EXOBINTALÁB 23
Ka tólmiy a tsakámil abal kin kʼanidhaʼ a Jehová
«Ka kʼanidhaʼ a Jehová kʼal patal a ichích, kʼal patal a ejatal ani kʼal patal a tsalápil» (MAT. 22:37).
AJATLÁB 134 Los hijos son un regalo de Dios
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
1, 2. ¿Jaleʼ ti junchikíl i pidhál más in jalbíl talchik i tsalpadh kaw axi ti Biblia?
JUN I EPCHAL inik ani jun i epchal mimláb kʼwajatchik lej tʼojojodh kom neʼets ka tómkin. Tejwaʼchik lej alabél ani kʼwajat lej kulbél, in lej otsʼówiyal an tʼilomtaláb axi neʼets ka pidhan kʼal an epchal. Walám jajáʼchik in atsʼámalits yan i tʼilomtaláb abal an tomkinél. Pero xowéʼ neʼetschik kin pidhaʼ más in exbádh, kom xowéʼ jajáʼchik játs axi neʼets ka tómkin. Ani kwaʼal kin tsápnanchij kin eyendhaʼ tin ejatal nixéʼ xi tsalpadh kaw.
2 Xowéʼ ki tsalpay kʼal jun i tomkinél axi yabayej in kwaʼal i tsakam. Walám in atsʼámal yan i tʼilomtaláb abal jantʼiniʼ kin yedhaʼ i tsakam. Pero kom yabayej in kwaʼalchik, yab in tsalpayámal jantʼiniʼ kin eyendhaʼ nixéʼ xi tsalpadh kaw. Tam kin koʼoychik, kwaʼal kin tsalpay jantʼiniʼ kin eyendhaʼ nixéʼ xi exobchixtaláb. Walám wawáʼ i exlál yan i tsalpadh kaw axi ti Biblia, pero tam u jálkʼunal i ejatal játs tam más i tsálpayal jantiʼniʼ ti neʼets ki eyendhaʼ. Jaxtám i tsápnanchal ki ajiy an Biblia chudhél chudhél ani ki tsalpay kʼal jawaʼ i ajiyal, antsanáʼ tin tʼajálakchik an tsʼalej axi ti Israel (Deut. 17:19).
3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?
3 Tatalábchik, tatáʼ a kwaʼal jun i alabél tʼojláb, ka tólmiy a tsakámil kin exlaʼ tin kwéntaj a Jehová. Pero yab expidh in yéjenchal ka exóbchij, kwaʼal ka tólmiy kin kʼanidhaʼ a Jehová kʼal patal in ichích. ¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal ka putuw kʼal axéʼ xi tʼojláb? Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw ox i tolmixtaláb (2 Tim. 3:16). Jayej neʼets ki tsuʼuw an lablixtaláb axi in batsʼumal talchik i tataláb kom in eyendhámal axéʼ xi tsalpadh kaw.
TSEʼ I TSALPADH KAW KʼAL AXI NEʼETS KA LEJ TÓLMIYAT AN TATALÁBCHIK
¿Jantʼoj tam alwataláb neʼets kin batsʼuw an tatalábchik max etsʼey kin konchij ka tólmiyat kʼal a Jehová ani kin punchij jun i alwaʼ tʼiplab in tsakámil? (Ka tsuʼuw an párrafos 4 ani 8).
4. ¿Jawaʼ játs an tsalpadh kaw kʼal axi neʼets ka tólmiyat an tatalábchik? (Santiago 1:5).
4 Kʼaʼál: Ka konchij a Jehová abal ti tólmiy. Tatáʼchik a yéjenchal i tsalpadhtaláb abal ka tólmiy a tsakámil kin kʼanidhaʼ a Jehová. Jaxtám ka konchij abal ti tólmiy (ka ajiy Santiago 1:5). A Jehová játs axi más in éjtowal tu ku tólmiy. ¿Jaleʼ? Kom Jajáʼ játs axi más tsalpadh (Sal. 36:9). Jayej kom an exobchixtaláb axi Jajáʼ tu pidhál etsʼey tu tólmiyal (Is. 48:17).
5. a) ¿Jantʼoj tam tolmixtaláb u pidhnal an tatalábchik kʼal in bichówil a Jehová? b) ¿Jantʼoj a exóbnaʼ ban video juʼtáj u kalel an tomkinél Amorim?
5 A Jehová in pidhál yan i tolmixtaláb an tatalábchik abal kin exlaʼ jantʼiniʼ kin exóbchij in tsakámil (Mat. 24:45). Jun i tʼiplab, neʼets kin elaʼchik yan i exobchixtaláb ban pejach «Ayuda para las familias», al yan i támub kalej ban revista ¡Despertad!, pero xowéʼ kʼwajat ti jw.org. Tanáʼ jayej neʼets kin elaʼchik i videos ani i entrevistas kʼal axi neʼets ka tólmiyat abal kin exlaʼ jantʼiniʼ kin yedhaʼ in tsakámil (Prov. 2:4-6).b
6. ¿Jantʼoj in tsálpayal jun i tomkinél kʼal an tolmixtaláb axi a Jehová in binál?
6 Yan i tataláb in kʼakʼnál an tolmixtaláb axi pidhnének kʼal in bichówil a Jehová. Jun i tataláb axi in bij Joe in ulal: «Wawáʼ kʼwajat i yedhál ox i tsakam ani lej kʼibat. U kʼimádhil ani nanáʼ etsʼey i konchal a Jehová tu ku tólmiy. Ani i tʼajámal ti kwéntaj abal tam más i yéjenchal i tolmixtaláb, kalnek jun i artículo o jun i video. Ki konchij a Jehová tu ku tólmiy játs jawaʼ más exbadh». A Joe ani in kʼimádhil in tʼajámal ti kwéntaj abal lej tolmiyámej kʼal an videos ani an artículos, abal in tsakámil ka utey más kʼal a Jehová.
7. ¿Jaleʼ ti lej exbadh abal an tatalábchik kin punchij jun i alwaʼ tʼiplab in tsakámil? (Romanos 2:21).
7 Tsabchíl: Ka púnchijchik an tʼiplab. An tsákamchik in lej tʼajál ti kwéntaj jawaʼ in tʼajál axi más ani in nítsʼbiyal. I exlál abal yab waʼats nibal jun i tataláb axi etsʼey kin ejtow kin tʼajaʼ patal tekedh (Rom. 3:23). Pero an tatalábchik axi tsalpadh, in tsápnanchal kin punchij in tsakámil jun i alwaʼ tʼiplab (ka ajiy Romanos 2:21). Jun i tataláb in uluw: «An tsákamchik in nítsʼbiyal patal jawaʼ kin tsuʼuw». Jayej in uluw: «Max an tsákamchik kin tsuʼuw abal yab i tʼajál jawaʼ i exóbchal, neʼets tu ku uchaʼ». Tam, max i leʼ abal i tsakámil kin kʼanidhaʼ a Jehová, jajáʼchik kwaʼal kin tsuʼuw abal wawáʼ jayej i kʼanidhál.
8, 9. ¿Jantʼoj a exobnál kʼal jawaʼ in uluw a Andrew ani a Emma?
8 An tatalábchik in éjtowal kin tʼajaʼ yan jantʼoj abal kin exóbchij in tsakámil kin kʼanidhaʼ a Jehová. Ki tsuʼuw jawaʼ in uluw a Andrew, jun i kwitól axi in kwaʼal 17 i támub ani pújadhits: «U papá ani u mamá tin exobchámal abal lej exbadh ku ólonchij a Jehová. U papá etsʼey u kʼalelak ti kin tʼajchij jun i oláb okʼxidh kin wayits, bélits abal nanáʼ u tʼajámalits. U papá ani u mamá etsʼey tu ólchalak: A éjtowal ka ólonchij a Jehová jayits i kalel ka léʼnaʼ. Jaxtám, abal nanáʼ lej exbadh ku ólonchij a Jehová. U atsʼal lej kulbél tam u ólonchal a Jehová ani u tsuʼtal jantʼiniʼ u lej papá». Tatalábchik, ka tʼilaʼ abal a éjtowal ka tólmiy a tsakámil kʼal an tʼiplab axi ka punchij.
9 Ki tsuʼuw jantʼoj in watʼaʼ a Emma. Tam ti jílanchik kʼal in papá, in mamá jílkʼon lej tókʼlidh. A Emma in ulal: «U tʼilál abal junchikíl, u mamá yab in kwaʼalak an tumín abal kin tsʼaʼiy jawaʼ i yéjenchal. Pero etsʼey tu ólchalak abal a Jehová in beletnál in tʼojnálil ani in pidhál jawaʼ in yéjenchal. Kʼal jawaʼ in tʼajálak, tejwaʼak abal lej chubax jawaʼ in ulal. U mamá tu púnchij jun i alwaʼ tʼiplab». ¿Jantʼoj tu exóbchal axéʼ? Abal an tatalábchik in éjtowal kin pidhaʼ jun i alwaʼ tʼiplab in tsakámil, bélits max kʼwajat in tamétnal jun i kʼibataláb (Gál. 6:9).
10. ¿Jaykʼiʼ tin éjtowalak an israelitas kin tʼilmay in tsakámil? (Deuteronomio 6:6, 7).
10 Oxchíl: Etsʼey ka ujnaʼ ka tʼilmay a tsakámil. A Jehová in uchaʼ an israelitas abal chudhél kwaʼalak kin tʼilmay in tsakámil tin kwéntaj Jajáʼ (ka ajiy Deuteronomio 6:6, 7). Tin nakél a kʼicháj, in éjtowalak kin exóbchij jantʼoj kʼal axi ka tólmiyat ka utey kʼal a Jehová. Jun i tʼiplab, an kwitólchik in tólmiyalak in papá ti óm o ti kʼojol. Jayej, an tsʼikʼách in éjtowalak kin tólmiy in mamá ti tʼojchichíl o ti chukul. Kom u tʼojnalak junax kʼal in tsakámil, in éjtowalak kin tʼilmay tin kwéntaj yan jantʼoj exbadh. Ejtíl, in éjtowalak kin ólchij abal a Jehová lej alwaʼ inik ani játs kʼal axi tu beletnáb.
11. ¿Jaykʼiʼ tin éjtowal an tatalábchik ka tʼilmáts kʼal in tsakámil?
11 Xowéʼ yabáts ejtíl ti biyál. Jun i tʼiplab, al talchik i bichow an tatalábchik yabáts u lej tʼilom kʼal in tsakámil, kom jajáʼchik kʼwajat ban tʼojláb ani an tsákamchik ban escuela. Jaxtám, an tataláb kwaʼal kin jólkʼaʼ i kʼij abal ka kʼwajiy kʼal in tsakámil ani jayej abal kin tʼilmay (Efes. 5:15, 16; Filip. 1:10). Játs in éjtowal kin tʼajaʼ ban kʼakʼnaxtaláb kʼal in yanél. Jun i tsakam kwitól axi in bij Alexander in uluw: «U papá in lej tsápnanchal abal etsʼey ki koʼoy an kʼakʼnaxtaláb kʼal i yanél, bélits max kʼwajatchik lej tʼojlidh. Tam ku taley tu exóbal u jílkʼonalej tu tʼilom».
12. ¿Jantʼoj kwaʼal kin tʼilaʼ an tataláb tam kʼwajat in tʼajál an kʼakʼnaxtaláb kʼal in yanél?
12 ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ an tataláb abal an tsákamchik kin kulbétnaʼ an kʼakʼnaxtaláb kʼal in yanél? Jantʼoj axi in éjtowalchik kin tʼajaʼ pel kin exóbnaʼchik junax an ít libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey. Max ka exóbnaʼchik junax walám neʼets ka éjtowchik kit lej tʼilmáts. Tatáʼchik a léʼ abal a tsakámil ti ólchij jawaʼ in atsʼál ani in tsálpayal, jaxtám yab ka eyendhaʼ an kʼakʼnaxtaláb kʼal a yanél abal ka kʼwiyaʼchik. Ani max an tsákamchik kin ólnaʼ jantʼoj axi yab in olnál an Biblia, yab kit tsákuychik. Ka uchaʼ abal it lej kulbél kom ti ólchal jawaʼ in atsʼál ani ka uchaʼ abal a léʼ abal kin aynanchij kin tʼajaʼ antsanáʼ. Max an tsakam ti ólchij jawaʼ in atsʼál, neʼets ka exlaʼ jantʼiniʼ ka tólmiy.
¿Jantʼiniʼ in éjtowal an tatalábchik kin eyendhaʼ jawaʼ in tsʼejkámal a Jehová abal kin exóbchij in tsakámil jantʼiniʼ játs Jajáʼ in ey? (Ka tsuʼuw an párrafo 13).
13. ¿Jaykʼiʼ más tin éjtowal an tatalábchik kin tólmiy in tsakámil abal ka utey más kʼal a Jehová?
13 Tatalábchik, ka tsalpay tin nakél a kʼicháj jaykʼiʼ ta éjtowal ka tʼilmay a tsakámil tin kwéntaj a Jehová. Abal ka tʼajaʼchik antsanáʼ yab in yéjenchal kit ketlenchik abal ka exóbnaʼ an Biblia. Jun i nanaláb axi in bij Lisa in ulal: «I tʼilmayalak i tsakámil tin kwéntaj jawaʼ in tsʼejkámal a Jehová abal ki tólmiychik ka utey más kʼal Jajáʼ. Ejtíl, tam an pikʼoʼ u kʼwajílak ti tsʼiktel ani tu teʼendhál, i exóbchalak i tsakámil abal a Jehová tu tsʼejkaʼ abal ku kʼwajiy kulbél, kom Jajáʼ antsanáʼ in ey».
Tatalábchik, ¿a exlál jitaʼ in jaʼubnál a tsakámil? (Ka tsuʼuw an párrafo 14).d
14. ¿Jaleʼ ti lej exbadh abal an tatalábchik kin tólmiy in tsakámil kin takuy alwaʼ in jaʼúb? (Proverbios 13:20).
14 Tseʼchíl: Ka tólmiy a tsakámil abal kin koʼoy i alwaʼ jaʼúb. An Biblia tu tajax ólchal abal i jaʼúbchik in éjtowal tu ku tólmiy o tu ku ódhnaʼ (ka ajiy Proverbios 13:20). Tatalábchik, ¿a exlál jitaʼ in jaʼubnál a tsakámil? ¿A tsuʼumal ani it tʼilmamadh kʼal jajáʼchik? ¿Jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ abal a tsakámil kin jaʼúbnaʼ jitaʼchik in kʼanidhál a Jehová? (1 Cor. 15:33). Ka kaniy i epchalchik axi in tsápnanchal ka utey más kʼal a Jehová abal kin jaʼúbnaʼ a tsakámil (Sal. 119:63).
15. ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ an tatalábchik abal kin tólmiy in tsakámil kin koʼoy in alwaʼ jaʼúb?
15 Jun i tʼiplab. Jun i tatálab axi in bij Tony tu ólchal jantʼoj in tʼajámal jajáʼ ani in kʼimádhil abal kin tólmiy in tsakámil kin koʼoy i alwaʼ jaʼúb: «U kʼimádhil ani nanáʼ i neʼdhálits yan i támub ti kániyal i epchalchik axi pilchik in tamúbil ani in bichówil. U kʼapul junax ani i tʼajál an kʼakʼnaxtaláb kʼal i yanél. I atsʼál abal antsanáʼ i éjtowal ki exlaʼ más an epchalchik axi kʼwajat in tʼojonchal a Jehová. I kaniyamal i ókʼnomchik kʼal an circuito, i misioneros ani kʼeʼat i epchalchik abal ka jílkʼon ti kʼimáʼ. Axéʼchik xi epchal in tʼilchal i tsakámil patal jawaʼ in watʼamal biyat in tʼojonchal a Jehová ani an kulbetaláb axi in atsʼálchik. Nixéʼ in lej tólmiyamal i tsakámil abal ka utey más kʼal a Jehová». Tatalábchik, ka tólmiy a tsakámil abal kin koʼoy i alwaʼ jaʼúb.
YABCHIK KA WALBAʼ TA BAʼ
16. ¿Jantʼoj in tomnál kin lej tʼilaʼ an tatalábchik max in tsakámil kin jilaʼ a Jehová?
16 Max tatáʼ a lej tsapnanchámal ka exóbchij a tsakámil ani jun a kʼicháj ti uchaʼ abal yabáts in leʼ kin tʼojonchij a Jehová, yab ka tsalpay abal yab a putumal alwaʼ a uchbíl. Ka tʼilaʼ abal a Jehová tu jilchámal ki takuy ti kwetémtal max neʼets ki tʼojonchij o imbáj. Max a tsakámil kin takuy kin jilaʼ a Jehová, yab ka walbaʼ ta baʼ ani yab ka tsalpay abal yab neʼets ka wichiy. Ka tʼilaʼ an tʼiplab axi in uluw a Jesús tin kwéntaj an kwitol axi bélelmaʼ (Luc. 15:11-19, 22-24). Nixéʼ xi kwitól owméj kʼal in yanél ani in tʼajaʼ yan jantʼoj kidháb. Walám tataʼ ka tsalpay abal nixéʼ expidh pel jun i tʼilab ani yab jaykʼiʼ neʼets ka watʼey. Jawaʼ in watʼaʼ jun i kwitol axi in bij Elie, in tejwamedhál abal yab expidh pel jun i tʼilab.
17. ¿Jantʼiniʼ ti kanatbedhál tatáʼ in tʼiplabil a Elie?
17 A Elie in uluw axéʼ tin kwéntaj in tátajchik: «Tin lej tólmiychik ku kʼanidhaʼ a Jehová ani an Biblia. Pero tam tin kʼwajatak tin yejél in lej jekʼombej». A Elie in tujchij kin tʼajaʼ yan jantʼoj kidháb tam ti yab u tsuʼtáb ani yabáts in jilaʼ ka tólmiyat kʼal in tátajchik. Talbél, kʼalej ti kʼwajíl pil ani in jilaʼ kin kʼakʼnaʼ a Jehová. Pero junchikil, a Elie in tʼilchalak in jaʼúb tin kwéntaj a Jehová. A Elie in ulal: «Tam más u tʼilchalak u jaʼúb tin kwéntaj a Jehová, nanáʼ játs axi más in tsálpaxak kʼal Jajáʼ. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab u ukʼchiyámal jawaʼ tin exóbchij u tátajchik tu tsákamtal. Kʼayúm kʼayúm, tujey ti ulel an exobchixtaláb tu ichích». Talbél, a Elie tujey kin kʼakʼnaʼ a Jehová ti ít.c I lej belál abal in tátajchik in atsʼaʼ lej kulbél kom in exóbchij a Elie kin kʼanidhaʼ a Jehová ma tin tsákamtal (2 Tim. 3:14, 15).
18. ¿Jantʼoj a tsálpayal tataʼ tin kwéntaj an tatalábchik axi kʼwajat in tsápnanchal kin tólmiy in tsakámil kin kʼanidhaʼ a Jehová?
18 Tatalábchik, a Jehová ti pidhámal jun i exbadh tʼojláb: ka exóbchij a tsakámil tin kwéntaj Jajáʼ (Sal. 78:4-6). I exlál abal axéʼ xi tʼojláb in yéjenchal yan i tsapláb, pero tatáʼchik kʼwajat a tʼajál lej alwaʼ a tʼojlabil. Ka aynanchij ka tʼajaʼ antsanáʼ, ka tólmiy a tsakámil abal kin kʼanidhaʼ a Jehová ani kin exlaʼ jawaʼ in kónoyal a Jehová abal ki tʼajaʼ. Max ka tʼajaʼ antsanáʼ, a Jehová neʼets kin atsʼaʼ lej kulbél kʼal tatáʼ (Efes. 6:4).
AJATLÁB 135 Jehová te pide: «Sé sabio, hijo mío»
a An tatalábchik axi in kʼakʼnál a Jehová in lej kʼanidhál in tsakámil. Jaxtám in tsápnanchal kin béletnaʼ alwaʼ ani kin pidhaʼ jawaʼ in yéjenchal. Pero jawaʼ más exbadh játs abal in tólmiyal kin kʼanidhaʼ más a Jehová. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw tseʼ i tsalpadh kaw axi ti Biblia, kʼal axi neʼets ka lej tólmiyat an tatalábchik.
b Ka tsuʼuw ti jw.org an video A Jehová tu tólmiy ki exóbchij i tsakámil.
c Ka tsuʼuw an artículo «Tólmiyatchik kʼal an Biblia abal kin jalkʼuy in ejatal» axi kʼwajat al An Ólchix Uw axi ti 1 a abril ti 2012.
d JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMAGEN. Jun i tataláb kʼwajat ti ubatʼ kʼal in tsakámil básquetbol. Jayej in kaniy in jaʼúb an tsakam kom an tataláb in léʼ kin exlaʼ.