“Gau Ibounai Do Umui Karaia Dirava Hanamoa Totona”
Korinto Ginigunana ena Hereva Badadia
“LAUMA bona momokani dekena amo” Iehova Dirava idia tomadiho henia taudia ese iena hairai idia laloa bada. (Ioane 4:23, 24) Unai dainai, aposetolo Paulo ese idau negai Korinto hanuana dekenai idia noho Keristen taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Umui aniani o umui inuinu, o dahaka dahaka umui karaia neganai inai, gau ibounai do umui karaia Dirava hanamoa totona.” (1 Korinto 10:31) Unai bamona do ita karaia totona, namona be Iehova ese iseda hekwakwanai ia hanaia dalana ita abia dae, unai hekwakwanai be inai kohu laloa bada, sihari kava, tomadiho koikoi tanobadana lalonai ita davaria.
Namona be Dirava ese Korinto Keristen taudia ia durudia, edia hekwakwanai idia hanaia totona, badina idia noholaia hanuana be mai ena moni bona kohu momo bona taunimanima momo idia sihari kava bona idia tomadiho koikoi. Korinto hanuana be Roma provinsi Akaia ena hanua badana bona ia lalonai taunimanima 400,000 bamona idia noho. Ia be tano maragina ta dekenai ia noho, unai tano be Greece tanona ena kahana badana bona Peloponnisos [Greece tanona ena south kahana] huanai ia noho. Lagani 50 C.E. bamona ai, Paulo ese kongregesen ta unuseniai ia hamatamaia.—Kara 18:1-11.
Korinto taudia ese revareva idia siaia Paulo dekenai. Unai revareva lalonai headava idia henanadailaia bona taunimanima be kaivakuku dekenai idia henia vamuna ania karana idia henanadailaia. (7:1) Paulo ia lalohisihisi badina Korinto kongregesen taudia idia parara bona idia bogaraginai kara bodagana ta ia vara. Namona be sisiba idia abia Lohiabada ena Anibou be dala maorona ai idia karaia totona. Haida ese tomadiho momokani idia dadaraia gwauraia, bona kongregesen taudia dekenai lalokau idia sisibalaia be namo. Unai badina dainai, lagani 55 C.E. bamona ai, Efeso dekenai ia noho neganai, Paulo ese Korinto Ginigunana bukana ia torea. To unai buka ese ita ia durua diba danu.
Lalo-Tamona bona Kara Goeva be Gau Badana
Bema “gau ibounai [ita] karaia Dirava hanamoa totona,” kongregesen taudia ia ura hapararaia tauna do ita badinaia lasi—unai be Korinto kongregesen ena hekwakwanai ta. (1:1–4:21) Paulo ese idia ia hagoadaia ‘hereva tamona do idia gwauraia, bona do idia gaukara hebou mai laloa tamona danu.’ Bema unai sisiba ita badinaia bona lauma karadia ita hahedinaraia, do ita lalo-tamona. Namona be ita ese kara dika tauna ta ita heagilaia lasi, to idau, namona be ita laloatao ena be ‘uhe ita hadoa bona ranu dekenai ita dairia,’ to lauma dalana ai ‘Dirava ese ia hatubua.’ Hekokoroku taudia Korinto dekenai edia gau iboudiai be Dirava ese ia henidia; unai dainai namona be ita laloa lasi ita ese iseda tadikaka ita hereaia. Unai manau karana ese ita do ia durua lalo-tamona ita havaraia totona.
Ita lalo-tamona totona, gau badana be elda taudia ese kara idia karaia kongregesen be lauma dalanai do ia goeva noho totona. (5:1–6:20) “Hatubua gauna sisina ese paraoa ibounai ia hatubua” dainai, sihari kava taudia, mataganigani taudia, kaivakuku tomadiho henia taudia, hereva dika taudia, kekero taudia bona mai dagedage ida moni idia veria taudia, bema idia helalo-kerehai lasi, kongregesen murimuri ai idia atodia be gau badana. Kara mirona ese Dirava ena dubu badana ia hamiroa, bona namona be Iehova ena orea taudia bogaraginai unai kara idia haheaukalaia lasi. To idau, gau badana be Dirava hanamoa karadia idia karaia.
Ma Taunimanima Haida Laloa
“Gau ibounai [ita] karaia Dirava hanamoa totona,” Paulo ena sisiba headava bona headava lasi maurina ai ita badinaia be namo. (7:1-40) Headava kara idia karaia neganai, headava taudia idia laloa heheni be namo. Bema Keristen tauna ena adavana be Keristen lasi, namona be ena adavana ia rakatania lasi, badina bema idia noho hebou, reana unai ese Keristen lasi tauna do ia durua hahemauri ia davaria totona. Headava taudia idia lalo-hekwarahi bada, to bema headava lasi tauna ia ura ma taunimanima haida be lauma dalana ai idia ia durua, ia headava lasi dainai unai bamona ia karaia diba, bona gau ta ese ena lalona do ia veria oho lasi.
Keristen taudia iboudiai, headava taudia bona headava lasi taudia, be mai edia maduna lauma dalana ai ma taunimanima haida idia durua totona. (8:1–10:33) Unai dainai, Paulo ese Korinto taudia ia sisiba henidia, ia gwau namona be taunimanima be kaivakuku dekenai idia henia anianina idia ania lasi, ma taunimanima haida idia hahekwakwanaia garina. Paulo be mai ena maoro, kohu bona moni be tadikaka amo ia abia, to taunimanima ese sivarai namona idia abia dae dalana do ia koua garina, Paulo be unai bamona ia karaia lasi. Danu, ‘iena tauanina ia botaia momokani, haida ia haroro henidia, to gabeai ia sibona ena mauri ia halusia garina.’ Israel taudia be tano gagaena dekenai idia davaria gaudia bema ita laloa namonamo, unai ese ita do ia durua kaivakuku tomadiho henia karana bona kara dika amo do ita gini siri totona. Danu, ‘gau ibounai ita karaia Dirava hanamoa totona’ neganai, unai ese ita do ia durua ma tau ta ita hahekwakwanaia garina.
Hemataurai Hahedinaraia bona Dala Maorona Badinaia
‘Gau ibounai ita karaia Dirava hanamoa totona’ neganai, hemataurai maorona ita hahedinaraia be gau badana. (11:1-34) Keristen taudia ginigunadia edia nega ai, Keristen hahine be kongregesen lalonai ia guriguri eiava peroveta hereva ia gwauraia neganai, ena kwarana be dabua amo ia koua; unai dala amo ia hahedinaraia kongregesen ena kwarana taudia ia matauraia. Unai hegeregerena, hari inai negai, Dirava idia gari henia hahinedia ese kongregesen ena kwarana taudia idia matauraia. Danu, gau badana be ita ibounai ese Lohiabada ena Anibou ita matauraia. Unai dala amo Korinto taudia do ita tohotohoa lasi; Lohiabada ena Anibou idia karaia kerere dainai Paulo ese ia sisiba henidia.
“Gau ibounai [ita] karaia Dirava hanamoa totona,” hebou be dala maorona ai ita karaia be gau badana. (12:1–14:40) Keristen taudia ginigunadia idia hebou neganai, lauma helaga ena harihari gaudia, hegeregere gado idaudia ai herevahereva karana, idia gaukaralaia neganai, namona be idia laloatao unai harihari gaudia be Dirava ena amo idia mai bona namona be idia laloatao dahaka totona unai harihari gaudia idia abia. Ena be hari unai harihari gaudia ita abia lasi, to lalokau, unai harihari gaudia ia hereaia gauna, ita hahedinaraia neganai, Dirava ita hahairaia. Danu Iehova ita hahairaia badina iseda hebou idia heau maoromaoro bona mai hemataurai danu Paulo ena sisiba ita badinaia, ia gwau: “Ekalesia ena gaukara ibounai umui karaia namonamo, mai dala maorona, karaia kava lasi.”
‘Gau ibounai ita karaia Dirava hanamoa totona’ neganai, gau badana be Bible ena hereva ita matauraia bona lauma dalanai ita gini goada. (15:1–16:24) Reana Greek aonega taudia edia hereva dainai, Korinto kongregesen taudia haida idia gwau: ‘Mase taudia do idia toreisi lou lasi.’ (Kara 17:18, 32 danu hahegeregerea.) Reana hereva momokani dadaraia lalohadaina idia abia, idia laloa gabeai mase taudia do idia toreisi lou lasi to idia mauri noho Keristen taudia be laulau dalanai bona lauma dalanai idia toreisi lou vadaeni. (2 Timoteo 2:16-18) Paulo ese helaro momokanina ia hamomokania totona, Iesu ena toreisi lou ia herevalaia bona danu ia hahedinaraia, horoa Keristen taudia be guba dekenai ia doko diba lasi maurina do idia abia totona, do idia mase guna. Ma dala haida amo danu, iena hereva ese ita idia durua, tomadiho momokani idia dadaraia karana amo do ita gini siri totona, bona “abidadama dekenai [ita] gini goada” totona.
Nega Ibounai Gau Ibounai Ita Karaia Dirava Hanamoa Totona
Paulo ena sisiba Korinto Ginigunana dekenai ese ita ia durua, Keristen taudia ginigunadia ia durua hegeregerena. Hari inai negai idia noho Iehova ena Witness taudia ia durua, mai edia lalo-tamona ida bese goevana bamona, Dirava do idia hesiai henia totona. Aposetolo Paulo ena hereva dainai namona be ma taunimanima haida ita laloa bona hemataurai maorona ita hahedinaraia. Danu, Paulo ena hereva ese ita ia hagoadaia diba tomadiho momokani dadaraia karana amo ita gini siri totona bona abidadama momokanina lalonai ita gini goada totona.
Momokani, mai edia kudou ibounai ida Iehova ena kamonai hesiai taudia iboudiai idia ura Iehova idia hanamoa, ena Basileia idia harorolaia, bona iena ladana helagana idia hahairaia. (Salamo 145:1, 2, 10-13) Momokani, Paulo ena revareva ginigunana Korinto taudia dekenai ese ita ia durua “gau ibounai do [ita] karaia Dirava hanamoa totona.”
[Box/Picture on page 22, 23]
IDIA DIBA MOMOKANI DO IDIA MASE: Nega haida Paulo be Korinto taudia dekenai ia siaia revarevadia lalonai, taunimanima be arena (steidiam) dekenai idia mase negana ia herevalaia. Hegeregere, ia gwau: “Dirava ese ai aposetolo taudia be gabeai taudia momokani ai ia halaoa vadaeni. Ai be hegeregere taunimanima ese edia kota dekenai idia gwau ai be do ai mase. Vadaeni ai mase neganai, ibounai edia matana dekenai ai do idia itaia, taunimanima bona aneru danu.” (1 Korinto 4:9) Reana Paulo ese bestiarii (animal idia heatu henia tataudia) bona gladiator taudia (taunimanima idia heatu henia tataudia) ia laloa. Unai taudia haida ese moni idia abia, edia gaukara davana bamona, to taravatu idia utua taudia idia doridia idia heatu totona. Guna, unai dibura taudia ese tuari gaudia idia gaukaralaia diba, to gabeai arena dekenai idia hakaudia mai neganai, idia be dabua lasi bona tuari gaudia lasi dekenai idia gini, bona idia diba momokani do idia mase.
“Aneru” bona “taunimanima” (tanobada taudia “ibounai” sibona lasi) ese aposetolo taudia idia raraia dainai, aposetolo taudia be unai rara momo bubua karana lalonai idia mase gwauraia taudia bamona. Paulo ia gwau, ia be “uda boroma danu [ia] heatu Efeso dekenai,” to haida idia gwau Roma citizen tauna dekenai unai do ia vara lasi, bona idia gwau unai hereva amo Paulo ese ia idia inai henia taudia ia gwauraia, idia be uda boroma bamona. (1 Korinto 15:32) To, Paulo ia gwau, Asia (Efeso ena gabu) lalonai, Dirava be “mase dika momokani dekena amo” ia hamauria. Toana be unai hereva amo Paulo ese dala koua toho taudia lasi, to uda boroma korikoridia ia herevalaia.—2 Korinto 1:8-10; 11:23; Kara 19:23-41.
[Box/Picture on page 23]
DAVANA NAMONA LALOA HANAIHANAI: Paulo ese idau negai Greek taudia edia gadara karadia ia gwauraia, ena hereva badadia ia haheitalaia totona. (1 Korinto 9:24-27) Unai gadara ta be Isthmian Games lagani rua rua iboudiai dekenai nega tamona idia karaia. Unai bamona gadara lalonai, idia heau helulu, boxing idia karaia bona ma gadara haida danu idia karaia. Unai gadara totona idia hegaegae lalonai, heau helulu taudia bona boxing taudia ese edia ura haida idia dadaraia, digara bada gaudia idia ania lasi, bona hua 10 lalonai vine ranuna idia inua lasi. Isthmian Games lalonai idia kwalimu taudia ese korona ta, pine raudia o ivy raudia amo idia karaia gauna, idia abia. To, horoa Keristen tauna idia gaukara goadagoada ia dika diba lasi korona, ia doko diba lasi maurina unai, idia abia totona. Unai davana do ia abia totona, Keristen tauna ese ena matana be unai davana dekenai ia atoa, bona sibona ena ura ia dadaraia be gau badana. Unai hereva be Iehova ena Witness taudia dekenai ia hegeregere, edia helaro be tanobada dekenai do idia mauri ela bona hanaihanai taudia unai.