Tólmiyatchik kʼal an Biblia abal kin jalkʼuy in ejatal

«Xowéʼ in kʼwajat kulbél kʼal u kʼimádhil» (RIGOBERT HOUETO)

• JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1941

• BICHOW: BENÍN

• KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: JUN I INIK AXI IN KWAʼALAK YAN IN KʼIMÁDHIL ANI IN KʼWIYÁLAK AN ÓLCHIXCHIK KʼAL A JEHOVÁ

JANTʼINIʼ U EYAK:

In waʼtsin ti Cotonou, jun i bichow axi kʼwajat ti Benín. In yejey jantʼiniʼ in católico, pero yab jaykʼiʼ in kʼalelak ti misa. Yan i católicos in ujnámak kin koʼoy yan in kʼimádhil, axéʼ xi tʼajbiláb lej ujnámtej al nixéʼ xi bichow. Nanáʼ ma u bajuw ku koʼoy tseʼ u kʼimádhil.

Ti támub 1970, dhaykʼan jun i pextaláb ti Benín. Kom nanáʼ u léʼak ku tólmiy u bichówil in kʼalej tin tólmix ani ma in otsits ban política. An atiklábchik kʼal axi tin kʼalél tin pejéx in kʼwiyálakchik an ólchixchik kʼal a Jehová ani nanáʼ jayej in tólmixin abal ki ayoknaʼ. Tam ti 1976 kaldháj an ólchixchik kʼal a Jehová al nixéʼ xi bichow, u tsálpay abal yabáts jaykʼiʼ neʼetsak ka wichiy.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JÁLKʼUY U EJATAL:

An pextaláb taley ti 1990, ani u lej jikʼpaʼ ku tsuʼuw abal wichiy an ólchixchik kʼal a Jehová. Ma u bajuw ku tsálpay abal walám tolmiyábchik kʼal a Dios. Al nixéʼ xi kʼij u jálkʼuy u tʼojlábil. Ani jun u at tʼojnal pelak i ólchix, wéʼ talbél tin ólchij jawaʼ in belálak. Tin ájchij ban Biblia abal patal jawaʼ a Dios in tʼajál pel tekedh ani abal Jajáʼ lej kʼanidhom (Deuteronomio 32:4; 1 Juan 4:8). U lej kulbétnaʼ axéʼ in alwaʼ tʼajbilábil a Dios ani u léʼnaʼ ku exlaʼ más kʼal Jajáʼ, jaxtám u batsʼuw kin exóbchin kʼal an Biblia.

Yab owey in kʼalej ban tamkuntaláb axi in tʼajál an ólchixchik kʼal a Jehová ani u lej kulbétnaʼ an kʼanidhomtaláb axi in tejwamedhálchik: yab in pokʼodh tsuʼtal an atiklábchik. Tam ti u bajuw ku junkuw más, u éjtow ku tsuʼuw abal chubax pel in aykólilchik a Jesús (Juan 13:35).

U tʼajaʼ ti kwéntaj abal max u léʼak ku tʼójonchij a Jehová, kwaʼalak ku jilaʼ an kʼakʼnaxtaláb axi u kwaʼalak. Lej kʼibatak u atsʼáʼ ku tʼajaʼ axéʼ, kom u tsʼejnalak kin pojkáj kʼal an atiklábchik. Jaxtám, in owey ku tʼajaʼ axéʼ xi takuxtaláb, pero a Jehová tin tólmiy ani u éjtow ku jilaʼ an kʼakʼnaxtaláb axi u kwaʼalak.

Kwaʼalakej ku tʼajaʼ kʼeʼat i jalkʼuxtaláb. U exóbnaʼ ban Biblia abal a Dios yab in kulbetnál ki koʼoy yan i kʼimádhil (Génesis 2:​18-​24; Mateo 19:​4-6). Abal a Dios tekedh kin jilkʼon kʼal u kʼaʼál kʼimádhil, Jaxtám in tomkin jantʼiniʼ tin konoyál an eyalchik. Ani u jilaʼ axi kʼeʼatchik u kʼimádhil. Pero u áynanchij ku pidhaʼ jawaʼ in yéjenchal. Talbél, tsab kʼal axéʼ xi mimláb in tʼajaʼ ti ólchixchik kʼal a Jehová.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWÁMAL:

Bélits abal u kʼimádhil in áynanchal kʼal an belomtaláb católica, tin kʼakʼnál kʼal an takuxtaláb axi u tʼajaʼ jantʼiniʼ in ólchix kʼal a Jehová ani in ulal abal xowéʼ u beletnál más alwaʼ u yanél.

Ti biyál u tsálpayak abal an política in éjtowalak kin tsʼejkaʼ an kʼibataláb axi waʼats. Pero xowéʼ u exobnámal abal expidh in Eyaltal a Dios patal an yajchiktaláb axi waʼats (Mateo 6:9, 10). U lej kʼakʼnanchal a Jehová kom tin exobchámal ku atsʼaʼ i kulbetaláb axi chubax.

«Kʼibat u atsʼaʼ ku jilaʼ» (ALEX LEMOS SILVA)

• JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1977

• BICHOW: BRASIL

• KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: PELAK I ÓKʼNOM KʼAL AN IGLESIA PENTECOSTAL

JANTʼINIʼ U EYAK:

In yejey ban kwénchal ti Itu, jun i tsakam bichow axi ti São Paulo axi lej exladh kom waʼats yan i pójkax.

U kulbetnálak ku xeʼtsindhaʼ yan i uxum, in lej tsákulom jayej, u nujuwalak i drogas. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal kʼal axéʼchik xi tʼajbiláb, áwilak kin báliyat ti wikʼaxteʼ, ku kʼibaʼ u éjatal. Jaxtám u jilaʼ patal axéʼ. Ani talbél in tamkun kʼal an Iglesia Pentecostal ani u bajuw ku tʼajaʼ tin ókʼnom.

Jaxtám u tujchij ku kaldhaʼ jun i programa al an radio tin kwéntaj an iglesia, kom u tsálpayal abal antsanáʼ u éjtowalak ku tólmiy an atiklábchik. Pero talbél u tʼajaʼ ti kwéntaj abal axi ban iglesia pentecostal, expidh in léʼak kin ataʼ i tumín ani yab abal kin tólmiy an atiklábchik, nibal u tʼeʼpinalak abal kin puwénchij a Dios, jaxtám u jilaʼ an iglesia.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JÁLKʼUY U EJATAL:

Tam ti u tujchij ku exóbnaʼ an Biblia kʼal an ólchixchik kʼal a Jehová, u tʼajaʼ ti kwéntaj abal jajáʼchik lej juníts kʼal axi kʼeʼatchik an kʼakʼnaxtaláb. U lej kulbetnaʼ jawaʼ u tsuʼuw. Jajáʼchik yab expidh in ulal abal in kʼanidhál a Dios ani an atiklábchik in tejwamedhál kʼal in tʼajbilábil. Jayej yab u otselchik ban política ani yab u kʼalél ti tólmix ban pextaláb (Isaías 2:4). Axéʼchik xi tsab i tʼajbiláb ti lej tólmiy abal ku bélaʼ abal u elámal an kʼakʼnaxtaláb axi chubax. An bel axi tu neʼdhál ban ejataláb abal etsʼey (Mateo 7:​13, 14).

U éxbayal abal kwaʼalak ku jálkʼuy u éjatal, antsanáʼ jantʼiniʼ tin konoyál a Dios. Ejtíl, kwaʼalak ku tejwamédhaʼ i tsaʼataláb ani ku jilaʼ an kʼij abal ku béletnaʼ u yanél. Kʼibat u atsʼaʼ ku jálkʼuy yan i tʼajbiláb, pero kʼal in tólmixtal a Jehová u éjtow ku tʼajaʼ. U kʼimádhil in exóbnaʼ an Biblia ókʼxidh ke nanáʼ in lej kulbétnaʼ abal jayej u tujchij tin exóbal ani in tsápnanchij kin punuw ti tʼajbiláb jawaʼ kʼwájatak in exobnál. Wéʼ talbél junax i tákuy ki tʼajaʼ tu ólchix kʼal a Jehová. Jaxtám tsablóm ti eb u pujan.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWÁMAL:

U tomkíl ani nanáʼ, i lej kulbetnál kom i ejtowal ki exóbchij i tsakámilchik abal kin éjtow kin koʼoy jun i jaʼubtaláb kʼal a Jehová. Xowéʼ u kʼwajat lej kulbél kʼal i yanél. U lej kʼakʼnál kom a Dios tin tolmiyámal ku exlaʼ an chubaxtaláb tin Káwintal. U éjtowal tu uchaʼchik abal an Biblia, chubax in jálkʼunchal in éjatal an atiklábchik.

«U kulbetnál kom u áynanchal éjat, u kwaʼal jun i xeʼtsintaláb tʼokat ani jun i ejataláb koyat» (VICTORIA TONG)

• JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1957

• BICHOW: AUSTRALIA

• KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: IN LEJ YAJCHIKNAʼ MA TIN TSAKAMTAL

JANTʼINIʼ U EYAK:

Nanáʼ pel axi okʼox ani u kwaʼal akak u epchal in yejey ti Newcastle (Nueva Gales del Sur). U tatáj u lej utsʼálak ani pójkax. U mamá jayej antsanáʼak in ey tin lej kwadhalak ani tin odhnálak kʼal in káwintal. Chudhélak tin uchálak abal in lej pójkax ani abal neʼetsak kin chikan ti kʼamal. Axéʼchik xi kaw tin lej jikʼedhálak.

Wilkʼidh u mamá tin kwadhalak lej tsapik, axéʼ in tʼajálak abal yab kin kʼalej ti escuela. Tam ti u kwaʼalak 11 i támub an eyalchik in tʼajaʼ abal yabáts kin beletnáj kʼal u tatájchik. Talbél in neʼdháj tin kʼwajíl al jun i convento ani tam tu putuw 14 i támub in tsinat kalej. Kom yab u léʼnaʼ kin wichiy kʼal u tatájchik, in wayalak ban bel ti Kings Cross (jun i kwénchal axi ti Sydney).

Kom in kʼwajílak ban bel, u éyendhaʼ i drogas, in utsʼálak ani u tsuʼtalak i pornografía ani u nujuwalak tu baʼ. Jun a kʼicháj in lej jikʼey tam ti ulits tsab i inik kʼal an dhábal juʼtáj tin tʼojnalak. An dhábal tin abaʼ tu waytal, pero bélits antsanáʼ u éjtow ku atsʼaʼ jawaʼchik in tʼilál. Jajáʼ neʼetsak ti kin nújuw kʼal nixéʼ xi tsab i inik, neʼetsak ti kin neʼdhaʼ tsinat al jun i barco abal kin tʼójon ti Japón al jun i bar. Kom in lej jikʼey, in kalej tin ádhil ani u aliy jitaʼ ti kin tólmiy.

Tam u tawnaʼ jun i inik axi kʼwájatak ti tonel al nixéʼ xi bichow ani u ólchij jawaʼ kʼwájatak ti watʼel. Ani u áychalak abal tin pidhaʼ i tumín, pero jajáʼ tin kániy tin kʼimaʼ abal kin achin ani abal ku kʼapuw jantʼoj. In jilkʼon tin kʼwajíl kʼal jajáʼ ani jun i támub talbél u tomkin.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JÁLKʼUY U EJATAL:

Biyát u exobnálak an Biblia kʼal an ólchixchik kʼal Jehová, u atsʼaʼ yan jantʼoj. Tin lej tsakudhaʼ ku exlaʼ abal pel in wálab a Satanás kʼal patal jawaʼ kʼwájatak u yajchiknál. Kom etsʼey u tsálpay abal pel a Dios axi in tʼajál ki yajchiknaʼ. Pero tin lej kanatbédhaʼ ku exlaʼ abal a Dios yab tu odhnál ban infierno, kom játs axi u tsʼejnalak ma tu tsakamtal.

U lej jikʼpaʼ ku tsuʼuw abal an ólchixchik in púnuwal ti tʼajbiláb jawaʼ in exobnál. Nanáʼ u atsʼálak lej kʼibat ku tʼajaʼ u jaʼúbchik. Pero jajáʼchik tin tejwamédhanchij i kʼayaʼtaláb ani i kʼanidhomtaláb.

Lej kʼibat u atsʼaʼ ku jilaʼ ku tsálpay jawaʼ yab tekedh. U tsálpayalak abal nanáʼ yabak u kwaʼal u exbádh. Jaxtám in lej tsakúlak kʼal nanáʼ. Axéʼ xi tsalap in áynanchij ti kin ódhnaʼ, bélakits abal pelak in ólchix kʼal a Jehová. U kʼanidhálak a Dios, pero u tsálpayalak abal Jajá yab in tomnálak ti kin kʼanidhaʼ.

Pero tam ti u kwaʼalak quince i támub tin pujadh. U atsʼaʼ jun i tʼilomtaláb axi in bínaʼ jun i epchal, jajáʼ in uluw abal ki ajiy jawaʼ in ulal Santiago 1:23 ani 24. Axéʼchik xi versículos in jumbiyal in Káwintal a Dios jantʼiniʼ jun i lam, juʼtáj wawaʼ i éjtowal ki tsuʼuw jantʼiniʼ tu tsuʼtal a Dios. U tujchij ku tsálpay abal max jawaʼ nanáʼ u tsuʼtal játs jawaʼ in tsuʼtal a Jehová. Ti kʼaʼál kʼibat u atsʼaʼ ku bélaʼ abal tin kʼanidhál kom bélej u tsálpayalak abal yab in tomnál kin kʼanidháj.

Wéʼ talbél u ajiy jun i texto axi tin tólmiy ku jálkʼuy jawaʼ u tsálpayalak. Pel Isaías 1:18, axi in olnál jawaʼ a Jehová tu konchal. Juʼtáj tin ulal: «Kit chichchik ani ki tsʼejkaʼ an kʼibataláb[...]. Bélits max a wálab lej tsakniʼ neʼets ka jilkʼon tʼokikíl, ejtíl max dhakniʼ». U tsálpay abal pel a Jehová jitaʼ kʼwájatak tin tawnál ani tin uchál: «Vicky kit chích, wanaj ki tsʼejkaʼ an kʼibataláb. U exlál patal jawaʼ a watʼámal, u exlál jawaʼ a tsálpayal, pero bélits antsanáʼ tu kʼanidhál».

Nixéʼ xi akal kʼibat u atsʼaʼ kin wayits. Kom belakej u tsálpayalak abal yab in tomnál, kin kʼanidháj. Pero u tujchij ku tsálpay kʼal an tsʼakchixtaláb axi in tʼajaʼ a Jesús. Tam u tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová tin koʼonchámal yan i kʼayaʼtaláb, ani u exbay abal a Dios tin tejwamedhanchámal yan jantʼiniʼ abal tu kʼanidhál. Kʼal patal axéʼ ejtíl max kʼwájatak u uchál: «Tatáʼ yab a éjtowal ti kin kʼanidhaʼ. An ejataláb axi in bínaʼ a tsakámil yab in bájuwal abal ti kin pakwlánchij patal jawaʼ u tʼajámal». An chubaxtaláb, yab kʼwájatak u pidhál in jalbíl an tsʼakchixtaláb axi in tʼajaʼ a Jesús. Pero ku tsálpay kʼal an tsʼejwalixtaláb axi tin pidhámal a Jehová, u bajuw ku tsálpay abal Jajáʼ chubax tin kʼanidhál.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWÁMAL:

Xowéʼ u atsʼál kulbél ani koyat ku tʼójonchij a Dios. Jayej in kʼwajat más alwaʼ kʼal u tomkíl, in kulbél kom u éjtowal ku tólmiy axi kʼeʼatchik kʼal jawaʼ u watʼámal. Chudhél u junkudhtal kʼal a Jehová kʼwajat más tsapik.

«Játs jawaʼ u konchij a Dios» (SERGEY BOTANKIN)

• JAYKʼIʼ TI WAʼTSIN: 1974

• BICHOW: RUSIA

• KʼEʼAT JANTʼOJ TIN KWÉNTAJ AN EPCHAL: IN KULBETNÁLAK AN HEAVY METAL

JANTʼINIʼ U EYAK:

In waʼtsin ti Vótkinsk, u yanél lej tsʼejwantalak. Al axéʼ xi bichow waʼtsin an compositor Piotr Ilič Chaikovski. U papá lej alwaʼinikak, pero lej utsʼálak. Jaxtám yab u kʼwájatak kulbél kʼal u yanél.

Nanáʼ yab in lej witʼadhak ti escuela, jaxtám u atsʼálak abal yab jantʼoj u jalbíl. Yab u punchalak in jalbíl an exobintaláb, jaxtám yab in neʼdháxak alwaʼ kʼal axi kʼeʼatchik. Kʼibatak u atsʼál kin kʼalej ti escuela. Tam u úxnal abal ki wilkʼaʼ jantʼoj axi yab lej kʼibat yab u éjtowalak. Tam tin kʼwájatak ti secundaria in punchin axéʼ xi kaw ban calificación: «Lej tidhebeʼ, ani yab in éjtowal kin wilkʼaʼ jawaʼ u konchinál ti clase». Nixéʼchik xi kaw tin lej ódhnaʼ, tin tʼájchij ku atsʼaʼ abal yab jantʼoj u ey. Ani tam u tsálpay yab jantʼoj exbadh u éjatal.

Tam ti in kwitólejak u tujchij tin utsʼál. Pero tam u watʼkʼanchalak, yab alwaʼak u atsʼál. Yab u atsʼálak kulbél kʼal u éjatal. Jaxtám yab juʼtáj tin kalelak. Ma u tsálpay ku tixkʼaʼ u éjatal.

Tam ti u kwaʼalak 20 i támub, u elaʼ jantʼoj axi tin lej tólmiy: an heavy metal. Nixéʼ xi son chubax tin kanatbedhálak, jaxtám u junkuw jitaʼ in kʼijidhnálak nixéʼ xi son. U jilaʼ ka nakey u xiʼíl, u loʼow u xutsun. Ani in tóltomin ejtíl axéʼchik xi tʼenel. Talbél ma an atiklábchik tin tsʼejnalak, patal axéʼ in tʼajaʼ abal u yanél yabáts ti kin batsʼuw.

Lej jálkʼun u ey. U tsálpayalak abal axéʼ xi son neʼetsak ti kin tólmiy ku atsʼaʼ más kulbél, pero yab játs axi watʼey. Ani tam tu exlaʼ an kidhabtaláb axi in tʼajálakchik axéʼ xi tʼenel, yab u kulbétnaʼ.

Junilekʼij u tsálpay ku tixkʼaʼ u éjatal. Pero jantʼoj axi tin tólmiy abal yab ku tʼajaʼ, pel ku tsálpay abal u mamá neʼets kin yajchiknaʼ. Jajáʼ tin lej béletnaʼ ani tin lej kʼanidhálak. Axéʼ pelak jantʼoj lej kʼibat.

Abal yabáts ku tsálpay ku tixkʼaʼ u éjatal u tujchij ku ajiy jun i libro ani jawaʼ u ájiyal in kaw tin kwéntaj jun axi in okʼnálak jun i kʼakʼnaxtaláb. Tam u léʼnaʼ ku exlaʼ a Dios ani ku tólmiy an atiklábchik. Tam u ólonchij a Dios ani u ólchij jawaʼ u tsálpayalak ku tʼajaʼ. Ani u lej konchij ti kin tólmiy ku atsʼaʼ kulbél tu éjatal. Tam ti kʼwájatak u ólonchal u atsʼaʼ lej dhakat u ichích. Jawaʼ watʼey tsab i hora talbél: u lej jikʼpaʼ ulits jun i ólchix kʼal a Jehová ani tin tʼílmay tin kwéntaj an exobintaláb kʼal an Biblia. U tsálpayal abal pel in tókʼtsixtal an oláb axi u tʼajaʼ. Nixéʼ xa kʼicháj u tujchij ku atsʼaʼ lej kulbél tu éjatal.

JANTʼINIʼ TIN TÓLMIY AN BIBLIA ABAL KU JÁLKʼUY U ÉJATAL:

Kʼibat u atsʼaʼ pero u petʼnaʼ patal jawaʼ kwaʼal kin tsuʼuw kʼal an heavy metal. Bélits antsanáʼ, yab u ukʼchiy an son axi u atsʼálak. Ani tam in watʼelak juʼtáj tu punuwabak nixéʼ xi son, tin tʼajchalak ku tʼilaʼ jantʼoj lej kidháb. Yab u léʼak ku koʼoy axéʼchik xi tsalap kom kʼwájatak u exobnál jantʼoj lej alwaʼ ban Biblia. Jaxtám u tákuy yabáts kin watʼey tanáʼ. Ani tam ku tʼilaʼ jawaʼ u tʼajálak ti biyál, dhubat u ólonchalak a Jehová abal ti kin tólmiy. Antsanáʼ u éjtow ku atsʼaʼ, «abal an koyataláb axi in kʼál a Dios tu tólmiyal abal yab ku lej tʼeʼpin» (Filipenses 4:7).

Ban exobintaláb kʼal an Biblia axi u kwaʼalak, u exóbnaʼ abal jitaʼchik in léʼ kin áynanchij in tʼiplábil a Cristo, kwaʼal kin ólchij axi kʼeʼat jawaʼ in belál (Mateo 28:​19, 20). Nanáʼ u tsálpayalak abal yab neʼetsak ku éjtow ku exóbchij axi kʼeʼatchik, pero kʼal jawaʼ kʼwájatak u exobnál u atsʼálak lej kulbél ani koyat. U exlálak abal jayej an atiklábchik kwaʼalak kin exlaʼ an chubaxtaláb. Bélits abal in jikʼélak, u tsápnanchij ku tʼílmay axi kʼeʼat kʼal jawaʼ kʼwájatak u exobnál. Axéʼ tin tólmiy ku atsʼaʼ abal u kwaʼal u jalbíl ani jayej abal yab ku ukʼchiy axéʼchik xi exobchixtaláb.

AN ALWAʼTALÁB AXI U BATSʼUWÁMAL:

Xoʼ in tomkiníts ani in kʼwajat lej kulbél ani u koʼoyámal an kulbetaláb ku tólmiy u epchal, u mamá ani kʼeʼatchik i atikláb abal kin exóbnaʼ an chubaxtaláb axi ti Biblia. Ku tʼójonchij a Dios ani ku tólmiy an atiklábchik kin exlaʼ an chubaxtaláb, tin tolmiyámal ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal an ejataláb in kwaʼal in jalbíl.