Iehova Ena Ladana be Iseda Roho Mauri Gabuna
“Lau ese emui huanai bese ta do lau atoa, ia be lalomanau bona lalomanada besena. Idia ese edia roho mauri gabuna do idia tahua, Iehova ena ladana dekenai.”—SEP. 3:12, BHğ.
1, 2. Kahirakahira taunimanima ibounai dekenai dahaka do ia vara?
GABU ta dekenai oi loaloa bona medu ia diho neganai, oi paripari lasi totona reana kurukuru amo idia karaia ruma ta henunai do oi vareai. To bema lai gubana ia toa, kurukuru rumana ese oi do ia gimaia lasi, unai dainai oi be semenisi amo idia karaia ruma goadana ta lalonai do oi vareai, ani?
2 To nega vaira ai lai gubana idauna ta do ia vara, bona taunimanima ibounai ia hadikaia diba. Baibel ese unai ia gwauraia Iehova ena “dina badana.” Unai dina be taunimanima ibounai dekenai do ia ginidae. To, ita ese roho mauri gabuna ta ita davaria diba. (Sepanaia 1:14-18 duahia.) To, Iehova ena badu dinana be ia kahirakahira dainai, edena bamona ita roho mauri diba?
Baibel Negadiai Idia Vara Dika Badadia
3. Israela ena basileia 10 dekenai dahaka ia vara?
3 Iehova ena dina badana ia matamaia neganai, ia ese tomadiho koikoi ibounai do ia haorea. Unai dina ai do ita roho mauri dalana ita dibaia totona, idaunegai Israela taudia idia roho mauri dalana mani ita itaia. Isaia be lagani 700 B.C.E lalonai ia noho, bona Iehova ese Israela ena basileia 10 ia hahemaoro henia karana be, “medu bada, mai abata bada danu” ia hahegeregerea; unai ia vara neganai ta ese ia koua diba lasi. (Isaia 28:1, 2 duahia.) Lagani 740 B.C.E ai Asuria taudia ese Israela tanona idia tuari henia neganai, unai peroveta herevana ia guguru.
4. Edena dala ai lagani 607 B.C.E. ai, Iehova ena “dina badana” unai, Ierusalema be dika ia davaria?
4 Lagani 607 B.C.E. be Iehova ena “dina badana” Iuda bona Ierusalema dekenai. Unai nega ai Iehova ese Israela taudia ia hahemaoro henidia, badina kaivakuku idia tomadiho henia. Babulonia taudia bona edia king Nebukadnesara be Iuda bona Ierusalema hadikaia herevana idia gwauraia. Unai dainai, Iuda taudia be politikol dalanai idia tura henia Aigupito taudia amo heduru idia noia. To Aigupito be “roho mauri” gabuna koikoina. Unai dainai, Babulonia be lai gubana bamona Aigupito idia hadikaia danu.—Isa. 28:14, 17, BHğ.
5. Iehova ese tomadiho koikoi ibounai ia haorea neganai, Iehova ena orea taudia be edena bamona?
5 Iehova ese Ierusalema ia hahemaoro henia hegeregerena, hari inai negai Kerisendom dubu idauidau do ia hahemaoro henia. Danu, “Babulonia Badana,” tanobada ena tomadiho koikoi ibounai ena orea, do ia hadikaia ore. Unai murinai, Satani ena tanobada dikana ena kahana ma haida do ia haorea. To, Dirava ena orea taudia be do idia roho mauri, badina Iehova be edia roho mauri gabuna ai idia halaoa.—Apok. 7:14; 18:2, 8, NW; 19:19-21.
Roho Mauri Dalana
6. Dirava ena taunimanima be edena dala ai roho mauri gabuna idia davaria diba?
6 Inai nega dokonai Dirava ena taunimanima be edena dala ai hari roho mauri gabuna idia davaria diba? ‘Iehova ena ladana’ ita laloa bona iena hesiai gaukara ita karaia goadagoada neganai, ia be iseda roho mauri gabuna ai ita halaoa. (Mal. 3:16-18, BHğ) Iehova ena ladana ita laloa sibona lasi, to gau ma haida ita karaia be namo. Baibel ia gwau: “Iehova ena ladana dekenai idia boiboi taudia ibounai be hahemauri do idia abia.” (Roma 10:13, NW ) Oibe, ta be Iehova ena ladana dekenai ia boiboi neganai, Iehova ese unai tauna do ia hamauria. Kudou-maoro taudia momo idia itaia diba Keristani taudia momokanidia be ‘Iehova ena ladana idia laloa,’ Iena Witnes taudia ai idia lao, bona hesiai gaukara idia karaia—idia be Dirava idia hesiai henia lasi taudia amo idia idau.
7, 8. Edena dala ai Iehova ese Keristani taudia ginigunadia ia hamauria, bona iseda negai edena bamona unai do ia karaia?
7 To, Iehova ia gwauhamata dala ma ta ai ena taunimanima do ia hamauridia. Lagani 66 C.E. ai Ierusalema dekenai ia vara gauna ese unai ia hamomokania. Unai nega ai Roma ena tuari taudia be Cestius Gallus ese ia gunalaia bona Ierusalema idia tuari henia. Iesu ena peroveta herevana ese ia hahedinaraia unai hisihisi badana ena “nega do ia hakwadogia.” (Mat. 24:15, 16, 21, 22) Unai hereva hegeregerena, Roma tuari taudia ese Ierusalema idia koua hegege, to gabeai unai gabu idia rakatania. Unai ese dala ia kehoa Keristani taudia momokanidia be heau mauri gabudia idia lao totona—idia be Ierusalema bona badina hanuadia idia heautania. Haida be Ioridane sinavaina idia hanaia bona ist kahanai idia noho ororodia idia lao.
8 Unai bamona kara be hari inai negai idia noho Keristani taudia dekenai do ia vara danu. Keristani taudia ginigunadia be roho mauri gabuna idia tahua hegeregerena, hari inai negai Keristani taudia be unai bamona do idia karaia. Unai ena anina be hari idia noho Keristani taudia be gabu ta dekenai do idia heau lao, a? Lasi, badina Keristani taudia be tanobada hegegemadai idia noho vadaeni. To, Iehova ese Kerisendom ia hadikaia ore neganai, Iehova ese “ia abia hidi taudia” bona hutuma bada be Iehova ena ororo bamona oreana lalonai do idia heau mauri.
9. Daidia ese Iehova ena ladana idia hunia? Haheitalai gwauraia.
9 Dirava ese Kerisendom ia hadikaia be maoro badina taunimanima dekenai hereva momokani ia hadibaia lasi, bona Dirava ena ladana ia hunia. Lagani 1500 lalodiai, Europe tanodia ai taunimanima momo be Dirava ena ladana idia diba. Unai ladana be Heberu ena leta foa idia gwauraia Tetragramaton eiava idia hahanaia YHWH (JHVH) ai idia torea. Unai ladana be moni dekenai, ruma ena vairanai, buka bona Baibel momo lalodiai idia torea, bona Katolik bona Protestan dubudia lalonai idia gaukaralaia. To hari, Dirava ena ladana be Baibel amo idia kokia bona dubu lalonai idia gaukaralaia lasi. Hegeregere, Roman Katolik Dubu ese June 29, 2008 ai idia torea revareva lalonai idia gwau, YHWH idia hedinarai gabudiai “Lohiabada” do idia torea. Vatican taudia idia gwau Dirava ena ladana be edia dubu anedia o guriguri lalonai do idia gaukaralaia lasi. Kerisendom oreadia bona tomadiho idauidau ma haida ese taunimanima milioni momo dekenai Dirava momokanina ena kara idia hadibaia lasi.
Dirava ese Ena Ladana Idia Hahelagaia Taudia Ia Gimaia
10. Hari inai negai, daidia ese Dirava ena ladana idia hanamoa?
10 To Witnes taudia be Iehova ena ladana idia hanamoa bona hahelagaia dainai, idia be dubu ma haida amo idia idau. Iehova be ia idia abidadama henia taudia ia hanamoa bona dala idauidau amo idia ia gimaia. Baibel ia gwau: “Lohiabada idia abidadama henia taudia, be ia ese ia naridia noho.”—Nah. 1:7; Kara 15:14.
11, 12. Idaunegai Iuda besena ai daidia ese Iehova ena ladana idia abia isi, bona iseda negai daidia be unai bamona idia karaia?
11 Ena be idaunegai Iuda taudia momo be aposteit taudia ai idia lao, to Iuda taudia ma haida ese “Iehova ena ladana” be edia “roho mauri gabuna” ai idia halaoa. (Sepanaia 3:12 duahia.a) Oibe, Dirava ese abidadama lasi Iuda taudia ia panisia, Babulonia taudia ese Iuda tanona idia abia, bona haida be igui hesiai taudia ai idia halaoa neganai, Ieremia, Baruku bona Ebede Meleke be idia roho mauri. Idia be aposteit taudia huanai idia noho danu. Ma haida be Babulonia dekenai igui hesiai gaukara idia karaia to Dirava idia badinaia noho. Lagani 539 B.C.E. ai Kurese ese Mede Parasa ia gunalaia neganai, Babulonia idia tuari henia bona halusia. Gabeai, Kurese ena oda henunai Iuda taudia oredia be edia hanua dekenai idia giroa lou.
12 Sepanaia ena peroveta herevana amo ia hahedinaraia Iehova ena tomadiho momokani do idia haginia taudia be ia ese do ia hamauridia bona idia dekenai do ia moale. (Sepanaia 3:14-17 duahia.) Iseda negai unai ia guguru vadaeni. Iehova ese ena Basileia be guba ai ia haginia murinai, horoa taudia be Babulonia Badana amo ia hakaudia siri. Bona Iehova be unai horoa taudia dekenai ia moale noho.
13. Bese idauidau be dahaka hahenamo idia davaria noho?
13 Tanobada ai mauri hanaihanai do idia abia taudia danu be Babulonia Badana bona ena hahediba hereva koikoidia idia dadaraia. (Apok. 18:4) Unai dainai, Sepanaia 2:3 ena hereva be iseda negai ia guguru: “Umui manau taudia ibounai e, Lohiabada ena oda umui kamonai henia noho taudia e, Lohiabada [“Iehova,” BHğ] do umui tahua.” Manau taudia ibounai, guba eiava tanobada helarona idia abia taudia, ese Iehova ena ladana be edia roho mauri gabuna ai idia halaoa.
Dirava Ena Ladana be Gimaia Gauna ta Bamona, A?
14, 15. (a) Haida be dahaka idia gaukaralaia sibona idia gimaia totona? (b) Dirava ena ladana be gimaia gauna ta bamona ita gaukaralaia be maoro, a?
14 Israela taudia haida idia laloa dubu helaga be taunimanima gimaia gauna ta o toni bamona. (Ier. 7:1-4) Matamanai, idia laloa taravatu mauana be tuari lalonai idia do ia gimaia. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Unai hegeregerena, Roma ena tuari biaguna, Constantine Badana be ena tuari taudia edia kesi dekenai Greek gado ena leta khi bona rho ia torea. Unai leta be Greek gado ai “Keriso” ena ladana ena leta ginigunadia rua. Unai ia karaia badina ia laloa unai ese ena tuari taudia do ia gimaia. Danu, rau 7 ai ia noho laulau be Sweden ena King Gustav Adolph II ena tuari dabua ia hahedinaraia, bona unai dabua dekenai Iehova ena ladana ia noho.
15 Iehova ena hesiai taudia haida be demoni ese idia hagaria o hahisia neganai, Iehova ena ladana idia boiboilaia karana ese idia ia gimaia. To, bema gau ta dekenai Iehova ena ladana ia noho, namo lasi unai gauna ita hahelagaia badina ita laloa unai ese ita do ia gimaia—Iehova ena ladana be roho mauri gabuna ai ita halaoa karana be unai bamona lasi.
Eda Roho Mauri Gabuna
16. Edena dala ai Dirava ena orea be iseda roho mauri gabuna ai ita halaoa?
16 Hari inai negai Dirava ena orea be iseda roho mauri gabuna. (Sal. 91:1) “Hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro” bona elda taudia be hanaihanai ita idia sisiba henia tanobada ena kara bona lalohadai ita badinaia lasi totona, badina unai ese iseda mauri ia hadikaia diba. (Mat. 24:45-47; Isa. 32:1, 2) Nega momo ita idia sisiba henia kohu momo ita tahua lasi, bona unai sisiba ita badinaia neganai, iseda hetura karana Iehova ida ia gimaia, ani? To, bema hesiku dainai eda hetura karana Iehova ida ita laloa bada lasi, ita manoka diba. Baibel ia gwau: “Laloa kehoa lasi taudia, be aonega idia negea dainai idia mase noho, bona kavakava taudia ese, aonega idia tahua lasi dainai dika idia davaria noho. To lau dekenai do ia kamonai tauna, be do ia noho mai mauri danu. Ia be do ia noho namonamo, gari ta lasi.” (Aon. 1:32, 33) Danu, bema ita hekwarahi kara maoromaoro ita karaia totona, Iehova ena orea do ita rakatania lasi.
17, 18. Dahaka ese taunimanima milioni momo ia durua Iehova ena ladana be edia roho mauri gabunai idia halaoa totona?
17 Danu, hesiai tauna mai ena kamonai be ita ia hagoadaia Iesu ena hahegani do ita badinaia—Basileia ena sivarai namona be tanobada ibounai dekenai ita harorolaia. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Sepanaia ia gwau, unai gaukara ese taunimanima do ia durua Dirava ena ladana be edia roho mauri gabuna ai idia halaoa totona. Ia gwau: “Lau ese bese idauidau edia gado do lau haidaua, gado goevadaena do lau henidia; bena idia ibounai ese Iehova ena ladana do idia hanamoa, bona iena hesiai gaukara be mai edia lalotamona ida do idia karaia.”—Sep. 3:9, BHğ.
18 Unai gado goevadaena be dahaka? Ia be Baibel lalonai Iehova Dirava bona ena ura idia gwauraia hedinarai hereva momokani. Unai gado goevadaena oi gaukaralaia dalana be inai: Ma haida dekenai Dirava ena Basileia, iena ladana do ia hahelagaia dalana, ena lohia siahuna do ia abia isi dalana, bona taunimanima dekenai do ia mailaia hahenamo idauidau oi harorolaia. Momo be unai gado goevadaena idia herevalaia noho dainai, ma haida be Iehova ena ladana idia hanamoa bona ena hesiai gaukara be mai lalotamona ida idia karaia. Oibe, taunimanima milioni momo ese Iehova ena ladana be edia roho mauri gabuna ai idia halaoa noho.—Sal. 1:1, 3.
19, 20. Dahaka dainai Israela taudia be ‘roho mauri gabuna koikoina’ amo heduru idia abia lasi?
19 Taunimanima be hekwakwanai momo idia davaria noho. Unai dainai goevadae lasi taudia edia heduru idia tahua. Eiava politikol oreadia edia heduru idia tahua, guna Israela besena be bese ma haida edia heduru idia tahua bamona. To, oi diba unai bese haida ese Israela taudia idia durua lasi. Unai hegeregerena, hari gavamani ta eiava United Nation ese taunimanima edia hekwakwanai do idia haorea diba lasi. Unai dainai taunimanima ese gavamani ena orea idauidau amo heduru idia tahua be aonega karana lasi. Baibel ese idia ia gwauraia ‘roho mauri gabuna koikoina.’ Oibe, idia be koikoi taudia bona idia dekenai idia abidadama henia taudia ibounai be do idia lalohisihisi.—Isaia 28:15, 17 duahia.
20 Kahirakahira Iehova ena dina badana be lai gubana ta bamona tanobada do ia hadikaia. Tanobada oreadia, tano lalonai idia karaia heau mauri gabudia, bona taga ese taunimanima do idia gimaia lasi. Isaia 28:17 ia gwau: “Aisi nadidia bamona ese umui emui hereva koikoi, umui abidadama henia gauna, do ia hadikaia ore. Bona abata bada ese emui goada kava do ia haorea momokani.”
21. Lagani 2011 ena siri badana ita badinaia neganai, dahaka namo do ita davaria?
21 Hari bona nega vairai do idia vara gaudia amo Iehova ena taunimanima be ia amo roho mauri gabuna do idia davaria. Sepanaia ena ladana ena anina be “Iehova ese Ia Hunia,” unai ena anina be Iehova ese ena taunimanima do ia hamauridia. Unai hegeregerena, lagani 2011 ena siri badana be: Iehova ena ladana be iseda roho mauri gabuna. (Sep. 3:12) Gau badana be hari inai negai, Iehova ena ladana be eda roho mauri gabuna ai ita halaoa, bona ia sibona ita abidadama henia. (Sal. 9:10) Namona be dina ta ta ai inai hereva ita laloatao: “[Iehova ena ladana, NW ] be kohoro goadana hegeregerena. Kara maoromaoro taudia be unuseni do idia heau vareai, bona do idia mauri noho.”—Aon. 18:10.
[Footnote]
a Sepanaia 3:12 (BHğ) ia gwau: “Badina be lau ese emui huanai bese ta do lau atoa, ia be lalomanau bona lalomanada besena. Idia ese edia roho mauri gabuna do idia tahua, Iehova ena ladana dekenai.”
Oi Laloatao, A?
• Hari inai negai, edena dala ai Iehova ena ladana be iseda roho mauri gabuna ai ita halaoa diba?
• Dahaka dainai “hereva koikoi” taudia ita abidadama henia lasi be namo?
• Nega vaira ai, daika ese ita do ia gimaia?
[Blurb on page 6]
Lagani 2011 ena siri badana be: Iehova ena ladana be iseda roho mauri gabuna.—Sepanaia 3:12.
[Picture Credit Line on page 7]
Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”