Matamata Taudia E—Tanobada Ena Lauma Umui Dadaraia
“Ita be inai tanobada ena lauma ita abia lasi. To Dirava dekena amo ia mai lauma ita abia vadaeni.”—1 KORINTO 2:12.
1, 2. (a) Tanobada ena matamata taudia bona Iehova ena Witness taudia edia kongregesen lalodiai idia noho matamata taudia be edena dala ai idia idau? (b) Dahaka dainai Witness matamata taudia momo ita hanamoa diba?
“ISEDA uru matamata taudia idia lalo-metau, idia gwau-edeede, bona ta ese ia lalodia lasi.” Unai be Australia ena niuspepa The Sun-Herald ena hereva. Ma ia gwau: “Kota ena sivarai ese idia hahedinaraia kota ese idia hahemaoro henia hadikaia karadia idia karaia matamata taudia edia namba be [lagani gunana amo] 22 pesen ia bada daekau . . . Lagani 1965 murinai, sibona idia hamasea natudia edia namba be nega toi ia bada daekau . . . Bona uru idauidau huanai ia noho padana be koupa badana ai ia lao bona matamata taudia be unai koupa lalonai idia moru bena drag bona kekero muramura idia gaukaralaia kerere bona sibona idia hadikaia, bona edia namba be ia bada ia lao noho.” To, unai gaudia be tano tamona dekenai idia vara lasi. Tanobada ibounai dekenai, tamadia bona sinadia, tisa taudia, bona kwara gorere hanamodia taudia ese matamata taudia edia mauri idia lalohisihisilaia.
2 Hari inai nega ena matamata taudia momo herea bona Iehova ena Witness taudia edia kongregesen lalodiai ita davaria diba matamata taudia namodia edia idau be bada herea! Ita gwau lasi idia be goevadae. Idia danu ese matamata taudia edia ura gaudia dainai idia hekwarahi. (2 Timoteo 2:22, NW ) To unai matamata taudia edia orea be kara maoromaoro ai ia gini goada mai gari lasi ida bona inai tanobada ena lalo-ani karadia ia dadaraia. Satani ena “koikoi karadia” umui tuari henia lalonai umui kwalimu noho matamata taudia ibounai ai hanamoa mai emai kudouna ibounai ida! (Efeso 6:11) Aposetolo Ioane bamona, ai ura ai gwau: “Eregabe taudia e, umui dekenai lau torea noho, badina umui be goada noho, bona Dirava ena hereva umui emui lalona dekenai ia noho. Umui ese Satani dekena amo umui kwalimu vadaeni.”—1 Ioane 2:14.
3 To, Satani umui tuari henia lalonai umui kwalimu noho totona, gau badana be Baibel ia gwauraia “tanobada ena lauma” umui dadaraia goadagoada. (1 Korinto 2:12) Greek gado herevadia edia anina ia gwauraia bukana ta ia gwau, “lauma” ena anina be “taunimanima ta ta ena lalohadai eiava ena lalona ia veria siahuna.” Hegeregere, bema oi itaia ta be heai momo tauna, reana oi gwau ena “lauma” be dika. Oiemu “lauma,” lalohadai, eiava lalohadai mai siahuna, ese oiemu abia hidi karana ia veria; ia be mai ena siahu oiemu kara bona hereva dekenai. Taunimanima ta ta bona taunimanima edia orea idauidau ese “lauma” idauidau idia hahedinaraia diba. Aposetolo Paulo be Keristani taudia edia orea ta dekenai ia gwau: “Lohiabada Iesu Keriso ena hariharibada, be umui emui lauma dekenai do ia noho.” (Filemona 25) Vadaeni, inai tanobada ese edena bamona lauma ia hahedinaraia? “Satani ese tanobada taudia ibounai ia gunalaia noho” dainai, tanobada ena lauma be dika, ani?—1 Ioane 5:19.
Tanobada Ena Lauma
4, 5. (a) Efeso kongregesen taudia be Keristani taudia ai idia do lao lasi neganai edena lauma be mai ena siahu idia dekenai? (b) Daika be “hodahoda ena siahu ena lohia,” bona unai “hodahoda” be dahaka?
4 Paulo ia gwau: “Guna umui be emui kara dika bona kerere dainai umui mase. Unai neganai inai tanobada ena kara dika dalana umui raka. Umui ese [hodahoda ena siahu ena lohia] umui kamonai henia. Inai lauma dika ese Dirava idia kamonai henia lasi taudia edia lalona dekenai harihari ia gaukara noho. Guna ita ibounai be idia bamona ita karaia. Iseda tauanina edia ura dikadia, bona iseda lalona edia ura kava sibona ita karaia. Vadaeni unai bamona ita noho dainai, iseda dika davana korikori be Dirava ena badu, taunimanima oredia ibounai hegeregerena.”—Efeso 2:1-3.
5 Efeso Keristani taudia ese Keristani dalana idia do diba lasi neganai, “hodahoda ena siahu ena lohia,” Satani Diabolo, murinai idia raka, ena be unai idia lalo-pararalaia lasi. Unai “hodahoda” be Satani bona ena demoni idia noholaia gabuna ta lasi. Paulo be unai hereva ia torea neganai, Satani Diabolo bona ena demoni be guba dekenai idia do vareai diba. (Mani Iobu 1:6; Apokalupo 12:7-12 itaia.) Unai hereva “hodahoda” ena anina be Satani ena tanobada ia biagua laumana, o lalohadaina. (Apokalupo 16:17-21 itaia.) Ita ia hagegea hodahodana bamona, unai lauma be gabu ibounai ia hahonua.
6. “Hodahoda ena siahu” be dahaka, bona edena dala ai ia ese matamata taudia momo ia veria?
6 To unai “hodahoda ena siahu” be dahaka? Ia be unai “hodahoda” ena goada taunimanima veria totona. Paulo ia gwau unai lauma be “Dirava idia kamonai henia lasi taudia edia lalona dekenai harihari ia gaukara noho.” Unai dainai tanobada ena lauma ese kamonai lasi bona gwau-edeede karadia ia havaraia, bona bamodia edia lalo-ani karana be ena veria siahuna ia hedinarai dalana ta. Witness kekeni matamatana ta ia gwau: “Sikuli dekenai oi noho neganai, oi idia hagoadaia hanaihanai, gwau-edeede karana maragina ta oi karaia totona. Natudia ese oi idia matauraia bema unai bamona kara ta oi karaia.”
Tanobada Ena Lauma Ia Hedinarai Daladia
7-9. (a) Hari inai negai matamata taudia ese tanobada ena lauma idia hahedinaraia daladia haida gwauraia. (b) Emu gabu ai unai gaudia haida oi itaia, a?
7 Hari inai negai, matamata taudia ese edena dala haida ai tanobada ena lauma idia hahedinaraia? Koikoi karadia bona gwau-edeede karadia amo. Magasin ta ia gwau koledi stiuden taudia maragidia bona badadia 70 pesen idia gwau haisikuli dekenai koikoi karadia idia karaia. Hemataurai lasi herevadia, hahemaraia hevaseha herevadia, bona hereva mirodia danu idia gaukaralaia momo. Momokani, reana haida idia gwau diba Iobu bona aposetolo Paulo danu be mai maoro ida idia badu neganai, hahemaraia hevaseha herevadia idia gaukaralaia. (Iobu 12:2; 2 Korinto 12:13) To, matamata taudia ese idia gwauraia hahemaraia hevaseha herevadia be ma haida idia hadikaia bada herevadia.
8 Moale karadia idia karaia momo amo danu tanobada ena lauma idia hahedinaraia. Matamata taudia edia mavaru gabudia, reiv pati,a bona pati dikadia ma haida be matamata taudia momo herea ese idia ura henia bada. Dabua bona tauanina ena toana idauna idia ura henia bada danu. Hari matamata taudia momo ese hip-hop sitailo ena dabua badadia idia karaia bona herahera gaudia idia atoa diba totona tauanina ena kahana idauidau ai matu idia karaia, unai amo idia hahedinaraia edia lalohadai be tanobada ena gwau-edeede laumana hegeregerena. (Roma 6:16 itaia.) Kohu laloa bada karana be tanobada ena lauma ia hedinarai dalana ma ta. Hadibaia magasin ta ia gwau, “gau idauidau idia hoihoilaia taudia be hanaihanai dala idauidau ai gau matamatadia idauidau amo natudia idia veria toho edia kohu hoia totona.” United States dekenai matamata taudia be haisikuli idia rakatania neganai, televisen dekenai hoihoi gaudia hahedinaraia karadia 360,000 idia itaia vadaeni. Reana emu bamodia ese oi idia veria danu gau haida oi hoia totona. Lagani 14 kekenina ta ia gwau: “Iboudiai be hanaihanai idia henanadai, ‘Emu sueta, kouti, eiava piripou be edena kampani ese ia karaia?’ ”
9 Baibel negadia amo ema bona hari, Satani ese miusiki dikana ia gaukaralaia, kara mirodia dekenai taunimanima veridia totona. (Mani Esodo 32:17-19; Salamo 69:12; Isaia 23:16 itaia.) Unai dainai ita hoa lasi, momo ese idia ura henia miusiki lalonai mahuta hebou karana idia herevalaia, hereva mirodia idia gaukaralaia, bona unai miusiki ese mahuta hebou urana ia habadaia. Matabodaga karadia danu be tanobada ena lauma mirona ia hedinarai dalana ta. (1 Korinto 6:9-11) The New York Times ia gwau: “Memero kekeni momo dekenai mahuta hebou karana be kara badana edia turadia ese idia abidia dae totona . . . Haisikuli taudia badadia edia kahana toi amo kahana rua be mahuta hebou karana idia karaia vadaeni.” The Wall Street Journal ena hereva ta ese ia hahedinaraia gau haida ese idia hamomokania mauri lagani 8 ia lao 12 natudia be “mahuta hebou karana idia karaia vadaeni.” Vanegai ena sisiba henia sikuli gaukarana amo ia ritaea hahinena ta ia gwau: “Ai itaia matamaia greid 6 natudia haida idia rogorogo.”b
Tanobada Ena Lauma Dadaraia
10. Edena dala ai tanobada ena lauma ese Keristani ruma bese haida edia matamata taudia ia veria?
10 Madi, tanobada ena lauma ese Keristani matamata taudia haida ia veria vadaeni. Japan kekenina ta ia gwau: “Egu tama sina bona Keristani turadia vairanai kara namodia lau hahedinaraia. To dala idauna lau badinaia danu.” Kenya dekenai kekeni matamata ta ia gwau: “Nega sisina lalonai, lau ese dala rua lau badinaia, lau be pati momo dekenai lau lao, rok miusiki lau kamonai, bona turadia dikadia lau bamoa. Lau diba unai be kerere, to unai hemami lau koua toho, bona lau laloa do ia boio. To ia boio lasi. Egu mauri be ia dika ia lao.” Germany amo matamata kekeni ma ta ia gwau: “Turadia dikadia lau bamoa guna. Gabeai kuku ania karana lau hamatamaia. Lau ura egu tama sina lau hahisia, to lau sibona dekenai hisihisi lau havaraia.”
11. Spai taudia ten ese sivarai dikana idia gwauraia neganai, dahaka ese Kaleba ia durua idia ia badinaia lasi totona?
11 To, tanobada ena lauma oi dadaraia, oibe, oi koua diba. Idaunegai tauna Kaleba ena kara mani oi laloa. Idia gari spai taudia ten be Gwauhamata Tanona ena sivarai dikana idia gwauraia neganai, ia bona Iosua idia gini goada bona unai hutuma idia badinaia lasi. Mai edia gari lasi ida idia gwau: “Unai ai itaia tanona be namo herea. Bema Lohiabada ese ita dekenai ia laloa namo neganai, ia ese unai tano dekenai ita do ia hakaua. Oibe, ia ese unai tano, rata bona hani dekenai ia honu tanona ita dekenai do ia henia.” (Numera 14:7, 8) Dahaka ese Kaleba ia durua unai lalo-ani karana ia dadaraia totona? Iehova be Kaleba ia herevalaia, ia gwau: “Kaleba ena laumana be idau.”—Numera 14:24.
‘Lauma Idauna’ Oi Hahedinaraia
12. Dahaka dainai ta ese ena hereva lalonai ‘lauma idauna’ ia hahedinaraia be mai anina bada?
12 Hari inai negai, ‘lauma idauna,’ o lalohadai idauna—tanobada ena lauma amo ia idau laumana—hahedinaraia totona gari lasi bona goada be gau badana. Unai oi karaia dalana ta be ma ta hahemaraia hevaseha herevadia, hemataurai lasi herevadia, oi gwauraia lasi. Inai hereva “hahemaraia hevaseha herevana” be Greek herevana amo ia mai, ena anina be “hidio darea, sisia bamona.” (Galatia 5:15 itaia.) Sisia ena isena ese turia amo hidio ia darea diba hegeregerena, hahemaraia “hevaseha” herevadia ese ta idia matauraia karana ia hadikaia diba. To Kolose 3:8 ese oi ia hagoadaia ‘badu, dagedage, laloa dika, hereva dika bona hereva mirodia do oi gwauraia lasi.’ Bona Aonega Herevadia 10:19 ia gwau: “Hereva momo ese kara kerere idia havaraia noho, to iena uduna ena hereva ia koua noho tauna, be mai ena aonega.” Bema ta ese oi ia gwau dika henia, namona be oi boga auka bona “oiemu vairana lauri kahana danu oi henia,” reana umui sibona umui noho neganai unai hadikaia tauna ida oi hereva mai manau bona maino ida.—Mataio 5:39; Aonega Herevadia 15:1.
13. Edena dala ai matamata taudia ese kohu idia laloa maoromaoro diba?
13 ‘Lauma idauna’ oi hahedinaraia dalana ma ta be kohu laloa maoromaoro karana. Momokani, gau namodia abia urana be vaia taunimanima edia kara. Iesu Keriso ena dabua ta danu be namo herea. (Ioane 19:23, 24) To, bema gau namodia abia karana oi ura henia dikadika bona hanaihanai emu tama sina oi noia gau haida idia hoia totona ena be edia moni be hegeregere lasi, eiava bema oiemu ura be matamata taudia ma haida edia kara oi tohotohoa sibona, vadaeni, reana oi laloa lasi dalanai, tanobada ena lauma ese oi ia veria goada noho. Baibel ia gwau: “Tanobada gaudia ibounai, tauanina ena ura dikadia, matabodaga ena ura dikadia, bona hekokoroku, inai gaudia be Tamana Dirava dekena amo idia mai lasi. Idia be tanobada dekena amo idia mai noho.” Oibe, tanobada ena kohu ura henia dikadika siahuna oi dadaraia be gau badana! Namona be oi dekenai idia noho gaudia oi moalelaia dalana oi dibaia.—1 Ioane 2:16; 1 Timoteo 6:8-10.
14. (a) Isaia ena negai, edena dala ai Dirava ena taunimanima ese idia hahedinaraia moale karadia idia laloa maoromaoro lasi? (b) Keristani matamata taudia haida ese mavaru gabudia bona pati dikadia dekenai edena bamona dika gaudia idia itaia?
14 Moale karadia dainai oi naria namonamo danu be gau badana. Peroveta tauna Isaia ia gwau: “Momokani, do umui dika! Umui ese daba maragi neganai umui toreisi noho, uaina bona bia do umui inua totona. Bona umui helai noho, bona inua noho ela bona hanuaboi momokani, ela bona umui kekero momokani. Umui be dika! Emui aria dekenai, uaina umui inua, bona gita badadia, tareko, gaba, bona ivilikou, unai gaudia umui diba momo. To Lohiabada ena kara umui diba lasi, bona Lohiabada ena imana gaukara umui matauraia lasi.” (Isaia 5:11, 12) Madi, Keristani matamata taudia haida danu be unai bamona pati dikadia lalonai idia vareai. Keristani matamata taudia haida idia nanadaia, matamata taudia edia mavaru gabudia dekenai dahaka ia vara, bena matamata taihu ta ia gwau: “Hanaihanai idia heatu. Nega haida heatu taudia huanai momokani lau noho.” Matamata tadikaka ta be ia gwau: “Idia inuinu, kuku idia ania, unai bamona gaudia.” Matamata tadikaka ma ta ia gwau: “Taunimanima idia inuinu kekero. Idia kavakava bamona! Bona drag idia ania kava. Gau dikadia momo idia vara. Bema unai gabudia dekenai oi lao bona oi laloa oiemu mauri be do ia idau lasi, oi kerere.” Vadaeni, Baibel be badina namona dainai unai bamona pati, o “pati dikadia,” ia gwauraia “tauanina ena kara” ta.—Galatia 5:19-21; Byington; Roma 13:13.
15. Baibel ena lalohadai maorona moale karadia dekenai be dahaka?
15 Ena be moale karadia dikadia oi dadaraia, to emu mauri lalonai oi moale diba. Ita be “moale Diravana” ita tomadiho henia, bona ia ura oi ese oiemu matamata negana oi moalelaia! (1 Timoteo 1:11, NW; Hadibaia Tauna 11:9) To Baibel ena sisiba ia gwau: “Moale kava [“moale karadia,” Lamsa] ia ura henia tauna be do ia ogogami.” (Aonega Herevadia 21:17) Oibe, bema oi ese moale karadia be oiemu mauri ena gau badana ai oi halaoa, lauma dalanai do oi ogogami. Unai dainai namona be moale karadia oi abia hidi neganai, Baibel ena hakaua herevadia oi badinaia. Oi idia hamanokaia lasi to idia hagoadaia karadia momo oi moalelaia diba.c—Hadibaia Tauna 11:10.
16. Keristani matamata taudia be edena bamona idia hahedinaraia diba idia be idau?
16 Emu dabua bona tauanina ena toana amo manau karana oi hahedinaraia bona tanobada taudia idia badinaia daladia oi dadaraia neganai, ia hedinarai oi be idau. (Roma 12:2; 1 Timoteo 2:9) Oi kamonai miusiki oi abia hidi namonamo neganai, unai ia hedinarai danu. (Filipi 4:8, 9) Keristani matamata kekeni ta ia gwau: “Lau diba egu miusiki haida lau negea be namo, to ena regena be namo herea!” Matamata merona ta ena hereva be unai bamona danu, ia gwau: “Miusiki ese lau ia hamorua diba badina lau ura henia bada. Bema lau itaia ia be mai ena dika, eiava egu tama sina ese lau dekenai ena dika idia hahedinaraia, egu lalona lau hagoadaia momokani egu kudouna ia biagua totona be gau badana, badina egu kudouna dekenai unai miusiki lau ura henia bada.” Matamata taudia e, ‘Satani ena koikoi karadia umui diba’ be namo! (2 Korinto 2:11) Ia ese miusiki ia gaukaralaia matamata Keristani taudia be Iehova amo ia veria oho totona! Watch Tower bukadia dekenai hereva haida ese rap, hevi metal, bona rok miusiki idaudia idia herevalaia.d To, Watch Tower bukadia ese miusiki matamata idauidau idia herevalaia diba lasi. Unai dainai, miusiki oi abia hidi neganai, namona be “laloa kehoa” bona “diba maoro” oi gaukaralaia.—Aonega Herevadia 2:11.
17 Gau ginigabena be, oi kara goeva be namo. Baibel ia gwau: “Heudahanai karadia umui rakatania.” (1 Korinto 6:18) Greek herevana idia hahanaia heudahanai, por·neiʹa, ena anina be headava murimurinai matabodaga karadia lalonai tau bona hahine edia kopina gaukaralaia karadia ibounai. Uduna amo sihari henia karana bona ta ese ta ena kopina gadaralaia karadia danu be unai bamona. Matamata Keristani taudia momo be unai bamona karadia idia karaia, bona idia laloa lasi idia be sihari kava karana idia karaia unai. To, Dirava ena Hereva ia hereva goevagoeva: “Dirava ena ura be inai: Do umui helaga, heudahanai bona sihari kava karadia do umui rakatania momokani.” “Umui ta ta ibounai be helaga bona hemataurai dalana ai sibona emui tauanina umui biagua dalana do umui diba be namo.” (NW )—1 Tesalonika 4:3, 4.
18. (a) Edena heduru dainai, tanobada ena lauma ese matamata tauna do ia hamiroa lasi? (b) Hereva gabena dekenai dahaka do ita herevalaia?
18 Oibe, Iehova ese oi ia durua dainai, inai tanobada ena lauma ese oi do ia hamiroa lasi! (1 Petero 5:10) To, nega momo Satani ese mase idia havaraia tarapu edia toana ia hunia, bona nega haida dika oi itaia totona oi lalo-parara momokani be gau badana. Hereva gabena ese matamata taudia ia durua, edia lalona gaukaralaia karana idia habadaia totona.
[Footnotes]
a Nega momo hanuaboi ibounai idia karaia mavaru patidia. Oi diba namonamo totona December 22, 1997 ena Awake! ena hereva “Young People Ask . . . Are Raves Harmless Fun?” itaia.
b Edia mauri lagani be 11 natudia unai.
c Heduru herevadia haida oi itaia totona Memero Kekeni Edia Henanadai—Haere Maorodia bukana ena rau 296-303 itaia.
d April 15, 1993 ena Gima Kohorona itaia.
Riviu Henanadai
◻ “Tanobada ena lauma” be dahaka, bona ena “siahu” ese edena dala ai taunimanima ia biagua?
◻ Hari inai nega ena matamata taudia huanai tanobada ena lauma ia hedinarai daladia haida be dahaka?
◻ Keristani matamata taudia ese edia hereva bona moale karadia lalonai ‘lauma idauna’ be edena bamona idia hahedinaraia diba?
◻ Keristani matamata taudia ese edia kara maoromaoro bona miusiki lalonai ‘lauma idauna’ be edena bamona idia hahedinaraia diba?
3. Inai hereva “lauma” ena anina be dahaka?
17. (a) Por·neiʹa ena anina be dahaka bona edena karadia danu be unai bamona? (b) Dirava ena ura kara maoromaoro dekenai be dahaka?
[Picture on page 9]
Matamata taudia momo ese edia kara amo idia hahedinaraia idia be tanobada ena lauma ena “siahu” henunai idia noho
[Picture on page 10]
Oi kamonai miusiki oi abia hidi namonamo
[Picture on page 11]
Tanobada ena lauma oi dadaraia totona oi gari lasi be namo