Kerisimasi—Ia be Keristen Gauna Korikorina A?
THE World Book Encyclopedia ia gwau: “Kerisimasi dinana ai Keristen taudia ese Iesu Keriso ena vara dinana idia laloa lou.” To unai buka be ma ia gwau: “Keristen taudia ginigunadia ese [Iesu] ena vara dinana idia hahelagaia lasi, badina be idia laloa ta ena vara dinana hahelagaia karana be tomadiho koikoi karana ta.”
Buka ma ta ladana The Making of the Modern Christmas, Golby bona Purdue ese idia torea gauna, ese unai ia hamomokania, ma ia gwau: “Evanelia bukadia idia gwau lasi Iesu be edena hua bona edena dina ai ia vara.”
Vadaeni, bema vara dinadia hahelagadia be Keristen karana ta lasi, Keriso ena vara dinana be “Keristen” dinana badana ta ai edena bamona idia halaoa?
Kerisimasi be Tomadiho Koikoi ai Ia Matama
“Taunimanima iboudiai be aria idia karadia bona idia moale, gaukara bona bisinesi idia hadokodia, ruma be au raudia amo idia haheradia, bona edia turadia ida idia harihari heheni. . . . Unai nega ibounai be moale bona lalo-namo negana, bona taunimanima ese moale karadia idauidau iboudiai idia karadia.”—Paganism in Christian Festivals, J. M. Wheeler ese ia torea.
Oi laloa unai hereva amo Kerisimasi ena moale karadia ia gwauraidia, a? To Kerisimasi ia gwauraia lasi! Ia gwauraia gauna be Saturnalia—Roma ai Mithra tomadihona koikoina taudia ese pura ta lalonai idia karaia karadia. (Rau 4 ai ia noho laulauna itaia.) Edia aria dinana badana, December 25, ai idia ese ia darere lasi dinana ena vara dinana idia moalelaia.
The New Encyclopædia Britannica ia gwau: “December 25, Iran taudia edia diari diravana Mithra ena vara dinana, . . . be idia hahelagaia, ia darere lasi dinana ena; unai dina bona Saturnalia murina dinana danu, be tomadiho oreana ese idia abidia dae, idia gwau Keriso ena vara negana, Kerisimasi, be unai.” Anina be unai tomadiho koikoi dinana idia hahelagaia noho, ena ladana mo idia haidaua!
To, reana oi laloa Dirava ena Natuna, Iesu, ena vara be mai anina bada dainai do ita laloa loulou be namo. Iena vara sivaraina Baibel lalonai ese emu lalona do ia hapararaia momokani.
Moale Negana
Ena evanelia bukana lalonai, Luka ese ita ia hamaoroa, guba anerudia, bona mamoe naridia taudia, bona Dirava ena hesiai taudia, bona Maria danu be edena bamona idia kara, unai mai anina bada gauna dainai.
“Mamoe naria taudia” mani oi lalodia guna. “Uda dekenai idia noho, hanuaboi neganai edia mamoe orea idia naria noho”; unai be keru bada negana ai idia karaia diba lasi karana. “Lohiabada ena aneru” ia hedinarai bona Dirava ena hairai ese ia hadiaridia hegege neganai, idia gari. To aneru ese ia hamaorodia, ia gwau: “Umui gari lasi, hereva namona lau mailaia vadaeni, taunimanima ibounai idia moale totona. Badina be hari inai dina, Davida ena hanua dekenai, umui emui Hamauria Tauna ia vara vadaeni, Keriso Lohiabada unai.” Bena, “nega tamona guba aneru taudia momo herea” idia hedinarai neganai, mamoe naridia taudia idia diba ia vara merona be idau vaitani. Aneru ese harihari gaudia idia mailaidia lasi iena. To idia ese Iehova idia hanamoa, idia gwau: “Atai momokani dekenai Dirava do ita hanamoa, bona tanobada dekenai be maino, Dirava ia moale henidia taudia ese inai maino do idia abia.”—Luka 2:8-14.
Mamoe naridia taudia idia ura hari beibi do idia itaia, badina be Iehova ese ia hamaorolaidia dainai. Beibi idia davaria, boromakau edia aniani mauana ai ia hekure. Idia ese ena tamana sinana be aneru edia hereva idia hamaorolaidia, bena idia raka oho lalonai, beibi idia hanamoa lasi, to “Dirava . . . idia hanamoa, iena ladana idia abia isi.”—Luka 2:15-18, 20.
Maria, Iesu ena sinana, ese ena vara guna natuna ena vara namona ia moalelaia, bona unai hereva “ia laloa bada” danu. Bena, Mose ena Taravatu hegeregerena, ia be ena adavana Iosepa ida idia lao Ierusalem. Unai be Iesu ena vara dinana moalelaia totona lasi, to idia laohaia, Dirava vairanai do idia hahedinaraia totona, “Iehova ena taravatu ai ia torea hegeregerena, ia gwau: ‘Vara guna memerodia iboudiai be idia helaga, Iehova ena.’ ”—Luka 2:19, 22-24, NW.
Ierusalem ai, dubu lalonai, Maria bona Iosepa be Simeona idia hedavari henia. Ia be “kara maoromaoro tauna bona Dirava garina ia gari tauna; Israela ena lalona hanamoa lou negana ia naria noho.” Lauma helaga ese ia hamaoroa vadaeni do ia mase lasi ela bona “Iehova ena Keriso” do ia itaia. Vadaeni, “[Dirava ena] lauma ese ia hakaua” bena beibi ia abia, ia rosia. Harihari gauna ta ia henia lasi, to Dirava ia hanamoa, ia gwau: “Siahu Ibounai Lohiabadana e, emu hesiai tauna hari oi kahua nege, mai maino ida do lau lao, emu gwauhamata hegeregerena; badina be egu matana ese emu hahemauri dalana idia itaia vadaeni.”—Luka 2:25-32, NW.
Unai murinai, peroveta hahinena burukana Ana ia ginidae, bena ia danu ese Dirava “ia hanamoa, bona Ierusalema hamauria totona idia naria noho taudia dekenai inai mero ena sivarai be ia ese ia hamaoroa.”—Luka 2:36-38.
Maria, Simeona, Ana, mamoe naridia taudia, bona guba anerudia danu, iboudiai ese Iesu ena vara idia moalelaia. To mani inai oi laloa: Betde pati idia karaia lasi, bona harihari gaudia idia henia lasi. Idia ese Iehova idia hanamoa, badina be ia ese taunimanima hamauridia dalana ia karaia dainai.
To reana haida idia gwau, ‘Kerisimasi neganai harihari gaudia henidia karana be kerere lasi, badina be “aonega taudia toiosi” ese Iesu harihari gaudia idia henia, ani?’
Kerisimasi Harihari Gaudia
Baibel ena hereva mani ita tahua lou, Mataio ena Evanelia bukana ena Mt karoa iharuana ai. Betde pati sivaraina be lasi, bona unai gau idia vara huana bona dinana ia gwauraidia lasi, to ia hahedinaraia unai be Iesu ia vara bena nega taina ia hanai murinai idia vara. Mt 2 Siri 1 ai, Mataio ese Iesu idia vadivadi henia taudia ia gwauraidia ‘aonega taudia dina daekau kahana amo.’ Anina be, idia be Iehova Dirava diba lasi besena taudia. Idia gavaia hisiuna ese ia hakaudia lao lasi Iesu ena vara gabuna Betelehem ai, to Ierusalem ia hakaudia lao, King Herod ia noho gabuna unai.
Idia henanadai, idia gwau: “Iuda taudia edia king harihari ia vara be edeseni?” Unai lohia dikana ese unai ia kamonai neganai, hahelaga taudia ia nanadaidia Keriso be edeseniai do ia vara, badina be ia ura do ia hamasea. Mika ena peroveta herevana amo idia hahedinaraia Mesia be Betelehem ai do ia vara. (Mika 5:2) Bena Herod ese vadivadi taudia ia koidia, ia gwau: “Umui lao, mero maragina umui tahua goadagoada, bona do umui davaria neganai, umui mai, hadibaia lau, vadaeni lau danu do lau mai, lau tomadiho henia.” Vadaeni idia raka oho, bona hisiu ese “ia hakaudia, ia lao bona mero maragina ia noho gabuna ena ataiai ia gini.” Mani inai oi laloa: “Mero maragina” ia gwauraia; ia vara matamata beibina ia gwauraia lasi.—Mataio 2:1-10.
Dagi bada taudia be king ta idia vadivadi henia neganai idia kara hegeregerena, unai tomadiho koikoi taudia idia goru diho, bena “harihari gaudia [be mero maragina] idia henia,” “to Dirava ese nihi ai ia hamaorodia Herod dekenai do idia lou lao lasi, unai dainai idau dala amo edia hanua idia lou henia.”—Mataio 2:11, 12, NW.
Reana haida ese inai sivarai kwadogina amo idia hamomokania toho Kerisimasi harihari gaudia idia henia be maoro. To, buka ladana Discovering Christmas Customs and Folklore ia gwau, unai kara be Saturnalia ai ia matama, Roma taudia ese harihari gaudia be edia dekena taudia ogogamidia idia henidia neganai. Gabeai, ‘dubu oreana ese unai kara ena anina idia haidaua, idia gwau unai be unai aonega taudia edia harihari karana laloa lou karana.’ Unai be idau, bona tomadiho momokani taudia, mamoe naridia taudia manaudia hegeregeredia, edia kara be ma idau vaitani; Iesu ia vara neganai, idia ese Dirava idia hanamoa mo!
King Keriso Hanamoa!
Hari inai negai Iesu be beibi lasi. Ia be Dirava ena guba Basileiana ena Pavapava mai siahuna, bona unai hegeregerena ai do ita hanamoa be namo.—1 Timoteo 6:15, 16.
Bema hari oi bada vadaeni, emu foto, oi beibi neganai idia abidia gaudia, be oi vairanai bema idia hahedinaraidia neganai, oi hemarai, a? Momokani, emu tamana sinana ese unai foto idia moalelaidia, to hari oi bada vadaeni dainai, oi ura taunimanima ese oi do idia laloa, hari oi abia toana hegeregerena ai, ani? Unai hegeregerena, sibodia be Keriso ena orea idia gwauraia taudia be lagani ta ta amo Kerisimasi ena tomadiho koikoi karadia idia goadalaidia bona Keriso be beibi ta bamona idia hanamoa, to ena King dagina idia laloa lasi negadiai, idia hahemaraia bada unai! Gunaguna danu, Keristen aposetolo Paulo ia gwau, namona be Keriso do idia laloa ia be King ta guba ai. Ia gwau: “Guna be Keriso ai laloa iena tauanina toana dekena amo, to harihari unai dala dekena amo ai laloa lasi”!—2 Korinto 5:16.
Nega daudau lasi, Keriso, Dirava ena Basileia ena King, ese peroveta herevana do ia hamomokania; hisihisi, gorere, bona mase be do ia haoredia. Iena heduru dainai taunimanima be tanobada ena Paradaiso ai ruma namodia do idia noholaidia bona gaukara namodia do idia karadia. (Isaia 65:21-23; Luka 23:43; 2 Korinto 1:20; Apokalupo 21:3, 4) Unai dainai ia do ita hahemaraia lasi be namo!
Keriso hegeregerena, Keristen taudia momokanidia ese harihari gauna hereadaena be edia dekena taudia idia henidia toho—gauna be Dirava ena palani lalo-pararalaia lalo-pararana, ia dainai mauri hanaihanai do idia abia diba. (Ioane 17:3) Inai bamona henia karana idia moalelaia bada, badina be Iesu ia hereva hegeregerena: “Henia kara ena moale be bada, abia kara ena moale be maragi.”—Kara 20:35; Luka 11:27, 28.
Keristen taudia ese edia bamodia edia namo idia tahua momokani dainai, lagani ta lalonai edia lalokau be nega idauidau ai idia hahedinaraia be haraga. (Filipi 2:3, 4) Hegeregere, Keristen merona ta ese Baibel herevana ia kamonai murinai bema laulau ta be ena tanikiu toana hegeregerena ai ia torea, iena amo oi abia neganai oi moale bada, ani? Bona, gau ta oi naria lasi neganai, bema emu varavara ta ese harihari gauna ta oi ia henia iena lalokau toana, unai ese emu lalona ia hagoadaia momokani. Unai hegeregerena, tama sina, Keristen taudia, be idia moale bada, lagani ta lalonai nega maorodia ta ta ai harihari gaudia be edia natudia idia henidia negadiai. Unai Keristen hariharibadana ena hairai be hedori mamina o tomadiho koikoi karadia ese idia hadikaia lasi.
Unai dainai, hari inai negai Keristen taudia milion hani mai kahana bese iboudiai amo ese Kerisimasi idia hahelagaia lasi. Iehova ena Witness taudia, sivarai namona be edia dekena taudia idia harorolai henidia loulou taudia, be unai. (Mataio 24:14) Reana nega daudau lasi oi be idia ida do umui hedavari, emu ruma do idia mai neganai. Do idia mailaia herevana do oi abia dae mai emu ura bada ida be namo, bena oi bona emu ruma bese ese moale bada do umui davaria, Iehova Dirava lagani ena dina iboudiai hanamoa dalana be do umui dibaia neganai.—Salamo 145:1, 2.
[Picture on page 7]
Keristen taudia ese harihari gauna namo hereana ta, Dirava ena palani lalo-pararalaia lalo-pararana, be edia dekena taudia idia henidia
[Picture Credit Line on page 4]
Culver Pictures