Dika Koua Dalana Momokani Ia Noho, A?
TORETORE tauna Ralph Waldo Emerson be guna ia gwau: “Lalo-parara lasi taudia be mari dekenai idia tabekau . . . Lalo-goada taudia idia diba gau ta ia vara dainai ma gau ta ia havaraia.” Oibe, babalau edia nadi bona toni siahuna ia abidadama henia tauna be ia itaia diba lasi siahudia dekenai iena mauri ia henia. Ia ese lalohadai namonamo bona aonega dalana ia negea bona gari kava bona lauma garidia ia gari.
To Baibel ese unai bamona tauna be iena gari amo ia ruhaia diba. Ia hahedinaraia babalau edia nadi bona toni be anina lasi, siahu lasi. Edena dala ai ia hahedinaraia? The New Encyclopædia Britannica bukana ia gwau, “taunimanima idia laloa babalau edia nadi siahuna be idia itaia diba lasi siahudia [bona ma gau haida danu] amo idia abia.” Sedira unai siahudia be ‘mase taudia edia lauma’ eiava ‘mari ena siahu.’ To Baibel ia hahedinaraia goevagoeva mase taudia be “gau ta idia diba lasi.” (Kohelete 9:5) Unai dainai, mase taudia edia lauma be lasi mauri taudia idia durudia eiava idia hahisidia totona; bona oi itaia diba lasi siahuna, mari bamona, ia noho lasi oi ia durua totona.
Baibel negadia ai, Dirava ese ia idia rakatania taudia, iena ororo helagana idia laloaboio taudia, “mari diravana ena pata idia hegaegaelaia taudia bona Dina Vaira Gwauraia diravana ena vine ranu buloa taudia” ia gwauraidia dika. Dika idia koua lasi, to unai mari idia gwauraia bada taudia be mase kota idia abia. Iehova Dirava ia gwau: “Lauegu hahemaoro hereva umui dekenai be dare do umui davaria.”—Isaia 65:11, 12.
Meamea karadia idia karaia dainai, idaunegai Babulono besena be unai hegeregerena, dika idia koua totona, idia itaia diba lasi siahudia idia abidadama henidia. To herevana, Babulono ese dika bada ia davaria. Peroveta tauna Isaia ese unai hanua ia hamaoroa, ia gwau: “Oiemu meamea karadia bona oiemu puripuri karadia momo oi karaia noho; reana idia dekena amo oi ese namo oi davaria . . . to lasi! reana oi ese taunimanima oi hahoadia, to oiemu siahu be lasi.” (Isaia 47:12, 13, NW) Gabeai unai bese ia ore. Meamea karadia idia abidadama henia karana ese ia durudia lasi. Unai hegeregerena, babalau edia nadi ta, eiava toni ta, ese oi ia durua diba lasi bona dika ia koua diba lasi.
Kaivakuku Tomadiho Henidia Dalana Ta
To, haida idia laloa hairai nadina ta, rabbit ena aena ta, eiava tomadiho laulauna ta, idia abia loaloa be kerere lasi. Idia be dika idia havaraia lasi herahera gaudia sibona, ani? Baibel be unai bamona ia hereva lasi. Ia gwau babalau bona meamea kohudia ese dika idia havaraia diba.
Babalau edia nadi gaukaralaia karana be kaivakuku tomadiho henidia dalana ta—Dirava ena Hereva lalonai unai kara ia gwauraia dika momokani. (Esodo 20:4, 5) Momokani, sedira ta ia laloa lasi ia be babalau edia nadi ta eiava toni ta ia tomadiho henia. To bema ta ia dogoatao, unai ese ia hahedinaraia ia be itaia diba lasi meamea havaraia siahudia ia matauraidia, bona ia tomadiho henidia, ani? Bona nega momo taunimanima be tomadiho dalana ai toni idia lalodia bada (hegeregere idia kisi henia neganai), ani? To Baibel be 1 Ioane 5:21 dekenai Keristen taudia ia sisiba henidia, ia gwau: “Do umui naria namonamo, dirava koikoidia garina.” Unai be toni eiava babalau edia nadi gaudia danu, ani?
Meamea Bona Babalau Kara Ena Idoa
Babalau edia nadi idia gaukaralaia dainai, momo be meamea bona babalau karadia ena idoa dekenai idia moru. Momokani, sedira haida be hairai nadina ta eiava meamea muramurana ta idia abia loaloa neganai, idia karaia lasi unai kara idia abidadama henia dainai, to idia karaia badina unai be edia sene karana ta dainai. To ariara hahine ta bamoa karana amo AIDS ia davaria diba hegeregerena, bema meamea karana ta ese ia karaia kava unai ese dika bada ia havaraia diba. Unai dainai, Dirava ese Israel taudia dekenai babalau, mari, bona rohe karadia ia taravatulaidia neganai, ia be mai ena badina namona. Baibel ena sisiba be inai: “Unai bamona idia karaia taudia iboudiai idia dika rohoroho Iehova vairanai.”—Deuteronomi 18:10-14.
Dahaka dainai unai taravatu aukana idia abia? Badina ita itaia diba lasi siahudia ese unai karadia idia biagua, idia be mase taudia edia laumadia lasi eiava mari ena siahu lasi to idia be Satana Diabolo bona ena demoni.a Bona meamea edia nadi gaukaralaidia karana be demoni tomadiho henia karadia. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words bukana ia gwau: “Babalau karana dekenai, herevana unai muramura ia manoka eiava ia goada, to muramura idia gaukaralaia neganai nega momo ane herevadia idia gwauraia lou gwauraia lou bona meamea idia havaraia siahudia dekenai idia guriguri, bona toni, babalau edia nadi, bona unai bamona gaudia, idia haboua danu.”
Babalau edia nadi ta ia dogoatao tauna be unai amo meamea karadia ia karaia. “Inai tanobada ena dirava”—Satana Diabolo—ena siahu dikana dekenai ia moru diba. (2 Korinto 4:4) Mai anina namona dainai Baibel ese ita ia hagania meamea kara iboudiai ita dadaraia totona.—Galatia 5:19-21.
Lauma Garidia Ena Seini Makohia
To, The World Book Encyclopedia ia gwau: “Taunimanima be idia do gari heheni neganai bona gabeai negana dekenai idia do daradara noho neganai, idia be lauma garidia do idia gari henia noho.” To Iehova ena Witness taudia ese taunimanima momo idia durudia lauma garidia karana amo idia ruhadia totona. South Africa hahine ta ia laloatao, ia gwau: “Lauma dikadia ese lau idia hahisia, bona egu ruma lalonai muti momo idia noho lauma dikadia lau koudia totona.” Iehova ena Witness taudia ese idia durua bena ia itaia meamea karana be mai ena dika. Dahaka ia laloa? Ia gwau: “Demoni kohudia iboudiai lau negedia. Egu tauanina ena goada ia namo ia lao. Lau gwauhamata egu mauri dekenai Iehova do lau hesiai henia bona bapatiso lau abia.” Hari ia be lauma garidia ia gari lasi bona lauma dikadia edia hesiai karadia ia rakatania vadaeni.
Nigeria dekenai, aniani avadia doketa tauna ta oi laloa, iena gorere hanamoa gaukarana dekenai meamea karadia ia karaia danu. Nega momo, Iehova ena Witness taudia be iena ruma dekenai idia mai neganai, ia be hagaria herevadia bona hereva dikadia amo ia luludia. Nega ta ia be muramura idauna ta ia hegaegaelaia, lauma dikadia ia boiboi henidia, bona Witness ta ena vairana dekenai ia hiriria! Ia boiboi, ia gwau: “Dina 7 murinai do oi mase!” Dina 7 murinai Witness tauna ia giroa, bona aniani avadia doketa tauna be ruma amo ia raka oho haraga, badina ia laloa lauma ta ia itaia! Hari ia itaia iena meamea be anina lasi dainai, ia gwau Baibel stadi do ia abia bona gabeai Witness tauna ta ai ia lao.
Oi danu be gari bona lauma gari henidia karana amo oi raka oho diba. Momokani, reana unai be mai ena hekwarahi. Sedira oiemu tano dekenai taunimanima momo be babalau edia nadi bona toni idia gaukaralaia momo. Idaunegai Efeso dekenai Keristen taudia be unai hekwarahi idia davaria. Unai bese taudia edia kara momo be meamea karadia. Dirava ena Hereva amo hereva momokani idia diba neganai dahaka idia karaia? Baibel ia gwau: “Meamea taudia momo ese edia buka idia mailaia idia haboua, bona idia gabua taunimanima ibounai vairanai. Buka edia davana idia duahia, davana ibounai be kina 50,000 hegeregere.”—Kara 19:19.
Dirava ese Oi Ia Naria Diba
Bema meamea karadia iboudiai oi negedia, dika oi koua diba lasi, ani? Oi koua diba, badina “Dirava be iseda roho mauri gabuna, bona iseda goada, iena heduru ita davaria haraga hisihisi negadia ai.” (Salamo 46:1) Dirava ese hari tanobada dikana do ia hadikaia ore neganai, ita ia naria karana be do ia hedinarai. “Hisihisi bona metau Dirava badinaia taudia dekenai idia noho neganai, Lohiabada ese inai hisihisi dekena amo idia ia hamauria diba. Dirava ese danu kara dika taudia ia guia diba, ela bona Kota Bada Dinana ia ginidae.”—2 Petero 2:9; Salamo 37:40 itaia danu.
Ela bona unai neganai, ‘nega bona kara be taunimanima iboudiai dekenai idia vara kava.’ (Kohelete 9:11) Dirava ia gwauhamata lasi iena hesiai taudia be “hekwarahi ibounai koua” maurina do idia abia, eiava nega ibounai dika amo do ia koudia. To, ia gwauhamata lauma dalana ai ita do ia naria, bona iseda turana karana ia dekenai do ia naria. (Salamo 91:1-9) Edena dala ai? Dala ta be, ita dekenai taravatu bona hahegani ia henia ita be namo ita davaria bona Satana ena siahu dikana amo ita ia naria totona. (Isaia 48:17) Iehova ena dala idauidau dekenai diba ita abia neganai, ‘lalohadai maoromaoro ese ita do ia naria, lalo-parara ese ita do ia gimaia’—hegeregere ita dekenai dika eiava hekwarahi karadia ia koua.—Hereva Lada-isidia 2:11.
Dirava ese ita ia naria dalana ma ta be hetoho negadia ai “siahu badana” do ia henia. (2 Korinto 4:7) Bona Keristen tauna be hekwarahi momo dainai ia moru gwauraia neganai, “Dirava ena maino ese taunimanima edia diba ia hanaia momokani,” bona Ia ese ia henia iseda kudou bona darana ia naria totona. (Filipi 4:7) Oibe, Keristen tauna be mai ena dala “Satani ena koikoi karadia do [ia] koua” totona.—Efeso 6:11-13.
Edena dala ai Dirava ese oi ia naria dalana oi davaria diba? Iehova bona iena Natuna, Iesu Keriso, dekenai diba oi abia. (Ioane 17:3) Unai daladia ai Iehova ena Witness taudia ese oi do idia durua diba. Iehova dekenai turana karana namona oi karaia neganai, ia ese oi do ia naria hebogahisi dalana ai. Salamo 91:14 dekenai ita duahia hegeregerena, Dirava ia gwau: “Ia ese lau ia lalokau henia dainai, lau ese do lau hamauria. Lau ese do lau naria badina be lauegu ladana ia diba.”
Momokani, bema oi abidadama henia, Dirava be gabeai do ia mai tanobada matamatana dekenai mauri hanaihanai ena hahenamo oi do ia henia. Iehova ia gwauhamata unai negana ai do idia mauri taudia be inai bamona: “Tau ta ese do ia hagaria lasi; badina be tuari orea badana Diravana Iehova ena uduna ese ia gwauraia.” (Mika 4:4) Gorere bona mase be do idia ore. (Apokalupo 21:4) Harihari danu, dala momo ai oi do ia naria diba—bema Iehova dekenai oi turana namo karaia. Salamo toretore tauna ia hereva bamona, do oi gwau diba: “Lau ia durua gauna be Iehova ena amo ia mai, ia ese guba bona tanobada ia karadia.”—Salamo 121:2.
[Footnotes]
a Bema ma hereva haida oi ura, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese idia printaia buklet, Mase Taudia Edia Lauma—Oi Idia Durua Diba Eiava Oi Idia Hadikaia Diba, A? Idia be Momokani Idia Noho A? oi itaia diba.
[Picture on page 6]
Efeso Keristen taudia be meamea kohu iboudiai idia negedia
[Picture on page 7]
Dirava ena Basileia henunai, gari be do ia noho lasi