Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w01 12/1 rau 14-18
  • Oiemu Kudouna Oi Hanamoa Iehova Ia Gari Henia Totona

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Oiemu Kudouna Oi Hanamoa Iehova Ia Gari Henia Totona
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2001
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Hoa, Matauraia, Bona Gari
  • “Ia Do Umui Badinaia”
  • Dirava Ita Lalokau Henia Dainai Ia Ita Gari Henia
  • Iehova Gari Henia Karana Dibaia
  • Iehova Idia Gari Henia Taudia Ibounai Idia Moale
  • Iehova Gari Henia Karana Moalelaia Dalana Ita Dibaia
    1995 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Iehova Gari Henia Bona Ena Oda Badinaia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2001
  • Iehova Gari Henia bona Iena Ladana Helagana Abia Isi
    1992 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Dahaka Dainai Dirava Ita Gari Henia, Taunimanima Lasi?
    1989 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Ma Haida Itaia
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2001
w01 12/1 rau 14-18

Oiemu Kudouna Oi Hanamoa Iehova Ia Gari Henia Totona

“Nega ibounai unai bamona bema idia laloa be namo, bona bema lau dekenai idia matauraia [“gari henia,” “NW” ], bona egu Taravatu bema idia kamonai henia.”​​—⁠DEUTERONOMI 5:​29.

1. Edena bamona ita diba nega ta taunimanima ese gari lasi maurina do idia moalelaia?

GARI ese lagani handred momo lalodiai taunimanima ia hadikaia. Taunimanima milioni momo be hitolo, gorere, taravatu utua karadia, eiava tuari garina idia gari dainai hanaihanai idia lalo-hekwarahi. Unai dainai Universal Declaration of Human Rights ena hamatamaia hereva ia hahedinaraia edia ura gauna be taunimanima ibounai ese gari lasi maurina do idia moalelaia tanobadana idia havaraia.a Ita moale badina Dirava ese ita ia hamaoroa unai bamona tanobadana do ia vara​​—⁠to taunimanima edia hekwarahi amo lasi. Iehova be ena peroveta tauna Mika amo ita dekenai ia gwauhamata, iena kara maoromaoro tanobada matamatana ai, ‘tau ta ese iena taunimanima do ia hagaria lasi.’​​—⁠Mika 4:⁠4.

2. (a) Baibel ese edena bamona ita ia hagoadaia Dirava ita gari henia totona? (b) Dirava gari henia karana ita laloa neganai, dahaka henanadai ita lalodia?

2 To, gari be namo ia havaraia dalana ai taunimanima ia hagoadaia diba. Baibel lalonai Dirava ena hesiai taudia idia hagoadaia loulou Dirava do idia gari henia. Mose ese Israela taudia ia hamaoroa: “Lohiabada emui Dirava dekenai do umui gari, iena gaukara do umui karaia.” (Deuteronomi 6:13) Lagani handred momo murinai Solomona ia gwau: “Dirava do oi gari henia, bona iena oda do oi badinaia, badina be taunimanima edia gaukara korikori be unai sibona.” (Hadibaia Tauna 12:13) Aneru edia henari henunai ita karaia haroro gaukarana amo, ita danu be taunimanima ibounai ita hamaorodia ‘Dirava do idia gari henia bona ia do idia hanamoa bada.’ (Apokalupo 14:​6, 7) Keristani taudia ese Iehova idia gari henia lalonai, namona be mai edia kudouna ibounai ida ia idia lalokau henia. (Mataio 22:​37, 38) Edena dala ai Iehova ita lalokau henia bona nega tamona ai ia ita gari henia diba? Dahaka dainai lalokau Diravana ita gari henia be mai anina bada? Dirava gari henia karana amo dahaka namo do ita davaria? Unai henanadai ita haerelaidia totona, namona be Dirava gari henia karana ena anina bona Iehova ita tura henia lalonai edena dala ai unai bamona gari be mai anina bada ita lalo-pararalaia guna.

Hoa, Matauraia, Bona Gari

3. Dirava gari henia karana ena anina be dahaka?

3 Dirava gari henia karana be Keristani taudia ese edia Havaraia Tauna dekenai do idia hahedinaraia hemamina ta. Unai gari ena anina ta be “Havaraia Tauna ita hoalaia bona ia ita matauraia bada bona ia ita habadua garina ita gari.” Unai dainai Dirava gari henia karana be iseda mauri lalonai kahana rua dekenai mai anina bada: iseda lalohadai Dirava dekenai bona iseda lalohadai ia inai henia karadia dekenai. Oibe, unai kahana ruaosi be mai anina bada bona namona be do ita lalodia namonamo. Vine ena Expository Dictionary of New Testament Words ia gwau Keristani taudia dekenai unai gari karana mai hemataurai ida be ‘lauma gaudia bona kara maoromaoro dekenai, edia mauri ena badina ia biagua.’

4. Edena dala ai iseda Havaraia Tauna dainai ita hoa bona ia ita gari henia mamina ita habadaia diba?

4 Edena dala ai Havaraia Tauna ita hoalaia bona ia ita matauraia mamina ita habadaia diba? Tano mai hairaina ta, waterfall ta, eiava dina diho mai hairaina ta, ita itaia neganai, ita hoa bada. Bona iseda abidadama matana amo ita itaia unai be Dirava ena imana gaukaradia neganai, unai mamina ia habadaia. Danu, King Davida hegeregerena, Iehova ia havaraia hoa gaudia ita laloa neganai, ita itaia ita be maragi momokani. “Oiemu guba lau itaia, oi ese oiemu imana dekenai oi karaia. Hua bona hisiu danu be oi ese oi atoa. Taunimanima be dahaka, oi ese idia oi laloa noho?” (Salamo 8:​3, 4) Unai bamona hoa karana amo hemataurai ia vara, bona unai be ita ia veria Iehova ese ita totona ia karaia gaudia ibounai dainai ia ita tanikiu henia bona hanamoa. Davida be ma ia gwau: “Oi lau tanikiu henia, badina mai hoa danu lau oi karaia. Oiemu kara ibounai be mai hoa bona gari danu. Lauegu kudouna dekenai, inai bamona lau diba momokani.”​—⁠Salamo 139:⁠14.

5. Dahaka dainai Iehova ita gari henia be namo, bona unai dekenai daidia edia kara be haheitalai namona?

5 Dirava dainai ita hoa bona ita matauraia amo dala maorona ai iena siahu bona ena lohia siahuna dekenai ita gari, badina ia be Havaraia Tauna bona ia be tanobada bona guba edia Lohia maorona. Aposetolo Ioane ese ia itaia matahanai ta lalonai, “dagedage gauna mai ena laulauna dekena amo idia kwalimu vadaeni” taudia​​—⁠Keriso murinai idia raka horoa taudia, guba ai idia noho vadaeni taudia unai​​—⁠be idia gwau: “Lohiabada Dirava e, Siahu Ibounai Dirava e, oiemu gaukara be bada herea momokani. Oiemu hoa karadia be idau momokani. Oi be bese ibounai edia King! Oiemu kara ibounai be maoromaoro bona momokani. Lohiabada e, daika ese oi dekenai do ia gari henia lasi? Daika ese oiemu ladana do ia hanamoa lasi?” (Apokalupo 15:​2-4) Dirava gari henia karana, ena dagi siahuna matauraia karana amo ia vara gauna, ese unai Keriso ida guba Basileia ai do idia lohia hebou taudia ia hakaudia Dirava idia hanamoa totona, ia be atai herea siahu Tauna. Iehova ese ia havaraia gaudia ibounai bona kara maoromaoro ai tanobada bona guba ia lohiaia dalana ita laloa neganai, unai badina be hegeregere ia ita gari henia totona, ani?​​—⁠Salamo 2:11; Ieremia 10:⁠7.

6. Dahaka dainai Iehova habadua garina ita gari be namo?

6 Dirava gari henia karana lalonai ia ita hoalaia bona matauraia sibona lasi, to ia ita habadua eiava gwau-edeede henia garina ita gari danu. Dahaka dainai? Badina, ena be Iehova ‘be bogahisihisi bona hariharibada Diravana bona ia be badu dekenai ia haraga lasi,’ to namona be ita laloatao ‘kerere momokani taudia do ia panisia.’ (Esodo 34:​6, 7) Ena be Iehova be lalokau bona hebogahisi Diravana, ia ese kara kereredia bona mai edia ura bada ida idia karaia kara dikadia do ia haheaukalaia noho lasi. (Salamo 5:​4, 5; Habakuku 1:13) Iehova vairanai mai edia ura ida idia kara dika noho bona idia helalo-kerehai lasi bona sibodia iena inai taudia ai idia lao taudia be panisi idia reaia diba lasi. Aposetolo Paulo ia gwau bamona, “Mauri Dirava ena imana ese bema ita do ia panisi henia, be mai gari bada momokani.” Unai bamona gauna ita dekenai ia vara garina ita gari be ita ia gimaia momokani gauna.​​—⁠Heberu 10:⁠31.

“Ia Do Umui Badinaia”

7. Dahaka dainai Iehova ena hahemauri siahuna dekenai do ita tabekau?

7 Dirava ita gari henia mai hemataurai ida bona iena siahu bada herea ita lalo-pararalaia karadia be ia dekenai ita tabekau bona ita abidadama henia karana ena matamana. Natuna ta be tamana kahirakahira ia noho neganai mamina ia abia ena tamana ese ia gimaia, unai hegeregerena Iehova ena hakaua imana henunai ita noho neganai mamina ita abia ita noho namo bona ita lalo-goada. Iehova ese Aigupito amo Israela taudia ia hakaua siri murinai, edia hemami mani oi laloa: “Aigupito taudia dekenai Lohiabada ese edena bamona ia karaia, be Israela taudia ese idia itaia, vadaeni idia gari Lohiabada dekenai, idia abidadama henia Lohiabada dekenai.” (Esodo 14:31) Elisaia dekenai ia vara gauna ese danu ia hamomokania “Lohiabada ena aneru ese, Dirava dekenai idia gari taudia ia naridia noho, bona dika dekena amo ia hamauridia noho.” (Salamo 34:7; 2 King Taudia 6:​15-17) Hari inai negai Iehova ena taunimanima edia sivarai bona reana ita sibona dekenai idia vara gaudia ese idia hamomokania Iehova be iena hesiai taudia totona ena siahu ia gaukaralaia. (2 Sivarai 16:⁠9) Unai dainai ita lalo-parara matamaia “Lohiabada ia gari henia tauna ese, abidadama goada tauna do ia lao.”​​—⁠Aonega Herevadia 14:⁠26.

8. (a) Dahaka dainai Dirava gari henia karana ese ita ia veria iena dala ai ita raka totona? (b) Iehova ita “badinaia” dalana mani oi herevalaia.

8 Dirava gari henia karana ese ia ita abidadama henia bona ia dekenai ita tabekau karadia ia havaraia sibona lasi, to iena dala dekenai ita raka totona ita ia veria danu. Solomona ese dubu ia hahelagaia neganai, Iehova ia guriguri henia, ia gwau: “Unai dekena amo, oiemu bese taudia ese oi do idia gari henia, edia sene taudia dekenai oi henia tano dekenai idia noho dinadia ibounai lalonai.” (2 Sivarai 6:31) Guna, Mose ese Israela taudia ia hagoadadia, ia gwau: “Lohiabada, emui Dirava ena murinai do umui raka, bona ia do umui gari henia. Lohiabada ena hereva do umui kamonai henia, iena hesiai gaukara do umui karaia, bona ia do umui badinaia.” (Deuteronomi 13:⁠4) Unai siri ese idia hahedinaraia goevagoeva bamona, Iehova ita abidadama henia bona ia dekenai ita tabekau neganai, do ita ura iena dala ai ita raka bona ia ita “badinaia.” Oibe, Iehova gari henia karana ese ita ia hakaua ia ita kamonai henia, ita hesiai henia, bona ita badinaia totona, natuna maragina ta ese ena tamana ia dogoatao bona badinaia hegeregerena, badina ia abidadama henia bona ia dekenai ia tabekau.​​—⁠Salamo 63:8; Isaia 41:⁠13.

Dirava Ita Lalokau Henia Dainai Ia Ita Gari Henia

9. Dirava gari henia bona Dirava lalokau henia karadia be edena dala ai idia hakapua?

9 Baibel ese ia hahedinaraia, Dirava gari henia karana be ia ita lalokau henia karana ia koua lasi. Mose ese Israela taudia ia hamaorodia ‘Dirava do idia gari henia, bona iena dala ibounai dekenai do idia raka bona do idia lalokau henia.’ (Deuteronomi 10:12) Unai dainai, Dirava gari henia bona Dirava lalokau henia karadia idia hakapua. Dirava gari henia karana ese ita ia veria iena dala ai ita raka totona, bona unai ese ia hamomokania ia ita lalokau henia. (1 Ioane 5:⁠3) Unai be maoro, badina be ta ita lalokau henia neganai ia ita habadua garina ita gari. Israela taudia ese tano gagaena dekenai edia gwau-edeede karana amo Iehova idia habadua. Momokani, ita ura lasi ita karaia karana ta amo eda guba Tamana ena lalona do ita hahisia. (Salamo 78:​40, 41) To danu, Iehova ese “ia dekenai idia gari henia taudia ia moalelaia noho” dainai, iseda kamonai bona badinaia karadia ese iena lalona idia hamoalea. (Salamo 147:11; Aonega Herevadia 27:11) Dirava lalokau henia karana ese ita ia veria ia ita hamoalea totona, bona Dirava gari henia karana ese ita ia koua, ia idia habadua karadia ita karaia lasi. Idia ta ta be idau herea lasi, to ta ese ta ia durua.

10. Iesu be edena dala ai ia hahedinaraia Iehova gari henia karana ia moalelaia?

10 Iesu Keriso ena mauri dalana ese nega tamona ai Iehova ita lalokau henia bona ita gari henia dalana ia hahedinaraia goevagoeva. Peroveta tauna Isaia ese Iesu ia herevalaia, ia gwau: “Lohiabada ena Lauma ese, ia dekenai do ia kamokau bona inai bamona do ia hanamoa: Aonega bona laloa kehoa ena Lauma do ia henia. Sisiba namona henia dalana, bona siahu ena Lauma do ia henia, Diba maorona, bona Lohiabada gari henia kara, ena Lauma be do ia henia. Mai moale bada danu, ia ese Lohiabada ena ura do ia karaia.” (Isaia 11:​2, 3) Inai peroveta herevana hegeregerena, Dirava ena lauma ese Iesu ia hagoadaia ena guba Tamana ia gari henia totona. Danu, ita itaia inai gari karana be Iesu ia hametaua lasi, to ia hamoalea. Iesu be Dirava ena ura karaia karana bona ia hamoalea karana, nega aukadia ai danu, ia moalelaia bada. Au dekenai do idia hamasea gwauraia neganai, Iehova ia hamaoroa ia gwau: “Lauegu ura lasi, oiemu ura sibona.” (Mataio 26:39) Iesu ese Dirava gari henia karana ia hahedinaraia dainai Iehova ese ena Natuna ena noinoi ia kamonai mai ena ura ida, ia hagoadaia, bona mase amo ia hamauria lou.​​—⁠Heberu 5:⁠7.

Iehova Gari Henia Karana Dibaia

11, 12. (a) Dahaka dainai Dirava gari henia karana ita dibaia be namo? (b) Iesu ese ita dekenai Iehova gari henia karana be edena bamona ia hadibaia?

11 Tanobada bona guba gaudia edia siahu bona edia bada ita itaia neganai vaia ita hoa, to Dirava gari henia karana be unai bamona ia vara haraga gauna lasi. Unai dainai Davida Badana, Iesu Keriso, ese peroveta hereva hegeregerena ita ia boiria, ia gwau: “Memero bona kekeni e, umui mai, lau dekenai do umui kamonai. Lohiabada dekenai do umui gari dalana do lau hadibaia.” (Salamo 34:11) Edena bamona Iesu ena amo Iehova gari henia karana do ita dibaia?

12 Iesu ese ita dekenai Dirava gari henia karana ia hadibaia totona, ita ia durua eda guba Tamana ena kara namo hereadia ita lalo-pararalaia totona. (Ioane 1:18) Dirava ena laloa dalana bona ma haida ia kara henidia dalana be Iesu ena kara ese idia hahedinaraia, badina Iesu ese ena Tamana ena kara ia hahedinaraia goevagoeva. (Ioane 14:​9, 10) Danu, Iesu ena boubou gauna dainai iseda dika gwauatao guriguri ita gwauraia neganai Iehova ese ia kamonai henia. Unai kara, Dirava ena hebogahisi karana badana, be Dirava ita gari henia ena badina badana ta ia hahedinaraia. Salamo torea tauna ia gwau: “To oi ese aiemai dika oi gwauatao noho, unai dainai ai ese oi dekenai ai gari henia be namo.”​​—⁠Salamo 130:⁠4.

13. Aonega Herevadia bukana ese edena kara haida ia gwauraia, ita idia durua Dirava gari henia karana ita habadaia totona?

13 Aonega Herevadia bukana ese kara haida ia gwauraia, ita idia durua Dirava gari henia karana ita habadaia totona. “Egu natuna e, lau, aonega, egu hadibaia hereva do oi tahua, bona egu oda do oi laloaboio lasi. Aonega herevadia do oi kamonai, bona oiemu kudouna ese laloa kehoa do ia ura henia. Bema oi ese aonega totona oi noinoi, bona bema laloa kehoa totona oi boiboi goada,  . . . unai neganai Lohiabada gari henia kara do oi diba, bona Dirava do oi diba.” (Aonega Herevadia 2:​1-5) Unai dainai, Dirava ita gari henia totona, namona be iena Hereva ita stadilaia, ita hekwarahi ena hadibaia hereva ita lalo-pararalaia, bona ena sisiba ita badinaia namonamo.

14. Israela ena king taudia idia abia sisiba be edena bamona ita badinaia diba?

14 Idaunegai Israela ena king ibounai idia abia hahegani be king sibona ese Taravatu do ia torea hanai bona “iena mauri dinadia ibounai lalonai do ia duahia. Unai dekena amo, king be Lohiabada matauraia [“gari henia,” NW ] kara dekenai do ia manada, bona buka ena taravatu bona oda ibounai do ia kamonai henia, bona karaia momokani.” (Deuteronomi 17:​18, 19) Bema ita ura Dirava gari henia karana ita dibaia, Baibel ita duahia bona ita stadilaia be mai anina bada. Iseda mauri lalonai Baibel ena hakaua herevadia ita badinaia lalonai Dirava amo ia mai aonega bona diba ita abia noho. Unai amo “Lohiabada gari henia kara do [ita] diba” badina iseda mauri lalonai ia havaraia anina namona ita itaia, bena iseda hetura karana Dirava ida ita laloa bada. Danu, eda abidadama tamona tadikaka, buruka bona matamata taudia, ida ita hebou loulou amo Dirava ena hadibaia hereva ita kamonai, Dirava gari henia karana ita dibaia, bona iena dala ai ita raka.​​—⁠Deuteronomi 31:⁠12.

Iehova Idia Gari Henia Taudia Ibounai Idia Moale

15. Edena dala haida ai Dirava gari henia karana be mai anina bada ia ita tomadiho henia karana lalonai?

15 Ataiai idia noho herevadia amo ita diba, Dirava gari henia karana be kara namona ta, ita ibounai ese do ita habadaia karana, badina be Iehova tomadiho henia karana lalonai unai be kara badana ta. Ita ia hagoadaia ia ita abidadama henia momokani, ena dala ai ita raka, bona ia ita badinaia totona. Iesu Keriso dekenai ia vara bamona, Dirava gari henia karana ese ita danu ia veria hari amo ela bona hanaihanai eda gwauhamata ita hamomokania totona.

16. Dahaka dainai Iehova ese ita ia hagoadaia ia ita gari henia totona?

16 Dirava gari henia karana be gari kava eiava ita ia koua kava karana lasi. Baibel ia gwau: “Lohiabada dekenai idia gari noho taudia ibounai be namo, badina iena dala dekenai idia raka noho.” (Salamo 128:⁠1) Iehova ese ita ia hagoadaia ia garina ita gari totona badina be ia diba unai kara ese ita do ia gimaia. Mose dekenai ia gwauraia herevadia amo iena lalokau ita itaia, ia gwau: “Nega ibounai [Israela taudia] unai bamona bema idia laloa be namo, bona bema lau dekenai idia matauraia [“gari henia,” NW ], bona egu Taravatu bema idia kamonai henia, edia noho be do ia namo, bona edia natudia bona tubudia danu edia noho be do namo ela bona hanaihanai.”​​—⁠Deuteronomi 5:⁠29.

17. (a) Dirava gari henia karana amo dahaka namo ita abia? (b) Hereva gabena ese Dirava gari henia karana ai edena kara do ia herevalaia?

17 Unai hegeregerena, bema ita ese eda kudouna ita hanamoa Dirava ita gari henia totona, namo do ita davaria. Edena dala ai? Gau ginigunana be, unai bamona kara ese Dirava do ia hamoalea bona ia kahirakahira dekenai ita do ia hakaua lao. Davida be ia dekenai idia vara gaudia amo ia diba ‘Dirava dekenai idia gari taudia dekenai, idia ura henia gaudia ia henia noho, edia taitai ia kamonai, bona ia ese idia ia hamauria noho.’ (Salamo 145:19) Gau iharuana be, Dirava gari henia karana ese ita do ia hanamoa, badina be dika gaudia dekenai iseda lalohadai do ia hamaoromaoroa. (Aonega Herevadia 3:⁠7) Hereva gabena be unai bamona gari karana ese lauma dalanai ita ia naria dalana do ia kikilaia, bona Baibel ai Dirava idia gari henia bona dika amo idia raka siri tatau haida edia sivarai do ia herevalaia.

[Footnote]

a December 10, 1948 ai, United Nations ena General Assembly ese Universal Declaration of Human Rights pepana idia abia dae.

Inai Henanadai Oi Haerelaia Diba, A?

• Dirava gari henia ena anina be dahaka, bona ita dekenai dahaka ia havaraia?

• Dirava gari henia karana bona Dirava danu ita raka hebou karana be edena bamona idia hakapua?

• Iesu ena haheitalai ese edena bamona ia hahedinaraia Dirava gari henia karana be Dirava lalokau henia karana dekenai ia hakapua?

• Edena dala ai eda kudouna ita hanamoa diba Iehova ia gari henia totona?

[Picture on page 17]

Israela ena king taudia idia abia hahegani be sibodia ese Taravatu do idia torea hanai bona dina iboudiai do idia duahia

[Picture on page 18]

Iehova gari henia karana ese ita ia veria ia ita abidadama henia totona, natuna ta ese ena tamana ia abidadama henia bamona

[Picture Credit Line on page 15]

Stars: Photo by Malin, © IAC/RGO 1991

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia