Iesu Keriso
Anina: Iehova Dirava sibona ese ia havaraia Natuna tamona. Hari Natuna ia vara guna, Dirava ese ia havaraia gaudia iboudiai ia gunalaia. Ia ena amo Dirava ese gau iboudiai ia karaia, guba dekenai bona tanobada dekenai. Dirava mo sibona ese ia hereaia. Hari Natuna be Iehova ese ia siaia tanobada dekenai, ena mauri do ia henia taunimanima edia mauri davana. Unai amo dala ia kehoa Adam ena bese taudia mai edia kamonai edia, mauri hanaihanai do idia abia totona. Hari Natuna be ena hairai ia abia lou vadaeni guba dekenai, bona ia pavapava noho. Ena Tamana ese siahu ia henia vadaeni, kara dika taudia iboudiai do ia hamasedia ore bona ena Tamana ena palani tanobada dekenai do ia hagugurua totona. Heberu gado ai ena ladana Iesu ena anina be “Iehova be Hahemauri”; Keriso be Heberu gado herevana Ma·shiʹach (Mesia) hegeregerena, anina be “Ia Horoa Tauna.”
Gunaguna Iesu Keriso be momokani tanobada dekenai ia noho, eiava?
Baibel ese ia hahedinaraia Iesu Keriso be momokani ia noho. Evanelia Bukadia lalodiai idia torea sivaraidia lalodiai, idia gwauraia lasi negana ai bona gabuna ai idia vara gaudia idia sivarailaia lasi. Unai gau idia vara negadia bona gabudia idia gwauraia goevagoeva. Unai bamona hereva ta be Luka 3:1, 2, 21-23 dekenai oi itaia.
Iuda toretore tauna Josephus, aposetolo edia nega lalonai ia noho, ese “Iesu, Keriso idia gwauraia tauna, ena tadina, Iakobo” be nadi amo idia hamasea sivaraina ia torea. (The Jewish Antiquities, Josephus, Book XX, sec. 200) Iesu hanamoa herevana ta, Book XVIII, sections 63, 64 lalodiai ia noho, be haida ese idia gorea, idia gwau Josephus ese unai buka ia torea murinai Keristen taudia ese unai hereva idia torea vareai eiava ia torea herevana be idia ese idia haidaua; to ma haida idia gwau unai hereva ena mamina be Josephus ena hegeregerena, bona idia davaria vadaeni unai hereva be idia torea hanai revarevadia gunadia iboudiai lalodiai ia noho.
Tacitus, Roma toretore tauna ta, lagani 50 C.E. murinai ia mauri noho, be ia gwau: “Christus [unai be Keriso, Roma gado ai], [Keristen taudia] be ena ladana idia abia tauna, be iseda gavana ta, Pontio Pilato, ena oda hegeregerena idia hamasea, Tiberio ena lohia negana lalonai.”—The Complete Works of Tacitus (New York, 1942), “The Annals,” Book 15, par. 44.
Iesu sivaraina, Keristen lasi taudia ese idia torea, be The New Encyclopædia Britannica ese inai bamona ia gwauraia: “Unai sivarai, taunimanima idauidau ese idia torea, ese idia hamomokania gunaguna Keristen tomadihona idia inai henia taudia danu ese Iesu idia daradaralaia lasi; idia diba ia be momokani guna ia noho.”—(1976), Macropædia, Vol. 10, p. 145.
Iesu Keriso be kara namo tauna ta sibona, a?
Nega ta tau ta ese Iesu ia hereva henia, “hadibaia tauna namona” ia gwauraia, to Iesu ese ia gwau henia, badina be ia diba Dirava ena namo ese iena namo ia hanaia. (Mar. 10:17, 18) To taunimanima idia laloa ia be tau namona, badina be ena hereva be momokani. Iena inai taudia danu idia gwau ia ese hereva momokani ia gwauraia. (Mar. 12:14) Ia gwau ia be taunimanima ta ai ia do lao lasi neganai ia be guna ia noho. Ma ia gwau ia be Dirava sibona ese ia havaraia Natuna tamona, bona ia be Mesia, iena mai be Heberu Revarevadia lalodiai idia perovetalaia tauna. Bema ia be hereva momokani ia gwauraia unai, ia be kara namo tauna sibona ita gwauraia diba lasi, bona bema ia koikoi, ia be koikoi tauna badana dainai kara namo tauna ita gwauraia diba lasi.—Ioane 3:13; 10:36; 4:25, 26; Luka 24:44-48.
Iesu be peroveta tauna ta sibona a, bona iena siahu be Mose, Buddha, Muhammad, bona tomadiho gunalaia taudia ma haida edia siahu hegeregerena mo, a?
Iesu ia gwau ia be Dirava sibona ese ia havaraia Natuna tamona (Ioane 10:36; Mat. 16:15-17), bona ia be gwauhamata Mesiana (Mar. 14:61, 62); ma ia gwau guna ia be guba dekenai ia noho (Ioane 6:38; 8:23, 58), ia do idia hamasea bona dina ihatoina ai do ia toreisi lou bena unai murinai guba dekenai do ia lou lao. (Mat. 16:21; Ioane 14:2, 3) Ena hereva be momokani, a? Ia be idau vaitani, Dirava ena peroveta momokani taudia oredia iboudiai hegeregeredia lasi, bona sibodia be tomadiho gunalaia taudia idia gwauraia taudia hegeregeredia lasi, a? Ia mase, bena dina ihatoina ai Dirava ese unai ia hamomokania. Mase amo ia hatorea isi, unai amo ia hamomokania Iesu Keriso ese hereva momokani ia gwauraia bona ia be Dirava ena Natuna idau hereana. (Roma 1:3, 4) Iesu ia toreisi lou murinai, taunimanima 500 mai kahana ese idia itaia, bona guba dekenai ia daekau lao bona ori ta ese ia koua neganai, ena aposetolo ese unai idia itaia. (1 Kor. 15:3-8; Kara 1:2, 3, 9) Idia diba momokani ia be mase amo ia toreisi lou vadaeni, unai dainai unai sivarai idia harorolaia, mase garina idia gari lasi.—Kara 4:18-33.
Dahaka dainai Iuda taudia momo idia abia dae lasi Iesu be Mesia?
Buka ta ladana Encyclopaedia Judaica ia gwau: “Roma taudia ese idia lohiadia neganai, Iuda taudia idia laloa Dirava ese [Mesia] do ia haginia, etene taudia edia lohia siahuna amo do ia hamauridia totona bona do ia haginia lou Israel basileiana do ia lohiaia totona.” (Jerusalem, 1971, Vol. 11, col. 1407) Idia ura Roma ena gavamani amo do ia hamauridia. Iuda besena sivaraina ese ia hahedinaraia, Mesia herevana, Daniel 9:24-27 ai ia torea herevana, dainai Iuda taudia haida ese Mesia ena mai idia naria, Ioane Bapatiso ena nega lalonai. (Luka 3:15) To unai peroveta herevana lalonai Daniel ia gwau Mesia do ia mai ‘kara dika hadokoa’ totona danu, bona Isaia karoa 53 ese ia hahedinaraia Mesia be unai totona do ia mase. To Iuda taudia momo idia laloa ta be edia kara dikadia dainai do ia mase be anina lasi. Idia laloa Dirava vairanai idia maoromaoro Abraham ena amo idia vara dainai. Buka ta ladana A Rabbinic Anthology be ia gwau: “Abraham ena [namo] be bada herea dainai, Israel taudia be inai tanobada dekenai idia karaia kereredia iboudiai bona idia gwauraia herevadia koikoidia iboudiai be Dirava ese do ia gwauatao ia dainai.” (London, 1938, C. Montefiore and H. Loewe, p. 676) Iuda taudia ese Iesu idia dadaraia badina be idia laloa ia be Mesia lasi. Unai neganai idia ese peroveta herevana ta idia hamomokania; unai hereva be inai: “Taunimanima ese e dadaraia bona e rakatania, . . . bona asita lalo namo henia.”—Isa. 53:3.
Mose ena mase be kahirakahira neganai, ia peroveta, ia gwau Israel besena ese tomadiho momokani do idia rakatania bona unai dainai dika do idia davaria. (Deuteronomi 31:27-29 duahia.) Hahemaoro Taudia bukana ese ia hahedinaraia nega momo unai bamona ia vara. Peroveta tauna Ieremia ena nega lalonai, unai bese ese Dirava idia badinaia lasi dainai edia inai taudia ese idia abidia lao Babulono dekenai. Dahaka dainai Dirava ese danu Roma taudia ia koudia lasi bena lagani 70 C.E. lalonai idia ese Ierusalem bona ena dubu helaga idia hadikaia ore? Israel besena ese dahaka kerere idia karaia dainai Dirava ese ia hamauridia lasi, guna ia idia abidadama henia neganai ia hamauridia hegeregerena? Idia ese Iesu idia dadaraia, idia gwau ia be Mesia lasi, bena nega sisina murinai unai dika be idia dekenai ia vara.
Iesu Keriso be Dirava a?
Ioane 17:3: “[Iesu ese ena Tamana ia guriguri henia, ia gwau:] Mauri hanaihanai be inai, idia ese oi Dirava momokani tamona do idia diba, bona Iesu Keriso danu, oi ese oi siaia tauna.” (Mani inai oi laloa, Iesu ese ena Tamana guba dekenai ia gwauraia “Dirava momokani tamona,” ia be sibona unai bamona ia gwauraia lasi.)
Ioane 20:17: “Iesu ese [Maria, Magadala hahinena] ia hamaoroa, ia gwau, ‘Lauegu tauanina oi dogoatao lasi, badina be Tamana dekenai do lau daekau lasi. To lauegu varavara taudia dekenai oi lao, idia do oi hamaoroa egu Tamana bona emui Tamana, egu Dirava bona emui Dirava dekenai do lau daekau.’ ” (Anina be, Tamana be Maria, Magadala hahinena ena Dirava, bona unai hegeregerena ia be Iesu ena Dirava danu. Buka Helaga lalonai Tamana ese nega ta Natuna ia gwauraia lasi “egu Dirava.”)
Rau 393, 398-9 itaia danu, inai sinado “Toi Tamona” henunai.
Ioane 1:1 ese ia hamomokania Iesu be Dirava, a?
Ioane 1:1, BH: “Matamana negana ai Hereva vada e nohova; una Hereva na Dirava ida e nohova; una Hereva na Dirava.” Hiri Motu gado ai unai siri Taravatu Matamatana lalonai be inai bamona idia torea: “Matamana neganai Hereva ia noho. Hereva be Dirava danu ia noho, bona unai Hereva be Dirava hegeregerena.”
Gado hahanaia taudia haida ese Greek gado revarevana lalonai dahaka idia itaia dainai inai hereva, “una hereva na Dirava,” idia torea lasi? Greek gado ai inai hereva the·osʹ (Dirava) be Ioane ese nega rua unai siri lalonai ia torea; nega ginigunana ai hereva ma ta ton be ia vairanai ia torea, to nega iharuana ai unai hereva ia torea lasi. Greek gado ai, unai hereva idia torea anina be Dirava ta o taunimanima ta idia herevalaia, bona idia torea lasi anina be ta ena kara o ena toana idia herevalaia. Unai hegeregerena, unai siri ia gwau lasi Hereva (Iesu) be Dirava, to ena anina be inai: Hereva be Dirava bamona.
Aposetolo Ioane ese Ioane 1:1 dekenai ia torea herevana ena anina be dahaka? Anina be Iesu be Dirava a, eiava Iesu mai ena Tamana ida be Dirava tamona, a? Lasi, badina be unai karoa lalonai, Ioa 1 siri 18 ai, Ioane ia gwau: “Matamana neganai ia mai bona harihari tau ta ese Dirava ia itaia lasi. To iena Natuna tamona sibona, Tamana dekenai momokani ia noho Tauna, ia ese Dirava ena toana ia hedinaraia vadaeni.” Taunimanima ta ese Natuna, Iesu Keriso, ia itaia vadaeni, a? Oibe! Unai dainai ita diba Ioane be unai hereva amo ia gwau lasi Iesu be Dirava. Ena Evanelia bukana lalonai Ioane ia gwau: “To inai idia torea gaudia edia badina korikori be, umui ese do umui abia dae Iesu be Keriso, [Dirava lasi, to] Dirava ena Natuna.”—Ioane 20:31.
Toma ena hereva Ioane 20:28 dekenai ese ia hahedinaraia Iesu be Dirava, a?
Ioane 20:28 ena hereva be inai: “Toma ese ia haere henia, ia gwau, ‘Egu Lohiabada! Egu Dirava!’ ”
Bema unai hereva amo Toma ese Iesu ia gwauraia “Dirava,” unai ita gorea diba lasi. Unai be Iesu sibona ena hereva ta hegeregerena; ia ese Salamo ena hereva ta ia gwauraia, unai salamo torea tauna ese kota biagudia mai siahudia be “dirava” ia gwauraidia. (Ioane 10:34, 35; Sal. 82:1-6) Keriso ena dagi ese unai tatau edia dagi ia hanaia momokani. Isaia 9:6 ese Iesu ia perovetalaia, ia gwauraia “Siahu-bada Diravana,” ia gwauraia lasi Siahu Ibounai Diravana. Unai ibounai be Ioane 1:1 ena hereva hegeregerena, ia gwau Iesu be “Dirava hegeregerena.”
Ioane 20:28 vairanai bona murinai ia torea siridia ese ita idia durua, unai siri ena anina ita lalohadailaia maoromaoro totona. Iesu ena mase be ia kahirakahira neganai, Toma ese Iesu ena guriguri ia kamonai, unai guriguri lalonai Iesu ese ena Tamana ia gwauraia “Dirava momokani tamona.” (Ioane 17:3) Iesu ia toreisi lou murinai, hereva ia siaia Toma bona aposetolo oredia dekenai, ia gwau: “Egu Dirava bona emui Dirava dekenai do lau daekau.” (Ioane 20:17) Toma ena hereva, Iesu ia toreisi lou murinai ia itaia bona ia daua toho neganai ia gwauraia herevana, be aposetolo Ioane ese ia torea murinai, inai hereva ia torea: “Inai idia torea gaudia edia badina korikori be, umui ese do umui abia dae Iesu be Keriso, Dirava ena Natuna, vadaeni do umui abidadama henia dainai, mauri do umui abia iena ladana dekenai.” (Ioane 20:31) Vadaeni, bema Toma ena hereva dainai ta ia laloa Iesu sibona be “Dirava momokani tamona” eiava ia mai ena Tamana ida be Toi Tamona Diravana lalonai, namona be ia ese Iesu sibona ena hereva (Ioa 20 siri 17) bona aposetolo Ioane ena hereva (Ioa 20 siri 31) ia laloa namonamo lou.
Mataio 1:23 ese ia hahedinaraia Iesu be tanobada dekenai ia noho neganai ia be Dirava, a?
Mat. 1:23: “ ‘Umui kamonai, tau ia diba lasi kekeni ese ena natuna do ia abia, mero ta. Iena ladana do idia hatoa, Emanuela.’ Emanuela ena anina be, ‘Dirava ita dekenai ia noho.’ ”
Iehova ena aneru ese Iesu ena vara ia gwauhamatalaia neganai, ia gwau unai mero be Dirava, a? Lasi, ia gwau: “Ia be do ia tau bada herea momokani, ia be Dirava Ataiai Momokani ena Natuna do idia gwauraia.” (Luka 1:32, 35) Bona Iesu be nega ta ia gwau lasi ia be Dirava, to ia gwau ia be “Dirava ena Natuna.” (Ioane 10:36) Dirava ese Iesu ia siaia tanobada dekenai, unai dainai, unai ia havaraia Natuna tamona ena amo Dirava be taunimanima dekenai ia noho.—Ioane 3:17; 17:8.
Heberu taudia momo edia ladadia ai, Dirava ena ladana idia hatoa. Unai hegeregerena, Eliata anina be “Dirava Ia Mai Vadaeni”; Iehu anina be “Iehova be Ia”; Elia anina be “Lauegu Dirava be Iehova.” To idia gwau lasi unai ladana ia abia tauna be Dirava.
Ioane 5:18 ena anina be dahaka?
Ioane 5:18: “Unai hereva dainai Iuda taudia idia ura be Iesu idia alaia mase, badina ia be Sabati ia hadikaia. Unai sibona lasi, ia danu ia gwau Dirava be iena Tamana momokani, ia sibona Dirava danu ia hegeregere gwauraia.”
Unai Iuda taudia, Iesu idia abidadama henia lasi taudia, edia lalohadai be unai; idia laloa ia ese Dirava be iena Tamana ia gwauraia anina be ia sibona Dirava ida ia hahegeregerea toho. Iesu ese Dirava be iena Tamana ia gwauraia be maoro, to ia be nega ta ia gwau lasi ia be Dirava ida ia hegeregere. Ia ese Iuda taudia ia haere henidia maoromaoro, ia gwau: “Momokani, momokani umui lau hamaoroa, ‘Natuna be sibona kara ta do ia karaia diba lasi, to ia ese Tamana ena kara do ia itaia, vadaeni unai kara sibona do ia karaia.’ ” (Ioane 5:19; ma danu Ioane 14:28; Ioane 10:36 itaia.) Unai kamonai lasi Iuda taudia ese danu idia gwau Iesu ese Sabati ia hadikaia, to unai edia hereva danu be ia kerere. Iesu ese Taravatu ia badinaia goevagoeva, bona ia gwau: “Sabati dinana dekenai kara namo karaia be ia maoro.”—Mat. 12:10-12.
Iesu idia tomadiho henia anina be ia be Dirava, a?
Heberu 1:6 dekenai, Dirava ese aneru ia haganidia Iesu dekenai do idia “tomadiho.” Mataio 14:33 ia gwau Iesu ena hahediba taudia be iena vairana dekenai idia “tomadiho.”
Inai hereva “tomadiho,” unai siri dekenai idia torea, be Greek gado herevana pro·sky·neʹo amo idia hahanaia. Buka ta ladana A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature ia gwau unai hereva ena anina ma ta be “taunimanima ta be ma ta vairanai ia goru diho bona ena aena o ena dabua ena isena o tano ia kisi henia karana.” (Chicago, 1979, Bauer, Arndt, Gingrich, Danker; second English edition; p. 716) Unai hereva be inai siri dekenai idia torea: Mataio 14:33 dekenai, hahediba taudia ese Iesu dekenai idia karaia karana gwauraia totona; Heberu 1:6 dekenai, aneru ese Iesu dekenai idia karaia karana gwauraia totona; Greek Septuagint lalonai, Genese 22:5 dekenai, Abraham ese Iehova dekenai ia karaia karana gwauraia totona, bona Genese 23:7 dekenai, Abraham ese tano idia edia amo ia hoia taudia edia kara hegeregerena ia karaia karana gwauraia totona; Septuagint lalonai, 1 Hanua Pavapavadia 1:23 dekenai, peroveta tauna Natan ese King David dekenai ia karaia karana gwauraia totona.
Mataio 4:10 dekenai, Iesu ia gwau: “Lohiabada oiemu Dirava do oi tomadiho henia [pro·sky·neʹo], ia sibona dekenai hesiai gaukara do oi karaia.” (Iesu ese Deuteronomi 6:13 ia herevalaia unai, unai siri dekenai Dirava ena ladana korikori be Heberu leta hani, יהוה, amo idia torea.) Unai hegeregerena, unai siri ena anina be, ma ta dekenai do ita pro·sky·neʹo lasi, Dirava dekenai ita karaia bamona.
Iesu ena hoa karadia ese idia hamomokania ia be Dirava, a?
Kara 10:34, 38: “Petero ese iena hereva ia matamaia, ia gwau, ‘ . . . Dirava ese Iesu Lauma Helaga dekenai ia hasiahua, bona ia lao gabu idauidau, kara namodia ia karaia bona ia ese Diabolo ia hadikaia taudia ibounai ia hanamodia, badina be Dirava ia noho ia dekenai.’ ” (Petro ese unai hoa karadia ia itaia, to ia laloa lasi unai ese ia hahedinaraia Iesu be Dirava, to ia laloa unai ese ia hahedinaraia Dirava ia noho Iesu dekenai. Mataio 16:16, 17 itaia.)
Ioane 20:30, 31: “Toa momo herea Iesu ese ma ia karaia, iena diba tahua taudia edia vairana dekenai, to inai toa momo herea be inai buka lalonai idia torea haorea lasi. To inai idia torea gaudia edia badina korikori be, umui ese do umui abia dae Iesu be Keriso, Dirava ena Natuna, vadaeni do umui abidadama henia dainai, mauri do umui abia iena ladana dekenai.” (Unai toa dainai ita abia lalohadaina maorona be inai: Iesu be “Keriso,” Mesia, “Dirava ena Natuna.”)
Iesu be tanobada dekenai ia do vara lasi neganai, peroveta taudia Elia bona Elisaia ese hoa karadia idia karaia, Iesu ena hoa karadia hegeregeredia. To unai ese ia hamomokania lasi idia be Dirava.
“Taravatu Gunana” lalonai Iesu ena ladana idia hatoa Iehova, a?
Rau 197-8 itaia, inai sinado badana “Iehova” henunai.
Bema ta ese Iesu Keriso ia abidadama henia, unai sibona dainai hahemauri do ia abia, a?
Kara 16:30-32: “ ‘Lohia taudia e, dahaka lau karaia mauri abia totona?’ Idia ruaosi [Paulo bona Sila] idia gwau, ‘Lohiabada Iesu oi abidadama henia, bona hahemauri do oi abia, oi bona oiemu ruma taudia danu.’ Bona ruaosi ese Lohiabada ena hereva, ia bona ena ruma noho taudia ibounai dekenai idia gwauraia.” (Unai tau ese ‘Lohiabada Iesu ia abidadama henia’ anina be inai sibona a, mai ena momokani ida ia gwau ia abidadama henia? Lasi. Paulo ese ia hahedinaraia unai sibona be hegeregere lasi. Ia hahedinaraia namona be unai tau ese Dirava ena Hereva do ia diba bona do ia abia dae, Paulo bona Sila ese idia hadibalaia hegeregerena. Iesu ese ia tomadiho henia Diravana bema ta ese ia tomadiho henia lasi, bona Iesu ese ena hahediba taudia ia henidia taravatudia bema ia badinaia lasi, bona Iesu ese ia henidia gaukarana bema ia karaia lasi, iena abidadama Iesu dekenai be abidadama momokani lasi, ani? Hahemauri be iseda kara ena davana bamona ita abia diba lasi; ita abia dalana tamona be, ita abia dae Iesu be sibona ena mauri ia bouboulaia iseda mauri davana karaia totona. To namona be iseda abidadama hegeregerena ita kara, herevana unai dala be mai ena hekwarahi. Mataio 10:22 dekenai Iesu ia gwau: “Do ia haheauka lao ela bona dokona tauna be do ia mauri.”)
Iesu be taunimanima ta ai ia do lao lasi neganai ia be guba dekenai ia noho, a?
Kol. 1:15-17: “Dirava be ita itaia diba lasi. To Dirava ena Natuna [Iesu] be Dirava ena toana hegeregerena. Ia be vara guna Natuna . . . Dirava ese Keriso dekena amo gau ibounai ia karaia, do idia be Keriso ena totona. Gau ibounai idia do noho lasi neganai Keriso be ia noho.”
Ioane 17:5: “[Iesu ia guriguri, ia gwau:] Egu Tamana e, harihari oiemu hairai dekena amo do oi hanamoa lau dekenai, tanobada do ia vara lasi neganai, oiemu vairana dekenai lau abia hairaina.” (Ioane 8:23 danu)
Guba dekenai Iesu be mai ena tauanina, tanobada dekenai hegeregerena, a?
1 Kor. 15:42-50: “Mase taudia edia toreisi lou danu be unai bamona. Tauanina ita guria neganai ia be bodaga diba gauna, to ia toreisi lou neganai ia be bodaga diba lasi gauna. . . . Tauanina ita guria neganai ia be tanobada gauna. To Dirava ia hatorea isi neganai, ia be lauma anina gauna. . . . Buka Helaga lalonai ia torea, ia gwau, ‘Tau ginigunana, Adam, be Dirava ese ia karaia, taunimanima edia mauri ia abia.’ To Adam dokona [Iesu Keriso, ia be taunimanima goevadaena, matamana neganai Adam ia goevadae hegeregerena], gabeai ia mai tauna be mauri hanaihanai ia henia Laumana. . . . Lauegu varavara taudia e, lauegu hereva ena anina be inai: tauanina bona rara ese Dirava ena Basileia do idia abia diba lasi.”
1 Pet. 3:18: “Keriso nega tamona ia mase, kara dika kokia totona. . . . Iena tauanina idia alaia, to lauma dekenai ia toreisi lou bona ia mauri noho.” (Rau 419 itaia.)
Hereva hegeregerena ta: Bema tau ta ese ena turana ena abitorehai davana ia karaia bena maoromaoro unai moni ia abia lou, unai abitorehai ia do noho. Unai hegeregerena, Iesu ia toreisi lou neganai, iena tauanina mai ena hidio bona mai ena rara, taunimanima edia mauri davana karaia totona ia henia gauna, bema ia abia lou, unai ena anina be dahaka, kamonai taudia be kara dika ena abitorehai amo hamauridia totona ia karaia karana dekenai?
Momokani, Iesu ia toreisi lou murinai ia be ena hahediba taudia vairadiai ia hedinarai mai ena tauanina. To dahaka dainai nega haida idia diba haraga lasi ia be daika? (Luka 24:15-32; Ioane 20:14-16) Nega ta, Toma ena daradara haorea totona, Iesu be ia vairanai ia hedinarai, bona ena bero, ena imana idia kokoa bona ena ohena be ta ese io amo ia gwadaia neganai ia abia berodia, be ia hahedinarai henia. To dahaka dainai ena be iduara idia lokaia vadaeni, to Iesu be idia bogaragidiai ia hedinarai diba? (Ioane 20:26, 27) Badina be unai negadiai Iesu ese tauanina idauidau ia karaia, aneru be guna idia karaia hegeregerena, taunimanima dekenai idia hedinarai negadiai. Iesu ia toreisi lou neganai, Dirava ese ena tauanina gunana ia haorea be gau haragana. Inai danu ita laloa namonamo be namo: Ena be Dirava ese Iesu ena tauanina be guria gabuna amo ia haboioa (badina be ia ura hahediba taudia be Iesu ena toreisi-lou do idia daradaralaia lasi), to idia kumilaia dabuadia ia rakatania unuseniai; to Iesu ia toreisi lou murinai ia hedinarai negadia iboudiai ia be mai ena dabua ibounai.—Ioane 20:6, 7.
Iesu Keriso be aneru badana Mikael a?
Hari Mikael ena ladana be nega 5 sibona Baibel lalonai idia torea. Hari lauma tauna mai hairaina be inai bamona idia gwauraia: “lohia badana ta,” “emu [Daniel ena] bese ireḡuna lohiana badana,” bona “aneru badana momokani.” (Dan. 10:13; 12:1; Iuda 9) Mikael anina be “Daika be Dirava Hegeregerena?” Inai ena ladana ese ia hahedinaraia Mikael ese Iehova ena lohia siahuna abia isi karana bona Dirava ena inai taudia hadikadia ore karana ia gunalaia.
Tesalonika Ginigunana 4:16 ia gwau Iesu Keriso be mai “aneru badana” ena boiboi ida do ia boiboi mase taudia hatoredia isi lou karana hamatamaia totona, bona Iuda 9 ia gwau aneru badana be Mikael. Bema Iesu ena siahu ese hari aneru ena siahu ia hanaia, Iesu ena boiboi be iena boiboi ida idia hahegeregerea be maoro lasi, ani? Inai ese ia hahedinaraia aneru badana Mikael be Iesu Keriso. (Danu, Baibel lalonai ‘aneru badadia’ haida be nega ta idia gwauraidia lasi; inai ese ia hahedinaraia aneru badana tamona sibona ia noho.)
Apokalupo 12:7-12 ia gwau, Dirava ese pavapava siahuna Keriso do ia henia neganai, Mikael mai ena aneru ida ese Satana do idia tuari henia bona idia ese ia mai ena aneru dikadia ida guba amo do idia negedia diho. Siri gabedia ese Iesu idia gwauraia hedinarai, guba ena tuari oreadia ia gunalaidia, tanobada besedia idia tuari henidia neganai. (Apok. 19:11-16) Iesu ese “inai tanobada ena lohia,” Satana, do ia tuari henia be maoro, ani? (Ioane 12:31) Daniel 12:1 ese ia hahedinaraia, Mikael be mai ena siahu ida do ia kara totona do ia gini tore neganai, “hekwakwanai negana ta baine vara; unuhetomana ma nega gunadia ta ai se vara, basileia e hematama negana amo ema bona hari ela bona una nega baine kau.” Unai hereva ena mamina be Keriso ese guba amo do ia tuari henidia herevana hegeregerena. Unai ese ia hahedinaraia, Dirava ena Natuna be tanobada dekenai do ia mai lasi neganai bona guba dekenai ia giroa lou murinai danu, iena ladana idia hatoa Mikael.
Bema Ta Ia Gwau—
‘Umui ese Iesu umui abidadama henia lasi’
Reana inai bamona oi haere henia diba: ‘Emu hereva amo oi hahedinaraia oi ese Iesu oi abidadama henia. Bona lau ese danu; bema lasi, hari dina lau mai lasi emu ruma dekenai.’ Bena reana ma oi gwau: ‘Momokani, emai buka lalodiai ai hahedinaraia Iesu ita abidadama henia be gau badana. (Oi abia loaloa bukana ta be Iesu herevana ta dekenai oi kehoa, bona unai hereva amo Iesu ena Pavapava dagina oi gwauraia hedinarai goevagoeva. Eiava Gima Kohorona ena rau namba 2 oi kehoa, magasin idia karaia ena badina herevana oi duahia hedinarai.)’
Eiava inai bamona oi hereva diba: ‘Mani lau oi hamaoroa, dahaka dainai oi be unai bamona oi laloa?’
Ma haere ta: ‘Reana ta ese unai oi ia hamaoroa dainai oi be unai bamona oi hereva. To unai be momokani lasi, badina be ai ese Iesu Keriso ai abidadama henia bada.’ Bena reana ma oi gwau: (1) ‘To taunimanima ese Iesu idia gwauraia herevadia haida ai abia dae lasi. Hegeregere, haida idia gwau ia be tau namona ta sibona, Dirava ena Natuna lasi. Ai ese unai hereva ai abia dae lasi, bona oi danu ese oi abia dae lasi, ani? . . . Unai be Baibel ena hereva hegeregerena lasi.’ (2) ‘Bona ai ese tomadiho oreadia haida edia hereva ai abia dae lasi, badina be unai hereva ese Iesu ena hereva idia hadikaia; ia gwau ena Tamana ese ia hereaia. (Ioane 14:28) Ena Tamana ese lohia siahuna ia henia vadaeni, bona hari inai negai unai siahu be mai anina ita ibounai eda mauri lalodiai. (Dan. 7:13, 14)’
‘Iesu oi abia dae oi sibomu emu Hahemauri Tauna, a?’
Reana inai bamona oi haere henia diba: ‘Baibel ia gwau . . . (Kara 4:12 oi gwauraia). Lau ese unai hereva lau abia dae. To lau davaria unai hereva lau abia dae neganai maduna lau abia danu. Anina be inai: Bema Iesu lau abidadama henia momokani, sibogu egu ura hegeregerena mo lau abidadama henia be hegeregere lasi.’ Bena reana ma oi gwau: ‘Iena mauri goevadaena be boubou gauna ta bamona ia henia dainai, ita be mai eda dala Dirava ese iseda dika do ia gwauatao. To lau diba Iesu ena oda hegeregeredia iseda Keristen gaukaradia ita karaia danu be gau badana. (Kara 1:8; Mat. 28:19, 20)’
Eiava, (oi hamomokania guna Iesu oi abia dae, sibomu emu hahemauri tauna sibona lasi, to idia abidadama henia taudia iboudiai edia danu . . . ) bena inai bamona oi hereva diba: ‘Gau badana be inai: Gunaguna ia karaia karadia mo sibodia lasi to hari inai negai ia karaia karadia danu ita laloa bada bona eda kara amo unai ita hahedinaraia. (Mat. 25:31-33)’
‘Iesu lau abia dae vadaeni, sibogu egu Hahemauri Tauna’
Reana inai bamona oi haere henia diba: ‘Iesu oi abidadama henia herevana lau moalelaia, badina be hari inai nega lalonai taunimanima momo ese Iesu be ita dainai ia karaia karadia idia laloa lasi. Ioane 3:16 ena hereva oi diba, ani? . . . To unai bamona taudia be edeseniai do idia noho ela bona hanaihanai? Haida be Iesu ida do idia noho guba dekenai. To Baibel ese ia hahedinaraia taunimanima namodia iboudiai do idia lao unuseni, a? (Mat. 6:10; 5:5)’