Toni ese Oi Idia Naria Diba, A?
BRAZIL tauna ena poketi lalonai galasi nadina ta. America spot gadara tauna ena laki monina ta. Ireland ruma besena ta lalonai bedi ataiai ia noho Saint Brigid korosi ta. Taunimanima milion momo be unai bamona toni eiava babalau edia gana eiava nadi idia gaukaralaidia.a Idia laloa unai toni gaudia idia dogoatao neganai idia be dika idia koua bona namo idia davaria diba.
Hegeregere, Brazil dekenai inai karana oi laloa. Veja magasin ena hereva hegeregerena, Brazil taudia momo be “nadi haida bona hairai nadidia” idia abia loaloa, “idia laloa unai nadidia be mai edia siahu bona ia dogoatao tauna dekenai namo bona tauanina ena goada idia henia.” Idia gari meamea siahudia idia habadua garina, unai tano dekenai taunimanima ma haida be edia ruma ena haba dekenai tomadiho toana ta eiava hereva ta idia atoa. Haida be Baibel idia gaukaralaia toni helaga gauna ta bamona; pata dekenai idia atoa, bona ia kehoa noho Salamo 91 dekenai.
Africa ena diho kahanai, muti, eiava idaunega amo idia gaukaralaia muramura, be unai dala ai idia gaukaralaia, gorere hanamoa sibona lasi to dika koua totona danu. Idia laloa edia inai taudia ese puripuri idia karaia dainai eiava edia mase sene taudia idia habadudia dainai gorere, mase, moni hekwakwanai, mero bona kekeni edia hetura kara ia dika, idia davaria. Nega momo muti be gunika ena meamea tauna amo idia abia, ia ese tubutubu gaudia amo, au amo, eiava animal kahadia amo, muramura ia buloa. To, ita laloa, muti be gunika dekenai idia gaukaralaia sibona lasi; South Africa ena hanua badadia dekenai idia gaukaralaia momo danu. Bisinesi taudia bona iunivesiti kosi idia karaia ore taudia danu be muti dekenai idia tabekau.
Europe tanodia ai danu toni bamona gaudia idia tahua momo. Studies in Folklife Presented to Emyr Estyn Evans bukana ese ita ia hadibaia, ia gwau: “Ireland dekenai pasto taudia ese idia naridia gabudia eiava hanua momo dekenai ruma eiava animal o lahi au idia udaia rumadia edia iduara dekenai, eiava iduara ataiai be hosi edia aedia dekenai idia atoa auri gauna idia kokoa kau.” Unai tano dekenai idia karaia momo karana ta be bedi bona iduara ataiai siriho amo korosi toana idia karaia, unai toni gauna amo namo idia davaria totona. Idia itaia taudia idia gwau, Ireland taudia momo be unai idia karaia, to lauma garidia idia gari momokani lasi. To, momo be unai kara haida idia karaia.
Dika Koua Dalana Idia Tahua
Dahaka dainai unai lauma garina idia gari? Toana be taunimanima idia ura gari lasi dekenai idia noho dainai unai toni idia lalodia. To, taunimanima hida be gari lasi dekenai edia rumadia ai idia noho, bona hanuaboi neganai hida be gari lasi dekenai dala ai idia raka loaloa? Unai sibona lasi, to natudia ubudia bona naridia ena hekwarahi idia haheaukalaia danu. Oibe, Baibel ese ia gwauraia “hekwarahi negana lalonai” ita noho. (2 Timoteo 3:1, The New English Bible) Unai dainai taunimanima idia ura bada toni gaudia amo dika idia koua.
Lauma dikadia hereva henia karadia bona meamea karadia momo gabudia ai unai be momokani. Unai taudia idia laloa mase taudia be mai edia lauma, bona idia gari henidia dainai eiava edia inai taudia ese hamasedia herevana idia gwauraia dainai idia laloa namona be nega ibounai toni eiava babalau edia nadi idia abia loaloa, dika idia koua totona. Herevana dahaka idia laloa, The World Book Encyclopedia bukana ia gwau: “Taunimanima momo be gau ta dainai idia gari. Lauma garidia karana dainai edia lalona idia goada badina idia laloa unai daladia amo dika idia koua diba. Unai kara ese taunimanima idia durudia bena idia laloa edia ura do idia davaria bona dika do idia koua.”
Babalau Edia Nadi Edia Siahu Koikoina
Unai dainai, tanobada hegegemadai, taunimanima be babalau edia nadi, bona toni gaudia idauidau, mai edia toana idauidau idia hahedokilaia, idia abia loaloa, bona idia hahedinaraia. To taunimanima ese idia karaia toni be ita idia naria diba be lalohadai maorona, a? Taunimanima momo ese idia gaukaralaidia toni momo be faktori dekenai idia karaia idia hoihoilaidia totona. Bema ita laloa faktori dekenai idia karaia gauna be mai ena meamea siahuna, unai be lalohadai maorona lasi, ani? Bona hanua ena meamea tauna ese ia buloa muramurana be tano amo ia abia gaudia sibodia—tubutubu gaudia edia ramuna, ava, bona unai bamona gaudia. Edena bamona unai gaudia idia haboudia neganai idia be mai edia meamea siahuna? Bona idia hamomokania diba lasi babalau edia nadi idia gaukaralaidia taudia edia mauri idia halataia diba—eiava edia moale idia habadaia diba—to unai nadi idia gaukaralaidia lasi taudia be lasi, ani? Unai toni idia karaia taudia danu idia gorere bona idia mase, ani?
Lauma garidia dainai meamea edia nadi bona toni idia gaukaralaidia neganai taunimanima be dika koua dalana bona edia mauri biagua dalana idia davaria lasi; idia be lalohadai namonamo taudia bamona idia karaia lasi, to idia laloa edia toni gaukaralaia kara amo hekwakwanai idia hanaia diba. Toni edia nadi idia tabekau henidia dainai idia gaukaralaidia taudia be noho namo koikoi dekenai idia noho. Ia inuinu momo tauna be ia gwau iena tauanina bona lalohadai dekenai ia hegeregere, to motuka ia taria toho neganai, sedira ia ese dika ia havaraia sibona dekenai eiava ma haida dekenai. Babalau edia nadi ena siahu ia tabekau henia tauna be unai bamona sibona ia hadikaia diba. Sibona ia koia badina ia laloa dika ia koua, bona sedira ia ese kavakava karadia ia karaia eiava aonega lasi dala haida ia abidia hidi.
Idia laloa meamea edia nadi be mai edia siahu dainai, unai gaudia idia gaukaralaidia taudia milion momo be idia diba lasi to ma dika badadia haida idia davaria diba. Unai dika be dahaka, bona dika koua dala maorodia idia noho, a? Sivarai gabena ese unai henanadai do ia haerelaidia.
[Footnotes]
a Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary ia gwau “babalau edia gana eiava nadi” be “puripuri gauna (tauanina dekenai hahedokilaia gauna), bona nega momo meamea anena ta eiava toana ta be unai gauna dekenai idia torea, unai amo hahedokilaia tauna ese dika (hegeregere, gorere eiava puripuri karana ta) ia koua diba eiava unai gauna ese ia durua.”