“Ladana Maragi Momokani Tauna” Lau Itaia, “Bese Badana” Ai Ia Lao
WILLIAM DINGMAN ESE IA SIVARAILAIA
Lagani 1936 ai, Salem, Oregon, U.S.A. ai, Iehova ena Witness taudia edia hebou ta lalonai lau helai. Ta ia henanadai, ia gwau: “Hutuma bada herea be edeseniai?” (Apokalupo 7: 9, King James Version) Vareai matamata tauna tamona be lau, unai dainai iboudiai ese lau idia poinia, idia gwau, “Tauna be unai!”
UNAI neganai, Iehova ena Witness taudia haida sibona edia helaro be Baibel ena gwauhamata hegeregerena tanobada ai do idia mauri hanaihanai, Paradaiso lalonai. (Salamo 37:29; Luka 23:43) To hari unai ia idau vaitani. To mani Salem, Oregon ai, unai hebou lalonai lau helai ena badina do lau gwauraia.
Guna, Awake! magasin ena ladana be The Golden Age neganai, egu tamana ese sabskripsen amo ia abia. Lau be mero badana neganai, lau duahia mai egu moale ida, bona lau laloa ia lalonai be Baibel ena hereva momokani mai anina bada. Unai dainai dina ta Golden Age magasin ta ena rau ginigabena lau siaia. Ia gwau, buklet 20 bona buka ta bona Iehova ena Witness taudia edia kongregesen kahirakahirana ena adres be duahia tauna dekenai do idia siaia. Unai buklet bona buka lau abia neganai, ruma ta ruma ta dekenai lau lao, bona iboudiai lau hariharilaia.
Unai neganai ta ida Baibel lau do stadilaia lasi. Momokani, Iehova ena Witness tauna ta lau do hereva henia lasi. To Kingdom Hall kahirakahirana ena adres lau abia murinai, kilomita 40 motuka ai lau heau, Salem, Oregon dekenai lau lao, hebou ta lao henia totona. Unuseniai, egu mauri lagani be 18 sibona neganai, idia gwau lau be “hutuma bada herea.”
Ena be haroro totona lau idia hadibaia momokani lasi, to Salem Kongregesen ida lau haroro matamaia. Lau idia hagoadaia, hereva badadia toi do lau harorolaia. Ginigunana be, Iehova be Dirava; iharuana be, Iesu Keriso be ia ese King ai ia abia hidi; bona ihatoina be, Basileia sibona ese tanobada do ia hanamoa. Unai hereva be ruma iboudiai dekenai lau harorolaia toho.
Lagani rua Salem ai Iehova ena Witness taudia lau bamodia murinai, April 3, 1938 ai, bapatiso lau abia. Emai turadia idia moale bada, badina be ai “hutuma bada herea” taudia haida ai bapatiso idia itaia. February 1939 ai, lau be painia ta, nega ibounai haroro tauna, ai lau lao. Bena, lau idia boiria dainai, unai lagani ena December huana lalonai Arizona dekenai lau lao; unuseniai Basileia harorolaia taudia ai idia dabu momokani.
Arizona ai Painia Gaukarana Lau Karaia
Arizona ai, Iehova ena Witness taudia edia gaukara be gau matamatana, bona taunimanima momo ese ai idia laloa kerere. Unai dainai, United States be Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ai ia vareai murinai, ai idia dagedage henia bada. Lagani 1942 ai, Stafford, Arizona ai lau gaukara neganai, Mormon taudia haida idia gwau orea ta do idia mai bona ai do idia hadikaia. Lau bona painia gaukarana ai karaia hebou memero be Mormon bisop ta ena ruma badinai ai noho. Ai ia matauraia, bona ia gwau: “Bema Mormon misinari taudia be Witness taudia hegeregeredia idia gaukara goadagoada, Mormon Ekalesia do ia kwalimu.” Unai dainai dubu lalonai ia hereva hedinarai, ia gwau: “Umui haida emui hereva lau kamonai vadaeni, Witness memero umui hadikadia gwauraia. Vadaeni, lau be unai memero edia ruma badinai lau noho, bona bema umui haida ese do umui hadikadia toho neganai, egu ipidi be magu latanai do ia noho. Unai ipidi do lau gaukaralaia—to Witness memero do lau pidia lasi. Idia hadikadia gwauraia taudia do lau pidia. Bema umui ura unai kara do umui karaia, umui diba dahaka do ia vara.” Vadaeni, idia mai lasi.
Lagani toi Arizona ai lau gaukara lalonai, pulisi ese nega haida ai idia dogoatao bena dibura rumana lalonai ai idia koua. Nega ta, dina 30 lau idia koua. Emai haroro gaukarana lalonai ai do idia hahekwarahia lou lasi totona, heau orea maragina ai karaia. Ai ia gunalaia Witness tauna ese ai ia hamaoroa, ia gwau: “Iseda orea ena ladana hegeregerena ita kara. Daba maragi, 5 o 6 okaloka ai, ita gaukara matamaia. Pepapepa ta o buklet ta be iduara ta ta iboudiai dekenai ita atoa, bena ita heau.” Emai “heau oreana” ese Arizona provinsi ena kahana badana ia karaia. To gabeai unai orea ai koua, badina be unai haroro dalana amo ura taudia ai durudia diba lasi.
Gilead Sikulina Bona Gaukara Hereana
December 1942 ai, lau bona painia taudia ma haida Arizona dekenai be revareva ai davaria, ai idia boiria misinari sikulina matamatana, Iehova ena Witness taudia ese idia karaia gauna, do ai lao henia. Matamanai sikuli ena ladana idia hatoa Watchtower Bible College of Gilead. Gabeai ena ladana idia haidaua, idia hatoa Watchtower Bible School of Gilead. Unai sikuli be Ithaca siti badinai, New York provinsi ai; ia bona Arizona edia padana be kilomita 4,800 bamona.
Ai painia taudia haida be nega sisina Oregon dekenai ai vadivadi guna, bena January 1943 ai, Greyhound basina ta dekenai ai gui, Arizona Desert ena siahu ai heautania. Dina haida murinai sikuli dekenai ai ginidae bona New York ena keru negana ena sinou ai davaria. February 1, 1943 ai, sikuli idia kehoa. Ena presiden, Nathan H. Knorr, ese ai stiuden taudia 100 ia hereva henia, ia gwau: “Inai kolesi ai karaia LASI, haroro taudia korikoridia ai umui do ai halaoa totona. Umui be haroro taudia vadaeni, bona haroro gaukarana be lagani momo umui karaia vadaeni. . . . Stadi kosi kolesi lalonai do umui karaia ena anina tamona be, umui do ia hahegaegaea, do umui lao gabudia dekenai emui haroro gaukarana lalonai do umui hegeregere momokani totona.”
Guna lau sikuli daudau lasi dainai, matamanai egu lalona ia hekwarahi, Gilead ai. To hadibaia taudia ese lau idia kara henia mai edia hebogahisi bada ida, bena egu stadi lau moalelaia bada. Hua ima ai idia hadibaia goadagoada murinai, kosi ai haorea bona setifiket ai abia. Unai murinai, ai haida idia siaia Iehova ena Witness taudia edia hedikwota dekenai, Brooklyn, New York ai. Unuseniai, ai idia hadibaia lou, ai idia hahegaegaea, sekit naria taudia ai do ai gaukara loaloa totona. Egu gaukara gabuna ginigunana be North Carolina bona South Carolina ai.
Unai nega ginigunadia lalodiai, ai sekit naria taudia be nega momo ai laolao. Kongregesen maragidia dekenai, dina tamona ai noho; badadia dekenai, dina rua ai noho. Unai neganai kongregesen momo be maragi. Unai dainai, dina ibounai ta lau noho, bona nega momo haida lau vadivadi henidia bona edia henanadai lau haerelaidia ela bona hanuaboi momokani, bena dabai, 5 okaloka bamona ai, lau toreisi, kongregesen ma ta lau lao henia. Sekit gaukarana be lagani tamona bamona lau karaia, bena unai murinai painia gaukarana lau karaia, Tennessee bona New York ai.
Cuba ai, Bena Puerto Rico Ai
May 1945 ai, lau bona ma haida idia siaia, emai misinari gaukara gabuna ginigunana, Cuba unai! Havana, Cuba ena siti badana, dekenai ai ginidae hanuaboina ai, magasin gaukarana ai karaia. Havana dekenai ai noho ela bona ruma ta be Santa Clara dekenai ai davaria. Hua ta ta ai abia monina be dola 25 sibona; ia amo aniani bona mauri durua gaudia ma haida ai hoia bona emai ruma ena davana ai karaia. Mahuta patadia bona ruma gaudia ma haida be ai davaria gaudia amo ai karaia, bona seifi mai edia doroa be apolo udaia mauadia amo ai karaia.
Lagani iharuana ai, sekit gaukara totona lau idia abia hidi. Unai neganai Cuba ibounai be sekit tamona. Sekit naria tauna gunana be mai ena aena latadia bona raka ia moalelaia, unai dainai tadikaka bona taihu be ia ida idia loaloa neganai, idia heau, do ia rakatanidia garina. Toana be idia laloa lau danu be unai bamona do lau kara dainai, egu vadivadi negana totona palani idia karaia. Iboudiai be dina tamona ai lau idia bamoa hebou lasi; orea ta ta ai idia parara, bena orea ta ta be dina ta ta lau ida idia gaukara hebou. Dina ginigunana ai, orea ta ese lau idia hakaua lao gabu daudauna ai, bena kerukeru orea idauna ese lau idia hakaua lao unai bamona gabuna ma ta dekenai, bena kerukeru vanegai danu be unai bamona. Egu vadivadi negana ena dokonai, egu goada ia ore, to lau moalelaia. Unai kongregesen lau laloatao mai egu moale ida.
Lagani 1950 ai, emai Basileia harorolaia taudia be 7,000 Cuba ai; unai be Mexico ena momo hegeregerena. Unai lagani ena July huana ai, intenesenel hebouhebouna ta ladana “Dirava Ena Orea Ia Bada Ia Lao” dekenai lau lao, Yankee Stadium dekenai, New York Siti ai. Unai murinai, lau idia siaia misinari gaukara gabuna matamatana ai, Puerto Rico. Gilead ena klas namba 12 ena misinari taudia matamatadia rua be Estelle Weakley bona ena taihuna Thelma; lau be idia ruaosi ida peleini dekenai ai gui, Puerto Rico dekenai ai lao.
Lagani 8 murinai, Bayamón, Puerto Rico ai, lau bona Estelle ai headava. Unai be platfom dekenai ia vara, emai sekit hebouhebouna ta ena laga-ani negana lalonai. Ai do headava lasi neganai, bona ai headava murinai, sekit gaukara lau karaia. Lau bona Estelle be lagani 10 mai kahana Puerto Rico dekenai ai noho; unai nega lalonai ai itaia pablisa taudia idia momo daekau, 500 henunai ela bona 2,000 mai kahana. Momo ai durudia diba ela bona gwauhamata idia karaia bona bapatiso idia abia, bona kongregesen matamatadia haida haginia gaukarana ai durua danu.
December 1960 ai, Milton Henschel, Iehova ena Witness taudia edia hedikwota, Brooklyn, New York amo, be Puerto Rico dekenai ia vadivadi bona ai misinari taudia ia hereva henia. Ia henanadai, ai haida emai lalona idia hegeregere gabu idauna dekenai do ai gaukara, eiava. Lau bona Estelle bona ma haida ai gwau do ai lao.
Emai Noho Gabuna Dominican Republic Ai
Ai idia siaia gwauraia gabuna matamatana be Dominican Republic, bona ai gwau June 1, 1961 ai do ai lao. May 30 ai, Dominican lohiana aukana, Rafael Trujillo, idia alaia mase, bona peleini idia koudia, unuseni do idia lao lasi. To ia daudau lasi bena peleini idia lao diba, bona emai palani hegeregerena, June 1 ai, Dominican Republic dekenai ai lao.
Ai ginidae neganai, unai tano taudia idia helogohelogo noho, bona ami taudia be kara momo idia karaia. Idia gari, haida ese gavamani do idia hamorua garina, bona ami taudia ese haiwei ai idia laolao taudia iboudiai idia sekea. Gabu haida dekenai ai idia koua bona emai sutkeisi idia sekea. Gau iboudiai idia kokia, gau maragimaragidia danu. Ai ese Dominican Republic ai dibaia matamaia unai.
Pura haida siti badana, Santo Domingo, dekenai ai noho, bena emai gaukara gabuna ginigunana dekenai ai lao, La Romana ai. Guna, Trujillo ena lohia negana lalonai, taunimanima idia hamaorodia Iehova ena Witness taudia be Komiunis taudia dika rohorohodia. Unai dainai Witness taudia idia dagedage henidia dikadika. To edia lalo-dika be metairametaira ai haorea.
Nega sisina La Romana dekenai ai gaukara murinai, sekit gaukara ai karaia matamaia lou. Bena, lagani 1964 ai, ai idia siaia Santiago dekenai, misinari gaukara be unuseniai do ai karaia totona. Lagani 1965 ai, haida ese Dominican Republic ena gavamani idia hamorua, bena unai tano dekenai heiriheiri ia vara lou. Unai neganai ai idia siaia San Francisco de Macorís ai. Ena be unai taoni taudia be politikol karadia idia goadalaia, to ai haroro negadiai, ta ese ai ia koua toho lasi. Ena be politik dainai heiriheiri ia vara, to kongregesen matamatana ta ai haginia. Bena lagani haida lalodiai ai idia siaia loulou gabu idauidau dekenai do ai gaukara. Unai murinai ai idia siaia lou Santiago, hari ai noho gabuna dekenai.
Iehova ena hahenamo iniseniai, Dominican Republic lalonai idia karaia gaukarana latanai, be momokani ai itaia vadaeni. Lagani 1961 lalonai ai ginidae neganai, Witness taudia 600 bamona bona kongregesen 20 idia noho. Hari inai negai pablisa taudia 20,000 bamona ese Dirava ena Basileia sivaraina namona be kongregesen 300 mai kahana lalodiai idia harorolaia noho. Toana be iduara badana ia kehoa ma do ai momo daekau noho, badina be lagani 1996 ai, Iesu ena mase laloa totona Memorial idia karaia neganai, taunimanima 69,908 idia hebou. Unai ese pablisa taudia edia momo be nega toi mai kahana ia hereaia!
Hari Idia be Bese Badana
Ena be tanobada ena oromana ia idau ia lao noho, to Baibel ena hereva, Iehova ena Witness taudia ese idia harorolaia herevana, be ia idau lasi. (1 Korinto 7:31) Iehova be do Dirava, Keriso be do King, bona ita diba momokani tanobada do ia hanamoa gauna tamona be Basileia.
Inai danu, lagani 60 bamona idia lao vadaeni unai hebou, Salem, Oregon ai, lau lao negana ema bona hari, Iehova ena orea be hoa dalanai ia idau vadaeni. Mamoe idaudia be momokani hutuma bada herea ai idia lao vadaeni, hari idia be milioni ima mai kahana. Unai be Iehova ese ena orea taudia ia perovetalaia hegeregerena, ia gwau: “Oiemu ladana maragi momokani tauna mai ena famili, be bese badana mai goadana danu do idia lao. Oibe, negana korikori ia ginidae neganai, lau ese inai kara do lau havaraia haraga. Lau inai Lohiabada!”—Isaia 60:22.
Lagani 60 bamona lau be ful-taim haroro gaukarana lalonai lau gaukara vadaeni, bona lau moale, badina be hari lau be egu misinari gaukara gabuna dekenai lau haroro bona lau hahediba noho. Unai gaukara lau karaia bona “ladana maragi momokani tauna” be “bese badana” ai ia lao lau itaia be hahenamo badana!
[Picture on page 21]
Lau bona egu adavana, Dominican Republic ai