Vabu Bona Dogae Dahaka Heduru Idia Ura? Edena Dala ai Oi Durudia?
Jeanne be kisini dekenai ia lao bona teibolo ai aniani ia atoa hegaegae. Gabeai, ia helai aniani totona. Karaharaga, ia laloparara ia be teibolo ai mereki rua ia atoa . . . bena ia tai. Ia be hanaihanai teibolo ai mereki rua ia atoa! Lagani rua idia ore vadaeni, iena lalokau adavana ia mase.
UNAI bamona metau idia do mamia lasi taudia ese ta be ena adavana ia mase neganai ia mamia lalohisihisina idia lalopararalaia lasi. Momokani, ta ia mase karana be taunimanima ese idia abia dae haraga lasi. Beryl, ena mauri lagani be 72, ia abia dae lasi iena adavana be ia mase. Ia gwau: “Toana be egu adavana ia mase lasi. Lau abia dae ia be ruma ena iduara amo do ia raka vareai lou.”
Haida be doketa ese edia imana o aena idia utua oho murinai, nega haida idia mamia edia aena o imana be idia do noho. Unai hegeregerena, nega haida dogae o vabu ia laloa ia be ena adavana ia itaia hutuma huanai ia noho o ia ia hereva henia!
Ta be ena lalokau tauna ia mase dainai ia lalohisihisi neganai, nega momo turadia bona varavara idia diba lasi dahaka do idia karaia. Oi be ena adavana ia mase dogae o vabu ta oi diba, a? Edena dala ai ia oi durua diba? Dahaka gaudia oi diba be namo, unai amo idia lalohisihisi noho vabu bona dogae do oi durudia? Edena dala ai ia lalometau dogae o vabu ta oi durua ena mauri lalonai gau idauidau ia karaia totona?
Oi Karaia Lasi Gaudia
Reana varavara bona turadia be edia lalokau tauna ta ia lalohisihisi dainai idia lalohisihisi, bona idia ura ia idia durua ena lalohisihisi ia hamaragia totona. To, dogae bona vabu 700 dekenai tahua karana ia karaia diba bada tauna ta, ia gwau: “Ta ena lalohisihisi be ia ore haraga lasi.” Unai dainai, dogae o vabu ena taitai karana ita koua lasi, to namona be nega ita atoa iena lalohisihisi ia gwauraia hedinarai totona.—Genese 37:34, 35; Iobu 10:1.
Reana ta be mai ena maoro fineral gaukarana dekenai heduru ia henia totona, to namo lasi ia laloa fineral gaukarana ibounai be ia ese ia biagua. Paul, ena mauri lagani 49 dogae ta, ia gwau: “Lau moale badina haida be egu adavana ena fineral gaukarana dekenai heduru idia henia bona fineral totona lau abia hidi gaudia idia matauraia. Egu adavana ena fineral ai idia karaia gaudia ibounai idia heau namonamo karana lau laloa bada. Lau diba unai be egu nega ginigabena egu adavana lau matauraia totona.”
Momokani, dogae o vabu be haida edia heduru idia moalelaia. Eileen, ena mauri lagani 68 vabu ta, ia gwau: “Fineral gaukarana bona pepa gaukaradia ma haida lau karaia be auka, badina egu lalona be ia gaukara namonamo lasi. To, egu natuna mero bona ena adavana be lau idia durua.”
Danu, oi gari lasi ma haida dekenai ia mase tauna oi herevalaia totona. Beryl, matamanai ita herevalaia vabu, ia gwau: “Egu turadia be lau idia durua namonamo. To, lau itaia momo idia ura lasi egu adavana, John, idia herevalaia. Toana be ia noho lasi, bona unai ese egu lalona ia hahisia.” Nega haida, vabu bona dogae idia ura edia adavana idia herevalaia. Ia mase tauna ta ena kara namona o ena kiri sivaraina ta oi laloatao, a? Vadaeni, oi gari lasi vabu o dogae dekenai mase tauna ena sivarai oi kikilaia totona. Bema oi laloa do oi herevalaia gauna be vabu o dogae ese ia abia dae, vadaeni mase tauna ena kara namona ta oi kikilaia diba. Reana unai ese ia lalometau vabu o dogae do ia durua bena do ia itaia ma haida be ia ida idia lalometau.—Roma 12:15.
Bema ia lalometau vabu o dogae oi durua, namona be ia oi sisiba henia lasi. Namo lasi unai vabu o dogae oi doria abia hidi ia karaia haraga totona.a To, oi laloa namonamo bona sibona oi nanadaia, ‘Dahaka do lau karaia egu turana o varavara ta ia lalohisihisi neganai lau durua?’
Oi Karaia Diba Gaudia
Ia mase tauna idia guria bona dina haida murinai, ena adavana do ia ura ma haida amo heduru maorodia ia abia. Oi be aniani oi hegaegaelaia, vadivadi taudia totona noho gabuna oi henia, eiava ia lalometau tauna ida oi noho, a?
Danu, namona be oi laloparara vabu bona dogae be sibona idia noho bona edia lalohisihisi idia haheaukalaia daladia be idauidau. Hegeregere, tano haida ai, dogae 100 amo 50 be edia adavana idia mase bona hua 18 murinai idia headava lou—to vabu be unai bamona lasi. Dahaka dainai?
Taunimanima momo idia abia dae, dogae idia headava lou ena badina be mahuta hebou urana hagugurua totona lasi, to idia be sibona idia noho dainai idia ura headava lou. To, vabu be sibona durua daladia idia diba, ena be nega haida edia adavana ena turadia ese idia laloaboio. Unai amo ia hahedinaraia, dogae idia headava lou badina idia ura lasi sibona idia noho—ena be idia diba headava lou haraga karana be mai ena dika. Vabu be sibona idia noho karana idia haheaukalaia diba.
Ena be emu turana o varavara ta be vabu o dogae, edena dala ai ia oi durua sibona ia noho karana ia haheaukalaia totona? Helen, ena mauri lagani 49 vabu ta, ia gwau: “Momo idia ura heduru idia henia, to idia karaia lasi. Nega momo do idia gwau, ‘Bema oi ura oi totona gau ta lau karaia, vadaeni lau oi hadibaia.’ To lau moale bema haida idia gwau, ‘Lau be sitoa dekenai lau lao. Oi ura oi mai, a?’ ” Paul, ena adavana be kensa gorere amo ia mase, be haida ese idia boiria karana ia moalelaia ena badina ia herevalaia. Ia gwau: “Nega haida, oi ura lasi ma haida ida oi herevahereva o emu hekwakwanai be idia dekenai oi herevalaia. To haida ese oi idia vadivadi henia murinai, emu hemami do ia namo; do oi mamia oi be sibona oi noho lasi. Oi diba taunimanima ese oi idia laloa bada, bona unai ese oi ia hamoalea.”b
Emu Hebogahisi Karana Idia Laloa Bada Neganai
Helen ia itaia ena varavara momo be edia dina ta ta gaukaradia dainai edia noho gabudia dekenai idia giroa lou neganai, ia ura haida be ia do idia durua. Ia gwau: “Ta ena adavana ia mase neganai famili bona turadia be maoromaoro heduru idia henia, to gabeai edia dina ta ta gaukaradia dainai edia noho gabudia dekenai idia giroa lou. To, oi be emu mauri lalonai oi do lalohisihisi noho.” Unai ia vara neganai, tura korikoridia be idia ura oi idia durua bona hagoadaia noho.
Reana vabu o dogae ta be ena headava laganina o ena adavana ena mase dinana laloatao karana dekenai ia ura haida ese idia bamoa. Eileen, matamanai ita herevalaia hahinena, be ena headava laganina laloa lou dinana ai ena natuna mero badana ese ia durua, unai amo ia be sibona ia noho karana bona ena lalohisihisi ia haheaukalaia diba. Ia gwau: “Lagani ta ta ai, egu natuna Kevin be dina ta ia abia hidi bona lau ia abia lao ia ida dina tubu aniani ai ania totona. Bona unai dina be lau bona egu natuna ese ai moalelaia hebou.” Emu ruma bese tauna ta o turana ta be ena adavana ia mase dainai ia lalohisihisi neganai, ia oi durua, a? Namona be dala oi karaia, unai bamona negadia ai oi o ma haida be vabu o dogae umui vadivadi henia bona durua totona.—Aonega Herevadia 17:17.
Haida idia laloa vabu o dogae ese ma haida idia hagoadaia diba. Annie, lagani eit lalonai ia vabu hahinena, be ena hetura karana vabu ma ta ida ia herevalaia neganai, ia gwau: “Unai vabu ena lalogoada karana ese lau ia durua bona hagoadaia lau haheauka noho totona.”
Oibe, vabu o dogae be ena lalohisihisi ia maragi ia lao murinai, idia ese ma haida idia durua diba. Baibel ese ia herevalaia vabu rua, hahine matamata Ruta bona ena ravana Naomi, be idia heduru heheni dainai namo idia davaria. Unai sivarai ese ia hahedinaraia unai vabu rua be idia heduru heheni dalana amo edia lalohisihisi bona lalometau idia haheaukalaia.—Ruta 1:15-17; 3:1; 4:14, 15.
Lalohisihisi Ia Ore be mai Ena Nega
Vabu bona dogae be edia mauri idia moalelaia lou totona, edia adavana laloa loulou karana bona dina ta ta ai idia karaia gaudia dekenai lalohadai maorona idia abia be namo. Aonega tauna King Solomona ia gwau “taitai be mai ena nega.” To ma ia gwau, ‘hanamoa be mai ena nega.’—Hadibaia Tauna 3:3, 4.
Matamanai ita herevalaia tauna, Paul, be haheitalai ta amo ena adavana ida ia noho hebou negadia ia herevalaia. Ia gwau: “Lau bona egu adavana be au matamatadia rua idia tubu hebou bamona. To au ta ia mase bona idia kokia neganai, au ta be ia tubu namonamo diba lasi. Lau mamia sibona lau noho be namo lasi.” Haida be edia adavana idia mase neganai, idia ura lasi nega gunadia idia laloaboio, badina idia laloa unai amo edia adavana do idia laloa noho. Ma haida idia laloa reana moale karadia idia karaia neganai, edia adavana idia matauraia lasi, unai dainai nega momo idia ura lasi gabu ma ta idia lao o ma haida idia hedavari henia. Edena dala ai vabu bona dogae ita durudia idia lalohisihisi noho lasi bona edia mauri lalonai gau haida idia karaia diba?
Dala ginigunana be inai: Vabu o dogae oi durua ena lalohisihisi gaudia ia herevalaia totona. Herbert, be lagani siks lalonai ia dogae, ia gwau: “Lau idia vadivadi henia taudia dekenai egu lalona ai ia noho gauna ta lau herevalaia bona idia kamonai namonamo neganai, unai lau laloa bada. Lau diba nega haida idia danu lau herevahereva be ia auka, to edia hebogahisi karana lau moalelaia.” Paul be ena turana namona ta ese hanaihanai ia nanadaia ena hemami be edena bamona, bona unai ia moalelaia bada. Paul ia gwau, “Mai momokani bona mai manau ida lau ia hereva henia karana lau laloa bada bona nega momo ia dekenai egu hemami lau herevalaia.”—Aonega Herevadia 18:24.
Vabu o dogae be adavana ia mase dainai ia lalohisihisi bona ena kerere o badu ia gwauraia hedinarai neganai, unai ese ia hahedinaraia ia abia dae hari ena noho dalana be do ia idau. King Davida be Iehova Dirava dekenai ena lalohekwarahi gaudia ia gwauraia hedinarai neganai, ia be goada ia abia bona ia abia dae momokani ena natuna mero be ia mase.—2 Samuela 12:19-23.
Ena be matamanai vabu o dogae ta be dina ta ta gaukaradia ia karaia be auka, to gabeai metairametaira ena gaukara idauidau ia karaia namonamo diba. Unai vabu o dogae oi boiria oi ida sitoa umui lao o umui loaloa hebou totona, a? Emu turana oi noia gaukara haida dekenai oi ia durua totona, a? Unai be dala ta, vabu o dogae ta oi hagoadaia sibona ia noho lasi totona. Hegeregere, vabu be ena natudia o tubudia ia naria o ia manadalaia aniani nadua dalana be ta dekenai ia hadibaia, a? Dogae be ruma lalonai gau haida ia hanamoa diba, a? Vabu o dogae oi boiria unai bamona gaukara idauidau umui karaia hebou neganai, do ia mamia ma haida be ia idia laloa bada.
Vabu o dogae be ma haida dekenai ena hemami ia herevalaia neganai, metairametaira ena lalohisihisi do ia ore bona reana ena mauri lalonai gau namodia haida do ia karaia. Yonette, ena mauri lagani 44 vabu ta mai ena natuna be unai bamona ia karaia. Ia gwau: “Dina ta ta ena gaukara idauidau lau karaia lou be auka! Ruma gaukaradia, moni gaukaralaia namonamo dalana, bona egu natuna toi lau naria be mai ena hekwarahi.” To, nega ia heau lalonai, Yonette be unai gaukara idauidau karaia daladia bona ena natuna ida herevahereva namonamo karana ia dibaia. Danu ia diba ena turana namodia edia heduru ia abia dae be namo.
“Mauri be Harihari Gauna Hereadaena”
Turadia bona famili be vabu o dogae idia durua namonamo totona, gau badana be idia laloa maoromaoro. Hua eiava lagani momo lalonai, vabu o dogae be nega haida do ia lalohisihisi bona nega haida do ia moale. Momokani, “lalohisihisi” be do ia ore haraga lasi.—1 King Taudia 8:38, 39.
Dogae o vabu ta ia lalohisihisi neganai, namona be ia oi durua o hagoadaia, unai amo do ia mamia ia be sibona ia noho lasi bona ia abia dae ena adavana be ia mase. Unai bamona heduru ese dogae bona vabu momo ia hagoadaia edia mauri lalonai gau idauidau idia karaia diba. Claude, mauri lagani 60 dogae ta, hari ia be Africa ai ful-taim hesiai gaukara ia karaia. Ia gwau: “Ena be ta be adavana ia mase dainai ia lalohisihisi, to mauri be harihari gauna hereadaena.”
Ta be ena adavana ia mase murinai, ena noho dalana ia idau. To, ia ese ma haida ia durua noho be namo.—Hadibaia Tauna 11:7, 8.
[Footnotes]
a Rau 30 ai ia noho maua, “Mase Tauna Ena Kohu ta Oi Naria be Maoro, A?” itaia.
b Idia lalometau taudia dekenai heduru maorodia henia daladia haida oi diba totona, Oiemu Lalokau Tauna ta Ia Mase Neganai buklet ena rau 20-25 itaia. Iehova ena Witnes taudia ese idia karaia.
[Blurb on page 29]
Tura korikoridia be idia ura oi idia durua bona hagoadaia noho
[Box/Picture on page 30]
Mase Tauna Ena Kohu ta Oi Naria be Maoro, A?
Helen ena adavana be lagani haida gunanai ia mase. Ia gwau: “Egu adavana ena kohu momo lau negedia lasi. Badina nega momo unai kohu lau itaia neganai, egu adavana ida ai karaia gaudia lau laloa lou bona lau moale. Lau ura lasi maoromaoro iena kohu ta lau negea badina ia do lau laloaboio garina.”
To Claude ena adavana be lagani faiv gunanai ia mase. Ia gwau: “Lau ura lasi egu adavana ena kohu ta lau naria, ia lau laloa noho totona. Lau laloa bema iena kohu lau negedia, unai ese lau do ia durua lau lalohisihisi momo lasi bona lau abia dae egu adavana ia mase.”
Ataiai idia noho herevadia ese idia hahedinaraia, mase tauna ena kohu naria eiava lasi be ta sibona ese ia abia hidi diba. Unai dainai, aonega turadia bona varavara be unai abia hidi dekenai edia lalohadai idia gwauraia lasi be namo.—Galatia 6:2, 5.
[Pictures on page 27]
Vabu o dogae ta ese emu heduru do ia laloa bada ena nega korikorina ta ia noho, a?
[Picture on page 27]
Oi laloatao, idia oi boiria oi ida gau haida umui karaia totona
[Pictures on page 28]
Dina ta ta gaukaradia o moale hebou negadiai vabu o dogae oi boiria danu