karana, bona kota bada dinana dohore ia mai sivaraidia ia harorolaia. To unai hereva ia kamonai neganai, Feliki ia gari, unai dainai Paulo ia lulua ia dekena amo. To, gabeai, ia boiria lou, ia laloa Paulo ese moni do ia henia. Feliki ia diba Paulo be ia kerere lasi, to ia dogoatao noho badina ia ura Iuda taudia ia hamoaledia. Lagani rua murinai, Feliki ena gabu ia abia tauna be Porokia Festo.
14. Paulo be Festo vairanai ia gini neganai, ena noinoi be dahaka, bona hari inai negai, daidia danu be unai bamona idia karaia?
14 Paulo be gari lasi dekenai Festo vairanai ia haroro. (25:1-12) Bema aposetolo tauna ia diba ia mase be maoro, ia be unai dala do ia koua lasi, to ia ura lasi tau ta ese do ia henia kava Iuda taudia dekenai harihari gauna ta bamona. Paulo ia gwau: ‘Lau ura Kaisara ena kota vairana dekenai lau gini.’ Unai bamona ia hereva badina ia be Roma tauna dainai, bona ia be mai ena maoro Roma dekenai kota vairanai ia gini (unai neganai, ia be Nero vairanai do ia gini). Iena noinoi idia abia dae dainai, peroveta hereva hegeregerena, Paulo be ‘Roma dekenai hereva momokani do ia gwauraia.’ (Kara 23:11) Bema dala ia noho Iehova ena Witness taudia danu be ‘sivarai namona ena momokani idia gwauraia bona idia harorolaia.’—Filipi 1:7.
15. (a) Paulo be Pavapava Agripa bona Kaisara vairanai ia gini neganai, edena peroveta hereva ia guguru? (b) Saulo be dahaka dainai ‘hisihisi ia ania’?
15 Pavapava Heroda Agripa Iharuana bona ena taihuna Berenike (taravatu idia makohia bona idia headava) be Iudea ena mirigini kahana amo idia mai Kaisarea dekenai Festo idia vadivadi henia totona, bona unai neganai, Paulo ena hereva idia kamonai. (25:13–26:23) Paulo be Agripa bona Kaisara vairanai ia haroro dainai, peroveta herevana ia hagugurua badina unai hereva ia gwau ia be pavapava taudia dekenai Lohiabada ena ladana do ia gwauraia. (Kara 9:15) Agripa vairanai, Damaseko dala dekenai ia raka lao neganai, dahaka ia vara ia kikilaia, bona Paulo ese ia hamaorodia Iesu be ia dekenai ia gwau: “Oi sibona ikoko matana oi moia, vadaeni oi hisihisi.” Boromakau ia gwau-edeede neganai, hisihisi ia ania idia gwadaia gauna amo. Unai hegeregerena, Saulo ese Iesu ena hahediba taudia ia dagedage henidia neganai, hisihisi ia ania badina Dirava ese unai taudia ia durudia.
16. Festo bona Agripa ese Paulo ena hereva idia kamonai henia neganai, dahaka idia laloa?
16 Festo bona Agripa be iena hereva idia kamonai neganai, dahaka idia laloa? (26:24-32) Toreisi lou herevana ena anina ia lalo-pararalaia lasi bona Paulo ena abidadama dainai ia hoa, unai dainai, Festo be Paulo dekenai ia gwau: “Oiemu aonega badana dainai oiemu lalona ia kavakava.” Unai hegeregerena, hari inai negai danu, taunimanima idia gwau Iehova ena Witness taudia be idia kavakava, to Paulo bamona idia be “hereva momokani bona maoromaoro” idia gwauraia. Agripa ia gwau: “Oi laloa inai nega kwadogi lalonai Keristani tauna oi halaoa lau, a?” Bena Agripa ese kota ena hereva ia hadokoa neganai, ia gwau Paulo ia ruhaia diba, to Kaisara dekenai ia noinoi dainai, ia ruhaia diba lasi.
Davara Dekenai Kahirakahira Ia Boio
17. Bouti amo Paulo be Roma dekenai ia lao neganai, edena bamona dika ia davaria mani oi gwauraia?
17 Paulo be bouti amo Roma dekenai ia lao neganai, “davara dekenai kahirakahira [ia] boio.” (2 Korinto 11:24-27) Bouti dekenai Kaisarea amo idia lao Roma neganai, tuari kapitan ta, ladana Julio, ese dibura taudia ia naria. (27:1-26) Idia guia boutina be Sidono dekenai ia ginidae neganai, Julio ese Paulo ia ruhaia kamonai taudia do ia vadivadi henia totona, bona lauma dalanai idia ese Paulo idia hagoadaia. (3 Ioane 14 oi hahegeregerea.) Mura, Asia Minor dekenai idia ginidae neganai, Julio ese bouti mai ena uiti kago ia davaria, unai bouti be do ia lao Italia dekenai; unai dainai, dibura taudia idia guia. Ena be lai be ia bada, to sisina sisina idia heau lao bona gabu ta ladana Ao Namodia dekenai idia ginidae, unai be Krete ena hanua ta, ladana Lasea, kahirakahira dekenai. Gabeai, unai hanua idia rakatania bona Foenike dekenai idia heau lao neganai, lai badana ese bouti ia hodaia lao bona Africa ena boe (quicksands) dekenai do ia kamokau garina idia gari, unai dainai bouti naria taudia be “palai idia veria diho” reana autubua danu, bona lai ese ia hodaia lao. Kwanau goadana dekenai bouti ena huanai idia kwatua auka, hagoadaia totona. Murina dinana dekenai, lai dikana ese bouti ia botaia dikadika noho, unai dainai, kohu be davara dekenai idia negea. Dina ihatoina dekenai, bouti gaudia danu idia negea (palai bona ma gau haida). Idia laloa do idia roho mauri diba lasi, to aneru be Paulo dekenai ia mai bona ia hamaoroa do ia gari lasi, badina Kaisara ena vairana dekenai do ia gini. Paulo ese idia ia hadibaia motumotu ta dekenai idia ibounai do idia hure daekau, unai dainai, edia gari idia ore!
18. Paulo bona bamodia be bouti dekenai idia heau ena sivarai dokona be dahaka?
18 Unai bouti dekenai idia guia taudia idia roho mauri. (27:27-44) Hanuaboi momokani ena dina namba 14 dekenai, bouti naria taudia idia laloa tano be ia kahirakahira. Vadaeni, davara ena dobu makana idia abia hahetohoa gauna dekenai idia hamomokania neganai, dogo idia negedia badina idia ura lasi bouti be nadi dekenai ia kamokau bona ia dika. Paulo ese idia ia hamaoroa dainai, taunimanima 276 ese aniani idia ania. Murinai, uiti ena kago be davara dekenai idia negea diho, bouti do ia haraga totona. Daba ia rere neganai, bouti naria taudia ese dogo ibounai edia kwanau idia utua, bona taria gaudia edia kwanau idia ruhaia, bona poreta ena palai idia veria daekau, lai ia hodaia totona. Bouti be boe dekenai ia kamokau neganai, poreta kahana ia kamokau auka, bona hurehure ena goada ese bouti ia hamakohia. To, taunimanima iboudiai be tano dekenai idia hure daekau mai mauri danu.
19. Paulo be Mileta dekenai ia noho neganai, dahaka ia vara, bona dahaka ia karaia taunimanima ia durudia totona?
19 Bouti ia mutu dainai, idia roho mauri taudia be idia paripari bona idia hesiku bada herea. Idia be Mileta motumotu ena kone dekenai idia mai. Unai gabu taudia ‘idia bogahisihisi idia dekenai.’ (28:1-16) Paulo be lahi dekenai au ia atoa neganai, gaigai dikana ta ese siahu mamina ia abia dainai, au amo ia mai bona Paulo ena imana ia koria. (Hari, Mileta dekenai gaigai dikadia idia noho lasi, to unai be ‘gaigai dikana.’) Mileta taudia idia laloa Paulo be ala-ala tauna, bona idia gwau ena be davara dekenai ia mase lasi, to ‘hahemaoro maoromaoro’ ia ura lasi Paulo ia mauri, unai dainai gaigai ese ia koria. To Paulo ia mase lasi bona ena tauanina ia gudu lasi neganai, idia gwau ia be dirava ta. Gabeai, Paulo ese Mileta taudia momo edia gorere ia hanamodia, ta be Poblio ena tamana, ia be Mileta ena lohia badana ta. Hua toi murinai, Paulo, Luka, bona Aristako be bouti dekenai idia guia, unai bouti vairanai kaivakuku ta ia noho, ena ladana be “Hekapa Memero” (edia ladadia be Castor bona Pollax, idia gwau idia be dirava rua bona taunimanima idia laloa davara taudia idia naridia). Puteoli dekenai idia ginidae neganai, Julio be Paulo danu idia lao, bona Roma ena siti badana amo Keristen taudia idia mai bona Apio bona Sitoa Toi ena Maketi gabuna dekenai idia hedavari heheni. Paulo ese idia ia itaia neganai Dirava ia tanikiu henia bona ena lalona ia goada. Roma dekenai ia ginidae neganai, sibona ena ruma dekenai ia noho, to tuari tauna ta ese ia gimaia.
Iehova ena Basileia Harorolaia Noho!
20. Roma dekenai sibona ena ruma dekenai ia noho neganai, Paulo be dahaka ia karaia?
20 Roma lalonai, sibona ena ruma dekena amo Paulo be gari lasi dekenai Iehova ena Basileia ia harorolaia. (28:17-31) Ia ese Iuda ena tau badadia dekenai ia gwau: “Inai auri kwatua gauna lau dekenai idia atoa, Israela idia naria noho Tauna [ena helaro] dainai.” Unai helaro idia abia totona, gau badana be Mesia idia abia dae, bona harihari danu ia dainai ita ese hisihisi ita ania. (Filipi 1:29) Ena be unai Iuda tau badadia momo be ena hereva idia abia dae lasi, to Idau Bese taudia momo bona Iuda taudia edia orea maragi orena bamona be kudou-maoro taudia. (Isaia 6:9, 10) Lagani rua lalonai (59-61 C.E. bamona ai), Paulo ese idia vadivadi henia taudia iboudiai dekenai “Dirava ena Basileia ia harorolaia, bona Lohiabada Iesu Keriso ena sivarai ia hadibaia. Ia hereva mai goada danu, bona tau ta ia koua lasi.”
21. Ela bona ia mase Paulo ena haheitalai namona be dahaka?
21 Nero ia gwau Paulo be ia kerere lasi bona ia ruhaia. Unai neganai, aposetolo tauna Paulo be Timoteo bona Tito danu gaukara idia hamatamaia lou. To, Roma dekenai, dibura ruma lalonai ma idia atoa lou (65 C.E. bamona ai), bona reana Nero ese ia hamasea. (2 Timoteo 4:6-8) To ela bona ia mase, Paulo be haheitalai namona badina ia be gari lasi dekenai Basileia ia harorolaia. Paulo hegeregerena, namona be hari inai nega dokona lalonai, idia gwauhamata taudia ibounai be gari lasi dekenai Dirava ena Basileia do idia harorolaia danu!
Edena Bamona Do Oi Haere?
◻ Paulo be dahaka ia karaia Efeso elda taudia ia hadibaia totona?
◻ Paulo be Dirava ena ura ia badinaia dalana ena haheitalai namona be dahaka?
◻ Hutuma be mai dagedage danu idia mai neganai, Paulo ia davaria gauna bona hari Iehova ena Witness taudia idia davaria gauna be edena bamona idia hegeregere?
◻ Paulo be Festo vairanai ia gini neganai ena noinoi be dahaka, bona hari inai negai, daidia danu be unai bamona idia karaia?
◻ Roma dekenai, sibona ena ruma dekenai ia noho neganai, Paulo be dahaka ia karaia, bona edena bamona unai be haheitalai namona ita dekenai?