Idia Abidadama Henia Diba Vaira Gaudia Idia Gwauraia Herevadia Idia Tahua
MAKEDONIA ena king, gabeai idia gwauraia Alesana Badana, be lagani 336 B.C.E. ai lohia siahuna ia abia bena nega sisina murinai, Greece ihuanai ia noho Delphi ena dubu dekenai ia lao. Iena ura gauna badana vaira negana totona be unai nega tanodia momo do ia abia. To ia ura bada dirava ta amo do ia kamonai ia ura do ia karaia gaukara badana be do ia guguru. Gori ta ese ia hahedinaraia hegeregerena, Delphi dekenai ia lao dinana ai, taunimanima be dirava ena hereva ia halasia pris hahinena idia hereva henia diba lasi. To Alesana ia ura lasi gabu ia rakatania bema haere ia abia lasi, bona unai dainai ia ese unai pris hahinena ia doria vaira gaudia ia gwauraia herevana ta ia halasia totona. Mai ena badu ida unai pris hahinena ia boiboi: “Ia, natugu e, ta ese oi ia halusia diba lasi!” King matamata ia laloa unai be toa namona—ia laloa unai hereva dainai ena tuari lalonai do ia kwalimu.
To, bema Alesana ese Baibel bukana Daniela lalonai idia noho peroveta herevadia ia tahua, ena tuari dainai do idia vara gaudia ia diba namonamo. Idia hahedinaraia goevagoeva, Alesana ese tano momo do ia abia haraga. Sene herevadia idia gwau, gabeai Alesana be Daniela ese ia torea herevadia ia itaia. Histori ia torea Iuda tauna Josephus ena hereva hegeregerena, Makedonia ena king be Ierusalema ia vareai neganai, Daniela ena peroveta herevana—reana unai buka ena karoa 8—be ia dekenai idia hahedinaraia. (Daniela 8:5-8, 20, 21) Toretore haida ese idia hahedinaraia, unai dainai, Alesana ena ami taudia ese unai hanua idia hadikaia lasi.
Taunimanima Edia Ura Badana
Herevana ta be king o ladana lasi tauna, idaunegai o hari inai negai—taunimanima be idia abidadama henia diba vaira gaudia idia gwauraia herevadia idia ura diba. Ita be mai eda aonega dainai, ita taunimanima ese guna idia vara gaudia ita stadilaia, hari idia vara gaudia ita laloa, bona ita ura bada vaira negana ai idia vara gaudia ita diba. China taudia edia aonega herevana ta ia gwau: “Dina toi murinai idia vara gaudia ia gwauraia diba tauna be do ia taga bada lagani tausen momo lalonai.”
Gunaguna amo ema bona hari, taunimanima milioni momo ese dirava edia hereva vaira negana totona idia dibaia toho. Mani idaunegai Greece taudia oi laloa. Idia be mai edia dubu helagadia momo, hegeregere Delphi, Delos, bona Dodona dekenai idia noho gaudia. Unuseniai idia lao bona edia dirava idauidau amo dahaka do ia vara politikol eiava tuari lalonai bona sibodia edia mauri lalonai, hegeregere laolao, headava, bona natudia dekenai diba idia abia toho. King bona ami biagudia sibona lasi to iduhu taudia bona taoni badadia be vaira gaudia idia gwauraia herevadia amo edia dirava idauidau edia hakaua karana idia tahua.
Profesa tauna ta ia gwau, hari inai negai, “vaira negana idia stadilaia oreadia be karaharaga idia momo idia lao noho.” To, taunimanima momo be peroveta hereva maorodia ia henia bukana—Baibel—idia dadaraia. Maoromaoro idia gwau Baibel ena peroveta herevadia be idia ese idia tahua gauna ia hahedinaraia lasi. Diba bada taudia haida idia gwau Baibel ena peroveta herevadia bona idaunegai pris hahinedia edia vaira gaudia idia gwauraia herevadia be idau lasi. Bona nega momo hari inai negai Baibel idia daradaralaia taudia be Baibel ena peroveta herevadia idia abia dae lasi.
Ai be oi ai boiria, unai gauna oi tahua totona. Baibel ena peroveta herevadia bona taunimanima edia vaira gaudia idia gwauraia herevadia hahegeregerea karana ese dahaka ia hahedinaraia? Oi be Baibel ena peroveta herevadia oi abidadama henia diba, bona idaunega ai vaira gaudia idia gwauraia herevadia oi dadaraia, a? Bona bema oiemu mauri lalonai Baibel ena peroveta herevadia be mai anina bada, namo do oi davaria, a?
[Picture on page 3]
Baibel ese Alesana be tano momo do ia abia haraga karana ia perovetalaia
[Credit Line]
Cortesía del Museo del Prado, Madrid, Spain
[Picture on page 4]
Alesana Badana
[Credit Line]
Musei Capitolini, Roma
[Picture Credit Line on page 2]
COVER: General Titus and Alexander the Great: Musei Capitolini, Roma