Yab ka jilaʼ ka teptsin «an kʼanidhomtaláb axi tal kʼal a Jehová»

1. ¿Jantʼiniʼ tin ulal an Biblia abal játs an kʼanidhomtaláb axi chubax?

AN Biblia in eyendhál axéʼ xi kaw abal kin tejwamédhaʼ jantʼiniʼ játs an kʼanidhomtaláb axi chubax: «Axéʼ xi kʼanidhomtaláb pel ejtíl jun i kʼamal axi lej tsapik kom tal kʼal a Jehová. Axéʼ xi kʼanidhomtaláb yab neʼets ka teptsin belits max ka chich lej tsapik an jáʼlom, yab neʼets ka neʼdháj kʼal an jáʼ tam ka adhláts ban itseʼ» (Cant. 8:6, 7). Lej kʼijidh jantʼiniʼ tin olnál an Biblia abal játs an kʼanidhomtaláb axi in tejwamedhál jitaʼchik tómkidh. Max jun i tomkinél kin tejwamédhaʼ axéʼ xi kʼanidhomtaláb, neʼets kin ejtow ka kʼwajiy junax abal etsʼey ani neʼets kin ejtow kin watʼenchij jawákits tam kʼibataláb.

2. ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ jitaʼchik tómkidh abal yab ka teptsin an kʼanidhomtaláb axi in kwaʼalchik?

² An inik axi tómkidh ani an mimláb in yéjenchal kin tejwamédhaʼ i kʼanidhomtaláb tin tsablom abal kin ejtowchik ka kʼwajiy junkudh tin nakel in ejatal ani abal axéʼ xi kʼanidhomtaláb yab ka teptsin. Ki tsalpay kʼal axéʼ, an kʼamal in yéjenchal tsʼuʼchidh abal yab ka teptsin. Jayetsej kwaʼal kin tʼajaʼ jitaʼchik tómkidh, kwaʼal kin béletnaʼ an kʼanidhomtaláb abal yab ka teptsin. ¿Jaleʼ ti awits ka teptsin o ka taley an kʼanidhomtaláb al jun i tomkinél? Walám junchikíl kin tamétnaʼ i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín o walám ka yawʼláts jun in yanél o walám in atsʼál kʼibat kin yedhaʼchik in tsakámil. Max tatáʼ it tómkidh, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal ka béletnaʼ axéʼ xi kʼanidhomtaláb axi tal kʼal a Jehová? Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw ox i tolmixtaláb.b

KA ÁYNANCHIJ KIT UTEYCHIK KʼAL A JEHOVÁ

3. ¿Jaleʼ ti lej exbadh abal jitaʼchik tómkidh kin kʼanidhaʼ a Jehová? (Eclesiastés 4:12; ka tsuʼuw jayej an imagen).

³ An inik ani an mimláb axi tómkidh in yéjenchal ka utey kʼal a Jehová abal yab ka teptsin an kʼanidhomtaláb axi in kwaʼalchik. ¿Jaleʼ? Kom max tin tsablom in kʼanidhálchik a Jehová, yab neʼets kin atsʼaʼ kʼibat kin putuw jawaʼ u kónchinal kʼal a Jehová. Antsanáʼ neʼets kin ejtow kin watʼenchij jawákits tam kʼibataláb ani yab neʼets ka teptsin an kʼanidhomtaláb axi in kwaʼalchik (ka ajiy Eclesiastés 4:12). Jayej, jitaʼchik in tsápnanchal ka utey kʼal a Jehová in tsápnanchalchik kin nitsʼbiy jantʼiniʼ in ey. Ejtíl, in bájuwal kin tʼajaʼ ti kʼayaʼlidh, ti alwaʼ inik ani kin pakwlanchij axi kʼeʼatchik (Efes. 4:32-5:1). Max an inik ani an mimláb antsanáʼ in ey, etsʼey neʼets ka waʼtsin yan i kʼanidhomtaláb. Jun i epchal axi in bij Lena, axi in neʼdhálits watʼadh 25 i támub ti tómkidh in uluw: «Yab i atsʼál kʼibat ki kʼanidhaʼ ani ki kʼakʼnaʼ jitaʼ axi in kʼanidhál a Jehová».

4. ¿Jaleʼ ti a Jehová in takuy a José ani a María abal kin yedhaʼ a Jesús?

⁴ Ki tsuʼuw jun i tʼiplab axi ti Biblia. A Jehová in takuy a José ani a María abal kin yedhaʼ a Jesús. ¿Jaleʼ walám ti takuyat jajáʼchik? A Jehová in exlálak abal u lej kʼanidhábak kʼal a José ani a María ani abal etsʼey neʼetsak kin tsápnanchij ka kʼwajiy utat kʼal Jajáʼ. Max tatáʼ it kʼwajat tómkidh, ¿jantʼoj a éjtowal ka exóbnaʼ tin kwéntaj a José ani a María?

5. ¿Jantʼiniʼ tin éjtowal an inik axi tómkidh kin nitsʼbiy a José?

⁵ A José etsʼey in tsápnanchalak kin bélkaʼ a Jehová ani jaxtám in éjtowalak kin putuw lej alwaʼ kʼal in uchbíl. Oxíl i kalel uchan a José kʼal a Jehová jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ abal kin béletnaʼ in yanél. A José bélkaxin belits abal in atsʼaʼ wéʼ kʼibat (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21). A José in bélkaʼ a Jehová ani jaxtám in ejtow kin béletnaʼ a María. Nixéʼ in tʼajaʼ abal a María kin kʼanidhaʼ más ani kin kʼakʼnaʼ a José. Max tatáʼ pel jun i inik axi tómkidh a éjtowal ka nitsʼbiy a José, a éjtowal ka aliy i exobchixtaláb ti Biblia axi ti tólmiy ka exlaʼ jantʼiniʼ ka béletnaʼ a yanél.c Max tatáʼ ka eyendhaʼ axéʼ xi exobchixtaláb neʼets ka tejwamédhaʼ abal a kʼanidhál a kʼimádhil. Axéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal kit kʼwajiychik más junkudh. Jun i epchal mimláb axi u kʼwajíl ti Vanuatu axi in neʼdhálits watʼadh 20 i támub ti tómkidh in ulal axéʼ: «U tʼajál ti kwéntaj abal u tomkíl in aliyal i olchixtaláb ti Biblia ani in eyendhál, jaxtám yab u atsʼál tʼojláb ku bélkaʼ. Nixéʼ in tʼajál abal ku atsʼaʼ abal tin beletnál lej alwaʼ».

6. ¿Jantʼoj in éjtowal kin exóbnaʼ tin kwéntaj a María an mimláb axi tómkidh?

⁶ A José in tólmiyalak a María abal ka utey kʼal a Jehová. Pero a María yab expidh in aychalak abal ka tolmiyat kʼal a José. Jajáʼ jayej tin kwetemtal in tsápnanchalak kin jaʼúbnaʼ a Jehová. A María in exbayalak lej alwaʼ an dhuchlab (ka tsuʼuw an nota de estudio in kʼál a Lucas 1:46). Jayej in jolkʼalak i kʼij abal kin tsalpay kʼal jawaʼ in exobnálak ban dhuchlab (Luc. 2:19, 51). A María in lej kʼanidhálak a Jehová, jaxtám, in pútuwalak lej alwaʼ kʼal in uchbíl. Yan i epchal mimláb axi kʼwajat tómkidh in tsápnanchal kin nitsʼbiy a María. Jun i epchal mimláb axi in bij Émiko, in ulal axéʼ: «Tam tin kʼwajatak kwetém u kwaʼalakits bíjidh jaykʼiʼ ti neʼets tin exóbal. Pero, tam tin tomkin, u tomkíl játs axi in tʼajálak an oláb abal ti tsablóm ani játs axi in okʼnálak abal ki kʼakʼnaʼ a Jehová. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal yabáts kʼwajatak u tʼajál jantʼoj tu kwetemtal abal kin utey kʼal a Jehová, kom u jílchalak abal u tomkíl játs kin tʼajaʼ. Pelak u uchbíl kin utey kʼal a Jehová ani ku jaʼúbnaʼ. Jaxtám xowéʼ u jolkʼál i kʼij abal kin kʼwajiy kwetém abal ku ólonchij a Jehová, ku ajiy an Biblia ani ku tsalpay kʼal jawaʼ u ajiyal» (Gál. 6:5). Max tatáʼ pel jun i mimláb axi tómkidh, ka tsápnanchij kit utey más kʼal a Jehová, nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal a tomkíl ti kʼanidhaʼ más ani ka kulbéj kʼal tatáʼ (Prov. 31:30).

7. ¿Jantʼoj in exobnál an tomkinél kʼal in tʼiplábil a José ani a María?

⁷ A José ani a María tʼojonchik junkudh abal ka kʼwajiy más utat kʼal a Jehová. Jajáʼchik in exbay abal lej exbadh kin kʼakʼnaʼchik junax a Jehová (Luc. 2:22-24, 41; 4:16). Walám junchikíl in atsʼaʼchik kʼibat kin tʼajaʼ, ani más tam ti tujeyits kin koʼoychik más i tsakam. Pero belits antsanáʼ in tsápnanchij ka uteychik kʼal a Jehová. A José ani a María pel jun i alwaʼ tʼiplab abal jitaʼchik tómkidh. Walám tatáʼ jayej a atsʼál kʼibat ka jolkʼaʼ i kʼij abal ka tʼajaʼ an kʼakʼnaxtaláb kʼal a yanél ani ki kʼalej ti tamkuntaláb ani más, max a kwaʼal i tsakam. Jayej walám ka atsʼaʼ kʼibat ka jolkʼaʼ i kʼij abal kit oláts junax ani kit exobláts jantʼiniʼ i tomkinél. Pero max ka tsápnanchij ka kʼakʼnaʼ junax a Jehová, neʼets kit utey más kʼal Jajáʼ ani neʼets ka atsʼaʼ abal it kʼwajatchik más junkudh. Jaxtám ka tsápnanchij abal ta tsablóm ka tʼojonchij a Jehová.

8. Max jun i tomkinél in kwaʼal i kʼibataláb, ¿kʼal jantʼoj ti neʼets ka tólmiyat abal kin tʼajaʼ an kʼakʼnaxtaláb kʼal in yanél?

⁸ Max jun i tomkinél in kwaʼal jun i kʼibataláb, walám neʼets kin atsʼaʼ kʼibat kin tʼajaʼ an kʼakʼnaxtaláb kʼal in yanél. Ani max játs jawaʼ a watʼalchik, jawaʼ a éjtowal ka tʼajaʼ játs ka tujchij ka exóbnaʼ jantʼoj tsipkats ani axi ta tsablom ka kulbétnaʼ. Axéʼ neʼets ti tólmiy abal kit kʼwajiychik junkudh ani abal ka áynanchij ka tʼojonchij a Jehová.

KA JOLKʼAʼ I KʼIJ ABAL KIT KʼWAJIYCHIK JUNAX

9. ¿Jaleʼ ti lej exbadh kin jolkʼaʼ i kʼij abal ka kʼwajiy junax jitaʼchik tómkidh?

⁹ Lej exbadh abal jitaʼchik kʼwajat tómkidh kin jolkʼaʼ i kʼij abal ka kʼwajiychik junax ani antsanáʼ ka kʼanidháxinchik más. Jayej neʼets ka tólmiyatchik abal kin exlaʼ jantʼoj in tsalpayal axi jun ani kʼal jantʼoj tu tʼeʼpindháb (Gén. 2:24). A Lilia ani a Ruslán in neʼdhálits 15 i támub ti tómkidh. Ki tsuʼuw jantʼoj játs axi in tʼajaʼchik ti kwéntaj. Jajáʼchik in uluw: «I tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab neʼetsak ki ejtow ku lej kʼwajiy junax, kom u kʼwajatak tʼojlidh, i beletnál an atáj, tu tʼojnal ani talbél u kʼwajiy más tʼojlidh kom i koʼoy i tsakam. Tanáʼ ti tʼajaʼ ti kwéntaj abal max yab ki jolkʼaʼ i kʼij abal ku kʼwajiy junax, yabáts neʼetsak ku lej kʼanidháxin».

10. ¿Jantʼiniʼ in éjtowal kin eyendhaʼ Efesios 5:15 ani 16, jitaʼchik kʼwajat tómkidh?

¹⁰ Abal an tomkinél kin ejtow ka kʼwajiychik junax lej exbadh kin bíjiy jaykʼiʼ ti neʼets kin tʼajaʼ. Yab kin aychijchik kin tʼajaʼ expidh tam kin ejtow (ka ajiy Efesios 5:15, 16). Jun i epchal axi in bij Uzondu ani u kʼwajíl ti Nigeria, in ulal axéʼ: «Tam u dhuchál jawaʼ neʼets ku tʼajaʼ, jayej u dhuchál jay i kʼij neʼets ku watʼaʼ kʼal u kʼimádhil. Abal nanáʼ lej exbadh ku watʼaʼ i kʼij kʼal u kʼimádhil» (Filip. 1:10). Ki tsuʼuw in tʼiplábil an epchal Anastasia, in tomkíl pel i ókʼnom kʼal an circuito, jajáʼchik u kʼwajíl ti Moldavia. Jajáʼ tu ólchal jawaʼ in tʼajál abal kin watʼaʼ más i kʼij kʼal in tomkíl: «U tsápnanchal ku tʼajaʼ kʼeʼat jantʼoj tam u tomkíl kʼwajat tʼojlidh, abal tam jajáʼ ka jolkʼanits ki ejtow ku kʼwajiy junax». Ani max jun i tomkinél kʼwajatchik lej tʼojlidh, ¿jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ abal ka kʼwajiychik junax?

11. ¿Jantʼoj in tʼajálak a Áquila ani a Priscila abal ka kʼwajiychik junax?

¹¹ A Áquila ani a Priscila pel jun i alwaʼ tʼiplab abal jitaʼchik kʼwajat tómkidh (Rom. 16:3, 4). Waʼats yan jantʼoj axi an Biblia yab in olnál tin kwéntaj axéʼ xi tomkinél, pero jawaʼ in olnál játs abal jajáʼchik u tʼojnálak junax, u ólnomak junax ani in tólmiyalak axi más (Hech. 18:2, 3, 24-26). Tam an Biblia u kaw tin kwéntaj a Áquila ani a Priscila, etsʼey in olnál abal kʼwajatchik tin tsablóm.

12. ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ axi tómkidh abal ka kʼwajiychik más i kʼij junax? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹² ¿Jantʼiniʼ in éjtowal axi tómkidh, kin nitsʼbiy in tʼiplábil a Áquila ani a Priscila? Ka tsalpay kʼal an tʼojláb axi a tʼajálchik ban semana, ¿walám waʼats jun kʼal axéʼ xi tʼojláb axi ka ejtow ka tʼajaʼchik junax? Ejtíl, a Áquila ani a Priscila in ujnámak ti ólnom junax, ¿tatáʼ jayej a ujnám ka tʼajaʼ nixéʼ? A Áquila ani a Priscila u tʼojnálak junax. Walám an tʼojláb axi tatáʼ a tʼajál yab junat kʼal an tʼojláb axi in tʼajál a tomkíl o a kʼimádhil, pero, ¿jaleʼ yab a tʼajálchik junax an tʼojláb axi a kwaʼal ta kʼimáʼ? (Ecl. 4:9). Max ki tʼojonchik junax, neʼets ka tʼajaʼ más dhubat an tʼojláb ani neʼets ka ejtowchik ki tʼilmáts. A Robert ani a Linda in neʼdhálits watʼadh 50 i támub ti tómkidh. A Robert in ulal: «Yab u lej jólkʼanal abal ku kʼwajiy junax, jaxtám tam in kʼwajíl ku tʼakaʼ an trastes, u jilál abal jajáʼ kin wayédhaʼ, antsanáʼ i éjtowal ku kʼwajiy junax. Jayej u atsʼál lej kulbél tam jajáʼ ka chich ti kin tólmiy tam nanáʼ kʼwajat u wejál eléb. Axéʼ in tʼajámal abal ku kʼwajiy más junkudh ani ku kʼanidháxin más».

13. ¿Jantʼoj kwaʼal kin tʼajaʼ jitaʼchik tómkidh abal kin watʼaʼ i kʼij junax?

¹³ Belits abal jun i tomkinél u kʼwajílchik junax, yab in léʼ kin uluw abal kʼwajatchik ti tʼojnal junkudh. Jun i epchal mimláb axi ti Brasil in uluw axéʼ: «Junchikíl u kʼwajat lej tʼojlidh ani walám ki tsalpay abal u kʼwajíl junkudh kʼal i tomkíl kom u kʼwajat junax ti atáj. Nanáʼ u tʼajámal ti kwéntaj abal yab expidh kwaʼal ku kʼwajiy junax ti atáj, jayej i yéjenchal ki jolkʼaʼ i kʼij abal ku kʼwajiy junax ti tsablóm». Ki tsuʼuw jawaʼ in tʼajámal a Bruno ani in kʼimádhil, a Bruno in ulal: «Abal ki ejtow ki atsʼaʼ kulbél tam u kʼwajat junax, ti tsablóm i dhayál an teléfono».

14. ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ axi tómkidh abal kin kulbétnaʼ kin tʼajaʼ jantʼoj junax?

¹⁴ Pero, ¿jantʼoj a éjtowalchik ka tʼajaʼ max yabchik a kulbetnál ka tʼajaʼ jantʼoj junax? Walám yab junat jawaʼ a kulbetnál ka tʼajaʼchik o walám dhubat i tsakúlchik. Max játs a watʼálchik, jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ. Ki tʼilaʼ juníl an tʼiplab tin kwéntaj an kʼamal, tam ki tujchij ki lekʼwtsiy, an kʼamal kʼwajat tsipíl. Pero max i léʼ abal an kʼamal ka kʼwajiy más tsapik, i yéjenchal ki tsʼuʼchij. Jayetsej a éjtowal ka tʼajaʼ max a léʼ kit kʼwajiy junax kʼal a tomkíl o a kʼimádhil, a éjtowal ka jolkʼaʼ wéʼ i kʼij chudhél chudhél. Ka aliy jantʼoj axi a kulbetnálchik ta tsablóm ani ka tʼajaʼchik junax (Sant. 3:18). Max ka tʼajaʼ nixéʼ, kʼayúm kʼayúm neʼets ka púwey an kʼanidhomtaláb axi a atsʼálchik.

KIT KʼAKʼNAXIN

15. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ka kʼakʼnaxin jitaʼchik tómkidh?

¹⁵ Abal ka kʼwajiy alwaʼ jitaʼchik tómkidh, lej exbadh ka kʼakʼnaxin. An kʼamal in yéjenchal tsʼuʼchidh abal yab ka teptsin. Jayetsej u watʼel kʼal an tomkintaláb, max yabchik ka kʼakʼnaxin, kʼayúm kʼayúm neʼets ka taley an kʼanidhomtaláb axi in atsʼálchik. Max an inik ani an mimláb axi tómkidh etsʼey ka kʼakʼnaxin, etsʼey neʼets ka kʼanidháxin. Abal ka exlaʼ max kʼwajat a kʼakʼnál a tomkíl o a kʼimádhil, lej exbadh ka tʼajaʼ ti kwéntaj max jajáʼ antsanáʼ tin atsʼál. A Penny ani a Aret in neʼdhálits watʼadh 25 i támub ti tómkidh. A Penny in ulal axéʼ: «Kom ti tsablóm u kʼakʼnax, nixéʼ in tʼajámal abal ku lej kʼanidháxin. Jayej, yab u tidhebél ki ólnaʼ jawaʼ i atsʼál o jawaʼ i tsálpayal». Pero, ¿jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal a kʼimádhil o a tomkíl kin atsʼaʼ abal a kʼakʼnál? Ki tsuʼuw jantʼoj in tʼajaʼ a Abrahán ani a Sara.

16. Max tatáʼ pel jun i inik axi tómkidh, ¿jantʼoj a éjtowal ka exóbnaʼ kʼal in tʼiplábil a Abrahán? (1 Pedro 3:7; ka tsuʼuw jayej an imagen).

¹⁶ A Abrahán etsʼey in tejwamédhaʼ abal in kʼakʼnál a Sara. In lej otsʼówiy tam ti a Sara in olnálak jawaʼ in atsʼál o jawaʼ in tsálpayal. Jun a kʼicháj tam ti a Sara kʼwajatak wéʼ tsakúl, in tawnaʼ wéʼ tsapik a Abrahán ani ma in jolbiy. Pero a Abrahán yab tsákuy nibal in kʼwiyaʼ, in exlálak abal a Sara yab antsanáʼ in ey, kom etsʼey u kʼakʼnábak ani u tolmiyáb. A Abrahán in lej otsʼówiy a Sara ani in tsápnanchij kin tsʼejkaʼ an kʼibataláb axi waʼatsak (Gén. 16:5, 6). ¿Jantʼoj in exobnál jitaʼchik tómkidh? An inik játs axi in tomnál kin ókʼnaʼ in yanél abal kin exlaʼchik jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ (1 Cor. 11:3). Pero okʼxidh kin takuy jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ, in tʼajál ti kwéntaj jantʼoj in tsálpayal in kʼimádhil kom in lej kʼanidhál (1 Cor. 13:4, 5). Walám junchikíl in kʼimádhil neʼets kin yéjenchij ka otsʼówiyat abal kin ólnaʼ patal jawaʼ in atsʼál. Ani tatáʼ, ¿a otsʼówiyal a kʼimádhil ani a tʼajál ti kwéntaj jawaʼ in atsʼál? (Ka ajiy 1 Pedro 3:7). A Angela ani a Dimitri in neʼdhál utat 30 i támub ti tómkidh. A Angela in ulal abal u lej kʼakʼnáb kʼal in tomkíl, in ulal: «A Dimitri etsʼey tin otsʼówiyal tam in kʼwajat tʼeʼpidh o tam expidh u léʼ ku ólnaʼ jawaʼ u atsʼál. Etsʼey tin otsʼówiyal, belits max junchikíl in wéʼ tsakúl o in wéʼ yajlidh».

17. ¿Jantʼoj in éjtowal kin exóbnaʼ an mimláb axi tómkidh, kʼal in tʼiplábil a Sara? (1 Pedro 3:5, 6).

¹⁷ A Sara in tejwamédhaʼ abal in kʼakʼnál a Abrahán kom etsʼey in tólmiyalak kʼal jawaʼ in tákuyalak kin tʼajaʼ (Gén. 12:5). Jun a kʼicháj, a Abrahán in batsʼuw talchik i inik axi ulits ti tsaʼbix, belits abal yab in aychalak. A Sara kʼwajatak ti tʼojchichíl, pero belits antsanáʼ a Abrahán in konchij kin tsʼejkaʼ talchik i pan (Gén. 18:6). A Sara dhúbatkʼij in bélkaʼ in tomkíl ani in tsʼejkaʼ an pan. An mimlábchik axi tómkidh in éjtowal kin nitsʼbiy a Sara, max ka tʼajaʼ neʼets ka atsʼaʼ más it kulbél kʼal a tomkíl (ka ajiy 1 Pedro 3:5, 6). A Dimitri in ulal jantʼoj játs axi in tʼajál in kʼimádhil abal ka tejwamédhanchat abal u kʼakʼnáb. In ulal: «U exlál abal u kʼimádhil etsʼey neʼets ti kin tólmiy kʼal jawaʼ ku takuy, belits max jajáʼ yab játs jawaʼ in tsálpayalak. Junchikíl yab u kalel alwaʼ jawaʼ i tsálpayalak ki tʼajaʼ, pero u kʼimádhil yab u itʼixbél. U lej kʼakʼnál kom a Angela antsanáʼ in ey». Yab i atsʼál kʼibat ki kʼanidhaʼ jun i atikláb axi tu kʼakʼnál.

18. ¿Jantʼoj neʼets ka watʼey max ka tsápnanchij ka tejwamédhaʼchik i kʼanidhomtaláb?

¹⁸ A Satanás in léʼ kin tʼajaʼ abal jitaʼchik tómkidh yabáts ka kʼanidháxin. Jajáʼ in exlál abal max an tomkinél yabáts ka kʼanidháxin, kʼayúm kʼayúm neʼets ka owméj kʼal a Jehová. An kʼanidhomtaláb axi chubax in éjtowal ka owey abal etsʼey. Jaxtám, ka lej béletnaʼ an kʼanidhomtaláb axi a atsʼálchik abal yab jaykʼiʼ ka teptsin. Ka tsápnanchij abal ta tsablóm ka tʼojonchij a Jehová, ka jolkʼaʼ i kʼij abal kit kʼwajiychik junax. Jayej, ka tejwamédhaʼchik abal i kʼakʼnáx ani abal a tʼajál ti kwéntaj jawaʼ in atsʼál a kʼimádhil o a tomkíl. Max ka tʼajaʼchik antsanáʼ a Jehová neʼets ka kulbéj kʼal tatáʼchik, kom játs Jajáʼ axi tu exóbchal ku kʼanidháxin. Nixéʼ an kʼanidhomtaláb axi a atsʼálchik neʼets ka owey abal etsʼey ani yab jaykʼiʼ neʼets ka teptsin.