Kee wayter uf tëm “Weech fon Haylichkheet”

1-2. Was fer wichtich ëntxlus muste ti yuute, woo in Papiloon keleept hon, mache? (Ëstras 1:2-4)

TE KHEENICH hot was nayes pekhant kemacht: ti yuute, woo unkefeer 70 yoore wii inkexpërtner in Papiloon keleept hon, waare yets fray fer tsurik tsu sayn haymat lant keen: Israël. (Lees Ëstras 1:2-4.)b Tas waar ploos meechlich weeche Yeehoowa! Warom khene mer tas saan? Ti papilooner waare net keweent sayn inkexpërtner pefraye. (Isa. 14:4, 17) Awer een aner rechiirung hot Papiloon iwerfal un te nay rechiirente hot kesaat tas ti yuute khonte fon Papiloon faart keen. Tes weeche al ti yuute, hauptseechlich ti familye xëfe, miste een ëntxlus mache: teete se fon Papiloon faart keen orer tat plaype? Im xtant waars net laycht tiise ëntxlus mache. Warom net?

² Khan sin tas etliche tsu alt waare fer tiise lang rees mache. Un wayl ti meyerste yuute in Papiloon uf te welt khom sin, tas waar ti eensich haymat woo se kekhënt hon. Fer tëne, Israël waar tas lant fon sayn foerkhomer, net tëne sayns. Es siit aach aus tas etliche yuute raych in Papiloon kep sin. Tes weeche waars fiilaycht tëne xweyer sayn xeene hayser orer kexefte lose un uf een plats leepe keen woo se net kekhënt hon.

3. Wii teet Yeehoowa ti troye yuute peloone woo tsurik tsu Israël keengte?

³ Ti yuute miste fiile tinge uf kepe fer tsurik tsu Israël keen. Awer ti troye yuute wuste tas ti nutse weyere fiil kreeser. Te kreeste seechen woo se kreechte, hat se tuun mit sayn aanpeetung. In Papiloon es waare mee wii 50 thempele fer falxe keeter, awer es waar khee thempel fer Yeehoowa. Un tat es waar aach khee altar woo ti israeliiter opfere mache khonte tëm noo tas mosayxe Kesets. In Papiloon es waare aach khee priister woo tiise opfere mache khonte. In tiise xtat, es waare aach fiil mee layt woo falxe keeter aan kepeet hon wii layt woo Yeehoowa un sayn kesetse respektiirt hon. Tes weeche, tausente yuute woo Yeehoowa keliipt hon, waare hërtslich am waarte te taach wën se khente tsurik tsu Israël keen un Kot noch mool in een phuer aat aan peete.

4. Was fer hilef hot Yeehoowa ferxproch fer ti yuute woo tsurik tsu Israël keengte?

⁴ Ti xweyer rees fon Papiloon tsu Israël khent pis 4 moonate taure. Awer Yeehoowa hot ferxproch tas eyer teet yeete kefoer wech hoole woo khent ti yuute sayn rees xteere. Isayas hot kexrip: “Perayt te weech fer Yeehoowa! Macht fer unser Kot een richt xtroos im tesërt. (…) Tas krunt xtik woo net klayche is, wërt klayche kemacht; un tas krunt xtik woo net heepe is, wërt heepe kemacht.” (Isa. 40:3, 4) Xtel tich mool foer een klayche weech woo torich een taal im tesërt keet. Es weyer wërklich een seechen fer tii woo uf tiise weech reese teete! Es weyer laychter un xneler uf een weech keen woo richt un klayche is, wii përiche ruf un runer keen orer wolte kepe.

5. Was fer naame hot ti simpoolix xtroos tswixich Papiloon un Israël kriit?

⁵ Hayt tsu taach, fiile xtroose sin itentifitsiirt torich een naame orer een numer. Ti simpoolix xtroos woo Isayas pexrip hot, hot aach een naame: “Tat kepts een xtroos, yaa, een weech woo Weech fon Haylichkheet kenënt wërt. Te unrayn tuut tat net torich keen.” (Isa. 35:8) Was hon tiise wërter fer ti israeliiter in tiise tsayt petayt? Un was petayte se fer uns hayt?

TE “WEECH FON HAYLICHKHEET” — FRIIER UN HAYT

6. Warom waar te xtroos “Weech fon Haylichkheet” kenënt?

⁶ “Weech fon Haylichkheet” — was fer een xeen naame fer een xtroos! Warom is tiise weech haylich kenënt? Wayl es weyer khee plats fer ti unrayne in te natsyoon fon Israël. Awer weer waare ti unrayne? Ti yuute woo pextimt waare imoraaliteet, itolatrii orer anere xlime sinte mache. Ti yuute woo tsurik khemte, solte een “haylich folek” fer sayn Kot sin. (Teut. 7:6) Awer tas wil net saan tas tii woo Papiloon kelos hon, praychte khee ënerunge mache fer Yeehoowa kefale.

7. Was fer ënerunge muste etliche yuute mache?

⁷ Wii mer xon kesaat hon, ti meyerste yuute sin in Papiloon uf te welt khom. Tes weeche, siits aus tas fiile yuute sich traan keweent hon mit te aat wii ti papilooner ketenkt un sich aan kextelt hon. Fiile yoore noo ti eyerste israeliiter tsu Yeruusalem khom sin, hot Ëstras tsum wise kriit tas etliche yuute sich kehayrat hate mit fraae woo falxe keeter aan kepeet hon. (Eeks. 34:15, 16; Ëst. 9:1, 2) Yoore xpeeter, hot te kowernatoer Neemias sich ferxrok wii eyer tsum wise kriit hot tas khiner woo in Israël uf te welt khom sin, ti xprooch fon te yuute net kelërnt hon. (Teut. 6:6, 7; Nee. 13:23, 24) Kot sayn Wort waar hauptseechlich in hepreeyx kexrip. Soo, wën ti khiner net tiise xprooch wuste, wii khente se lërne Yeehoowa liipe un aan peete? (Ëst. 10:3, 44) Yawool, ti yuute miste kroose ënerunge mache. Awer es weyer laychter tas mache wayl se in Israël keleept hon — tas plats woo ti phuer aanpeetung lamsam wiiter kextelt waar. (Nee. 8:8, 9)

8. Warom ti ewënte woo soo lang heyer pasiirt sin, sole uns hayt interesiire? (Kuk tas pilt am aanfang fom piichelche.)

⁸ ‘Tas ales is kans interesant — khene etliche tenke. — Awer was hot tas mit mich se tuun? Petayt etwas fer mich was mit te yuute soo lang heyer pasiirt is?’ Ia; wayl khan ma saan tas mer aach im “Weech fon Haylichkheet” keen. Un ekaal ep mer fon te kesalpte orer fon te “anere xeef” sin, mise mer wayter in tiise weech keen. Tas helft uns Yeehoowa aan peete yets un im futuer, wën tas Raych wunerliche seechen pringt.c (Yoo. 10:16) Fon 1919 N.K. aan, sin milyoone mëner, fraae un khiner fon Papiloon ti Kroos — woo al ti falxe relichyoone representiirt — raus kang. Un tan hon se aan kefang in tiise simpoolix weech reese. Tsiimlich sicher, pist tuu tswixich tëne. Opwool tiise weech unkefeer 100 yoore tsurik uf kemacht kep is, ti aarwayt fer te weech foer perayte hot hunerte yoore foner traan aan kefang.

TI AARWAYT FER TE WEECH FOER PERAYTE

9. Tëm noo Isayas 57:14, wii waar te “Weech fon Haylichkheet” foer perayt?

⁹ Yeehoowa hot sich sicher kelos tas niks te weech fon te yuute, woo fon Papiloon raus kang sin, xteere teet. (Lees Isayas 57:14.)d Un te “Weech fon Haylichkheet” hayt tsu taach? Hunerte yoore foer 1919, hot Yeehoowa mëner woo tëm respektiirt hon, penutst fer te weech foer perayte tas anere khente fon Papiloon ti Kroos raus keen. (Kuk aach Isayas 40:3.) Tii hon ti neetich aarwayt kemacht tas es xpeeter meechlich weyer tas eerliche layt fon te falxe relichyoone raus keengte un Yeehoowa mit sayn folek aan peete teete. Was waar tepay in tiise aarwayt? Kuk mool etliche tinge woo kemacht kep sin fer te weech foer perayte.

10-11. Ti aptrukeray un iwersetsung fon te Piipel hon keholef ti piiplixe khëntnis ferprayte. Wii? (Kuk aach tas pilt.)

¹⁰ Aptrukeray. Pis unkefeer 1450, waar ti Piipel mit te hënt ap kexrip. Tiise aarwayt hot een lang tsayt kenom un kopye fon te Piipel waare kans tayer un xweyer fer se fine. Awer wën se aan kefang hon ti trukeray maxiine penutse, waar es fiil laychter haufe Piipele mache un aus teele.

¹¹ Iwersetsung. Torich fiile yoore, neekst al ti Piipele woo ma fine khont, waare in lataynix. Un ploos layt woo fiil xuul hate, khonte tas ferxteen. Awer wën ti aptrukeray keweenlicher kep is, hon fiile mëner woo een tiif respekt tsu Kot hate, een kroos aanxtrengung kemacht fer ti Piipel iwersetse tsu te xprooche woo ti layt fertseelt hon. Yets khonte ti layt woo ti Piipel kelees hon, ferklayche was in te khërich in kelërnt waar un was ti Piipel wërklich in lërnt.

12-13. Wii hon eerliche xtutënte fon te Piipel aan kefang ti falxe inlërnunge fon te khëriche foer pringe? Kep een payxpiil.

¹² Hilfe fer ti Piipel xtutiire. Ti layt woo ti Piipel mit acht xtutiirt hon, hon fiil kelërnt mit was se in Kot sayn Wort kelees hon. Awer ti relichyeese fiirer sin pees kep wii tii aan kefang hon tas mit te anere teele. Tsum payxpiil, im 19^te yoer hunert, hon etliche eerliche mëner aan kefang pleetche puplitsiire woo taytlich ketsaycht hon ti falxe inlërnunge fon te khërich.

¹³ Unkefeer im yoerkang 1835, hot Henry Grew, eene man woo Kot respektiirt hot, een pleetche puplitsiirt woo aus keleet hot was mit te toote pasiirt. In tëm, hot eyer mit te Piipel pewayst tas ti imortaliteet een kexenk fon Kot is, net etwas woo al ti mënxe kriin wii se uf te welt khome, wii ti meyerste khëriche in kelërnt hon. In 1837, hot een preeticher, George Storrs, eene fon tiise pleetche kefun wii eyer in een tsuch am reese waar. Tee hot tas kelees un ti sicherheet kriit tas eyer een wichtich woerheet kefun hot. Un tee hot ëntxlist mit anere teele was eyer kelërnt hot. In 1842, hot eyer een sekwëns fon reete kemacht mit tëm interesant theema: “Een frooch — sin ti xlechte unxtërplich?” Yemant woo fiil kelërnt hot mit was George Storrs kexrip hot, waar eene yunge man woo Charles Taze Russell keheest hot.

14. Wii soo hon te pruuter Russell un tii woo mit tëm xtutiirt hon, nutse kriit fon te aarwayt woo kemacht waar fer te “Weech fon Haylichkheet” foer perayte? (Kuk aach tas pilt.)

¹⁴ Wii soo hon te pruuter Russell un tii woo mit tëm xtutiirt hon, nutse kriit fon te aarwayt woo kemacht waar fer te “Weech fon Haylichkheet” foer perayte? Wën se xtutiirt hon, khonte se unersuuche wërter piicher, liste mit piiplixe wërter un tekste, un phaar iwersetsunge fon te Piipel. Tas ales is foer perayt kep eep se sayn aarwayt aan kefang hon. Tii hon aach nutse kriit fon te piiplixe unersuuchung woo mëner soo wii Henry Grew, George Storrs un anere friier kemacht hate. Te pruuter Russell un tii woo mit tëm xtutiirt hon, hon aach mit keholef in te aarwayt fer te “Weech fon Haylichkheet” foer perayte. Tii hon fiile piicher un pleetche kexrip un puplitsiirt woo iwer piiplixe sache kexproch hon.

15. Was fer wichtiche tinge sin in 1919 pasiirt?

¹⁵ In 1919, hot Papiloon ti Kroos te kontrol iwer Kot sayn folek ferloer. In tëm yoer, hot een “troye un ferninftiche sklaaw” aan kefang se xafe, tas eerliche layt khonte ufm “Weech fon Haylichkheet” reese. (Mat. 24:45-47) Ti layt woo aan kefang hon in tiise weech reese, hon fiil nutse kriit fon te aarwayt woo anere friier kemacht hate fer te weech foer perayte. Weeche tiise aarwayt, khonte se mee iwer Yeehoowa un sayn tsiil lërne. (Xpr. 4:18) Tii khonte aach ënerunge mache fer se leepe tëm noo Yeehoowa sayn kesetse. Xtats waarte tas sayn folek ti kanse ënerunge uf een mool macht, tuut Yeehoowa se helfe tas lamsam mache. (Kuk te khaste “Kot helft sayn folek ti ënerunge lamsam mache”.) Meyer wëre aarich froo sin wën mer Yeehoowa kefalt kriin in ales was mer mache! (Kol. 1:10)

TE “WEECH FON HAYLICHKHEET” IS NOCH UF

16. Fon 1919 aan, was fer aarwayt is kemacht kep fer te “Weech fon Haylichkheet” uf phase? (Isayas 48:17; 60:17)

¹⁶ Yeete xtroos mus wayter uf kephast sin. Ti aarwayt mit tëm “Weech fon Haylichkheet” waar net fërtich in 1919. Fer meechlich lose tas mee layt fon Papiloon ti Kroos raus keen, es is neetich te weech wayter uf phase. Kraat wii eyer in kesetst kep is, hot te troye sklaaw aan kefang se xafe. In 1921, hon se een puuch puplitsiirt fer ti layt helfe ti woerheet fon te Piipel lërne: A Harpa de Deus. Mit te tsayt, sin neekst 6 milyoone kopye in 36 xprooche fon tiise puuch aus keteelt kep. Un fiile layt hon ti woerheet too temit kelërnt. Hayt hon mer een nay puplikatsyoon fer Piipel xtuutye fiire: tas puuch Los tich kuut keen im leepe fer imer! In tiise letste taache, tuut Yeehoowa tëm sayn Orkanisatsyoon penutse fer uns imer kaystlich esmitel kepe fer wayter ufm “Weech fon Haylichkheet” keen. (Lees Isayas 48:17e; 60:17.f)

17-18. Pis woo hin nëmt te “Weech fon Haylichkheet”?

¹⁷ Meyer khene saan tas wën yemant een Piipel xtuutyum aan nëmt, hot eyer ti oportuniteet fer aan fange ufm “Weech fon Haylichkheet” keen. Etliche tuun ploos een khorts xtik uf tiise weech laafe, un tan keen se raus. Anere sin pextimt uf tiise weech plaype pis se sayn tsiil trefe. Was fer is tas tsiil?

¹⁸ Fer tii woo ti himlix hofnung hon, te “Weech fon Haylichkheet” nëmt tsu “Kot sayn paratiis” im himel. (Apo. 2:7) Fer tii woo ti eyertlich hofnung hon, tiise weech nëmt tsu te perfektsyoon, am ën fon te 1.000 yoore. Wëns tuu uf tiise weech reest, kuk net tsurik! Un pis tuu tayn rees tsu te nay welt fërtich kriist, kee fon tiise weech net raus. Meyer winxe tich een kuut rees!