Ia Doko Diba Lasi Lalokauna Ita Hahedinaraia Diba, A?
“[Lalokau] be lahi ena siahu bamona, ia hururuhururu bada noho, lahi bada hereana bamona.”—SOL. 8:6
1, 2. Daidia be Solomona ena Ane amo heduru idia abia diba, bona dahaka dainai? (Laulau ginigunana itaia.)
‘IDIA be mai lalokau ida idia itaia heheni bona imana idia dogoatao! Momokani, idia be ta ta idia lalokau henia!’ Unai be headava matamata taudia edia wedin tok ia henia elda tauna ta ena lalohadai. Headava matamata taudia be headava aria dekenai idia mavaru noho lalonai, unai elda tauna be idia ia itaia bona sibona dekenai ia gwau: ‘Hekwakwanai idia vara neganai, edia headava do ia goada, a? Lagani idia hanaia lalonai, edia lalokau do ia goada ia lao eiava do ia dika?’ Ena be hekwakwanai badadia do idia vara, to bema tau bona hahine idia lalokau heheni, unai idia haheaukalaia diba. To madi, headava taudia momo be idia moale lasi bona headava idia hadokoa. Unai dainai, reana ita laloa, ‘Ia doko diba lasi lalokauna ita hahedinaraia diba, a?’
2 Idaunegai Israela edia King Solomona ia mauri neganai, momo be lalokau korikorina idia diba lasi. Solomona be hari idia noho taudia edia kara ia herevalaia neganai, ia gwau: “Lau ese taunimanima ibounai 1000 edia huanai, tau tamona lau davaria, lau ese ia lau matauraia noho. Ma edia huanai lau tahua, to lau ese do lau matauraia hahine ta, lau davaria lasi. Kamonai, inai sibona lau davaria vadaeni: Dirava ese taunimanima ia karadia mai edia maoromaoro, to idia ese sibodia edia ura daladia idia tahua bona karaia dainai, edia mauri dala be ia auka.” (Had. 7:26-29) Solomona ena negai, Bala idia tomadiho henia idau bese hahinedia ese Israela taudia momo idia koia dainai, kara maoromaoro idia badinaia lasi. Unai dainai Solomona ia gwau, kara maoromaoro tau o hahine ta ia davaria lasi.a To, Solomona ese lagani 20 gunanai ia torea anena, Solomona ena Ane unai, ese tau bona hahine edia lalokau karana ia herevalaia. Danu, lalokau ena anina bona idia hahedinaraia dalana ia herevalaia. Iehova idia tomadiho henia headava bona singul taudia be Solomona ena Ane ese ia herevalaia lalokauna amo diba ma haida idia abia diba.
LALOKAU KORIKORINA ITA HAHEDINARAIA DIBA!
3. Edena dala ai ita diba tau bona hahine ese lalokau korikorina idia hahedinaraia diba?
3 Solomona ena Ane 8:6 duahia. Baibel haida ai inai hereva “Iah ena hururuhururu” idia gaukaralaia. Unai hereva ese lalokau ena bada ia hahedinaraia. Lalokau korikorina be “Iah ena hururuhururu,” anina be Iehova be lalokau ia Hamatamaia Tauna. Ia ese taunimanima be ena toana hegeregerena ia havaraia bona idia ese lalokau idia hahedinaraia diba. (Gen. 1:26, 27) Iehova ese tau ginigunana, Adamu dekenai hahine ginigunana, Heva ia henia neganai Adamu ese hanamoa hereva ia gwauraia. Heva danu ese Adamu ia lalokau henia, badina Dirava ese ‘tau dekena amo ia kokia.’ (Gen. 2:21-23) Iehova be dala ia kehoa taunimanima ese lalokau idia hahedinaraia totona, unai dainai tau bona hahine ese ia doko diba lasi lalokauna idia hahedinaraia diba.
4, 5. Solomona ena Ane dekenai ia noho sivaraina gwauraia.
4 Solomona ena Ane be tau bona hahine ese ta ta dekenai do idia hahedinaraia lalokauna ia herevalaia goevagoeva. Unai ane be opera ai idia abia ane bamona ia torea, bona ia ese Suneme hanua ai kekeni ta bona mamoe naria merona ta edia lalokau heheni karana ia sivarailaia. Unai kekeni be Solomona ena kamepa dekenai idia abia lao, badina Solomona ese ena hairai ia ura henia. Solomona be kekeni ese ia naria vain umana badinai ia kamepa. To, toana be unai kekeni ese mamoe naria merona ia lalokau henia bada. Ena be Solomona ese lalona veria herevadia ia gwauraia, to kekeni be mai gari lasi ida ia hahedinaraia ia be unai mero ia ura henia bada. (Sol. 1:4-14) Mamoe naria merona be kamepa lalonai ia vareai, bona unuseniai kekeni ia davaria bena ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia.—Sol. 1:15-17.
5 Solomona be Ierusalema dekenai ia giroa lou neganai unai kekeni ia abia lao danu; mamoe naria merona be idia murinai ia lao. (Sol. 4:1-5, 8, 9) Ena be Solomona ese kekeni ena lalona ia veria tohoa, to ia kwalimu lasi. (Sol. 6:4-7; 7:1-10) Bena, king ese kekeni ia hamaoroa ena ruma dekenai do ia giroa. Ane dokonai, kekeni be ena lalokau merona ia hamaoroa ia dekenai do ia heau lao “dia ia heau bamona.”—Sol. 8:14.
6. Dahaka dainai Solomona ena Ane lalonai ia hereva tauna ena ladana ia hahedinaraia lasi?
6 Ena be Solomona ese “ane namo herea” ia torea, to unai ane lalonai idia hereva taudia, daika idia hereva henia bona ane ena anina ibounai ia hahedinaraia lasi. (Sol. 1:1) Baibel Diksenari ta (The New Interpreter’s Dictionary of the Bible) ia gwau, “palani, sivarai, sivarai duahia tauna, bona ia sivarailaia taudia edia ladana be gau badana lasi.” Solomona ia ura ane lalonai ia torea herevadia sibona do idia hedinarai, unai dainai idia hereva taudia edia ladana ia hahedinaraia lasi. To, bema unai ane ena hereva ita laloa dobu, do ita diba unai ane lalonai daika ia hereva noho.
“OIEMU LALOKAU ENA NAMO ESE, UAINA ENA NAMO IA HEREAIA NOHO”
7, 8. Solomona ena Ane lalonai idia noho “lalokau herevadia” dekenai dahaka ita dibaia? Haheitalai haida gwauraia.
7 Solomona ena Ane lalonai kekeni bona mamoe naria merona edia “lalokau herevadia” (NW) idia noho. Ena be unai “lalokau herevadia” be lagani 3,000 gunanai idia torea bona idia gaukaralaia herevadia be hari amo ia idau. To unai hereva edia anina bona idia hahedinaraia hemami ita lalopararalaia diba. Hegeregere, mamoe naria merona ese kekeni ena matana be “pune manu” ena matana ida ia hahegeregerea. (Sol. 1:15) Bona kekeni ese unai mero ena matana be pune manu ida ia hahegeregerea. (Solomona ena Ane 5:12 duahia.) Ia gwau unai mero ena matana lalonai korema gauna be hegeregere pune manu be rata dekenai ia digu noho.
8 Unai ane lalonai idia gwauraia lalokau herevadia be tauanina ena hairai idia herevalaia sibona lasi. Mamoe naria merona ese kekeni ia herevalaia dalana mani ita laloa. (Solomona ena Ane 4:7, 11 duahia.) Ia gwau kekeni ena uduna bibina be “hani ena mamina namona” bamona bona ena malana be “rata bona hani” bamona. Unai ena anina be kekeni ena hereva ese mamina namona bona moale ia havaraia. Unai dainai, mamoe naria merona ese kekeni ia hamaoroa “oi be hahine namona” bona “oi be mai emu dika ta lasi, goeva momokani” neganai, ia be kekeni ena hairai sibona ia herevalaia lasi.
9. (a) Headava taudia ese idia hahedinaraia lalokau korikorina ena anina be dahaka? (b) Dahaka dainai headava taudia ese ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia be namo?
9 Headava be tau bona hahine ese gwauhamata idia karaia karana ta sibona lasi. Headava lalonai Keristani tau bona hahine ese lalokau idia hahedinaraia be mai anina bada. To, unai lalokau ena anina be dahaka? Ia be Baibel ese ia herevalaia lalokau karana, a? (1 Ioa. 4:8) Eda famili memba taudia dekenai ita hahedinaraia lalokauna, a? Turana rua ese ta ta dekenai idia hahedinaraia lalokauna, a? (Ioa. 11:3) Mero bona kekeni ese ta ta dekenai idia hahedinaraia lalokauna, a? (Aon. 5:15-20) Momokani, headava taudia ese idia hahedinaraia lalokau korikorina be unai ibounai ia herevalaia. Lalokau ita hahedinaraia be gau badana. Unai dainai, herevana headava taudia be dina ta ta ai idia bisi, to namona be ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia! Unai bamona herevadia ese headava ia gimaia bona moale ia havaraia. Tano haida ai tau o hahine ena adavana be ma haida ese idia abia hidi bona idia ruaosi be ta ta idia diba lasi ela bona edia headava dinana. Unai bamona headava taudia ese ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia be namo, unai amo edia lalokau do ia bada bona headava do ia goada.
10. Headava taudia ese edia adavana edia lalokau herevadia idia laloatao neganai, dahaka namo ia havaraia diba?
10 Lalokau herevadia ese dala namona ma ta ai headava taudia ia durua diba. King Solomona ia ura Sulama kekenina totona “golo herahera gaudia, mai siliva danu” do ia karaia. Bona ia hanamoa ia gwau, ia be “mai ena hairaina, hua bamona? Mai ena diaridiari, dina bamona?” (Sol. 1:9-11; 6:10) To unai kekeni be mamoe naria merona ia do ura henia noho. Unai mero ida ia noho hebou lasi neganai, dahaka ese ia hagoadaia? (Sol. 1:2, 3 ) Ia ese mamoe naria merona ena “lalokau herevadia” ia laloatao. Ia dekenai unai mero ena hereva be “uaina ena namo ia hereaia,” unai ese ena lalona ia hamoalea, bona ena ladana be ena kwarana dekenai “muramura ena bonana be namo herea” bamona. (Sal. 23:5; 104:15) Oibe, headava taudia ese edia adavana edia lalokau herevadia idia laloatao neganai, edia lalokau do ia bada. Unai dainai, headava taudia be ta ta dekenai lalokau herevadia idia gwauraia be mai anina bada!
EMAI LALOKAU UMUI HANOGAIA LASI “ELA BONA AI SIBONA AI URA DO AI NOGA”
11. Idia ura headava singul Keristani taudia ese Sulama kekeni ena hereva amo dahaka idia dibaia?
11 Solomona ena Ane ese idia ura headava singul Keristani taudia ia durua diba. Sulama kekeni be Solomona ia lalokau henia lasi, bona Ierusalema kekenidia ia hamaoroa: “Aiemai ura henia dekena amo, ai do umui boiboi lasi, ai do umui hanogaia lasi, ela bona ai sibona ai ura do ai noga.” (Sol. 2:7; 3:5) Dahaka dainai? Badina ta be ia lalokau henia lasi tauna ma ta do ia lalokau henia kava lasi. Unai dainai, bema Keristani tauna ta ia ura headava, namona be ia naria mai haheauka ida ela bona ia lalokau henia momokani tauna ta ia davaria bena ia adavaia.
12. Dahaka dainai Sulama kekeni ese mamoe naria merona ia lalokau henia?
12 Dahaka dainai Sulama kekeni ese mamoe naria merona ia lalokau henia? Momokani, unai mero be mai ena hairai, “dia ena natuna” bamona; iena imana goadana be “golo, idia koroa kuboru gaudia” bamona; bona iena aena be mai ena hairai bona goada “nadi kurokuro du goadadia” bamona. To unai mero be ia goada bona hairai sibona lasi. Sulama kekeni ia gwau, “tau edia huanai [ena] lalokau tauna be, apolo auna, uda audia edia huanai bamona.” Iehova ia abidadama henia Sulama kekenina ese mero ia lalokau henia, badina ia diba unai mero ese Iehova ia lalokau henia.—Sol. 2:3, 9; 5:14, 15.
13. Dahaka dainai mamoe naria merona ese Sulama kekeni ia lalokau henia?
13 Sulama kekenina be edena bamona? Ena be king ena “hahine be sedira ibounai 60. Iena hesiai hahine danu be sedira 80, bona iena kekeni be momo, duahia diba lasi,” to Sulama kekeni ena hairai ese king ena lalona ia veria. Unai kekeni be sibona ia herevalaia neganai, ia gwau ia be “sarona dekenai ia vara rousi palauapalaua” bamona. Ia be kara namo bona manau kekenina. Unai dainai, mamoe naria merona dekenai ia be idau, “sosana palauapalaua, ava ginigini edia huanai bamona!” Unai kekeni ese Iehova ia abidadama henia.—Sol. 2:1, 2; 6:8.
14. Idia ura headava singul Keristani taudia be Solomona ena Ane ese ia herevalaia lalokauna amo dahaka idia dibaia?
14 Baibel ese Keristani taudia ia hagania “Lohiabada lalonai sibona” do idia headava be namo. (1 Kor. 7:39) Ia ura headava singul Keristani tauna ese Iehova ia tomadiho henia tauna sibona do ia adavaia be namo. Danu, Dirava ia abidadama henia bona tomadiho henia tauna be hekwakwanai ia haheaukalaia bona ena headava lalonai maino bona moale ia vara—oi ura unai bamona kara ia hahedinaraia tauna ta do oi adavaia be namo. Mamoe naria merona bona Sulama kekeni be unai bamona kara idia hahedinaraia danu.
Keristani taudia be Iehova idia tomadiho henia lasi taudia ura henia karana idia dadaraia (Paragraf 14 itaia)
EGU ADAVANA BE “IDIA LOKAIA VADAENI UMA GABUNA BAMONA”
15. Edena dala ai idia ura headava singul Keristani taudia ese Sulama kekenina idia tohotohoa diba?
15 Solomona ena Ane 4:12 duahia. Dahaka dainai mamoe naria merona ese Sulama kekeni ia gwauraia, “idia lokaia vadaeni uma gabuna bamona”? Magu idia karaia umana dekenai ta ia vareai diba lasi. To, unai magu ena geiti amo idia vareai diba. Sulama kekenina be unai uma gabuna bamona, badina ia ese do ia adavaia tauna, mamoe naria merona unai, sibona ia lalokau henia. Ia ese king ena laloani karana ia dadaraia dainai, “ia be magu” bamona, to ia kehoa noho “iduara” bamona lasi. (Sol. 8:8-10) Unai hegeregerena, singul Keristani taudia be idia ura adavaia taudia sibona do idia lalokau henia be namo.
16. Solomona ena Ane ese loa hebou karana ia herevalaia dalana amo dahaka ita dibaia?
16 Siahu matamaia negana ta ai, mamoe naria merona be Sulama kekeni ia noia ia ida do ia loaloa, to kekeni ena kakana memerodia ese idia koua. Bona idia ese unai kekeni idia siaia vain umana do ia naria. Dahaka dainai? Badina idia ese edia taihuna idia abidadama henia lasi, a? Idia laloa ia be matabodaga lalohadaina ia abia, a? Lasi. To, idia ura edia taihuna do idia gimaia, unai amo hahetoho lalonai do ia moru lasi. (Sol. 1:6; 2:10-15) Singul Keristani taudia ese unai sivarai amo idia dibaia gauna be inai: Bema oi be oi ura adavaia mero o kekeni ida oi loa hebou, namona be oi naria namonamo matabodaga ena hahetoho lalonai oi moru lasi totona. Hehuni gabudia dekenai umui noho lasi. Lalokau hereva namodia sibona umui gwauraia, unai amo matabodaga lalohadaina do ia vara lasi.
17, 18. Solomona ena Ane ese edena dala ai oi ia durua?
17 Keristani tau bona hahine idia headava neganai edia lalokau heheni karana ia bada. Iehova ese ia hamatamaia headava dalana be ia noho daudau diba, unai dainai headava taudia ese edia lalokau heheni karana idia habadaia bona hagoadaia be mai anina bada.—Mar. 10:6-9.
18 Bema oi ura headava, namona be do oi lalokau henia momokani tauna ta oi tahua bona ia dekenai ia doko diba lasi lalokauna oi hahedinaraia, Solomona ena Ane ese ia herevalaia hegeregerena. Bema oi ura headava eiava oi headava vadaeni, oi ese lalokau korikorina ‘Iah ena hururuhururu hegeregerena,’ oi moalelaia diba.—Sol. 8:6.