Lalo-Maino Oi Davaria Diba, A?
Lagani 1854 lalonai, America toretore tauna Henry Thoreau ia gwau: “Taunimanima momo ese daradoko maurina idia noholaia.”
Toana be, iena nega lalonai momo ese lalo-maino idia moalelaia lasi. To, unai be kahirakahira lagani 150 gunanai. Hari inai nega be idau, a? Eiava Thoreau ena hereva be do mai anina? Oi be edena bamona? Oi ese emu mauri oi moalelaia, bona maino ai oi noho, a? Eiava noho namo oi davaria lasi, oi diba lasi vaira neganai dahaka do ia vara, ‘oi daradoko,’ Thoreau ena hereva bamona, a?
MADI, tanobada ai gau momo ese taunimanima edia lalo-maino idia haorea. Mani idia haida ita gwauraia. Tano momo ai gaukara lasi bona gaukara ena davana be maragi ese ogogami bona moni ena hekwarahi ia mailaia. Tano ma haida ai momo ese taga bona kohu momo abia karana dekenai edia goada idia haorea. To, nega momo, unai kara ese ia havaraia kara helulu maurina ese lalo-hekwarahi ia mailaia, to maino lasi. Gorere, tuari, taravatu utua karana, hahemaoro maoromaoro lasi karana, bona dagedage karana ese taunimanima edia maino ia hadikaia danu.
Lalo-Maino Idia Tahua
Momo ese hari tanobada ena mauri dalana idia ura henia lasi. São Paulo, Brazil dekenai, Antônioa be faktori badana ta lalonai idia gaukara taudia ia naria tauna. Edia mauri dalana hanamoa totona, edia noho dalana maumauraia karadia bona edia lalohadai hahedinaraia karadia lalonai ia vareai, to unai ese ia dekenai lalo-maino ia havaraia lasi.
Haida idia laloa headava ese edia mauri lalonai noho namo do ia havaraia, to reana do idia moale lasi. Marcos be ia kwalimu bisinesi tauna ta. Politikol lalonai ia vareai bona siti ta mai ena bisinesi badadia ena taoni naria tauna badana ai ia lao. To, iena ruma maurina be ia dika momokani. Iena natudia ese ruma idia rakatania neganai, ia bona ena adavana idia parara badina idia lalo-tamona lasi.
Gerson, dala ai ia tubu natuna ta Salvador, Brazil dekenai, ia ura gau matamatadia ia karaia. Siti ta amo ia lao ma siti ta dekenai, motuka badadia idia taria taudia danu ia loaloa. Daudau lasi murinai drag ania kava tauna ai ia lao, taunimanima edia moni ia henaoa iena kara dika ena davana ia henia totona. Nega momo pulisi ese idia abia. To, ena be iena kara be dika bona ia dagedage, Gerson ia ura lalo-maino ia abia. Lalo-maino ia davaria diba, a?
Vania ia do matamata neganai, iena sinana ia mase, bona Vania ese ruma ena maduna ibounai ia abia, iena gorere tadina kekenina naria gaukarana danu. Vania be dubu dekenai ia lao to ia mamia Dirava ese ia rakatania. Momokani ia dekenai lalo-maino ia noho lasi.
Ma ta be Marcelo. Iena ura gauna be moale karadia sibona ia karaia. Ia ura matamata taudia ma haida danu idia pati—mavaru, inuinu, bona drag idia ania kava. Nega ta heatu ta lalonai ia vareai bona matamata tauna ma ta ia haberoa. Gabeai, ia karaia gauna dainai ia laloa momo bona heduru totona Dirava ia noia. Ia danu ia ura lalo-maino ia abia.
Unai ekspiriens ese lalo-maino idia haorea gaudia haida idia hahedinaraia. Dala ia noho unai gaukara taudia naria tauna, politikol tauna, dala ai ia tubu natuna, gaukara momo kekenina, bona pati lao momo merona, ese idia tahua lalo-maino do idia davaria, a? Idia dekenai idia vara gaudia ese gau ta ita dekenai ia hadibaia, a? Unai henanadai ruaosi edia haere be oibe, hereva gabena lalonai do ita itaia hegeregerena.
[Footnote]
a Ladana haida ai haidaua.
[Picture on page 3]
Oi ura dikadika lalo-maino oi abia, a?