Duahia Taudia Edia Henanadai
Rara ena anina, hegeregere ia kaukau vadaeni “plasma”, be reana aniani dekenai idia atoa be Keristen taudia do idia laloa momo, a?
Bema Keristen taudia idia diba maoro animal ena rara (eiava rara ena anina ta) be aniani dekenai idia atoa, do idia naria namonamo be gau badana. To, namo lasi oi gari kava, eiava haida edia hereva kava dainai oi lalo-hekwarahi noho.
Idau negai, ita ia Havaraia Diravana ia gwau taunimanima be rara idia ania be mai taravatuna. (Genese 9:3, 4) Ia gwau mauri be rara lalonai ia noho, bona mauri be harihari gauna ia dekena amo. Animal dekena amo rara idia kokia ena badina tamona be boubou dekenai idia ura gaukaralaia totona, hegeregere boubou patana dekenai idia atoa. Bema lasi, animal ena rara be tano dekenai idia bubua diho, unai dala amo Dirava dekenai idia henia lou bamona. Iena taunimanima be rara abia karana amo edia mauri idia halataia toho karana idia dadaraia. Ia gwau: “Vamu mai ena rarana umui ania lasi, badina be mauri gaudia iboudiai edia mauri be rara lalonai; ia ania tauna do idia utua oho.” (Levitiko 17:11-14) Dirava ena taravatu rara ania lasi karana dekenai be ia gwauraia lou Keristen taudia dekenai. (Kara 15:28, 29) Unai dainai, idau negai Keristen taudia be aniani mai rarana idia dadaraia, hegeregere, edia aiona idia gigia animal eiava vamu mai rarana idia ania lasi be gau badana.
Ena be Keristen taudia be edia lalona idia hadaia ‘rara idia ania lasi’ totona, to edena bamona unai kara idia badinaia diba? (Kara 21:25) Aposetolo Paulo ia gwau: “Hoihoi gabuna dekenai idia hoia vamu ibounai umui ania diba. Hoihoi tauna umui nanadaia lasi, do umui laloa hekwarahi garina.” Idia be unai hereva idia badinaia kava, a?
Lasi. Unai hereva 1 Korinto 10:25 dekenai be kaivakuku dubuna dekenai animal idia bouboulaia ena vamu ia herevalaia. Unai nega lalonai, dubu ia ura lasi vamuna idia hoihoilaia sitoa taudia dekenai, bona reana edia sitoa lalonai unai vamu bona vamu ma haida idia atoa hebou idia hoihoilaia totona. Paulo ena hereva ena anina be dubu dekena amo idia abia vamuna be ia dika lasi. Badina vaia edia kara, idia bouboulaia animal edia rara idia bubua diho bona idia gaukaralaia edia kaivakuku boubou patana dekenai. Unai dainai, bema unai vamu haida be maketi dekenai idia hoihoilaia, bona taunimanima idia diba lasi unai vamu be Dirava momokani diba lasi taudia edia dubu amo ia mai, Keristen taudia do idia hoia diba badina unai vamu ia dika lasi bona rara idia bubua diho dainai.
To, bema unai Keristen taudia idia diba sitoa ta dekenai edia aiona idia gigia animal edia vamu (eiava rara amo idia karaia sosisi) idia hoihoilaia, namona be idia naria namonamo unai vamu idia hoia garina. Reana idia itaia namonamo neganai idia diba edena vamu be mai rarana, ena kala be ia idau dainai, (hari inai nega lalonai, tano haida dekenai rara amo idia karaia sosisi ena kala amo idia diba hegeregerena). Eiava Keristen taudia ese vamu ia hoihoilaia tau namona do idia nanadaia ena vamu be edena bamona idia alaia. Bema ta ese idia ia hadibaia lasi unai vamu be mai ena rara, vadaeni unai vamu idia hoia bona idia ania diba.
Danu, Paulo ia gwau: “Emui manau bona manada kara taunimanima ibounai edia vairanai do umui hedinaraia.” (Filipi 4:5) Unai siri be mai anina vamu umui hoia neganai. Israel ena Taravatu bona Keristen ginigunadia edia hakaua orea edia hahegani hereva idia gwau lasi Dirava ena taunimanima be nega bada bona hekwarahi bada amo vamu be mai ena rara eiava lasi do idia henanadailaia momo, ia gwau lasi uma aniani sibona idia ania bema idia daradara idia hoia diba vamuna dekenai rara sisina ia noho.
Israel ena labana tauna be animal ta ia alaia neganai ia ese ena rara ia bubua diho. (Deuteronomi 12:15, 16 itaia danu.) Bema iena ruma bese be unai vamu ibounai idia ania diba lasi, reana ia ese unai vamu haida do ia hoihoilaia. Ena be rara idia bubua diho namonamo, to vamu dekenai rara sisina ia do noho, bona Bible lalonai hereva ta lasi ia gwau Iuda tauna be vamu ia hoia neganai ia ese unai animal idia alaia ena miniti hida murinai rara idia bubua diho, edena rara varovaro idia utua rara ia diho totona, bona animal idia tauadae dalana bona ela bona miniti hida unai bamona ia noho totona idia henanadailaia lasi. Ma danu, hakaua oreana be revareva amo Keristen taudia ia haganidia lasi vamu idia do ania lasi neganai, idia alaia dalana idia tahua namonamo totona hereva idauidau bona taravatu idauidau momo idia torea lasi.
Hari, tano momo lalodiai, animal idia alaia neganai rara idia bubua diho (gau haida mo lasi, hegeregere rara sosisi) badina vaia unai be taravatu, kastom, eiava tomadiho dainai. Unai dainai, unai tanodia dekenai, animal alaia eiava vamu hegaegaelaia karana Keristen taudia ese do idia laloa bada, to dala idauidau momo amo vamu hegaegaelaia gaukarana idia tahua auka masemase lasi. Unai bamona idia karaia dainai, idia ese ‘sitoa ena vamu idia ania noho, bona rara ia noho idia henanadailaia lasi’ neganai, edia lalona ena mamina be ia namo badina idia diba rara ania lasi taravatuna idia badinaia.
To Keristen taudia haida idia lalo-hekwarahi badina bisinesi taudia ese rara gaukaralaia dalana ena ripoti idia kamonai dainai. Vamu idia hegaegaelaia bisinesi taudia haida idia laloa idia alaia animal edia rara bada idia gogoa bona idia hoia moni idia abia totona be namo, hegeregere idia hegaegaelaia tano hanamoa totona eiava edia animal idia ubudia totona. Saiens taudia ese dala idia tahua unai rara (eiava rara ena anina) be taunimanima idia hoia vamuna dekenai do idia atoa vareai totona. Bisinesi haida ese unai rara (eiava kala lasi rara anina) idia hegaegaelaia dalana haida be bubua diba gauna, aisi bamona gauna, eiava pauda bamona gauna, bona idia laloa reana unai gauna sisina be vamu haida, hegeregere sosisi eiava pâté dekenai do idia atoa vareai diba. Ma haida ese dala idia tahua rara amo idia karaia pauda bamona gauna be idia utua maragimaragi vamuna dekenai, gabua gaudia dekenai, eiava aniani bona inuinu gaudia ma haida dekenai idia atoa, unai gaudia edia protein eiava iron habadaia totona.
To, namona be inai oi laloa, nega daudau lalonai unai dala idia tahua. To, unai bamona gaudia idia gaukaralaia momo lasi, bona tano momo dekenai idia gaukaralaidia lasi. Ripoti haida ese unai ena badina idia hahedinaraia:
“Rara lalonai tauanina durua gaudia bona protein idia noho. To, boromakau rarana sisina sibona idia hegaegaelaia taunimanima idia ania totona, badina iena kala be kakakaka momokani bona ia be mai ena mamina.”—Journal of Food Science, Volume 55, Number 2, 1990.
“Rara ena protein edia namo be inai, idia manoka haraga diba, oela bona ranu ia hapararaia diba bona ranu danu ia buloa hebou lasi . . . bona aniani hegaegaelaia neganai edia namo be idauidau. To, Japan dekenai dala idia do davaria lasi rara ia goeva noho totona, bona idia hakaukaua murinai unai be gau badana.”—Journal of Food Science, Volume 56, Number 1, 1991.
Gavamani haida edia taravatu be aniani iboudiai dekenai dahaka idia atoa idia torea hedinarai, unai dainai Keristen taudia haida ese aniani dekenai ia noho revarevana idia duahia. Bona nega ibounai unai idia karaia bema idia laloa aniani haida dekenai rara idia atoa. Bema unai revareva dekenai rara, rara anina ta, globin (eiava globulin) protein, eiava hemoglobin (eiava globin) iron idia torea, unai aniani oi hoia lasi be maoro. Europe ena kampani ta ese hoihoi gaudia edia sivarai unai kara dekenai ia herevalaia, ia gwau: “Bema aniani dekenai globin idia atoa, gau badana be unai aniani ena revareva dekenai idia torea hedinarai namonamo, idia hoia taudia do idia diba maoro unai aniani dekenai dahaka dahaka idia noho.”
To, aniani kopina dekenai idia atoa revareva oi sekea eiava vamu idia hoia taudia oi henanadai henia neganai, namona be laloa maoromaoro karana amo oi karaia. Ita gwau lasi tanobada ibounai dekenai Keristen taudia be aniani edia revareva iboudiai do idia duahidia eiava aniani hoihoilaia rumana dekenai idia gaukara taudia idia nanadaia dahaka dahaka idia atoa aniani dekenai. Reana Keristen tauna be sibona dekenai do ia gwau, ‘Inai hanua eiava inai tano dekenai rara eiava rara amo idia kara gaudia be aniani dekenai idia atoa hamomokania herevana ia noho, a?’ Gabu momo dekenai unai haere be lasi. Unai dainai, Keristen taudia momo idia laloa nega bada idia haorea unai kara idia sekea totona be anina lasi. To bema ta ia ura unai kara ia sekea hanaihanai iena lalona ena mamina ia hegeregere totona, vadaeni ia sibona ena ura, to namo lasi haida ia gwauraia kerere unai bamona idia karaia lasi neganai, badina edia lalona ena mamina be idia hegeregere Dirava vairanai.—Roma 14:2-4, 12.
Ena be mai ena rara anianidia idia karaia diba, to reana idia karaia momo lasi badina davana be ia bada, taravatu dainai, eiava ma gau ta dainai. Hegeregere, Food Processing magasin (September 1991) ia gwau: “Nega haida hekwakwanai ia vara badina aniani hegaegaelaia taudia ese (idia utua maragimaragi vamu gaudia lalonai) ia kaukau boromakau rarana ena bada be pesen tamona ia abia lasi gauna idia atoa dainai, to bema whey protein idia atoa neganai do idia gwauraia Kosher vamuna be maoro.”
Namona be inai oi laloatao, tano momo edia taravatu, kastom, eiava ura dainai, vaia animal idia alaia neganai edia rara idia bubua diho bona unai rara be ma aniani haida dekenai idia atoa lasi. Bema oiemu gabu dekenai unai bamona idia karaia bona hakoikoia herevadia be lasi, eiava hari unai kara idia haidaua lasi, vadaeni Keristen taudia be haida edia gari kava herevadia do idia garilaia lasi. To, bema rara idia gaukaralaia hamomokania herevadia ita kamonai—herevana unai be aniani eiava muramura dekenai—namona be ita ibounai be Dirava ena taravatu rara dekenai ita abia dae bona unai gau ita dadaraia be gau badana.