Ista Eiava Memorial—Edena Oi Badinaia be Namo?
APRIL 7 ai, daba do ia rere neganai, taunimanima milioni momo ese edia dina helaga hereana do idia hamatamaia—Ista unai. Gunaguna dina 120 be Ista negana idia gwauraia, ia lalonai aria idia karaia bona idia aniani lasi. Ena matamana be holide ta ladana Septuagesima bona ena dokona be Trinity Dinana idia gwauraia. Hari inai negai dina tamona, Iesu ena toreisi lou laloa lou dinana, be Ista idia gwauraia—Ista Sunday unai.
To, unai pura tamona ena adorahi ta ai, ma taunimanima milioni haida be Memorial heboudia ai do idia hebou guna, Keriso ena mase laloa lou totona; unai hebou ena ladana ma ta be Lohiabada ena Adorahi Anibouna. Unai kara be Iesu sibona ese ia hamatamaia, tanobada ai ia noho hanuaboina ginigabena ai. Unai neganai ena hahediba taudia ia hamaoroa, ia gwau: “Inai bamona do umui karaia, lau dekenai do umui laloa totona.”—Luka 22:19.
Edena do oi badinaia be namo?
Ista Ena Matamana
Inai lada Ista, tano momo ai idia hatoa ladana, be Baibel lalonai ita davaria lasi. Buka ta ladana Medieval Holidays and Festivals ia gwau: “Unai holide ena ladana be Dirava Hahinena koikoina, Dabarere bona Gara Lou Negana ena Dirava, Eostre, ena ladana hegeregerena idia hatoa.” Unai dirava hahinena be daika? Buka ta ladana The American Book of Days ia gwau: “Edia gori ai idia gwau, Eostre ese Valhalla ena iduara ia kehoa, Baldur ia abia dae totona. Baldur be idia gwauraia Dirava Kurokurona, badina be ia goevagoeva, bona Dina Diravana, badina be ena baguna ese taunimanima ia hadiaridia.” Unai buka be ma ia gwau: “Ita diba momokani Keristani Oreana ena matamana neganai, tomadiho koikoi daladia gunadia ia abia dae bena Keristani gaudia ia gwauraidia. Eostre ena aria be gara lou neganai mauri hamatamataia lou karana moalelaia negana; unai dainai unai be Iesu, iena sivarai namona idia harorolaia tauna, be mase amo ia toreisi lou karana moalelaia negana ai idia halaoa be haraga.”
Unai dala gunadia idia abia dae dainai, Ista gaudia idia gaukaralaia matamaia; Ista gatoidia, Ista rabit, bona hot cross bun unai. Hot cross bun karaia karana be buka ta ladana Easter and Its Customs ese ia gwauraia, ia gwau: “Edia atai kahadia idia mia korema bona idia diaridiari; idia latadiai korosi toana idia karaia. . . . Good Friday ginigunana ai idia vara karadia dainai korosi be mai ena anina hanaihanai, to unai anina ia do abia lasi neganai, ia be tomadiho koikoi ena toana ta, bona Keriso ia do vara lasi neganai, nega haida ia amo maka be beredi bona keke ai idia karaia.”
Buka Helaga ese unai gau ia gwauraidia lasi, bona gau ta ese ia hahedinaraia lasi Iesu ena hahediba taudia ginigunadia ese idia abidia dae. Aposetolo Petero ese ita ia hamaoroa, ia gwau: “Umui ese lauma ena rata goevagoeva do umui ura henia. Badina be unai rata umui inua neganai, emui lauma do idia tubu daekau, bona Dirava ena hamauria do umui davaria.” (1 Petero 2:2) Vadaeni, dahaka dainai Kerisendom ena tomadiho oreadia ese unai tomadiho koikoi gaudia idia abia dae bona idia gaukaralaia?
Buka ta ladana Curiosities of Popular Customs ena haere be inai: “Tomadiho koikoi karadia, idaunegai Keristani Oreana ese ia haorea diba lasi karadia, be ia ese Keristani karadia ai ia halaodia. Ista ena anina be unai bamona ia haidaua be haraga herea. Dina korikorina ena dae bona tanobada gaudia be paraka negana masena amo idia noga karana moalelaidia moalena be kara maoromaoro Dinana, Keriso be mase gurina amo ia toreisi lou karana moalelaia moalena ai idia halaoa. Tomadiho koikoi karadia haida danu, gunaguna May 1 bamona ai idia karaia karadia, edia nega idia haidaua, Ista negana ai do idia karaia totona.” Tomadiho gunalaia taudia ese tomadiho koikoi karadia bona babalau karadia amo idia siri lasi, to idia abidia dae bona “Keristani karadia ai [idia] halaodia.”
To reana oi henanadai, oi gwau, ‘Unai ena dika be dahaka?’ Haida idia laloa ia be dika lasi. Anglikan haroro tauna ta ladana Alan W. Watts be ena buka ladana Easter—Its Story and Meaning lalonai ia gwau: “Tomadiho ta, Keristani tomadihona hegeregerena, be murimuri amo bese ta dekenai ia mai neganai, ia ese edia sene karadia haida, tomadiho daladia gunadia amo idia mai karadia, ia abia dae bona ia ‘bapatisoa.’ Kastom karadia, edia toana be Keristani Oreana ese ia hahedibalaia herevadia hanaihanai edia toana bamona karadia, ia abia hidi bena ia hahelagaia.” Taunimanima momo idia laloa unai kara idia abidia dae be namo, badina be edia tomadiho oreana ese ia hamomokanidia bona ia hahelagadia dainai. To henanadai badadia rua idia laloa lasi. Dirava ese unai kara edena bamona ia lalodia? Ita ia sisibalai henia vadaeni, eiava?
Dirava Ena Lalohadai Oi Abia
Christina Hole be ena buka ladana Easter and Its Customs lalonai ia gwau: “Ista Dinana, Iseda Lohiabada Ena Toreisi Lou Laloa Dinana, be Keristani Tomadiho Oreana ena dina bada hereana.” Toretore taudia ma haida ese unai idia hamomokania. Robert J. Myers be ena buka ladana Celebrations lalonai ia gwau: “Keristani laganina lalonai, dina helagana ta o holide ta be Ista Sunday ida ita hahegeregerea diba lasi.” To unai ese henanadai ia havaradia. Bema Ista badinaia karana be mai anina bada, dahaka dainai Baibel lalonai idia haheganilaia lasi? Iesu ena hahediba taudia ginigunadia ese Ista Sunday idia badinaia sivaraina ta ia noho, a?
Baibel ese dina helagadia badinaia karadia haheganilaia karana ia reaia lasi. Dirava ese idaunegai Israela besena ia haganilaidia goevagoeva, bona, ai herevalaia vadaeni bamona, Keriso ese Keristani taudia ia hagania iena mase do idia laloa loulou. (1 Korinto 11:23-26; Kolose 2:16, 17) The Encyclopædia Britannica bukana gunana ta ia gwau: “Taravatu Matamatana lalonai bona aposetolo edia nega murinai Keristani hahediba herevadia idia torea taudia edia revareva lalodiai, Ista hahelagaia karana idia gwauraia lasi. Keristani taudia ginigunadia ese dina badadia hahelagaia karana idia laloa lasi. . . . Lohiabada bona ena aposetolo danu ese unai dina helagana o ma ta idia haheganilaia lasi.”
Haida idia laloa unai bamona dinadia ese moale idia havaraia dainai idia badinaia be maoro. To Israela taudia edia kara ta sivaraina ita laloa be namo: Nega ta idia ese Aigupito taudia edia tomadiho karana ta idia tohotohoa neganai, unai kara ena ladana idia haidaua, idia gwau: “Aria ta do ita karaia, Lohiabada do ita hanamoa totona.” Idia danu be “idia helai helai diho, idia aniani, bona uaina idia inua. Vadaeni idia toreisi, idia gadara mai lebulebu danu.” To edia kara ese Iehova Dirava idia habadua bada herea, bona ia panisidia auka herea.—Esodo 32:1-10, 25-28, 35.
Dirava ena Hereva ese ia hahedinaraia goevagoeva ita abia dae herevadia momokanidia edia “diari” bona Satani ena tanobada ena “dibura” idia hebou diba lasi; Keriso bona tomadiho koikoi idia “laloa tamona” diba lasi. Baibel ia gwau: “Unai dainai Lohiabada ma ia hereva, ia gwau: ‘Umui ese idia do umui rakatania, bona idia dekena amo do umui parara. Miro gaudia ibounai dekena amo do umui raka siri, vadaeni umui do lau abia dae.’ ”—2 Korinto 6:14-18.
Baibel lalonai Memorial sibona—Ista lasi—be Keristani taudia idia haganilaidia, unai dainai ita badinaia be namo. Vadaeni, edena bamona ita badinaia maoromaoro diba?
[Picture on page 5]
Israela taudia ese ‘Iehova hanamoa totona idia karaia ariana’ ese Dirava ia habadua bada herea
[Picture Credit Line on page 2]
Cover: M. Thonig/H. Armstrong Roberts