Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w96 9/1 rau 14-19
  • Keriso Ena Taravatu

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Keriso Ena Taravatu
  • 1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Kontraka Matamatana
  • Ura Kwalimu Ena Taravatu
  • Iesu Bona Farisea Taudia
  • Keriso Ena Taravatu ese Kara Ia Biagua Auka Lasi Dainai Ia Dika, A?
  • Kerisendom ese Keriso Ena Taravatu Ia Hamiroa
  • Kerisendom Ena Kara Kerere amo Ita Dibaia Gaudia
  • Keriso Do Lasi Neganai Ia Noho Taravatuna
    1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Mose ena Taravatu ena Anina Oi Dekenai
    Dirava Momokani Tamona Tomadiho Henia mai Lalo-Tamona Danu
  • “Iehova Ena Taravatu be Goevadae”
    Iehova Kahirakahira Oi Lao
  • Taravatu Ten Henunai Ita Noho A?
    Mauri Hanaihanai Paradaiso Lalonai
Ma Haida Itaia
1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w96 9/1 rau 14-19

Keriso Ena Taravatu

“Keriso ena Taravatu lau badinaia noho.”​—⁠1 KORINTO 9:​21.

“TAUNIMANIMA bona gavamani be tanobada ena histori amo gau ta idia dibaia lasi, eiava unai histori amo idia abia dibana idia badinaia lasi.” Unai be lagani 1832 ai, Germany ena diba tahua tauna ena hereva. Momokani, taunimanima edia histori idia gwauraia “heau dalana mai ena kerere,” gau haida idia mogea dikadika bona kerere badadia idia karaia, to bema edia kerere gunadia amo idia abia dibana idia gaukaralaia, unai gaudia momo idia reaia diba.

2 Dirava ena taravatu ai kikilaia neganai, kerere gunadia amo ia vara dibana gaukaralaia lasi karana be ia hedinarai danu. Iehova Dirava ese Mose ena Taravatu ena gabu dekenai unai ia hereaia taravatuna ta ia atoa​—⁠Keriso ena taravatu. Kerisendom ena gunalaia taudia, idia gwau idia be unai taravatu idia hadibaia bona ia hegeregerena idia mauri noho taudia, be Farisea taudia edia kavakava karana badana ena haheitalai amo, diba idia abia lasi. Unai dainai Kerisendom be Keriso ena taravatu ia hagagevaia bona hadikaia, Iuda tomadiho taudia ese Mose ena Taravatu dekenai idia karaia hegeregerena. Edena bamona? Gau ginigunana be, mani Keriso ena taravatu ita kikilaia​—⁠ia be dahaka, daika be ia henunai bona edena dala ai ia biagua, bona Mose ena Taravatu amo edena bamona ia idau. Bena Kerisendom ese ia hadikaia dalana do ita stadilaia. Namona be unai histori dibaia amo namo do ita davaria!

Kontraka Matamatana

3 Iehova sibona be Taravatu goevadaena ia hanamoa diba, ani? Mose ena Taravatu kontrakana be goevadae. (Salamo 19:⁠7, NW) Ena be ia goeva, to Iehova be ia gwauhamata: “Nega be ia mai noho, lau ese Israela bona Iuda danu gwauhamata taravatu matamatana do lau karaia. Inai gwauhamata be edia sene taudia danu lau karaia gwauhamata taravatuna bamona lasi.” Taravatu 10​—⁠Mose ena Taravatu ena badina​—⁠be nadi dekenai ia torea. To Iehova be ena kontraka matamatana ia gwauraia neganai, ia gwau: “Lau ese lauegu taravatu edia lalodia dekenai do lau atoa, bona edia kudouna dekenai do lau torea.”​—⁠Ieremia 31:​31-​34.

4 Daika be unai kontraka matamatana lalonai do ia vareai? “Israela” besena korikorina lasi, badina be unai kontraka ena Herohemaino Tauna idia dadaraia. (Heberu 9:​15) “Israela” matamatana be “Dirava ena Israela momokani orea taudia,” lauma Israela besena. (Galatia 6:​16; Roma 2:​28, 29) Gabeai, unai lauma helaga ia horoa Keristani orea maragina be bese idauidau amo ‘hutuma bada herea’ ese do idia bamodia, idia danu be Iehova ena tomadiho idia tahua taudia. (Apokalupo 7:​9, 10; Sekaraia 8:​23) Ena be hutuma bada herea taudia be unai kontraka matamatana lalonai lasi, to ena taravatu ese idia ia guia danu. (Levitiko 24:22; Numera 15:15 itaia.) Idia be “orea tamona” bona “naria tauna” tamona henunai dainai, aposetolo Paulo ia torea hegeregerena, idia iboudiai be “Keriso ena Taravatu” henunai. (Ioane 10:16; 1 Korinto 9:​21) Paulo ia gwau unai kontraka matamatana be “taravatu gunana ia hereaia.” Dahaka dainai? Badina ta be, idia guguru vadaeni gwauhamatadia amo ia gini, to dohore idia hedinarai gaudia amo lasi.​—⁠Heberu 8:6; 9:​11-​14.

5 Unai kontraka ena anina be dahaka? Ena anina be pavapava bona hahelaga besena ta do ia havaraia, taunimanima iboudiai hanamoa totona. (Esodo 19:6; 1 Petero 2:9; Apokalupo 5:​10) Mose ena Taravatu kontrakana ese unai bamona besena ia havaraia momokani lasi, badina be Israela besena ia gwau-edeede bona unai hahenamo idia haboioa. (Roma 11:​17-​21 itaia.) To inai kontraka matamatana do ia kwalimu, badina ena taravatu dalana be idau. Edena dala ai ia idau?

Ura Kwalimu Ena Taravatu

6 Keriso ena taravatu be ura kwalimu ida idia hahegeregerea loulou. (Ioane 8:​31, 32) Baibel ia gwau “inai Taravatu ese . . . ita ia ruhaia” bona “taravatu namona bona goevagoeva momokani ia noho, . . . ita ia ruhaia vadaeni.” (Iamesi 1:​25; 2:​12) Momokani, taunimanima edia ura kwalimu be mai ena hetoana. To, unai taravatu ena ura kwalimu ese ia vara guna taravatuna, Mose ena Taravatu, ena ura kwalimu ia hanaia. Edena bamona?

7 Gau ta be inai: ta be Keriso ena taravatu henunai ia vara lasi. Tau ta ena bese bona edeseniai ia vara be gau badana lasi. Keristani momokani ai idia lao taudia be edia kudouna lalonai mai edia ura ida inai huaia auna, Keriso ena taravatu badinaia karana, idia abia dae. Idia abia dae murinai, idia davaria unai huaia auna be namo, ena maduna be metau lasi. (Mataio 11:​28-​30) Ita laloatao, Mose ena Taravatu ese taunimanima ia hadibaia idia be kara dika taudia bona idia ia hamauria diba boubouna idia abia be gau badana. (Galatia 3:​19) Keriso ena taravatu ese ia hadibaia gaudia be Mesia ia mai vadaeni, iena mauri amo mauri davana ia henia, bona kara dika bona mase edia igui amo ita ia ruhaia dalana ia kehoa! (Roma 5:​20, 21) Unai hahenamo abia totona, namona be unai boubou karana ita “abidadama henia.”​—⁠Ioane 3:​16.

8 “Abidadama henia” ena anina be Keriso ena taravatu hegeregerena do ita mauri noho. Keriso ena oda iboudiai do ita badinaia danu. Ena anina be taravatu bona hahegani handred momo do ita laloatao, a? Lasi. Ena be Mose, taravatu gunana ena herohemaino tauna, be Mose ena Taravatu ena hereva ia torea, to Iesu, kontraka matamatana ena Herohemaino Tauna, ese taravatu ta ia torea hedinarai lasi. Iena taravatu hegeregerena ia mauri noho. Iena mauri dalana goevadaena amo, taunimanima iboudiai ese do idia tohotohoa kara toana ia hahedinaraia. (1 Petero 2:​21) Reana unai dainai Keristani ginigunadia edia tomadiho idia gwauraia “Lohiabada ena Dala.” (Kara 9:2; 19:​9, 23; 22:4; 24:22) Idia dekenai, Keriso ena mauri dalana be Keriso ena taravatu ia hahedinaraia goevagoeva. Iesu tohotohoa be unai taravatu badinaia karana. Ia idia lalokau henia dikadika dainai, unai taravatu be edia kudouna dekenai idia torea momokani bamona, Baibel ese ia perovetalaia hegeregerena. (Ieremia 31:33; 1 Petero 4:8) Bona lalokau dainai ia kamonai tauna ena hemami be ta ese ia doria lasi​—⁠unai badina ma ta dainai, Keriso ena taravatu be “ita ia ruhaia noho” taravatuna.

9 Bema Mose ena Taravatu lalonai lalokau be mai anina bada, ia be Keristani taravatu ena anina momokanina. Keriso ena taravatu lalonai oda matamata ia atoa​—⁠Keristani taudia be ta ta dekenai sibona ena ura tahua lasi lalokauna do idia hahedinaraia. Iesu ia hahedinaraia lalokauna hegeregerena idia hahedinaraia; mai ena ura ida ia ese ena mauri ia atoa diho ena turadia totona. (Ioane 13:​34, 35; 15:13) Unai dainai ita gwau diba Keriso ena taravatu be Dirava ena lohia dalana ia hahedinaraia namo herea bona unai dala dekenai Mose ena Taravatu ia hanaia. Guna inai magasin ia hahedinaraia: “Tiokratik dalana be Dirava ena lohia dalana; Dirava be lalokau; unai dainai, tiokratik dalana be mai lalokau danu ia lohia dalana.”

Iesu Bona Farisea Taudia

10 Unai dainai ita hoa lasi Iesu be iena negai idia noho Iuda tomadiho gunalaia taudia ida ia hepapahuahu. Taravatu hadibaia taudia bona Farisea taudia be “ita ia ruhaia” taravatuna ta idia laloa lasi momokani. Idia be taunimanima idia haginia taravatudia amo taunimanima idia biagua toho. Edia hadibaia dalana be mai dagedage, mai hahemaoro, bona taunimanima edia dika ia hahedinaraia sibona. To, Iesu ena hahediba dalana be idau momokani, taunimanima ia hagoadaia bona idia dekenai namo ia henia! Mai anina gaudia, taunimanima idia ura bona idia lalo-hekwarahilaia gaudia ia herevalaia. Mai ena ura momokani ida bona mai hebogahisi ida taunimanima ia hadibaia, dina iboudiai idia itaia gaudia amo haheitalai idauidau ia karaia bona Dirava ena Hereva amo ena hereva ena maoro ia hamomokania. Unai dainai, “taunimanima ese iena hadibaia hereva dekenai idia hoa bada.” (Mataio 7:​28) Oibe, Iesu ena hadibaia dalana ese edia kudouna ia veria!

11 Iesu ese oda ma haida ia atoa lasi Mose ena Taravatu dekenai, to Iuda taudia dekenai Taravatu badinaia dalana maorona ia hahedinaraia​—⁠mai laloa namonamo bona mai hebogahisi ida. Haheitalai ta ita laloa lou, Iesu dekenai hahine ta ia lao, ia be mai ena rara ia moru gorerena. Mose ena Taravatu ia gwau ia daua toho taudia be do idia miro, unai dainai hutuma bogaraginai ia noho be maoro lasi! (Levitiko 15:​25-​27) To ia ura dikadika ena gorere ia namo lou dainai, hutuma bogaragina amo Iesu dekenai ia lao bona ena dabua ia dogoatao. Nega tamona ai unai rara gorerena ia doko. Iesu ese ia gwauraia dika, Taravatu ia badinaia lasi dainai, a? Lasi; iena lalo-hekwarahi gauna badana ia lalo-pararalaia bona Taravatu ena anina hereadaena​—⁠lalokau​—⁠ia hahedinaraia. Mai hebogahisi ida ia gwau: “Lauegu natuna, oiemu abidadama dainai, mauri oi davaria vadaeni, oi lao mai maino danu, bona oiemu gorere do oi davaria lou lasi.”​—⁠Mareko 5:​25-​34.

Keriso Ena Taravatu ese Kara Ia Biagua Auka Lasi Dainai Ia Dika, A?

12 Badina be Keriso ena taravatu ese “ita ia ruhaia,” bona iseda kara ibounai ia biagua auka lasi, ena anina be ia dika a, bona Farisea taudia be edia uduna amo idia gwauraia taravatudia amo taunimanima edia kara ibounai idia biagua auka dainai, idia namo, a? Lasi. Hari iseda nega ai ita itaia, taravatu momo herea idia noho neganai, taunimanima be reaia daladia momo do idia tahua.a Iesu ena nega ai, Farisea taudia edia taravatu momo herea ese taunimanima idia hagoadaia reaia daladia idia tahua, kara idia karaia to lalokau dainai lasi, bona kara maoromaoro toana idia hahedinaraia, idia lalonai ia noho kara koikoi do idia hunia totona.​—⁠Mataio 23:⁠23, 24.

13 Keriso ena taravatu be idau, unai bamona lalohadai ia habadaia lasi. Momokani, Iehova lalokau henia karana latanai idia haginia taravatuna bona Keriso ena lalokau ma haida dainai sibona ena ura ia dadaraia lalokauna, tohotohoa karana amo oi badinaia ena namo ese tanobada ena taravatu badinaia karana ena namo do ia hereaia momokani. Lalokau ese taravatu reaia daladia do ia tahua lasi; taravatu ia gwauraia goevagoeva lasi gaudia, to ita idia hadikaia diba gaudia, be unai lalokau dainai do ita karaia lasi. (Mataio 5:​27, 28 itaia.) Unai dainai, Keriso ena taravatu ese iseda lalona do ia hamarerea taunimanima ma haida durua totona​—⁠henia karana, heabidae karana, bona lalokau do ita hahedinaraia totona​—⁠tanobada ena taravatu ta ese unai ia karaia diba lasi.​—⁠Kara 20:35; 2 Korinto 9:7; Heberu 13:⁠16.

14 Idaunegai Keristani kongregesen ena memba taudia ese Keriso ena taravatu idia badinaia namonamo neganai, kongregesen lalonai lalokau bona hebogahisi mamina ia noho, bona kara auka, hahemaoro, bona koikoi karadia, Iuda dubudia momo lalonai idia hedinarai karadia, be idia vara nega momo lasi. Unai kongregesen matamatadia lalonai idia noho taudia idia mamia idia be “ia ruhaia noho” taravatu henunai idia noho!

15 To, Satani ia ura Keristani kongregesen taudia amo kongregesen ia hadikaia, Israela besena ia hadikaia hegeregerena. Aposetolo Paulo ia gwau uda sisia dikadia bamona taudia ese “hereva koikoi do idia gwauraia,” bona Dirava ena mamoe orea do idia dagedage henia. (Kara 20:​29, 30) Ia ese Iuda tomadiho tohotohoa taudia ia tuari henia. Keriso ena taravatu ena ura kwalimu idia ura lasi, to idia ura Mose ena Taravatu, Keriso ia hagugurua vadaeni gauna, ese idia ia guia lou. (Mataio 5:​17; Kara 15:1; Roma 10:⁠4) Aposetolo tauna ginigabena ia mase murinai, hereva momokani negea karana ia koua gauna be lasi. Unai dainai kara dika ia bada ia lao.​—⁠2 Tesalonika 2:​6, 7.

Kerisendom ese Keriso Ena Taravatu Ia Hamiroa

16 Iuda tomadiho hegeregerena, Kerisendom ena kara dika daladia be idauidau. Ia danu be hahediba koikoi bona lebulebu karadia ia dadaraia lasi. Bona ena mamoe orea be murimuri oreadia edia lalohadai idia abia lasi totona ia hekwarahi neganai, nega momo ena kara ese idia do noho tomadiho goevana karadia ia hadikaia. Baibel amo idia abia lasi taravatu aukadia momo herea idia vara.

17 Dubu taravatudia momo herea havaraia oreana badana be Katolik Dubu. Unai taravatu be mahuta hebou karana idia gwauraia dala kererena ai. Sexuality and Catholicism bukana ia gwau, unai dubu ese Greek taudia edia lalohadai, Stoicism, taunimanima hamoalea gaudia iboudiai idia dika lalohadaina, idia abia dae. Gabeai dubu ia hadibaia mahuta hebou moalelaia karana, idia adavaia taudia ida danu, be kara dika. (Aonega Herevadia 5:​18, 19 itaia.) Idia gwau mahuta hebou karana ena anina tamona be natudia havaraia totona, ma gau ta totona lasi. Unai dainai dubu ena taravatu ese natuna havaraia koua gaudia ia gwauraia dika, idia gwau ia be kara dika badana ta. Nega haida, idia gaukaralaia taudia be edia sori toana do idia hahedinaraia lagani momo lalodiai. Ma danu, edia pris taudia idia taravatua, idia gwau do idia headava lasi. Unai taravatu dainai idia momo be sihari kava bona natudia hadikaia karana idia karaia.​—⁠1 Timoteo 4:​1-3.

18 Dubu ena taravatu idia momo daekau neganai, buka haida dekenai idia haboua. Idia dainai Baibel ena anina ia hedinarai namonamo lasi bona idia ese Baibel ena gabu idia abia. (Mataio 15:​3, 9 itaia.) Iuda tomadiho hegeregerena, Katolik Dubu be tanobada bukadia idia ura henia lasi bona idia laloa idia momo be dika. Nega daudau lasi murinai, edia lalohadai be Baibel ena sisiba namona ena anina ia reaia momokani. (Hadibaia Tauna 12:12; Kolose 2:⁠8) Jerome, lagani 300 C.E. murinai ia noho dubu toretore tauna, ia gwau: “Lohiabada e, bema tanobada bukadia lau abia eiava duahia, oi lau dadaraia.” Gabeai, dubu ese Baibel idia kikilaia buka momo idia taravatua​—⁠Baibel idia herevalaia lasi bukadia danu. Lagani 1600 C.E. murinai ia noho hisiu stadilaia tauna Galileo idia samania badina ia torea herevana be tanobada ese dina ia gegea. Dubu be mai goada ida ia gwau Dubu sibona ese henanadai iboudiai ia haerelaia be namo​—⁠hisiu heau daladia henanadaina danu​—⁠unai dainai, gabeai idia ese taunimanima edia abidadama Baibel dekenai idia hamanokaia.

19 Dubu ena taravatu havaraia gabuna badana ta be edia monasteri rumadia ai, unuseniai monk taudia be tanobada taudia amo idia gini siri bona edia ura gaudia iboudiai idia dadaraia. Katolik monasteri rumadia momo be “Helaga Tauna Benedict Ena Taravatu” idia badinaia. Monk badana, o abbot, (Unai hereva be Aramia gado amo, ena anina be “tamana”) be siahu ibounai ia abia monk taudia biagua totona. (Mataio 23:⁠9 itaia.) Bema monk tauna ta be iena tama sina amo harihari gauna ia abia, abbot do ia abia hidi bema unai monk ese do ia abia diba eiava monk ma ta dekenai do ia henia. Taravatu ta be hereva mirodia ia gwauraia dika, to danu ia be anina bada lasi herevahereva bona hevaseha ia gwauraia dika bona ia taravatua; ia gwau: “Hahediba tauna ese unai bamona gaudia do ia kikilaia lasi.”

20 Protestan tomadiho be Katolik tomadiho ena taravatu, Baibel amo idia abia lasi taravatudia, idia hamaoromaoroa toho, to nega daudau lasi murinai, idia danu ese taravatu aukadia, Keriso ena taravatu amo lasi gaudia, idia haginia. Hegeregere, dubu ena heau dalana ia ura hanamoa tauna badana John Calvin, idia gwauraia “idia hanamoa Dubuna ena taravatu havaraia tauna.” “Elda taudia” amo, ena taravatu aukadia momo herea ia gaukaralaia Geneva ena dubu biagua totona. Calvin ia gwau unai elda edia “gaukara” be dubu taudia “iboudiai edia mauri idia biagua.” (2 Korinto 1:​24 itaia.) Dubu ese hotel bona taunimanima idia herevalaia diba gaudia ia biagua. Hemataurai lasi ane abia eiava mavaru karaia totona, kerere davadia badadia idia henia.b

Kerisendom Ena Kara Kerere amo Ita Dibaia Gaudia

21 Kerisendom ena taravatu momo dainai, iena tomadiho be goeva, a? Lasi momokani! Hari Kerisendom be ia parara bona dubu idauidau momo herea be ia lalonai, haida be edia taravatu idia badinaia auka, haida be taravatu lasi bamona. To idia iboudiai be ‘Buka Helaga ena hereva idia utua,’ bona taunimanima edia lalohadai ese edia mamoe orea idia biagua bona Dirava ena taravatu idia koua.​—⁠1 Korinto 4:⁠6.

22 To, Keriso ena taravatu ena sivarai do ia dika lasi. Tanobada taudia ese Dirava ena taravatu do idia kokia diba lasi, Iehova Dirava ese idia do ia koua. Keristani taravatu ia noho Keristani momokani taudia ihuanai, bona edia hahenamo badana ta be edia mauri lalonai idia badinaia noho. To Iuda tomadiho bona Kerisendom ena tomadiho, edia kara Dirava ena taravatu dekenai ita stadilaia dainai, reana do ita laloa, ‘Ita be Keriso ena taravatu, edena bamona ita badinaia diba bona taunimanima edia lalohadai kereredia bona edia taravatu amo, Dirava ena Hereva do ita hamiroa lasi bona Dirava ena taravatu ena anina do ita hamanokaia lasi? Hari iseda nega lalonai, ita dekenai Keriso ena taravatu ese edena laloa namonamo dalana ia havaraia be namo? Hereva gabena ese unai henanadai do ia haerelaia.

[Footnotes]

a Farisea taudia ese hari ia noho Iuda tomadiho oromana idia havaraia, unai dainai Iuda tomadiho oromana be dala idauidau ia tahua ia haginia Sabati taravatudia ia reaia totona. Unai hegeregerena, Iuda otodoks hospital ta ia vadivadi tauna do ia davaria, Sabati dinana ai elevator ena iduara be sibona do ia kehoa bona koua foloa ta ta ai, bena idia guia taudia ese kara dika “gaukarana,” baton gigia gaukara, do idia reaia diba. Otodoks doketa taudia haida be prescription idia torea neganai, idia gaukaralaia peni ena maka be dina haida murinai do ia boio. Dahaka dainai? Mishnah ia gwau toretore be “gaukara,” to “toretore” korikorina be do ia noho hanaihanai maka sibona.

b Servetus, Calvin ena tomadiho daladia haida ia hepapahuahulaia tauna, be idia gwauraia koikoi tauna dainai, au dekenai idia kwatua bona idia gabua mase.

Edena Bamona Do Oi Haere?

◻ Keriso ena taravatu ena anina momokanina be dahaka?

◻ Iesu ena hadibaia dalana ena idau bona Farisea taudia edia hadibaia dalana ena idau be dahaka?

◻ Satani ese taravatu momo havaraia bona badinaia auka urana be edena bamona ia gaukaralaia, Kerisendom be ia kara dika totona?

◻ Keriso ena taravatu badinaia ena namo be dahaka dahaka?

[Study Questions]

1, 2. (a) Taunimanima edia kerere momo be reana edena bamona guna idia reaia diba? (b) Kerisendom be dahaka ia dibaia lasi Iuda tomadiho ena histori amo?

3. Iehova ese dahaka gwauhamata ia karaia kontraka matamatana haginia totona?

4. (a) Edena Israela be kontraka matamatana lalonai? (b) Lauma Israela taudia bona daidia be Keriso ena taravatu henunai idia noho?

5. Kontraka matamatana ena anina be dahaka, bona dahaka dainai do ia kwalimu?

6, 7. Dahaka dainai Keriso ena taravatu ena ura kwalimu ese Mose ena Taravatu ena ura kwalimu ia hanaia?

8. Keriso ena taravatu badinaia dalana ena anina be dahaka, to dahaka dainai emu mauri lalonai oi badinaia noho totona, taravatu handred momo laloatao be anina lasi?

9. Keriso ena taravatu ena anina momokani be dahaka, bona edena oda matamatana be unai taravatu lalonai ia noho?

10. Iesu ena hadibaia dalana bona Farisea taudia edia hadibaia dalana ena idau be dahaka?

11. Iesu be edena bamona ia hahedinaraia Mose ena Taravatu be mai laloa namonamo bona mai hebogahisi ida idia gaukaralaia be namo?

12. (a) Dahaka dainai ita laloa lasi Keriso ena taravatu ese iseda kara ibounai ia biagua auka lasi dainai, ia namo lasi? (b) Dahaka ese ia hahedinaraia taravatu momo haginia karana ese taunimanima ia hagoadaia reaia daladia idia tahua totona?

13. Dahaka dainai Keriso ena taravatu badinaia karana ena namo ese idia torea taravatu iboudiai ia hanaia?

14. Idaunegai Keristani kongregesen lalonai, Keriso ena taravatu badinaia karana ese dahaka namo ia havaraia?

15. Satani ese idaunegai Keristani kongregesen be edena bamona ia hadikaia toho?

16, 17. (a) Kerisendom ena kara dika daladia be dahaka dahaka? (b) Katolik Dubu ena taravatudia ese dahaka lalohadai kererena mahuta hebou karana dekenai ia havaraia?

18. Dubu taravatudia idia momo daekau neganai, dahaka ia vara?

19. Monasteri rumadia ai, lohia siahuna aukana be edena dala ai idia habadaia?

20. Dahaka ese ia hahedinaraia Protestan tomadiho ese lohia siahuna aukana dalana idia habadaia danu?

21. Kerisendom ese ‘Buka Helaga ena hereva idia utua’ dainai, dahaka ia vara?

22. Dahaka dainai Kerisendom ena kara ese Keriso ena taravatu idia hadikaia ore lasi?

[Picture on page 16]

Iesu be Mose ena Taravatu ia gaukaralaia mai laloa namonamo bona mai hebogahisi ida

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia