BIBLIOTECA TI INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA TI INTERNET
tének
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • TAMKUNTALÁBCHIK
  • w23 noviembre págs. 14-19
  • Kʼal jawákits ka watʼaʼ, ka lej belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets ti tólmiy

Pakwlanchij, axéʼ yab in kwaʼal i video.

Pakwlanchij, yab i ejtow ki tʼajaʼ abal ka tejwamej an video.

  • Kʼal jawákits ka watʼaʼ, ka lej belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets ti tólmiy
  • An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2023
  • Subtítulos
  • Olchixtaláb ejtíl axi a aliyal
  • ¿JANTʼINIʼ TI ODHNÁJ AN JUDÍOS KʼAL AN KʼIBATALÁB AXI IN TAMÉTNAʼCHIK?
  • KI ÁYNANCHIJ KI TʼOJONCHIJ A JEHOVÁ
  • ¿JANTʼOJ NEʼETS TU KU TÓLMIY ABAL KI BELAʼ MÁS KʼAL A JEHOVÁ?
  • ETSʼEY KA BELAʼ KʼAL A JEHOVÁ
  • ¿A éjtowal ka tsuʼuw jawaʼ in tsuʼuw a Zacarías?
    An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2022
An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2023
w23 noviembre págs. 14-19

EXOBINTALÁB 48

Kʼal jawákits ka watʼaʼ, ka lej belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets ti tólmiy

«Axéʼ játs jawaʼ in ulal an Dios axi in okʼnál an ángeles, yab kit jikʼeychik kom nanáʼ etsʼey neʼets kin kʼwajiy kʼal tatáʼchik» (AGEO 2:4).

AJATLÁB 118 «Danos más fe»

JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa

1, 2.  ¿Jantʼoj tam kʼibataláb in watʼaʼchik an judíos tam ti wíchiy ti Jerusalén? (Ka tsuʼuw jayej an recuadro «Jawaʼ watʼey tin kʼichájil a Ageo, a Zacarías ani a Esdras»).

¿A ATSʼÁMAL tʼeʼpidh junchikíl kom yab a exlál jawaʼ neʼets ka watʼey axi taʼtal a kʼicháj? Walám a kʼibamal a tʼojlábil ani yab a exlál jantʼiniʼ ti neʼets ka béletnaʼ a yanél. Walám yab a exlál jantʼiniʼ ti neʼets ka béletnaʼ a yanél tam ka watʼey jun i kʼibataláb kʼal an eyal, o tam an eyalchik tu ku kʼanchij ku olnomáts o tu ku ayoknaʼ. Max ti tʼeʼpindhál axéʼ, tam neʼets ti lej tólmiy ka exlaʼ jantʼiniʼ a Jehová in tólmiy an israelitas ti biyál tam tin tamétnaʼ i kʼibataláb.

2 An judíos axi in neʼdhálakits yan i tamub ti kʼwajíl ti Babilonia, u kʼwajílakchik alwaʼ ani in kwaʼalak yan i kʼaláb. Jaxtám kwaʼalakchik kin koʼoy jun i belomtaláb lej tsapik abal ka kʼalejchik ma ti Jerusalén, kom pelak jun i bichow axi yabchik in exlálak. Wéʼ talbél ti ulnek ti Jerusalén in koʼoychik i kʼibataláb kʼal an tumín ani kʼal an eyalchik. Jayej tujey ti tomolnáb kʼal an atiklábchik kʼal axi tu kʼwiynalak. Patal nixéʼ xi kʼibataláb in tʼajaʼ abal an judíos kin atsʼaʼ kʼibat ka tolmixin abal ka tsab tsʼejkáj an templo in kʼál a Jehová. Jaxtám ban támub 520 okʼxidh ka waʼtsin a Cristo, a Jehová in abaʼ an kawlomej Ageo ani a Zacarías abal kin kanatbédhaʼ an judíos (Ageo 1:1; Zac. 1:1). Axéʼchik xi kawlomej in tʼajaʼchik lej alwaʼ in tʼojlábil. Pero 50 i támub talbél, an judíos in yéjenchij junílekʼij ka kanatbedháj. Jaxtám a Esdras wichiy ti Jerusalén abal kin kanatbédhaʼ an judíos ani kin tólmiy abal kin kʼakʼnaʼchik juníl a Jehová (Esd. 7:​1, 6).

Jawaʼ watʼey tin kʼichájil a Ageo, a Zacarías ani a Esdras

Jawaʼ watʼey tin kʼichájil a Ageo, a Zacarías ani a Esdras (an támub pel okʼxidh ka chich a Jesús ti tsabál). 537: Jun i múkeʼ i judíos u wichél ti Jerusalén. 520: An kawlomej Ageo ani Zacarías kʼwajat in tʼilmayal an israelitas axi wichiy ti Jerusalén. 515: An templo axi ti Jerusalén. 484: An tsʼalej Ester u utel juʼtáj ti ketél an tsʼalej Asuero. 468: A Esdras neʼets punat ban camello abal ti Jerusalén. 455: An baʼteʼ axi ti Jerusalén.

AN TÁMUB PEL OKʼXIDH KA CHICH A JESÚS TI TSABÁL

  1. 537: Jun i múkeʼ i judíos u wichél ti Jerusalén

  2. 520: A Ageo ani a Zacarías in olnál talchik i kʼej kaw ti Jerusalén

  3. 515: U talabedháb ka tsʼejkáj an templo

  4. 484: A Ester tolmixin abal yab ka tsemdháj an judíos tam ti a Jerjes I (Asuero) in abnaʼ ka talabedháj

  5. 468: A Esdras ani talchik i judíos u wichél ti Jerusalén

  6. 455: U talabedháb ka tsʼejkáj an baʼteʼ in kʼál an bichow Jerusalén

3. ¿Jantʼoj tam konowixtaláb neʼets ki tókʼtsiy al axéʼ xi exobintaláb? (Proverbios 22:19).

3 An judíos lej tólmiyat kʼal an kʼej kaw in kʼál a Ageo ani a Zacarías ani jayej neʼets tu ku tólmiy wawáʼ abal ki belaʼ kʼal a Jehová tam ki tamétnaʼ i kʼibataláb (ka ajiy Proverbios 22:19). Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ an kaw axi a Jehová in uchaʼ a Ageo ani a Zacarías abal kin ólchij an judíos ani jayej neʼets ki exóbnaʼ jawaʼ in tʼajaʼ a Esdras. Axéʼ neʼets tu ku tólmiy ki tókʼtsiy axéʼchik xi konowixtaláb: ¿jantʼiniʼ ti odhnáj an judíos kʼal an kʼibataláb axi in watʼaʼchik ti Jerusalén? ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová tam i tamtém jun i kʼibataláb? ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ kʼal a Jehová bélits max kʼwajat i tametnál jun i kʼibataláb?

¿JANTʼINIʼ TI ODHNÁJ AN JUDÍOS KʼAL AN KʼIBATALÁB AXI IN TAMÉTNAʼCHIK?

4, 5. ¿Jantʼoj játs axi in tʼajaʼ abal an judíos kin kʼibaʼ an kanataláb?

4 Tam ti an judíos ulits ti Jerusalén waʼatsak yan i tʼojláb. In tsʼejkaʼchik an altar in kʼál a Jehová ani in kubaʼchik in akan an templo (Esd. 3:​1-3, 10). Pero an kanataláb axi jajáʼchik in kwaʼalak dhúbatkʼij taley. ¿Jaleʼ? Kom kwaʼalakchik ka tʼójon ban templo, kin tsʼejkaʼchik in kʼimáʼ, kin tʼojonchij in tsabálil ani kin béletnaʼ in yanél (Esd. 2:​68, 70). Jayej, kom exan ka kúbdhanchat an tʼojláb kʼal an atiklábchik kʼal axi tu kʼwíynalak (Esd. 4:​1-5).

5 An judíos jayej tujey in atsʼálchik kʼibat tin kwéntaj an tumín ani kʼal an eyalchik, kom al nixéʼ xi kʼij an tsabál juʼtáj ti jajáʼchik u kʼwajilak kʼwajatak abatnadh kʼal an persas. Ban támub 530 okʼxidh ka waʼtsin a Cristo, tsemets an tsʼalej Ciro ani kalchiyat kʼal a Cambises, jajáʼ tujey in otsál a Egipto kom in léʼak kin kʼálnaʼ. Walám axéʼchik xi soldados watʼey tin tsabálil a Israel ani in tíxkʼanchalak i jáʼ ani i kʼapnél ani jayej u jílkʼonalak ti kóyolchik tanáʼ. Axéʼ in tʼajaʼ abal an judíos kin koʼoy más i kʼibataláb. Tam ti a Darío I tujey ti ábatnom, belej waʼatsak yan i kʼibataláb kom u leʼnabak ka tomolnáj. Patal axéʼ xi kʼibataláb in tʼajaʼ abal an judíos ka tʼeʼpin, kom yabchik in exlálak jantʼiniʼ ti neʼets kin béletnaʼ in yanél. Jaxtám, yan i judíos in tsálpayalak abal yab in tomnálak ka aynanchat kaʼ tsʼejkáj an templo axi ti Jerusalén (Ageo 1:2).

6. ¿Jantʼoj tam kʼeʼat i kʼibataláb in tamétnaʼ an judíos, ani jantʼoj uchan kʼal a Zacarías? (Zacarías 4:​6, 7).

6 (Ka ajiy Zacarías 4:​6, 7). Yab expidh in tamétnaʼchik i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín ani an eyalchik, jayej ayoknáj. Ban támub 522 okʼxidh ka waʼtsin a Cristo, an judíos tʼokʼbanchat an tʼojláb ani yabáts jilan kin áynanchij. Pero a Zacarías in uchaʼ an judíos abal neʼetsak ka tólmiyat kʼal a Jehová abal kin watʼenchij nixéʼ xi kʼibataláb. Játs jawaʼ watʼey ban támub 520, an tsʼalej Darío in uluw abal ka aynanchat kʼal an tʼojláb ani ma in pidhaʼ i tumín an judíos abal kin tʼajaʼ an tʼojláb, jayej in uchaʼ an eyalchik axi tanáʼ utat abal ka tólmixin (Esd. 6:​1, 6-10).

7. ¿Jantʼiniʼ ti lábliyat an judíos kom in áynanchij kʼal an tʼojláb axi bijchinének?

7 A Jehová in uchaʼ a Ageo ani a Zacarías, abal kin ólchij an judíos abal max jajáʼchik kin áynanchij kʼal an tʼojláb neʼetsak ka tólmiyatchik kʼal a Jehová (Ageo 1:​8, 13, 14; Zac. 1:​3, 16). Jajáʼchik in lej kanatbédhaʼ an bichow, jaxtám ban támub 520 in áynanchij kin tsab tsʼejkaʼ an templo ani al boʼ i támub in talabédhaʼchik. Jajáʼchik in áynanchij kin tʼajaʼ an tʼojláb bélits abal in tamétnaʼchik i kʼibataláb. Jaxtám kanatbedháj kʼal a Jehová ani pidhanchik jawaʼ in yéjenchalak. Nixéʼ in tʼajaʼ abal kin áynanchij kin tʼojonchij a Jehová kʼal i kulbetaláb (Esd. 6:​14-16, 22).

KI ÁYNANCHIJ KI TʼOJONCHIJ A JEHOVÁ

8. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal Ageo 2:4 abal ki pidhaʼ más in exbádh an tʼojláb axi tu bijchámal a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an nota).

8 I exlál abal an púlik yajchiktaláb kʼwajat ti utel. Jaxtám ti xowéʼ más exbadh ki áynanchij ki olnaʼ an alwaʼ kaw (Mar. 13:10). Pero max kʼwajat i tametnál i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín o max an eyalchik tu kʼanchal ku olnomáts, walám neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki áynanchij tu ólnom. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki putuw kʼal axéʼ? Ki lej belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets ka kʼwajiy kʼal wawáʼ, kom ti Biblia a Jehová u bijiyáb «Jehová de los ejércitos»b. A Jehová neʼets tu ku tólmiy max ki pidhaʼ más in exbádh an olnomtaláb ani yab ku lej tsalpaxin ban kʼibataláb axi i tamtém. Jaxtám yab in tomnál ku lej tʼeʼpin (ka ajiy Ageo 2:4).

9, 10. ¿Jantʼiniʼ tin tʼajaʼ ti kwéntaj jun i tomkinél abal chubax u putnal an kaw axi kʼwajat ti Mateo 6:33?

9 Ki tsuʼuw in tʼiplábil an epchal Oleg ani in kʼimadhil Irina,c jajáʼchik pel i precursores. Jajáʼchik kʼalej ti tolmix al pil i tamkuntaláb, pero wéʼ talbél in kʼibaʼchik in tʼojlábil kom waʼatsak yab i kʼibataláb al nixéʼ xi bichow. Al jun i támub jajáʼchik yab in lej koʼoy i tʼojláb, pero in tsuʼuwchik jantʼiniʼ ti lej tólmiyat kʼal a Jehová ani kʼal an epchalchik. ¿Jantʼoj in tʼajaʼchik abal kin kuxuy? A Oleg in atsʼálak wéʼ tʼeʼpidh tam ti kʼaʼál, pero jajáʼ in ulal: «I tsápnanchij ku kʼwajiy más tʼojlidh ban olnomtaláb, nixéʼ tu tólmiy abal yab ki ukʼchiy jantʼoj játs axi más exbadh». Jajáʼchik in áynanchij ti ólnom biyat in aliyalak i tʼojláb.

10 Jun a kʼicháj tam ti jajáʼchik u wichélits tin kʼimáʼ kom xeʼetsak ti ólnom, uchan kʼal jun in at kʼwajíl abal jilchin tsab i bolsa i kʼapnél kʼal jun in jaʼúb. Jawaʼ más in jikʼpaʼchik játs abal axéʼ xi epchal beláts 160 kilómetros abal ka nénchin axéʼ xi tolmixtaláb. An epchal Oleg in ulal axéʼ: «Nixéʼ a kʼicháj junílekʼij i tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová ani an epchalchik tu lej kʼanidhál. I lej bélal abal a Jehová tu lej tʼajál ti kwéntaj, bélits max i tamtém jun i kʼibataláb axi i tsalpayal abal yabáts neʼets ka tsʼejkan» (Mat. 6:33).

11. ¿Jantʼoj neʼets tu ku pidhaʼ a Jehová max wawáʼ ki tsápnanchij ki tʼajchij in kulbétal?

11 A Jehová in léʼ abal ki pidhaʼ yan in exbádh an olnomtaláb, kom nixéʼ neʼets kin tólmiy an atiklábchik abal kin kʼaniy in ejatal. Ban párrafo 7 i exóbnaʼ abal a Ageo in kanatbédhaʼ an judíos abal kin áynanchij kʼal an tʼojláb axi in tujumalits. In uchaʼchik abal yab ka tʼeʼpin kom in kúbdhaʼ an tʼojláb, pero xowéʼ abal okʼox kin áynanchij. A Jehová in uchaʼchik abal max ka bélkaxin neʼetsak ka lábliyatchik (Ageo 2:​18, 19). I lej belál abal a Jehová jayej neʼets tu ku lej lábliy max ki pidhaʼ más in exbádh an olnomtaláb.

¿JANTʼOJ NEʼETS TU KU TÓLMIY ABAL KI BELAʼ MÁS KʼAL A JEHOVÁ?

12. ¿Jaleʼ tin yéjenchalak yan i belomtaláb a Esdras ani an judíos axi neʼetsak kʼal jajáʼ?

12 Ban támub 468 okʼxidh ka waʼtsin a Cristo, a Esdras ani kʼeʼatchik i judíos kalejchik ti Babilonia abal ka kʼalej ti Jerusalén. Jajáʼchik in yéjenchalak yan i belomtaláb kom lej kʼakʼadh an bel. Awilakchik ka kweʼyat ani ka odhnáj kom in neʼdhálakchik yan i oro ani i plata (Esd. 7:​12-16; 8:31). Tam ti ulitschik ti Jerusalén in tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab waʼatsak yan i kʼwajíl, ani abal awilak ka otsanchat kom yan alwaʼ baʼtelidh an bichow. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal in tʼiplábil a Esdras abal ki belaʼ más kʼal a Jehová?

13. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Esdras abal kin belaʼ más kʼal a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an nota).

13 A Esdras in tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ ti tólmiyatchik kʼal a Jehová tam tin tamétnaʼ i kʼibataláb. Ban támub 484, an tsʼalej Asuero in abnaʼ ka talabedháj patal an judíos axi u kʼwajilak ban bichow axi jajáʼ in abatnálak ani walám a Esdras kʼwajatak ti Babilonia (Est. 3:​7, 13-15). Jajáʼ jayej u leʼnabak ka tsemdháj. Tam ti an judíos in exlaʼchik nixéʼ, kʼwajiychik ti pabil ani walám in lej konchij a Jehová abal ka kʼániyatchik (Est. 4:3). Ka tsalpay jantʼiniʼ tin atsʼaʼ a Esdras ani an judíos tam tin exlaʼchik abal yabáts neʼetsak ka odhnáj, ani neʼetsak ka tsemdháj an atiklábchik kʼal axi tu kʼwiynal (Est. 9:​1, 2). A Esdras lej kanatbedháj kʼal jawaʼ in watʼaʼ, kom talbél neʼetsak kin tamétnaʼ kʼeʼat i kʼibataláb. Jayej tólmiyat kin lej belaʼ abal a Jehová etsʼey neʼets kin tólmiy in bichowil.d

14. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ ti kwéntaj an epchal Anastacia?

14 Tam i tʼajál ti kwéntaj abal a Jehová etsʼey tu tólmiyal tam i tametnál i kʼibataláb, nixéʼ in tʼajál abal ki belaʼ más kʼal a Jehová. Ki tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in watʼaʼ an epchal Anastasia, jajáʼ u kʼwajíl ti Europa del Este. Tin tʼojlábil u nixokʼnabak kʼal in juntal tʼojnal abal ka tolmixin kʼal an política. Jaxtám jajáʼ in tsalpay kin jilaʼ in tʼojlábil kom yab in léʼak kin kʼibchij a Jehová. An epchal Anastasia in ulal: «Biyat in tʼojnálak tanáʼ etsʼey u koʼoy jawaʼ u yéjenchalak, jaxtám u atsʼaʼ wéʼ kʼibat tam tu jilaʼ an tʼojláb. Pero u ólchij a Jehová jantʼiniʼ tu atsʼálak ani u tʼajaʼ ti kwéntaj abal Jajáʼ tin beletnálak, jaxtám max jun a kʼicháj ku kʼibaʼ junílekʼij u tʼojlabil yab neʼets kin jikʼey. A Jehová tin lej beletnámal ma xowéʼ, jaxtám u lej belál abal neʼets kin áynanchij ti kin béletnaʼ».

15. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Esdras kin áynanchij kin belaʼ más kʼal a Jehová? (Esdras 7:​27, 28).

15 A Esdras in tʼajálak ti kwéntaj abal u beletnábak kʼal a Jehová. A Esdras kʼwajiy in tsalpayal jantʼiniʼ ti beletnámej kʼal a Jehová tin naktal in ejatal, kʼal nixéʼ tólmiyat kin belaʼ más kʼal a Jehová. Ki tsalpay kʼal an kaw axi kʼwajat ti Esdras 7:​27, 28 (ka ajiy), tanáʼ a Esdras in uluw: «A Jehová etsʼey kʼwajiy utat kʼal nanáʼ abal ti kin tólmiy». Axéʼ xi kaw a Esdras in eyendhaʼ boʼ i kalel más (Esd. 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31).

¿Jaykʼiʼ ti awits ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová kʼwajat tu tólmiyal? (Ka tsuʼuw an párrafo 16).e

16. ¿Juʼtáj ti éjtowal ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal kʼwajat tu tólmiyal a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an fotos).

16 A Jehová in éjtowal tu ku tólmiy tam ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb. Walám ti tʼojlábil neʼets ki yejenchij ki konoy talchik a kʼicháj abal ku kʼalej kʼal an púlik tamkuntaláb. Walám jayej neʼets ki yejenchij ki konoy ku jilan ku kalej más kʼijilej abal yab ki kʼibaʼ nibal jun i tamkuntaláb. Játs tanáʼ tin tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ a Jehová tu tólmiyal. Neʼets ki lej jikʼpaʼ ki tʼajaʼ tin kwéntaj jantʼiniʼ a Jehová kʼwajat tu tólmiyal, nixéʼ neʼets tu ku lej tólmiy ki belaʼ más kʼal Jajáʼ.

A Esdras tudhuchik in kʼwalál ani kʼwajat ti ukʼnal junax kʼal an israelitas ban templo. A Secanías in tólmiyal abal ka kubiy.

A Esdras kʼwajat ban templo. Tanáʼ in ólonchal a Jehová ani u ukʼnal kom an judíos yab kʼwajat in tʼajál in uchbíl. An judíos axi kʼwajat ban templo jayej u ukʼnalchik, tam a Secanías in kanatbedhál a Esdras kʼal axéʼ xi kaw: «Yab ki lej tʼeʼpin, an bichow Israel belej in kwaʼal i aychixtaláb, [...] ani wawáʼ neʼets ku tolmixin» (Esd. 10:​2, 4). (Ka tsuʼuw an exobintaláb 48, párrafo 17).

17. ¿Jaleʼ ti ulal abal a Esdras in koʼoy i tsaʼataláb tam tin tamétnaʼ i kʼibataláb? (Ka tsuʼuw an dibujo axi kʼwajat ban portada).

17 A Esdras in koʼoy i tsaʼataláb ani in konoy ka tólmiyat kʼal a Jehová. Tam a Esdras in atsʼálak abal yabáts neʼetsak kin ejtow kin putuw kʼal in uchbíl, in ólonchalak a Jehová (Esd. 8:​21-23; 9:​3-5). An judíos in lej tʼajálak ti kwéntaj abal an Esdras in lej belálak kʼal a Jehová, jaxtám tólmiyat ani nitsʼbiyat (Esd. 10: 1-4). Tam ki atsʼaʼ tʼeʼpidh tin kwéntaj an tumín o tam ki atsʼaʼ abal yab neʼets ki ejtow ki béletnaʼ i yanél, ki ólonchij a Jehová ani ki lej belaʼ abal Jajáʼ neʼets tu ku tólmiy.

18. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ más kʼal a Jehová?

18 Jawaʼ neʼets tu ku lej tólmiy abal ki belaʼ más kʼal a Jehová játs ki koʼoy i tsaʼataláb, ki konchij tu ku tólmiy ani ki jilaʼ abal an epchalchik tu ku tólmiy. A Erika pel jun i epchal axi in kwaʼal ox i tsakam, jajáʼ in áynanchij kin belaʼ kʼal a Jehová tam tin tamétnaʼ talchik i kʼibataláb. Tsemets jun in tsakam tʼeléʼil axi yabaye u waʼtsinalak ani talbél tsemets in tomkíl. An epchal in uluw: «Walám ki lej jikʼpaʼ ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ a Jehová tu tólmiyal. Yaníl u tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová in eyendhaʼ an epchalchik abal ti kin tokʼtsinchij u olábil. Max ku ólchij an epchalchik jawaʼ kʼwajat u watʼal, más dhúbatkʼij in éjtowalchik ti kin tólmiy».

ETSʼEY KA BELAʼ KʼAL A JEHOVÁ

19, 20. ¿Jantʼoj tu tʼilchal in tʼiplábil an judíos axi yab in ejtow ka wichiy ti Jerusalén?

19 Jayej i éjtowal ki exóbnaʼ yan jantʼoj tin kwéntaj an judíos axi yab in ejtow ka wichiy ti Jerusalén, walám kom lej payeblábits o kom u yaʼulak, o walám kom in kwaʼalak kʼeʼat i uchbiláb. Jajáʼchik yab in ejtow ka wichiy, pero in tólmiy axi más an judíos, in pidhaʼchik i kʼaláb abal kin neʼdhaʼ ti Jerusalén (Esd. 1:​5, 6). Ani 19 i támub talbél, an judíos axi jilkʼon ti Babilonia belej in abnalak i kʼaláb abal ti Jerusalén (Zac. 6:10).

20 Belits max yab i éjtowal ki tʼajaʼ yan jantʼoj abal ki tʼojonchij a Jehová, etsʼey ki tʼilaʼ abal Jajáʼ in pidhál yan in jalbíl jawaʼ i éjtowal ki tʼajaʼ. ¿Jaleʼ ti lej belál? I tʼajál ti kwéntaj nixéʼ kʼal jawaʼ uchan kin tʼajaʼ a Zacarías. A Jehová in uchaʼ a Zacarías abal kin tsʼejkaʼ jun i corona kʼal an oro ani an plata axi in abnaʼ an judíos axi kʼwajatak ti Babilonia (Zac. 6:11). Kʼal axéʼ xi corona neʼetsak ka tʼilchat abal jajáʼchik lej alwaʼ inik (Zac. 6:​14, notas). Axéʼ tu tólmiyal ki belaʼ abal a Jehová yab neʼets kin ukʼchiy an tsapláb axi ki tʼajaʼ abal ki tʼojonchij, belits max i tamtém jun i kʼibataláb (Heb. 6:10).

21. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal yab ki tsʼejnaʼ jawaʼ neʼets ka watʼey al an kʼicháj axi taʼtal?

21 I exlál abal neʼetsej ka yaney an kʼibataláb kom u kʼwajat tin taltal an xeʼtsintaláb (2 Tim. 3:​1, 13). Pero yab in tomnál ki jilaʼ abal an tʼeʼpintaláb tu ku ataʼ. Ki tʼilaʼ an kaw axi uchan a Ageo kʼal a Jehová abal kin ólchij an judíos: «Yab in tomnál kit jikʼeychik. [...] Nanáʼ in kʼwajat kʼal tatá» (Ageo 2:​4, 5). Wawáʼ jayej i lej bélal abal max ki tsápnanchij ki tʼajchij in kulbétal a Jehová jajáʼ neʼets tu ku tólmiy. Ki eyendhaʼ ti ejatal jawaʼ i exobnámal kál an kʼej kaw axi kʼwajat ti Ageo ani ti Zacarías. Jayej neʼets tu ku lej tólmiy in tʼiplábil a Esdras abal ki belaʼ kʼal a Jehová tam ki tamétnaʼ i kʼibataláb.

¿JANTʼOJ NEʼETS KA TÓKʼTSIY?

  • ¿Jaleʼ ti awits ki atsʼaʼ kʼibat ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová tam i tamtém jun i kʼibataláb?

  • ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová belits max i tamtém jun i kʼibataláb?

  • ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy ki belaʼ kʼal a Jehová tam i tamtém jun i kʼibataláb?

AJATLÁB 122 ¡Mantengámonos firmes, inmovibles!

a Axéʼ xi exobintaláb neʼets tu ku tólmiy ki más belaʼ kʼal a Jehová tam i tametnál i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín, tam waʼats jun i kʼibataláb ti bichówil tin kwéntaj an eyalchik ani tam u kʼánchinal tu ólnom.

b Ban libro in kʼál a Ageo, an kaw «Jehová de los ejércitos» u tejwamél 14 i kalel. Kʼal axéʼ xi kaw u tʼílchinalak an judíos ani jayej tu tʼilchal wawáʼ, abal in tsap a Jehová yab in kwaʼal juʼtáj ka juney ani abal in okʼnál yan i ángeles (Sal. 103:​20, 21).

c Jaluwámej talchik i bijláb.

d A Esdras in lej exlálak tin kwéntaj an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés, jaxtám tam ti kʼalej ti Jerusalén jajáʼ in lej belálakits kʼal an kʼej kaw axi in ulúmal a Jehová (2 Crón. 36:​22, 23; Esd. 7:​6, 9, 10; Jer. 29:14).

e JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMÁGENES: Jun i epchal in kónoyal ka pidhan a kʼicháj abal ka kʼalej kʼal an púlik tamkuntaláb pero u uchnal abal imbáj. An epchal in ólonchal a Jehová ani in konchal abal ka tolmiyat abal kin ejtow kin tʼilmay junílekʼij kʼal jitaʼ tu tʼojondháb. In ólchal an kanixtaláb abal an púlik tamkuntaláb ani in uchál abal an Biblia tu tólmiyal abal ki ejtow ki jalkʼuy jantʼiniʼ i ey. An inik in jikʼpál ani in jilál abal ka kʼalej an epchal ti púlik tamkuntaláb.

    Publicaciones ti tének de San Luis Potosí (2010-2025)
    Ka mapuy
    Ka tujchij
    • tének
    • Ka abaʼ
    • Jawaʼ a léʼ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Jawaʼ it konchinal ka tʼajaʼ
    • Política de Privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Ka tujchij
    Ka abaʼ