Tuari Bona Dagedage Karadia ese Iseda Mauri Idia Ha-Aukaia
“Tanobada Tuarina Iharuana ia vara negana amo, tanobada ai dagedage karadia edia namba be ia bada daekau, bona taunimanima 2 bilioni be unai hekwakwanai idia vara gabudia ai idia noho.”
United Nations Deputy Secretary-General Amina J. Mohammed January 26, 2023.
Tuari bona dagedage karadia be hari tuari idia vara lasi tanodia dekenai idia vara diba. Tano ta dekenai ia vara tuari ese tano ma ta ena economy dekenai hekwakwanai ia havaraia diba. Bona tuari ia ore murinai, tuari ese ia havaraia dika be do ia noho daudau. Hegeregere:
Hitolo bada. World Food Programme ia gwau, “tuari ese hitolo bada ia havaraia noho. Idia hitolo taudia 70 pesen be tuari bona dagedage idia vara tanodia dekenai idia noho.”
Helt ena hekwakwanai. Taunimanima idia itaia tuari be reana gabu ta ai do ia vara neganai, unai ese idia dekenai lalohekwarahi bada ia havaraia. Tuari idia vara tanodia ai idia noho taudia be bero idia abia sibona lasi, to idia dekenai mentol helt gorerena ia havaraia diba. Bona nega momo, medikol heduru namona idia abia totona be auka.
Tuari dainai taunimanima be edia ruma idia rakatania. United Nations High Commissioner for Refugees ena ripoti ia gwau, September 2023 ai, tanobada ibounai ai taunimanima 114 millioni mai kahana be edia ruma idia rakatania. Tuari bona dagedage dainai unai ia vara.
Moni ena hekwakwanai. Nega momo tuari dainai taunimanima dekenai moni ena hekwakwanai ia vara, hegeregere aniani edia davana ia bada daekau. Gavamani ese helt bona edukeisen durua monina be tuari kohu hoia totona idia gaukaralaia neganai, taunimanima edia mauri be ia auka. Bona tuari ia ore murinai, tuari ese ia hadikaia gabudia hanamoa lou totona moni bada do idia negea.
Enviroment ia dika. Tuari ese mauri durua gaudia hegeregere ranu, hodahoda, bona tano idia hadikaia neganai, taunimanima edia mauri ia auka. Gorere idauidau ia havaraia, bona ena be tuari idia ore, to tano lalonai idia hunia bomu be idia do noho bona idia pou neganai, taunimanima be bero idia abia eiava idia mase diba.
Oibe, tuari ese dika bada ia havaraia bona unai totona moni bada idia halusia danu.