Dirava Ena Lauma amo Ia Havaraia Herevana Badinaia Noho
“Ai be hemarai karadia, taunimanima idia hunia gaudia, ai negea vadaeni, bona koikoi karadia be ai karaia lasi. Dirava ena hereva danu ai senisia lasi.”—2 KORINTO 4:2.
1. (a) Mataio 24:14 bona 28:19, 20 ia herevalaia gaukarana hagugurua totona, dahaka ia vara guna be gau badana? (b) Dina dokodia idia hamatamaia neganai, Baibel be taunimanima edia gado idauidau dekenai idia abia diba, eiava?
IESU KERISO be lohia siahuna ai do ia noho bona inai tanobada do ia ore ia perovetalaia neganai, unai peroveta hereva badana lalonai ia gwau: “Basileia ena Sivarai Namona be tanobada ibounai dekenai do idia harorolaia. Vadaeni unai murinai, dokona be do ia ginidae.” Ia murinai idia raka taudia ia hamaoroa: “Bese ibounai be diba tahua taudia do umui halaoa, . . . bona idia dekenai do umui hadibaia, umui dekenai lau henia hereva ibounai be do idia badinaia.” (Mataio 24:14; 28:19, 20) Unai peroveta herevadia do idia guguru totona, Baibel hahanaia bona printaia gaukara, taunimanima dekenai Baibel ena anina hadibaia, bona edia mauri lalonai unai gaudia idia badinaia totona idia do idia durua gaukaradia do idia vara guna. Unai gaukara durua be hahenamo badana ta! Lagani 1914 ai, Baibel ibounai eiava ena kahana ta be gado 570 dekenai idia printaia vadaeni. To unai nega amo, gado badadia bona maragidia handred momo idia hahanaia, bona gado momo lalodiai idia hahanaia Baibel be tamona lasi.a
2. Baibel hahanaia bona halasia taudia idia doria gaudia be dahaka dahaka?
2 Gado hahanaia taudia edia gaukara be auka, badina gado ta ena hereva idia hahanaia, gado ma ta idia duahia bona idia kamonaia taudia ese idia lalo-pararalaia totona. Baibel hahanaia taudia haida ese edia gaukara idia karaia namonamo, badina be idia diba Dirava ena Hereva idia hahanaia. Ma haida idia laloa unai be diba bada gaukaralaia karana sibona. Idia laloa Baibel ia herevalaia gaudia be mai anina, badina sene taudia edia amo idia abia gaudia ia gwauraia. Ma haida dekenai, tomadiho gaudia be edia bisinesi, bona bema ia hahanaia tauna eiava edita tauna ena ladana be idia printaia bukana lalonai, ena anina be moni do idia abia. Momokani, edia ura ese edia gaukara karaia dalana ia biagua.
3. New World Bible Translation Committee edia lalohadai edia gaukara dekenai be edena bamona?
3 New World Bible Translation Committee ena hereva ta mani oi laloa: “Revareva Helagadia hahanaia ena anina be Iehova Dirava ena lalohadai bona ena hereva be ma gado ta dekenai idia hahanaia . . . Unai idia laloa namonamo. Inai Baibel idia hahanaia taudia be Revareva Helagadia ia Torea Diravana idia gari henia bona idia lalokau henia, bona idia laloa edia maduna be Iena lalohadai bona Ia gwauraia herevadia idia hahanaia maoro be gau badana. Idia laloa edia maduna ma ta be Atai Herea Diravana ena lauma helaga amo ia havaraia Herevana idia duahia taudia dekenai, badina ia amo hahemauri ela bona hanaihanai do idia abia. Unai maduna idia laloa bada dainai, inai komiti lalonai edia mauri idia gwauhamatalaia tatau be lagani momo lalodiai New World Translation of the Holy Scriptures idia hahanaia.” Unai komiti ena tahua gauna be hereva edia anina idia hedinarai goevagoeva bona duahia taudia idia lalo-pararalaia haraga diba Baibel do idia karaia, bona gado ginigunadia, Heberu bona Greek, do ia badinaia momokani bena badina do ia haginia, diba maoromaoro abia noho totona.
Dahaka Ia Vara Dirava Ena Ladana Dekenai?
4. Dirava ena ladana Baibel lalonai be mai anina bada, eiava?
4 Baibel ena badina badana ta be taunimanima do ia durua Dirava momokanina do idia dibaia totona. (Esodo 20:2-7; 34:1-7; Isaia 52:6) Iesu Keriso ese ia murinai idia raka taudia ia hadibaia ena Tamana ena ladana “hahelagaia” totona idia guriguri, namona be idia laloa ia be helaga bona unai bamona idia kara henia. (Mataio 6:9) Dirava ese ena ladana Iehova be Baibel ena gabu 7,000 mai kahana ai ia atoa. Ia ura taunimanima ese unai ladana bona idia hatoa Tauna ena kara idia dibaia.—Malaki 1:11.
5. Edena dala idauidau ai Baibel hahanaia taudia be Dirava ena ladana idia hahedinaraia?
5 Baibel hahanaia taudia momo ese Dirava ena ladana idia matauraia bona edia gaukara lalonai idia gaukaralaia loulou. Gado hahanaia taudia haida idia ura Yahweh idia gaukaralaia. Ma haida be unai ladana edia gado ai to Heberu gado ida idia hahegeregerea goevagoeva diba ladana idia gaukaralaia, reana ia be taunimanima momo idia diba bona nega daudau vadaeni idia gaukaralaia ladana. New World Translation of the Holy Scriptures ese Iehova be nega 7,210 ia gaukaralaia, bema futnout gabudia oi duahia lasi.
6. (a) Vanegai laganidia lalodiai, gado hahanaia taudia be dahaka idia karaia Dirava ena ladana idia hahedinaraia herevadia dekenai? (b) Baibel momo lalodiai unai kara idia badinaia, a?
6 Vanegai laganidia lalodiai, ena be Baibel hahanaia taudia be dirava koikoidia edia ladana idia dogoatao, hegeregere Bala bona Moleka, to nega momo Dirava momokanina ena ladana Iehova idia kokia ena lauma helaga amo ia havaraia Herevana amo. (Esodo 3:15; Ieremia 32:35) Taunimanima momo idia gaukaralaia Albania Baibel ta ai, Mataio 6:9 bona Ioane 17:6, 26 dekenai, be Greek herevana ta “oiemu ladana” (ena anina be, Dirava ena ladana) idia hahanaia “oi,” bona toana be unai siri ai ladana ta idia gwauraia lasi. The New English Bible bona Today’s English Version Baibel be Salamo 83:18 ai Dirava ena ladana Iehova idia kokia bona Dirava be mai ena ladana idia hahedinaraia herevadia idia kokia danu. Ena be gado idauidau Baibel gunadia momo herea edia Heberu Revarevadia lalonai Dirava ena ladana ia noho, to Baibel matamatadia momo amo idia kokia eiava futnout lalonai sibona idia herevalaia. English gado Baibel sibodia lasi, to Europe, Africa, South America, India, bona Pacific Motumotudia edia gado ai danu.
7. (a) Africa gado Baibel haida idia hahanaia taudia be dahaka idia karaia Dirava ena ladana dekenai? (b) Emu lalohadai unai kara dekenai be dahaka?
7 Africa gadodia dekenai Baibel idia hahanaia taudia haida ese unai kerere idia habadaia. Dirava ena ladana ena gabu ai idia ese Dirava o Lohiabada idia torea lasi, to edia gabu ena tomadiho dalana amo idia diba ladadia idia torea. The New Testament and Psalms in Zulu (1986 gauna) lalonai, Dirava (uNkulunkulu) idia gaukaralaia eiava Zulu taudia ‘edia tanobada sene taudia amo idia tomadiho henia sene tauna badana’ ena ladana (uMvelinqangi) idia gaukaralaia. Magasin ta, The Bible Translator, ena October 1992 gauna, ena hereva ta ia gwau Chichewa Baibel, o idia gwauraia Buku Loyera, idia hegaegaelaia neganai, hahanaia taudia be Iehova ena gabu ai Chauta idia atoa. Unai hereva ta ma ia gwau Chauta be “nega ibounai idia diba bona idia tomadiho henia Diravana.” To, unai taunimanima momo idia laloa mase taudia be mai edia laumana bona unai idia tomadiho henia danu. Taunimanima be “Atai Herea Tauna” dekenai noinoi herevana idia henia neganai, herevana edena ladana idia gaukaralaia unai “Atai Herea Tauna” totona, to unai ladana be do ia hegeregere Iehova ena ladana ena gabu ia abia, bona edia tomadiho karadia ma haida be anina lasi, a? Lasi vaitani! (Isaia 42: 8, NW; 1 Korinto 10:20) Dirava ena ladana Iehova ena gabu ai ladana ma ta idia atoa bena taunimanima idia laloa edia sene karadia be maoro, ese idia do ia durua lasi Dirava momokani kahirakahira idia noho totona.
8 Unai kara iboudiai ese Iehova ena ura, taunimanima ese ena ladana do idia dibaia urana, idia koua lasi bona idia haidaua lasi. Europe, Africa, America tanodia, Asia, bona motumotu momo edia gado idauidau Baibel lalodiai Dirava ena ladana ia noho. Iehova ena Witness taudia 5,400,000 bamona be tano 233 dekenai idia noho bona lagani ta ta ai hora bilioni mai kahana idia gaukaralaia Dirava momokani ena ura bona bona ena ladana harorolaia totona. Idia ese Baibel idauidau idia printaia bona idia hariharilaia—Dirava ena ladana ia noho bukadia—taunimanima 3,600,000,000 idia gaukaralaia gado idauidau, hegeregere English, China, Russia, Spain, Portugal, France, bona Holland gado dekenai. Taunimanima momo herea idia diba gadodia ai Baibel stadi durua gaudia idia printaia. Daudau lasi murinai, Dirava ese kara ta do ia karaia bona ia gwauraia vadaeni herevana do ia guguru, tanobada ena bese iboudiai ‘do idia diba ia be Iehova.’—Esekiela 38:23.
Ta Ia Abia Dae Herevadia Dainai Ia Hahanaia Gaudia Idia Idau
9. Edena dala ai Baibel ia hahedinaraia Dirava ena Hereva idia gaukaralaia taudia dekenai maduna metauna ia noho?
9 Dirava ena Hereva idia hahanaia bona idia hadibaia taudia dekenai maduna metauna ia noho. Aposetolo Paulo ese iena hesiai gaukara bona ia idia bamoa taudia edia ia herevalaia, ia gwau: “Ai be hemarai karadia, taunimanima idia hunia gaudia, ai negea vadaeni, bona koikoi karadia be ai karaia lasi. Dirava ena hereva danu ai senisia lasi. Ai be hereva momokani ai gwauraia hedinarai noho, Dirava ena vairana dekenai. Unai dekena amo taunimanima idia diba, ai be mai momokani danu Dirava ena gaukara ai karaia noho.” (2 Korinto 4:2) Dirava ena hereva senisia karana be ta ese hereva idauna eiava ia hegeregere lasi herevana ta ia atoa. Aposetolo Paulo be Ieremia ena nega ai Israela ena abidadama lasi gunalaia taudia bamona lasi. Iehova ese ia gwau henidia badina iena ena hereva idia harorolaia lasi to edia lalohadai idia harorolaia. (Ieremia 23:16, 22) To hari inai nega ai dahaka ia vara?
10. (a) Hari inai negai, hahanaia taudia haida be idia gaukara Dirava badinaia karana dainai lasi, to dahaka gaudia ma haida dainai idia gaukara? (b) Dahaka dagi idia abia dala kererena ai?
10 Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai, tomadiho hadibaia taudia bona pris taudia edia komiti ta be Germany ena Nazi gavamani ida idia gaukara hebou bona “Taravatu Matamatana” idia torea lou, idia ese Iuda taudia hanamoa herevadia bona Iesu Keriso be Iuda tauna hamomokania herevadia ibounai idia kokia. Vanegai, gado hahanaia taudia ese The New Testament and Psalms: An Inclusive Version idia torea, bona idia karaia ena badina be idau. Edia ura be, Keriso ena mase dekenai Iuda taudia be mai edia kerere ena hamomokania herevadia iboudiai idia kokia toho. Unai gado hahanaia taudia idia laloa danu hahine edia maoro idia tahua taudia do idia moale bema Dirava idia gwauraia lasi Tamana, to idia gwauraia Tamana-Sinana, bona Iesu idia gwauraia lasi Dirava ena Natuna Merona, to Iena Natuna. (Mataio 11:27) Unai gaudia idia haidaua neganai, hahine be ena adavana henunai bona natudia be edia tama sina idia kamonai henia hahegani herevadia idia kokia danu. (Kolose 3:18, 20) Unai bukadia idia halasia taudia be aposetolo Paulo bamona lasi; iena lalona ia hadaia ‘Dirava ena hereva do ia senisia lasi.’ Gado hahanaia taudia edia gaukara korikorina idia laloaboio, hari toretore tauna ena gabu idia abia, bona Baibel idia gaukaralaia bona idia printaia edia lalohadai halasia totona.
11. Edena dala ai Kerisendom ena hahediba herevadia be idau bona Baibel ena hereva soul bona mase dekenai be idau?
11 Kerisendom ena dubu momo herea idia gwau soul be lauma ta, bona ta ia mase neganai ena tauanina do ia rakatania, bona do ia mase diba lasi. To, gado momo Baibel gunadia idia gwau goevagoeva tau ta be soul ta, animal be soul ta, bona soul ia mase. (Genese 12:5; 36:6, NW; Numera 31:28, NW; Iamesi 5:20, NW) Unai ese dubu gunalaia taudia ia hahekwakwanaia.
12. Edena dala ai Baibel matamata haida be Baibel ena hereva momokani badadia idia hahedinaraia namonamo lasi?
12 Hari inai negai idia halasia Baibel matamatadia ese hereva momokani idia hahedinaraia namonamo lasi. Edena bamona? Heberu herevana neʹphesh (soul) be siri haida lalodiai idia hahanaia maoromaoro lasi. Genese 2:7 dekenai, idia haida idia gwau tau ginigunana be “ia mauri matamaia” (“mauri soul ta ai ia lao” idia gaukaralaia lasi). Eiava animal idia herevalaia neganai, “soul” ena gabu ai idia gwau “mauri gauna.” (Genese 1:21) Baibel ena siri haida, hegeregere Esekiela 18:4, 20 ai, idia torea “unai tau sibona” o “ia sibona” (to idia gwau lasi “soul”) ia mase. Reana hahanaia tauna be mai ena ekskius ta dahaka dainai unai ia torea. To hereva momokani ia tahua tauna, Kerisendom ena hahediba koikoi herevadia ia kamonaia loulou vadaeni tauna, do ia durua momokani, a?b
13 Idia abia dae herevana, taunimanima namodia iboudiai be guba dekenai do idia lao herevana, idia durua totona, hahanaia taudia—eiava edia gaukara idia stadilaia dubu taudia—ese Dirava ena ura tanobada dekenai, Baibel ese ia gwauraia gauna, idia hunia toho. Salamo 37:11 ai, Baibel haida idia gwau manau taudia ese “tano” do idia abia. “Tano” be Heberu gado bukana dekenai idia gaukaralaia herevana (ʼeʹrets) ena anina idauidau amo ia be ta. To, Today’s English Version (gado momo dekenai idia hahanaia Baibel ta) ese unai siri ia haidaua momokani. Ena be unai Baibel be Mataio ena Evanelia bukana lalonai Greek herevana ge be nega 17 idia torea hanai “tanobada,” to Mataio 5:5 ai “tanobada” idia kokia bona ena gabu ai idia torea “Dirava ia gwauhamatalaia gauna.” Unai hereva dekenai, dubu ena memba taudia be vaia guba do idia laloa. Ta ese mai ena momokani ida idia ia hamaoroa lasi Iesu Keriso be Ororo dekenai ia henia hereva badana lalonai ia gwau, dagedage lasi, o manau taudia ese “tanobada do idia abia.”
14 Baibel haida edia hereva idia haidaua, haroro taudia idia durua davana namona idia abia totona. Momokani, Baibel ia gwau: “Gaukara tauna ese iena gaukara davana do ia abia, unai be maoro.” (1 Timoteo 5:18) Timoteo Ginigunana 5:17 ai ia gwau kongregesen idia gunalaia namonamo taudia “ita matauraia bada,” to haida idia laloa matauraia karana badana tamona be moni henia karana, bona unai sibona idia gwauraia. (1 Petero 5:2 itaia.) Unai dainai, The New English Bible ia gwau unai elda taudia “edia davana be nega rua amo oi habadaia,” bona Contemporary English Version Baibel ia gwau “ia maoro bema idia dekenai oi henia monina be nega rua amo oi habadaia.”
Dirava Ena Hereva Badinaia Noho
15. Dahaka gaudia amo do ita diba edena Baibel ita ura ita gaukaralaia?
15 Unai gaudia edia anina be dahaka Baibel duahia taudia ta ta dekenai bona ma haida hadibaia totona Baibel idia gaukaralaia taudia dekenai? Taunimanima momo idia gaukaralaia gado momo lalodiai, Baibel tamona sibona ia noho lasi, to haida amo ta oi abia hidi diba. Namona be do oi gaukaralaia Baibel oi abia hidi mai lalo-parara ida. (Aonega Herevadia 19:8) Bema Baibel ta ese ia hahedinaraia lasi Dirava be daika—bona iena ladana be iena lauma helaga amo ia havaraia Herevana amo idia kokia, herevana dahaka badina idia henia—reana hahanaia taudia ese Baibel ena kahana ma haida idia haidaua danu, ani? Bema oi daradara, unai Baibel ena hereva ta be maoro eiava, Baibel gunadia ma haida ida oi hahegeregerea. Bema oi be Dirava ena Hereva hadibaia tauna, namona be Heberu bona Greek revarevadia ginigunadia idia badinaia Baibel oi abia hidi guna.
16. Edena dala ai ita ta ta be iseda badinaia karana Dirava ena Hereva dekenai ita hahedinaraia diba?
16 Namona be ita ta ta ese Dirava ena Hereva badinaia karana ita hahedinaraia. Ita karaia dalana be ia lalonai idia noho gaudia ita laloa bada, unai dainai bema dala ia noho, dina ta ta ai nega do ita atoa Baibel ita duahia totona. (Salamo 1:1-3) Do ita karaia bema iseda mauri lalonai ena hereva ibounai ita badinaia, bona abia hidi namona ita karaia totona, ena hahegani bona haheitalai gaukaralaia dalana ita dibaia. (Roma 12:2; Heberu 5:14) Ita hahedinaraia ita be Dirava ena Hereva badinaia namonamo taudia bema ma haida dekenai ita harorolaia mai iseda goada ida. To ita hahedinaraia dalana ma ta be Baibel ita gaukaralaia namonamo, ita hadibaia neganai ena hereva ita hagagevaia lasi bona iseda lalohadai ia durua totona ita habadaia lasi. (2 Timoteo 2:15) Dirava ia perovetalaia gaudia be do idia vara. Iena Hereva ia badinaia, do ia hagugurua. Namona be mai eda kamonai karana ida ita badinaia.
[Footnotes]
a Lagani 1997 ai, United Bible Societies ese edia lista dekenai, Baibel ibounai eiava ena kahana ta be gado 2,167 dekenai idia printaia vadaeni. Unai namba lalonai, gado haida amo idia vara gado maragidia edia namba idia atoa danu.
b Gado haida edia hereva ena momo idia hegeregere unai hereva idauidau hahedinaraia goevagoeva totona, to hahanaia taudia be mai edia ura ida idia abia dae do idia karaia lasi. Unai bamona gado sibona ai herevalaia. Gado haida edia hereva be momo lasi, unai dainai hahanaia tauna be mai ena hetoana. Mai edia momokani ida tomadiho hadibaia taudia ese edia stiuden taudia do idia hamaoroa, ena be gado hahanaia tauna be hereva haida o Baibel ena hahediba ida ia hegeregere lasi herevana ia gaukaralaia, to Baibel ena gado ginigunana ai idia gwau neʹphesh, bona unai hereva idia gaukaralaia taunimanima bona animal totona, bona ia hahodi, aniani ia ania, bona ia mase diba gauna ia gwauraia.
Oi Laloatao, A?
◻ Hari inai negai, dahaka gaudia ese Baibel hahanaia taudia edia gaukara ia haidaua?
◻ Dahaka dainai Baibel matamata hahanaia daladia kereredia be Dirava ena ura ena ladana dekenai idia koua lasi?
◻ Edena dala ai Baibel haida be soul, mase, bona tanobada edia hereva momokanidia idia hahedinaraia namonamo lasi?
◻ Edena dala haida amo ita hahedinaraia diba Dirava ena Hereva ita badinaia noho?
8. Dahaka dainai Dirava ena ura, iena ladana do ia hahedinaraia urana, idia koua diba lasi?
13. Edena dala amo Baibel haida be Dirava ena ura tanobada dekenai idia hunia?
14. Baibel haida lalodiai, dahaka mataganigani karana ia hedinarai?
[Picture on page 16]
Edena Baibel oi gaukaralaia be namo?