Oi Ia Havaraia Tauna Badana Oi Laloatao!
“Oi ia Havaraia Tauna Badana oi laloatao, metau dinadia idia do mai lasi . . . negana ai.”—HADIBAIA TAUNA 12:1, NW.
IEHOVA ese ena hesiai taudia dekenai goada ia henia ena ura idia karaia diba totona. (Isaia 40:28-31) Unai be momokani, herevana edia lagani be hida. To namona be Dirava dekenai edia mauri idia gwauhamatalaia matamata taudia idia ura edia matamata negana bona edia goada be aonega dalanai idia gaukaralaia. Unai dainai, idia ese “Hadibaia Tauna,” idaunegai Israela ena King Solomona, ena sisiba idia badinaia be namo. Ia gwau: “Oiemu tau matamata negana ai, oi ia Havaraia Tauna Badana oi laloatao, metau dinadia idia do mai lasi, eiava inai hereva, ‘Idia dekenai lau moale lasi,’ amo do oi gwauraia laganidia idia do ginidae lasi negana ai.”—Hadibaia Tauna 1:1; 12:1, NW.
2. Gwauhamata Keristani taudia edia natudia be dahaka idia karaia be namo?
2 Solomona ena hereva, matamata negana ai Havaraia Tauna Badana laloatao totona, be Israela besena ena tau bona hahine matamatadia dekenai ia gwauraia. Idia be Iehova ena gwauhamata besena lalonai idia vara. Hari inai negai gwauhamata Keristani taudia edia natudia be edena bamona? Momokani, idia danu ese idia ia Havaraia Tauna Badana idia laloa be namo. Bema ia idia laloa, Ia do idia hanamoa bona idia ese namo do idia davaria.—Isaia 48:17, 18.
Idaunegai Haheitalai Namodia
3. Iosepa, Samuela, bona Davida ese edena bamona haheitalai idia hahedinaraia?
3 Baibel lalonai, edia sivarai idia hedinarai matamata taudia momo be haheitalai namodia, badina idia ia Havaraia Tauna Badana idia laloa. Ia maragi negana amo, Iakobo ena natuna Iosepa ese ena Havaraia Tauna ia laloa. Potifara ena adavana ese Iosepa ia veria toho ia ida matabodaga karana do ia karaia neganai, Iosepa ese ia dadaraia bona ia gwau: “Inai kerere badana do lau karaia, bona Dirava ena vairana dekenai inai bamona do lau kara dika be edena bamona?” (Genese 39:9) Levi tauna Samuela ese ena Havaraia Tauna ia laloatao, ia maragi negana lalonai sibona lasi to ena mauri ibounai lalonai. (1 Samuela 1:22-28; 2:18; 3:1-5) Betelehema tau matamatana Davida ese ena Havaraia Tauna ia laloa momokani. Ia vairanai Pilistia tauna badana Goliata ia gini neganai, ia hedinarai goevagoeva ia ese Dirava ia abidadama henia, ia gwau: “Oi be mai oiemu tuari kaia, bona mai oiemu io, bona mai oiemu auri labora io ta danu lau dekenai oi mai, to lau be Lohiabada Dirava ena ladana dainai oi dekenai lau raka mai inai. Ia be Israela tuari orea, oi ese oi boiboi dika henia taudia edia Dirava. Hari dina dekenai Lohiabada ese lauegu imana dekenai oi do ia atoa, oi do lau alaia mase, oiemu kwarana do lau utua, do ia moru. . . . Unai neganai tanobada taudia ibounai do idia diba Dirava ta Israela dekenai ia noho. Iniseni idia haboua noho taudia ibounai danu do idia diba Lohiabada be tuari kaia lasi, bona io lasi dekena amo hamauria kara ia karaia. Badina tuari be Lohiabada ena, bona ia ese aiemai imana dekenai umui do ia atoa.” Nega sisina murinai, Goliata ia mase, bona Pilistia taudia idia heau.—1 Samuela 17:45-51.
4. (a) Dahaka ese ia hahedinaraia Suria taudia ese idia abia mauri Israela kekeni bona King Iosaia ese idia ia Havaraia Tauna Badana idia laloa? (b) Iena mauri lagani be 12 neganai, Iesu ese edena dala ai ia hahedinaraia ena Havaraia Tauna ia laloa?
4 Havaraia Tauna Badana ia laloa matamata taudia ta be idia abia mauri Israela kekenina ta. Ia ese Suria ena tuari biaguna badana Namana ena adavana ia haroro henia namonamo dainai, Namana be Dirava ena peroveta tauna dekenai ia lao, ena lepera gorere ia ore, bona Iehova tomadiho henia tauna ta ai ia lao. (2 King Taudia 5:1-19) King matamata Iosaia be mai gari lasi ida Iehova ena tomadiho goevana ia goadalaia. (2 King Taudia 22:1–23:25) To ia do maragi neganai ena Havaraia Tauna Badana ia laloatao karana dekenai haheitalai namo hereana be Nasareta tauna Iesu. Ena mauri lagani be 12 neganai ia vara gauna mani oi laloa. Ena tama sina be Ierusalema dekenai Pasova totona ia idia abia lao danu. Idia giroa mai neganai, idia itaia Iesu be idia ida ia noho lasi; unai dainai ia idia tahua totona Ierusalema dekenai idia giroa. Dina ihatoina ai, Iesu idia davaria dubu dekenai hadibaia taudia ida Baibel ena henanadai idauidau idia herevalaia. Ena sinana ese mai lalo-hekwarahi ida ia nanadaia murinai, Iesu ia gwau: “Dahaka dainai lau umui tahua? Umui diba lasi egu Tamana ena ruma be lauegu noho ruma, a?” (Luka 2:49) Iesu ese dubu, ‘ena Tamana ena ruma,’ dekenai lauma gaudia ia dibaia karana amo namo ia abia. Hari inai negai, Iehova ena Witness taudia edia Kingdom Hall dekenai ita ia Havaraia Tauna Badana ita dibaia namonamo diba.
Harihari Iehova Oi Laloa be Namo!
5. Hadibaia Tauna 12:1 ena hereva be oi sibona emu hereva amo edena bamona oi gwauraia diba?
5 Mai ena kudouna ibounai ida Iehova ia tomadiho henia tauna ena ura be Dirava ena hesiai gaukara ia hamatamaia haraga bona ia ura ena mauri ibounai lalonai do ia karaia. To, Havaraia Tauna ia laloa lasi dainai anina lasi gaudia dekenai ena matamata negana ia haorea kava tauna ena vaira negana be edena bamona? Dirava ena lauma ena siahu amo hadibaia tauna ia gwau: “Oiemu tau matamata negana ai, oi ia Havaraia Tauna Badana oi laloatao, metau dinadia idia do mai lasi, eiava inai hereva, ‘Idia dekenai lau moale lasi,’ amo do oi gwauraia laganidia idia do ginidae lasi negana ai.”—Hadibaia Tauna 12:1, NW.
6. Dahaka ese ia hamomokania buruka taudia Simeona bona Ana ese idia ia Havaraia Tauna Badana idia laloa?
6 Taunimanima ta lasi ese buruka ena “metau dinadia” ia moalelaia. To Dirava idia laloa noho buruka taudia idia moale. Hegeregere, ia buruka vadaeni tauna Simeona ese dubu helaga dekenai beibi Iesu ia rosia bona mai ena moale ida ia gwau: “Lohiabada e, oiemu hesiai tauna harihari mase dekenai mai maino danu do lau lao, oiemu gwauhamata hegeregerena. Badina be egu matana ese oiemu Hamauria Kara ia itaia vadaeni. Oi ese inai mauri dala oi karaia hegaegae vadaeni, taunimanima ibounai edia vairana dekenai. Diari ta oi havaraia vadaeni inai, bese idauidau dekenai diari do ia henia totona, bona ia ese hairai bada, be oiemu bese Israela taudia dekenai do ia henia.” (Luka 2:25-32) Iena mauri lagani be 84 hahinena Ana ese ena Havaraia Tauna ia laloa danu. Ia be dubu helaga dekenai hanaihanai ia noho, beibi Iesu be unuseniai idia abia lao neganai danu. “Unai nega korikori dekenai, ia danu ese mero maragina ia itaia, vadaeni Dirava dekenai ia hanamoa, bona Ierusalema hamauria totona idia naria noho taudia dekenai, inai mero ena sivarai be ia ese ia hamaoroa.”—Luka 2:36-38.
7. Dirava ena hesiai gaukara lalonai idia buruka idia lao taudia be edena bamona?
7 Hari inai negai, Iehova ena Witness taudia haida be Dirava ena hesiai gaukara lalonai idia buruka idia lao bona reana buruka negana ena hisihisi bona manoka idia mamia. To, idia moale bada, bona ita ese edia kamonai karana ita laloa bada! Idia be ‘Iehova dainai idia moale,’ badina idia diba Ia ese inai tanobada dekenai ena siahu ia hahedinaraia bona Iesu Keriso be siahu bada guba Pavapavana ai ia halaoa vadaeni. (Nehemia 8:10) Namona be harihari matamata taudia bona buruka taudia ese inai hereva idia badinaia, ia gwau: “Ulato bona uhau, buruka taudia, bona natuna maragidia danu, namona be idia ibounai ese, Lohiabada ena ladana do idia hanamoa bada! Iena ladana badana ese, taunimanima ibounai edia ladana badana ia hereaia noho. Iena hairaina be ataiai momokani, ia ese tanobada bona guba ia hereaia noho.”—Salamo 148:12, 13.
8, 9. (a) Daidia dekenai “metau dinadia” be mai edia namo lasi, bona dahaka dainai? (b) Hadibaia Tauna 12:2 be edena bamona oi gwauraia diba?
8 Havaraia Tauna Badana idia laloa lasi bona ena ura namona idia lalo-pararalaia lasi taudia dekenai buruka ena “metau dinadia” be mai edia namo lasi—reana lalo-metau bada idia havaraia. Lauma gaudia idia lalo-pararalaia lasi dainai, heduru ta be lasi buruka negana ena hekwarahi bona Satani be guba amo idia negea diho murinai taunimanima idia davaria dika idia haheaukalaia totona. (Apokalupo 12:7-12) Unai dainai, hadibaia tauna ese ita ia hagoadaia ita ia Havaraia Tauna do ita laloa “dina bona diari bona hua bona hisiu idia do dibura lasi, bona medu ia diho murinai, ori idia do giroa lou lasi negana ai.” (Hadibaia Tauna 12:2, NW ) Unai hereva ena anina be dahaka?
9 Solomona ese ta ena matamata negana be Palestine ena siahu negana ida ia hahegeregerea. Unai siahu negana lalonai dina, hua, bona hisiu edia diari be ori lasi gubana amo ia hedinarai. Unai negana ai gau iboudiai edia toana idia diari. To, buruka negana lalonai, ta ena mauri dinadia be keru bona medu negana bamona, hekwakwanai ta murinai ma ta ia mai. (Iobu 14:1) Madi bema ta ese Havaraia Tauna ia diba to ena mauri ena siahu negana lalonai Iena hesiai gaukara ia karaia lasi! Ena mauri ena keru negana, o buruka negana, lalonai gau ibounai edia toana be dibura, bona edia matamata negana lalonai anina lasi gaudia idia tahua dainai Iehova ena hesiai gaukara idia karaia lasi taudia dekenai, unai nega be dibura momokani. To, herevana iseda lagani be hida, namona be ‘Dirava ita badinaia mai eda kudouna ibounai ida,’ peroveta tauna Mose ia bamoa kamonai tauna Kaleba ia karaia hegeregerena.—Iosua 14:6-9.
Buruka Dainai Idia Vara Gaudia
10 Unai hereva murinai Solomona ese hekwakwanai haida ia herevalaia, ia gwau “unai dina ai ruma naria taudia idia heudeheude, bona mai edia goada bada tatau idia igo diho, bona uiti moia hahine be gaukara idia hadokoa badina hari idia be momo lasi, bona uindo amo idia itaia hahinedia idia davaria ia dibura vadaeni.” (Hadibaia Tauna 12:3, NW ) Unai “ruma” ese tauanina ia laulaulaia. (Mataio 12:43-45; 2 Korinto 5:1-8) Ena “naria taudia” be imana, idia ese tauanina idia gimaia bona ena dabu gaudia idia henia. Buruka negana lalonai nega momo manoka, gari, bona gorere dainai idia heudeheude. “Mai edia goada bada tatau”—aena unai—be hari du goadadia bamona lasi to idia manoka bona gageva bona raka be auka. To, emu Keristani tadikaka burukadia be hebou dekenai oi itaia dainai oi moale bada, ani?
11. Laulau dalanai, “uiti moia hahine” bona “uindo amo idia itaia hahinedia” be dahaka?
11 “Uiti moia hahine be gaukara idia hadokoa badina hari idia be momo lasi”—to edena dala ai? Isena idia dika eiava idia kokia, haida sibona idia do noho eiava iboudiai idia boio vadaeni. Aniani aukadia idia ania be auka eiava idia ania diba lasi vaitani. “Uindo amo idia itaia hahinedia”—gau ibounai itaia totona ita gaukaralaia matana bona iseda lalona unai—edia diari ia manoka, eiava idia dibura momokani.
12 Hadibaia tauna be ma ia gwau, “ariara dekenai iduara idia koudia, uiti moia nadina ena regena ia maragi, bona manu ena boiboi dainai ta ia toreisi, bona ane abia kekeni edia gado regena ia diho.” (Hadibaia Tauna 12:4, NW ) Dirava idia hesiai henia lasi buruka taudia edia uduna ena iduara rua—udu bibina unai—ese “ruma,” eiava tauanina, lalonai idia noho gaudia idia herevalaia momo lasi eiava idia herevalaia lasi momokani. Taunimanima huanai, “ariara dekenai,” gau ta idia gwauraia lasi. To, mai edia lalo-goada ida Basileia idia harorolaia buruka taudia be edena bamona? (Iobu 41:14) Reana idia haida be ruma ta amo ruma ta dekenai idia raka lao metairametaira bona reana idia hereva mai hekwarahi ida, to Iehova idia hanamoa momokani!—Salamo 113:1.
13. Edena dala ai hadibaia tauna ese buruka taudia edia hekwakwanai ma haida ia hahedinaraia, to Keristani taudia burukadia dekenai dahaka be momokani?
13 Uiti moia nadina ena regena ia maragi, badina aniani be isena lasi mao amo idia ania. Tau buruka be ena mahuta patana dekenai ia mahuta namonamo lasi. Manu ena boiboi maragina danu ese ena mahuta ia hadikaia. Ia abia anedia be momo lasi, bona miusiki ena regena ia havaraia toho neganai regena be manoka. “Ane abia kekeni edia gado regena”—miusiki ena regena—“ia diho.” Buruka taudia ese miusiki bona ma haida edia ane regena be idia kamonai namonamo lasi. To, horoa taudia burukadia bona edia bamodia, idia haida be matamata lasi, ese Keristani heboudia dekenai edia ane amo Dirava idia hanamoa. Ita moale bada badina ita ida idia noho bona kongregesen huanai Iehova ita hanamoa hebou!—Salamo 149:1.
14 Buruka taudia edia mauri be mai ena hisihisi, bona Havaraia Tauna idia laloa lasi buruka taudia dekenai unai hisihisi be bada! Hadibaia tauna ia gwau: “Danu, ataiai gabuna dekenai idia gari, bona dala ai hagaria gaudia idia noho. Bona almon auna be palaoapalaoa ia havaraia, bona kwadi ia rau metairametaira, bona keipa ena huahua ia pou, badina be tau be ena noho daudau rumana dekenai ia raka lao noho bona taitai taudia be ariara dekenai idia raka loaloa.” (Hadibaia Tauna 12:5, NW ) Vadavada latadia dekenai, buruka taudia momo be do idia moru garina idia gari. Ataiai ia noho gauna ta idia itaia toho neganai danu, reana edia kwarana ia giroagiroa. Taunimanima momo idia noho dalana dekenai idia raka lalonai, dika do idia davaria eiava henaohenao tauna ta ese idia do ia botaia garina idia gari.
15. Edena dala ai “almon auna be palaoapalaoa ia havaraia,” bona edena dala ai “kwadi ia rau metairametaira”?
15 Tau ta ia buruka neganai, “almon auna be palaoapalaoa ia havaraia,” toana be unai ese ena huina ena kala ia idau ia lao, bena ia kurokuro momokani. Unai huina kurokurona be do ia moru almon auna ena palaoapalaoa idia moru bamona. Tau buruka “ia rau metairametaira,” reana ia igo diho bona ena imana idia noho kava eiava ena imana be ena koekoe dekenai ia atoa bona ena diuna be ataiai idia poinia bona ena toana be kwadi ta bamona. To, bema ita ta ena toana be sisina unai bamona, namona be ita ma haida ita laloatao ita be Iehova ena kwadi tuari oreana lalonai ita noho, bona edia goada be bada bona idia loaloa haraga!—Gima Kohorona, May 1, 1998, rau 8-13 itaia.
16 Buruka taudia ese aniani idia ura henia bada lasi, herevana edia aniani ena mamina be keipa ena huahua ena mamina bamona. Nega daudau lalonai unai gaudia idia gaukaralaia ta ena aniani urana habadaia totona. “Keipa ena huahua ia pou” ena anina be tau buruka ena aniani urana ia maragi ia lao neganai, unai huahua ese unai ura ia habadaia lou diba lasi danu. Unai bamona gaudia ese idia hahedinaraia ia be “ena noho daudau rumana,” ena mase gurina, dekenai ia lao noho. Unai be ena noho gabuna ela bona hanaihanai bema ia ese ena Havaraia Tauna ia laloa lasi bona ena kara dika mauri dalana dainai toreisi lou negana ai Dirava ese do ia laloatao lasi. Buruka tauna ena uduna ena iduara amo ia halasia hisihisi ena taitai ese ia hahedinaraia ena mase be kahirakahira.
17 Hadibaia tauna ese ita ia hagoadaia ita ia Havaraia Tauna ita laloa “siliva varona idia do kokia lasi, bona golo disina idia hamakohia lasi, bona ranu lohilohi dekenai hodu idia hamakohia lasi, bona tanika ena ranu abia ena uili idia do hamakohia ore lasi negana ai.” (Hadibaia Tauna 12:6, NW ) Reana “siliva varona” be iseda doruna turia lalonai ia noho varona. Unai varo amo diba idauidau be iseda harana dekenai ia lao bona bema ia dika, do ita mase momokani. Reana “golo disina” ena anina be iseda harana, ia be disi bamona kwara koukouna lalonai ia noho, bona doruna turia lalonai ia noho varona be ia dekenai ia vareai. Harana be golo bamona badina ia be mai anina bada bona bema ia dika, mase be do ia vara.
18. ‘Hodu ta ranu lohilohi dekenai’ be dahaka, bona ia makohia neganai dahaka ia vara?
18 ‘Hodu ta ranu lohilohi dekenai’ be kudouna, rara be ia lalonai ia vareai bona do ia siaia lou iseda tauanina ibounai lalonai ia heau totona. Mase neganai, kudouna be ranu lohilohi badinai ia makohia hodu ta bamona, badina tauanina ia naria bona hagoadaia rara ia abia, dogoatao, bona pamua diba lasi. ‘Tanika ena ranu abia ena uili idia hamakohia’ bona ia giroa lasi, mauri ia durua rarana ena heau ia ore. Unai dala ai Iehova ese Solomona dekenai rara ena heau dalana ia hadibaia vadaeni, to nega daudau ia hanaia murinai sibona, lagani 1600 murinai, doketa tauna William Harvey ese rara ena heau dalana ia hahedinaraia.
19 Hadibaia tauna be ma ia gwau: “Bena kahu ia giroa lou tano dekenai, guna ia noho bamona, bona lauma be ia giroa lou, guna ia henia Diravana momokanina dekenai.” (Hadibaia Tauna 12:7, NW ) “Ranu abia ena uili” ia dika murinai, tauanina, Iehova ese tano kahu amo ia karaia gauna, be kahu dekenai ia giroa lou. (Genese 2:7; 3:19) Souli be ia mase badina lauma, eiava mauri siahuna, Dirava ese ia henia gauna be ita ia Havaraia Tauna dekenai ia giroa bona ia dekenai do ia noho.—Esekiela 18:4, 20, NW; Iamesi 2:26.
Havaraia Tauna Idia Laloa Taudia Edia Vaira Negana be Edena Bamona?
20. Salamo 90:12 ai idia noho herevadia amo Mose ia guriguri neganai dahaka ia noia?
20 Solomona ese ia hahedinaraia goevagoeva ita ia Havaraia Tauna Badana ita laloa be gau badana. Iehova idia laloa bona mai edia kudouna ibounai ida ena ura idia karaia taudia ese inai mauri kwadogina mai ena hekwakwanai sibona idia abia lasi. Herevana idia be matamata eiava buruka, edia lalohadai be Mose ena lalohadai bamona, ia guriguri: “Aiemai mauri ena kwadogi mani ai dekenai do oi hadibaia, bona unai dekena amo aonega do ai davaria.” Dirava ena peroveta tauna mai ena manau ia ura Iehova ese ia bona Israela taudia ia hadibaia edia ‘mauri kwadogina’ be mai edia aonega ida do idia laloa bona Dirava ena ura hegeregerena do idia gaukaralaia.—Salamo 90:10, 12.
21. Bema ita ura iseda mauri be Iehova hanamoa totona ita gaukaralaia, dahaka ita karaia be namo?
21 Gau badana be matamata Keristani taudia ese edia lalona idia hadaia, hadibaia tauna ena sisiba Havaraia Tauna idia laloa totona do idia badinaia. Idia dekenai dala namodia idia kehoa Dirava ena hesiai gaukara helagana idia karaia totona! To, herevana iseda lagani be hida, bema inai “dokona negana” lalonai iseda mauri be Iehova hanamoa totona ita gaukaralaia, reana unai do ita karaia diba ela bona hanaihanai. (Daniela 12:4; Ioane 17:3) To momokani, unai ita karaia totona, gau badana be ita ia Havaraia Tauna Badana ita laloa. Namona be iseda gaukara korikorina Dirava vairanai ita hagugurua danu.
Edena Bamona Do Oi Haere?
◻ Dahaka dainai matamata taudia idia hagoadaia idia ia Havaraia Tauna idia laloa totona?
◻ Baibel ena sivarai lalonai, edia Havaraia Tauna Badana idia laloa taudia haida be daidia?
◻ Solomona ia gwauraia buruka negana dainai idia vara gaudia haida be dahaka?
◻ Iehova idia laloa taudia edia vaira negana be edena bamona?
1. Dirava dekenai edia mauri idia gwauhamatalaia matamata taudia ese edia matamata negana bona edia goada be edena bamona idia gaukaralaia be namo?
10. Inai gaudia ese dahaka idia laulaulaia (a) “ruma naria taudia”? (b) “mai edia goada bada tatau”?
12. (a) Edena dala ai “ariara dekenai iduara idia koudia”? (b) Basileia idia harorolaia buruka taudia be edena bamona oi lalodia?
14. Buruka taudia be dahaka dekenai idia gari?
16. (a) “Keipa ena huahua ia pou” ena anina be dahaka? (b) Tau ta “ena noho daudau rumana” be dahaka, bona dahaka ese ia hahedinaraia mase be kahirakahira?
17. Edena dala ai ‘siliva varona idia kokia,’ bona “golo disina” ena anina be dahaka?
19. Mase negana ai Hadibaia Tauna 12:7 ena hereva be edena bamona ia guguru?
[Pictures on page 15]
Davida, idia abia mauri Israela kekenina, Ana, bona Simeona be Iehova idia laloa
[Pictures on page 16]
Iehova ena Witness taudia burukadia be mai moale ida ita ia Havaraia Tauna Badana idia hesiai henia