Sivarai Gwauhamata Tanona Amo
Bere-sieba—Ranu Gurina Dainai Idia Mauri Gabuna
“DAN amo ela bona Bere-sieba.” Unai be Israel tanona ibounai—Dan, mirigini hetoana amo ela bona Bere-sieba, diho hetoana ai. Idia gwau Solomon be maino ai ia lohia neganai “Iuda taudia bona Israel taudia be idia noho namonamo, Dan amo ela bona Bere-sieba.”—1 Hanua Pavapavadia 4:25; Hahemaoro Taudia 20:1.
Dan bona Bere-sieba edia padana be daudau. Unai hanua ruaosi be mai edia idau danu. Dan be medu bada gabuna; tano amo ranu ia lohilohia Ioridane Sinavaina ena badina ta ai ia lao, idiba kahanai ia noho laulauna ai ia hedinarai hegeregerena. Bere-sieba be medu sisina gabuna, davara konena bona Tadi Gohuna ena diho kahana padadiai.
Bere-sieba kahanai, lagani ta ta iboudiai medu ena bada be 15 ia lao 20 cm mo. Unai oi laloa bena Bere-sieba ena ororo maragina be atai laulauna ai oi itaia.a Laulau ai kahana haida be gadokagadoka, anina be inai laulau idia abia neganai keru negana ena medu sisina ia diho vadaeni, unai dainai tubutubu gaudia idia tubu lou bona nega kwadogi ai gabu ena toana be namo. Taora ai uiti bona bali idia hadodia.
Unai gabu ia kaukau dainai, Baibel ia gwau Bere-sieba ai ranu guridia idia geidia bona haida sibodia be mai edia maoro unai ranu do idia utua. Unai hanua be dala badadia kahirakahira dekenai ia noho; unai dala be tano gagaena idia hanaia, diho kahanai. Dala ai idia raka taudia bona unuseniai idia kamepa taudia ese ranu idia tahua idia edia bona edia animal edia. Unai ranu be ranu guridia amo idia utua. Heberu gado herevana beʼerʹ ena anina be ranu gurina, tano henunai ia noho ranuna abia totona idia geia gurina. Bere-sieba ena anina be “Gwauhamata Gurina” eiava, “Seven Gurina.”
Abraham mai ena bese ida be lagani momo Bere-sieba kahanai idia noho, bona idia diba ranu guridia be mai anina bada. Sara ena hesiai hahinena Hagara be tano gagaena ia heau henia neganai, reana ia laloa ranu guridia amo ranu do ia utua eiava Bedouin taudia, ranu guridia idia gaukaralaidia taudia, edia amo do ia abia. Rau gabena ena atai kahana laulauna ai, Bedouin hahinena ta ese ranu ia utua Sinai Tanona ai. Abraham ese Hagara mai ena natuna ida ia luludia neganai ranu ia henidia danu. Unai ranu ia ore neganai, “Dirava ese hahine ena matana ia kehoa, bona ranuguri ta ia itaia, vadaeni nani kopina ia hahonua, mero dekenai ranu ia henia.”—Genese 21:19.
Ia geia gurina amo reana Abraham ese ranu ia abia Hagara ena nani kopina hahonua totona; unai guri badinai tamarisk auna ta ia hadoa. (Genese 21:25-33) Saiens taudia idia diba Abraham ese unai bamona auna ia hadoa be namo, badina be ena raurau maragimaragidia amo ranu sisina mo ia lasi, unai dainai gabu kaukauna ai ia tubu namonamo diba.—Henu laulauna oi itaia.
Abraham ese Filistia pavapavana ta ia gwau henia, badina be ena hesiai taudia ese iena ranu gurina ta idia abia kava. Ranu gurina be mai anina bada gauna, badina be unai gabu ai ranu be momo lasi bona ranu gurina dobuna geia be mai hekwarahi bada. Unai neganai, bema ta ese ma ta ena guri ranuna ia utua kava, taravatu ia utua unai.—Numera 20:17, 19 itaia.
Bema oi lao Bere-sieba Ororona, ranu gurina dobuna ta do oi itaia diba laurabada kahana ai. Ta ia diba lasi edena negai papapapa ai idia karaia bena ena atai kahana (henu laulauna ai ia hedinarai gauna) be nadi maragidia amo idia ha-aukaia. Hari inai negai akioleji taudia ese momoru na unai guri amo idia kokia neganai, idia diho ela bona 30 mita, to ena dobu gabuna idia davaria lasi. Ta ia gwau: “Reana inai ranu gurina . . . be ‘Gwauhamata Gurina,’ Abraham bona Abimelek idia gwauhamata heheni gabuna.”—Biblical Archaeology Review.
Baibel neganai, Bere-sieba be hanua badana ai ia lao, mai ena magu bona ikoukou badana. To ena ranu gurina dobu masemasena dainai ia noho bona ia kwalimu.
[Footnotes]
a Bere-sieba Ororona maragina ena laulau badana be lagani 1993 Calendar of Jehovah’s Witnesses ai oi itaia diba.
[Picture Credit Line on page 24]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Picture Credit Line on page 25]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.