Jitaʼchik in kʼakʼnál a Jehová in tʼajál jawaʼ Jajáʼ in ulal abal tekedh

1. ¿Jantʼoj tam kʼibataláb in tamétnaʼ a José ani jantʼoj in tʼajaʼ?

JUN IN tsakámil a Jacob, axi in bij José, in tamétnaʼ jantʼoj lej kʼibat. Kʼal jun i mimláb u uchnalak: «Kit kwatsiy kʼal nanáʼ». Axéʼ xi mimláb pélak in kʼimádhil a Potifar. A Potifar játs axi in tʼojondhálak a José. Bélits antsanáʼ, a José yab in léʼnaʼ ka kwatsiy kʼal an mimláb. Walám talchik kin tsalpay: «¿Jaleʼ ti a José yab in léʼnaʼ ka kwatsiy kʼal in kʼimádhil a Potifar?». A José in tomnálak ka bélkaxin. Jayej, a Potifar yab xántʼojak ban atáj ani max a José yab kin léʼnaʼ ka kwatsiy kʼal an mimláb, walám an mimláb neʼetsak ka tsákuy ani ma kin abaʼ abal ka odhnáj a José. Bélits antsanáʼ a José yab jaykʼiʼ tin batsʼuw ka kwatsiy kʼal an mimláb, ¿jaleʼ? A José in uluw: «Nanáʼ yab u léʼ ku tʼajaʼ nixéʼ, kom pel jantʼoj axi kidháb ani neʼets ku kʼibchij a Dios» (Gén. 39:7-12).

2. ¿Jaleʼ tin exlálak a José abal a Jehová yab in léʼ abal jun i atikláb ka kwatsiy kʼal jitaʼ kʼal axi yab tómkidh?

² ¿Jaleʼ tin exlálak a José abal a Dios yab in kulbetnál abal jun i inik ka kwatsiy kʼal jitaʼ axi yab pel in kʼimádhil? In kʼíbchalakej watʼadh 200 i támub abal a Jehová kin pidhaʼ axéʼ xi abatnaxtaláb an israelitas: «Yab kwaʼal kit kwatsiy kʼal jitaʼ axi yab pel a tomkíl o a kʼimádhil» (Éx. 20:14). Pero kʼal jawaʼ in wéʼ exlálak a José, in exbay abal a Jehová yab in kulbetnál nixéʼ. Jun i tʼiplab, walám jajáʼ in exlálak abal expidh jun i inik ani jun i uxum axi kʼwajat tómkidh, in éjtowalchik ka kwatsiy junax. Walám in exlálak jawaʼ in tʼajaʼ a Jehová abal kin kʼaniy a Sara, tam ti tsab i tsʼalej in léʼnaʼ ka kwatsiy kʼal jajáʼ. Ani walám jayej ólchat jantʼiniʼ ti kʼániyat kʼal a Jehová a Rebeca (Gén. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11). Kʼal nixéʼ ti tólmiyat a José kin exbay jantʼoj játs axi a Jehová in kulbetnál abal ki tʼajaʼ ani jantʼoj imbáj. In lej kʼanidhálak a Jehová, jaxtám in tsápnanchij kin bélkaʼ abal kin kulbedhaʼ.

3. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?

³ ¿A kulbetnál tatáʼ ka tʼajaʼ jawaʼ a Jehová tu konchal? Walám kʼwajat a tsápnanchal. Pero kom u wálbidh, kʼayúm kʼayúm in éjtowal tu ku tsʼilkʼoy in tsalápil an atiklábchik ani i éjtowal ki tʼajaʼ jawaʼ jajáʼchik in tsálpayal abal alwaʼ (Is. 5:20; Rom. 12:2). Jaxtám neʼets ki exóbnaʼ jantʼoj játs axi a Jehová in ulal abal alwaʼ ani jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal tam ki tʼajaʼ. Talbél neʼets ki exóbnaʼ ox jantʼoj axi neʼets tu ku tólmiy abal ki kʼanidhaʼ más jawaʼ a Jehová tu exóbchal abal alwaʼ.

¿JANTʼOJ JÁTS AXI IN ULAL A DIOS ABAL TEKEDH?

4. ¿Jantʼoj in tsálpayal yan i atikláb abal játs jawaʼ tekedh?

⁴ Tam ti a Jesús kʼwajiy tejéʼ ti Tsabál, waʼatsak yan i atikláb axi in okʼnálak jun i belomtaláb. Jajáʼchik in tsálpayalak abal expidh jajáʼchik játs axi in tʼajálak jawaʼ tekedh, abal jajáʼchik yabak u ukʼpinal. Pero a Jesús in uchaʼchik abal yab alwaʼ jawaʼ in tʼajál, kom in púnuwalak i abatnaxtaláb axi lej kʼibat abal ka belkáj (Ecl. 7:16; Luc. 16:15). Xowéʼ ta kʼicháj waʼats yan i atikláb axi jayej in tʼajál antsanáʼ, jajáʼchik in tsálpayal abal yab in tʼajál jantʼoj kidháb. In tsálpayal abal jajáʼchik más púlik in éy, jaxtám in jólbiyal axi más an atikláb. A Jehová yab in kulbetnál abal ka tʼajan antsanáʼ, yab játs axi Jajáʼ in ulal abal tekedh.

5. ¿Jantʼoj tu exóbchal an Biblia abal játs jawaʼ tekedh? Ka ólnaʼ talchik i tʼiplab.

⁵ Ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh pel jantʼoj lej kʼijidh pero, ¿jantʼoj játs ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh? Játs ki tʼajaʼ jawaʼ a Jehová in ulal abal alwaʼ. An Biblia yaníl in eyendhál an kaw «jawaʼ tekedh». Axéʼ xi kaw in léʼ kin uluw ki bélkaʼ an abatnaxtaláb axi in binál a Jehová, kom játs jawaʼ más alwaʼ. Jun i tʼiplab, a Jehová in uluw abal axi u nújulchik kwaʼalak kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh, kwaʼalak kin lejbay alwaʼ jawaʼ neʼets kin nujuw (Deut. 25:15). Tam, max jun i epchal in léʼ kin tʼajaʼ jawaʼ a Dios in ulal abal tekedh, yab kwaʼal ti janamkáw tam kin nujuw o tam kin tsʼaʼiy jantʼoj. Jayej, jitaʼchik in léʼ kin tʼajaʼ jawaʼ a Dios in ulal abal tekedh, yabchik in kulbetnál kin tsuʼuw abal u odhnáb axi kʼeʼat. Ani kom in léʼ kin kulbedhaʼ a Jehová, etsʼey in tʼajál ti kwéntaj jantʼoj in tsálpayal Jajáʼ, tam neʼets kin tʼajaʼ jantʼoj (Col. 1:10).

6. ¿Jaleʼ i éjtowal ki belaʼ kʼal an abatnaxtaláb axi a Jehová tu pidhál? (Isaías 55:8, 9).

⁶ An Biblia tu exóbchal abal a Jehová játs axi etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh (Jer. 50:7). Jajáʼ játs axi tu tsʼejkaʼ, jaxtám in éjtowal tu ku uchaʼ jantʼoj játs axi tekedh ani jantʼoj imbáj. A Jehová tʼokat, jaxtám in éxbayal lej alwaʼ jantʼoj játs axi tekedh. Wawáʼ yab i éjtowal ki exbay patal kom u wálbidh (Prov. 14:12; ka ajiy Isaías 55:8, 9). Pero, ¿walám i éjtowal ki bélkaʼ jawaʼ tu uchál a Jehová? Aníts, kom «tu tsʼejkaʼ ejtílits Jajáʼ» (Gén. 1:27). Jayej, i kulbetnál ki tʼajaʼ. Ani kom i lej kʼanidhál, i tsápnanchal ki nitsʼbiy (Efes. 5:1).

7. ¿Jaleʼ i yéjenchal abal ka waʼtsin i abatnaxtaláb? Ka punuw jun i tʼiplab.

⁷ Tam i belkál jawaʼ a Jehová tu uchál abal tekedh, i bátsʼuwal yan i alwaʼtaláb ti ejatal. Ki tsuʼuw talchik i tʼiplab. Ki tsalpay kʼal jun i inik axi u dhakúm atáj, max yab kin lejbay alwaʼ jantʼiniʼ ti neʼets kin kubaʼ an atáj, yab neʼets ka jílkʼon alwaʼ. Kʼeʼat i tʼiplab, ki tsalpay abal jun i doctor o jun i enfermera yab in beletnál an yaʼul jantʼiniʼ tu úchnal kin tʼajaʼ. ¿Jantʼoj neʼets ka watʼey? Walám talchik i yaʼul ka kʼalchin ani ma ka tsemets. Axéʼ tu exóbchal abal tam i belkál jawaʼ u úchnal, i bátsʼuwal i alwaʼtaláb. Jayetsej u watʼel kʼal jawaʼ a Jehová tu uchamal abal ki tʼajaʼ, i bátsʼuwal yan i lablixtaláb.

8. ¿Jantʼoj tam lablixtaláb neʼets kin batsʼuw jitaʼchik in kulbetnál kin tʼajaʼ jawaʼ a Jehová tu konchal?

⁸ A Jehová in lábliyal an atiklábchik kʼal axi tu belkáb. Jajáʼ in ulúmal: «Axi bólidhchik in ichích neʼets kin kʼálnaʼ an Tsabál ani neʼets ka kʼwajiy abal etsʼey» (Sal. 37:29). ¿A tsálpayal jantʼiniʼ neʼets ku kʼwajiy tam pátalits an atikláb kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi in binámal a Jehová? Neʼets ku kʼwajiy lej kulbél, lej junkudh ani patal neʼets ku neʼdháxin alwaʼ. A Jehová in léʼ abal tatáʼ kit kʼwajiy tanáʼ ani ka batsʼuw nixéʼ xi lablixtaláb. Jaxtám kwaʼal ki tsápnanchij ki tʼajaʼ jawaʼ a Jehová in ulal abal tekedh. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki kulbétnaʼ más ki tʼajaʼ jawaʼ a Jehová tu konchal? Ki tsuʼuw ox jantʼoj.

¿JANTʼOJ I ÉJTOWAL KI TʼAJAʼ ABAL KI LÉʼNAʼ KI BÉLKAʼ MÁS A JEHOVÁ?

9. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki léʼnaʼ ki bélkaʼ a Jehová?

⁹ Kʼaʼál: Kwaʼal ki kʼanidhaʼ más jitaʼ in binámal an abatnaxtaláb. Max i léʼ ki kulbétnaʼ más ti ichích ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh, kwaʼal ki kʼanidhaʼ más a Jehová, kom játs Jajáʼ axi in ulal jantʼoj játs axi alwaʼ ani jantʼoj imbáj. Biyat más ki kʼanidhaʼ a Jehová, más neʼets ki léʼnaʼ ki bélkaʼ. Ki tsalpay kʼal a Adán ani a Eva. Max jajáʼchik chubax in kʼanidhálak a Jehová, yab jaykʼiʼ neʼetsak kin kʼibchij (Gén. 3:1-6, 16-19).

10. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Abrahán abal kin exlaʼ más a Jehová?

¹⁰ Wawáʼ yab i léʼ ki tʼajaʼ jantʼiniʼ a Adán ani a Eva. Jaxtám kwaʼal ki tsápnanchij ki exlaʼ más a Jehová ani jantʼiniʼ játs in ey. Jayej kwaʼal ki tsápnanchij ki exbay jantʼiniʼ u tsalpax Jajáʼ. Max ki tʼajaʼ neʼets ki kʼanidhaʼ más. Ki tsalpay kʼal a Abrahán. Jajáʼ in lej kʼanidhálak a Jehová. Junchikíl yab in éxbayalak jaleʼ tu kónchinal kʼal a Jehová abal kin tʼajaʼ jantʼoj, bélits antsanáʼ yab jekʼombéj. Jawaʼ in tʼajaʼ játs kin tsápnanchij kin exbay más jantʼiniʼ u tsalpax a Jehová. Jun i tʼiplab, tam ti a Abrahán in exlaʼ abal a Jehová neʼetsak kin talabédhaʼ a Sodoma ani a Gomorra, a Abrahán lej tʼeʼpin, kom in tsalpay abal neʼetsak ka talabedháj patal an atikláb. A Abrahán in exlálak abal a Jehová yab antsanáʼ in ey, jaxtám in tʼajchij talchik i konowixtaláb. Kʼal yan i kʼayaʼtaláb a Jehová tokʼtsin. A Abrahán in exbay abal a Jehová tu lej tʼajchal ti kwéntaj jawaʼ i atsʼál ti ichích. Jayej in exbay abal tam a Jehová kin talabédhaʼ axi pojkax, neʼets kin lej béletnaʼ jitaʼchik in tsápnanchal kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh (Gén. 18:20-32).

11. ¿Jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ a Abrahán abal in kʼanidhálak a Jehová ani in belálak kʼal Jajáʼ?

¹¹ A Abrahán lej tólmiyat kʼal an tʼilomtaláb axi in koʼoy kʼal a Jehová tin kwéntaj a Sodoma ani a Gomorra. Kʼal nixéʼ tólmiyat abal kin kʼakʼnaʼ ani kin kʼanidhaʼ más. Talchik i támub talbél, a Abrahán konchat kʼal a Jehová kin tʼajaʼ jantʼoj axi lej kʼíbatak abal jajáʼ. Konchat abal kin bínaʼ ti tsʼakchixtaláb in junkats tsakámil, a Isaac. Pero kom a Abrahán in exlálakits abal a Jehová etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh, yabáts in konoy jantʼoj. Expidh kʼwajiy ti tʼójojnal abal kin tʼajaʼ jawaʼ konchat kʼal a Jehová, bélits abal walám in atsʼaʼ lej kʼibat. Pero walám kʼwajiy ti tsalpax jantʼiniʼ játs in ey a Jehová, in exlálak abal Jajáʼ yab jaykʼiʼ neʼets kin tʼajaʼ jantʼoj axi kidháb. An abatwálej Pablo in dhuchaʼ abal a Abrahán in lej belálak abal a Jehová in éjtowalak kin édhaʼ junílekʼij a Isaac (Heb. 11:17-19). Kʼeʼat jantʼoj kʼal axi ti tólmiyat kin belaʼ abal a Isaac neʼetsak ka edháj, játs kom uchnénekits kʼal a Jehová abal neʼetsak ka yáney in yanél. Pero, tam ti a Abrahán neʼetsak kin bínaʼ ti tsʼakchixtaláb a Isaac, a Isaac yabaye in kwaʼalak i tsakam. A Abrahán in lej kʼanidhálak a Jehová, jaxtám in exlálak abal Jajáʼ etsʼey neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh. In lej belálak kʼal Jajáʼ, jaxtám in bélkaʼ bélits abal in atsʼaʼ kʼibat (Gén. 22:1-12).

12. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Abrahán? (Salmo 73:28).

¹² ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Abrahán? I yéjenchal kin áynanchij ki exlaʼ más a Jehová. Nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ku utey más kʼal Jajáʼ ani ki kʼanidhaʼ más (ka ajiy Salmo 73:28). Jayej, kʼayúm kʼayúm neʼets ki exóbnaʼ ku tsálpaxin jantʼiniʼ a Jehová (Heb. 5:14). Tam jitaʼ tu ku nixoknaʼ abal ki tʼajaʼ jantʼoj axi kidháb, wawáʼ dhúbatkʼij neʼets ki uluw abal imbáj. Yab jaykʼiʼ neʼets ki léʼnaʼ ki yajbédhanchij in ichích a Jehová nibal neʼets ki tsalpay ki kʼibchij. ¿Jantʼoj más i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki kʼanidhaʼ jawaʼ a Jehová tu uchál abal tekedh?

13. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ki áynanchij ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh? (Proverbios 15:9).

¹³ Tsabchíl: Ki tsápnanchij chudhél chudhél abal ki kʼanidhaʼ más jawaʼ tekedh. Max jun i atikláb in léʼ ka kʼwajiy más tsapik ani kanat, kwaʼal kin tʼajaʼ i ejercicio chudhél. Jayej max wawáʼ i léʼ ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh, kwaʼal ki tsápnanchij chudhél chudhél. A Jehová tu éxbayal ani yab jaykʼiʼ neʼets tu ku konchij ki tʼajaʼ jantʼoj axi yab ki ejtow (Sal. 103:14). A Jehová tu uchál ban Biblia abal Jajáʼ in kʼanidhál jitaʼchik in tsápnanchal kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh (ka ajiy Proverbios 15:9). Max wawáʼ i tsalpayámal ki bajuw jun i ayláb tin bichówil a Jehová, i lej tsápnanchal abal ki bajuw. Jayetsej kwaʼal ki tʼajaʼ max i léʼ ki kulbedhaʼ a Jehová, kwaʼal ki tsápnanchij chudhél chudhél abal ki bajuw. A Jehová tu koʼonchal yan i kʼayaʼtaláb ani neʼets tu ku tólmiy chudhél chudhél abal ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh (Sal. 84:5, 7).

14. ¿Jantʼoj in tʼipoyal «an kotonláb axi tsʼejkadh kʼal i patʼál» ani jaleʼ i yéjenchal?

¹⁴ A Jehová tu kʼanidhál, jaxtám tu tʼilchal abal an abatnaxtaláb axi Jajáʼ tu pidhál yab kʼibat abal ki bélkaʼ (1 Juan 5:3). Patal axéʼ xi abatnaxtaláb tu lej tólmiyal ani tu beletnál chudhél chudhél. Ki tsalpay kʼal an tʼiplab axi in punuw an abatwálej Pablo, kʼal jawaʼ in eyendhál jun i soldado abal ti pejéx (Efes. 6:14-18). ¿Jantʼoj in eyendhál abal yab ka ódhnanchat in ichích? In eyendhál jun in kotón axi tsʼejkadh kʼal i patʼál ani axéʼ in tʼipoyal patal an abatnaxtaláb axi a Jehová tu pidhámal. An soldado u lej tolmiyáb kʼal in patʼál kotón abal yab ka tsʼojbedháj. Wawáʼ jayej, an abatnaxtaláb axi tu pidhámal a Jehová tu béletnanchal i ichích, abal yab tu ku átaʼ jawaʼ kidháb. Jaxtám ti lej exbadh ki eyendhaʼ an abatnaxtaláb axi tu pidhámal a Jehová kom tu lej béletnanchal i ichích (Prov. 4:23).

15. ¿Jantʼiniʼ i eyendhál an kotonláb axi tsʼejkadh kʼal i patʼál?

¹⁵ ¿Jantʼiniʼ i eyendhál «an kotonláb axi tsʼejkadh kʼal i patʼál»? Tam i eyendhál an abatnaxtaláb axi a Jehová tu pidhámal abal ki takuy jawaʼ neʼets ki tʼajaʼ. Max neʼets ki atsʼaʼ i son, max neʼets tu kʼijidhbél, max neʼets tu tʼilom kʼal jantʼoj o max neʼets ki ajiy jun i libro, in tomnál ki tsalpay kʼal axéʼ: «¿Jantʼoj neʼets ku ódhaʼ tu ichích?, ¿in kulbetnál a Jehová?, o ¿neʼets kin tʼajaʼ ku tsalpay kʼal i atikláb axi u pejéx ani kʼal axi in kʼámbiyal in kʼimádhil o in tomkíl?» (Filip. 4:8). Max jawaʼ ki takuy kin kulbétnaʼ a Jehová, tam Jajáʼ neʼets tu ku béletnanchij i ichích kʼal an abatnaxtaláb axi tu pidhámal.

16, 17. ¿Jantʼiniʼ tu exóbchal Isaías 48:18 abal neʼets ki ejtow ki bélkaʼ a Jehová abal etsʼey?

¹⁶ ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ max i tsálpayal abal yab neʼets ki ejtow ki putuw kʼal jawaʼ a Jehová tu konchal, o max i tsálpayal abal neʼets ki kʼibchij? Ki tsalpay kʼal jun i tʼiplab axi in eyendhál a Jehová, axéʼ kʼwajat ti Isaías 48:18 (ka ajiy). A Jehová in ulal abal i éjtowal ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh antsanáʼ jantʼiniʼ an pujal axi u waʼtsinal ban púlik lejem. Ki tsalpay abal u kʼwajat walteʼ ban púlik lejem ani i tsuʼtal jantʼiniʼ u cheʼel ani u wichél an pujal. Yab u kʼwajíl tu tsalpax abal jun a kʼicháj walám an pujal yabáts ka wichiy. I belál abal an pujal biyálits tin tʼajál antsanáʼ, u kʼalel ani u wichél ani yab jaykʼiʼ neʼets ka koyóts.

¹⁷ Tam, ¿jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal etsʼey ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh antsanáʼ jantʼiniʼ an pujal yab jaykʼiʼ u koyol? Okʼxidh ki takuy jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ, ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj in tsálpayal a Jehová ani tam tikʼelej ki tʼajaʼ. Bélits max kʼibat jawaʼ neʼets ki tʼajaʼ, ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets kin áynanchij tu ku tólmiy abal ki ejtow ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh ani ki ejtow ki bélkaʼ chudhél chudhél abal etsʼey (Is. 40:29-31).

18. ¿Jaleʼ ti yab kwaʼal ki léʼnaʼ ki boliy an atiklábchik antsanáʼ jantʼiniʼ wawáʼ i tsálpayal?

¹⁸ Oxchíl: Ki jilaʼ abal a Jehová kin boliy an atiklábchik. Wawáʼ i tsápnanchal ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh, pero yab in tomnál ki léʼnaʼ ki boliy axi kʼeʼatchik, nibal ki tsalpay abal wawáʼ más i tʼajál jawaʼ tekedh ani axi kʼeʼatchik imbáj. Yab in tomnál ki alálnaʼ axi kʼeʼatchik, nibal ki léʼnaʼ ki boliy kʼal jawaʼ wawáʼ i tsálpayal abal tekedh. Wawáʼ i exlál abal «a Jehová játs axi in boliyal an atiklábchik axi tin puwél an Tsabál» (Gén. 18:25). A Jehová yab tu uchamal abal ki boliy an atiklábchik nibal ki jólbiy. Jaxtám a Jesús tu uchaʼ axéʼ xi kaw: «Yab ka jólbiychik a at inik ani a Dios yab neʼets ti jólbiy» (Mat. 7:1).b

19. ¿Jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ a José abal in belálak abal expidh a Jehová in tomnál ti bolix?

¹⁹ Ki tʼila junílekʼij in tʼiplábil a José. Jajáʼ etsʼey in tsápnanchij kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Jajáʼ yab in boliy nibal in jólbiy jitaʼ, bélits abal in lej yajchiknaʼ. Kʼal in epchalchik odhnáj ani nújuwat, ani jayej in kʼambiychik in papá, in uchaʼchik abal a José tsemdháj. Yan i támub talbél a José eláxin kʼal in epchalchik. A José in kwaʼalak yan in éy ani in éjtowalak kin jólbiy in epchalchik ani kin ódhnaʼ. In epchalchik a José u jikʼélak kom in tsálpayalak abal a José neʼetsak kin eyendhaʼ in éy abal ka jólbiyatchik, pero a José in uchaʼchik: «Yabchik kit jikʼey, ¿walám nanáʼ tin jilámal a Dios abal tin bolix?» (Gén. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21). A José in koʼoy i tsaʼataláb ani in exbay abal expidh a Jehová in tomnál ti bolix.

20, 21. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal yab ki tsalpay abal expidh wawáʼ játs axi i tʼajál jawaʼ tekedh?

²⁰ Antsanáʼ jantʼiniʼ a José, wawáʼ jayej i jilál abal a Jehová játs axi kin boliy an atiklábchik. Jun i tʼiplab, wawáʼ yab i ulal abal i exlál jaleʼ ti an epchalchik in tʼajál o in ulal jantʼoj. Wawáʼ yab i exlál jantʼoj in tsálpayal an epchalchik. Expidh a Jehová játs axi in exlál jantʼoj waʼats ti ichích (Prov. 16:2). A Jehová in kʼanidhál patal an atikláb, al jawákits tam bichow ani jawákits tam kawintaláb. Jaxtám tu uchál axéʼ xi kaw: «Ka walkaʼchik a ichích abal ki kʼanidháxin» (2 Cor. 6:13). Yab kwaʼal ki boliy an epchalchik, jawaʼ kwaʼal ki tʼajaʼ játs ki kʼanidhaʼchik.

²¹ Jayej yab i exál ki boliy an atiklábchik axi yab in kʼakʼnál a Jehová (1 Tim. 2:3, 4). Jun i tʼiplab, yab i jólbiyal i yanél nibal i tsálpayal abal yab jaykʼiʼ neʼets kin kʼakʼnaʼ a Jehová. Max ki tʼajaʼ antsanáʼ, neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kʼadhatnál ti baʼ ani abal expidh wawáʼ játs axi i tʼajál jawaʼ tekedh. A Jehová kʼwájatej in jilál abal an atiklábchik ka tʼeʼpin kʼal in wálab ani ka utey kʼal Jajáʼ (Hech. 17:30). Ki tʼilaʼ abal a Jehová yab in kulbetnál ki tsalpay abal wawáʼ yab jaykʼiʼ u ukʼpinal.

22. ¿Jaleʼ ta tsápnanchal tatáʼ ka tʼajaʼ jawaʼ tekedh?

²² Max wawáʼ ki tsápnanchij ki tʼajaʼ jawaʼ a Jehová in ulal abal tekedh, neʼets ki kulbedhaʼ Jajáʼ ani neʼets ki punchij jun i alwaʼ tʼiplab an atiklábchik. Nixéʼ jayej neʼets kin tʼajaʼ abal axi más tu ku kʼanidhaʼ wawáʼ ani a Jehová. Ki áynanchij ki tʼajaʼ «jawaʼ a Jehová tu uchál abal tekedh» (Mat. 5:6). I lej belál abal a Jehová in tʼajál ti kwéntaj an tsapláb axi i tʼajál chudhél chudhél abal ki bélkaʼ ani jayej i belál abal a Jehová u lej kulbél kʼal nixéʼ. Yab jaykʼiʼ ki jilaʼ ki tʼajaʼ jawaʼ a Jehová tu uchál abal tekedh, bélits max an atiklábchik yab kin léʼnaʼ. Ki tʼilaʼ abal a Jehová «in lej kʼanidhál jitaʼchik in tsápnanchal kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh» (Sal. 146:8).