BIBLIOTECA TI INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA TI INTERNET
tének
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • TAMKUNTALÁBCHIK
  • w23 septiembre págs. 2-7
  • Ka jilaʼ abal a Jehová ti tólmiy, antsanáʼ jantʼiniʼ a Sansón

Pakwlanchij, axéʼ yab in kwaʼal i video.

Pakwlanchij, yab i ejtow ki tʼajaʼ abal ka tejwamej an video.

  • Ka jilaʼ abal a Jehová ti tólmiy, antsanáʼ jantʼiniʼ a Sansón
  • An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2023
  • Subtítulos
  • A SANSÓN IN LEJ BELAʼ KʼAL A JEHOVÁ
  • A SANSÓN IN EYENDHAʼ AN TOLMIXTALÁB AXI PIDHAN KʼAL A JEHOVÁ
  • A SANSÓN YAB IN WALBAʼ TIN BAʼ
An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2023
w23 septiembre págs. 2-7

EXOBINTALÁB 37

Ka jilaʼ abal a Jehová ti tólmiy, antsanáʼ jantʼiniʼ a Sansón

«Jehová Dios, tu lej konchal abal yab ti kin ukʼchiy, ti kin tólmiy ani ti kin pidhaʼ i tsapláb» (JUEC. 16:28).

AJATLÁB 30 Mi Amigo, mi Padre, mi Dios

JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa

1, 2. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki exóbnaʼ jawaʼ in watʼaʼ a Sansón?

¿Jantʼoj a atsʼámal tin kwéntaj a Sansón? Jajáʼ pelak jun i inik axi lej tsapik, pero jun a kʼicháj ukʼpin ani in lej yajchiknaʼ. Belits antsanáʼ, a Jehová in tʼajaʼ abal ka jilkʼon dhuchadh abal pelak jun i inik axi in lej belaʼ kʼal a Jehová ani jaxtám i éjtowal ki exóbnaʼ yan jantʼoj tin kwéntaj a Sansón.

2 A Jehová in eyendhaʼ a Sansón abal kin tólmiy in bichówil ani kin tʼajaʼ yan jantʼoj. Yan i támub talbél a Jehová in tʼajaʼ abal an abatwálej Pablo kin dhuchaʼ in bij a Sansón al jun i lista, tanáʼ waʼats más i bijláb in kʼál i atikláb axi in tejwamédhaʼ i belomtaláb (Heb. 11:​32-34). A Sansón in konchij i tolmixtaláb a Jehová tam ti más in tamétnaʼ i kʼibataláb. Tejéʼ neʼets ki tsuʼuw abal in tʼiplábil a Sansón tu lej kanatbedhál ani tu exóbchal yan jantʼoj.

A SANSÓN IN LEJ BELAʼ KʼAL A JEHOVÁ

3. ¿Jantʼoj tam tʼojláb bíjchin a Sansón abal kin tʼajaʼ?

3 Tam ti a Sansón waʼtsin an israelitas kʼwajatak ti lej odhnáb ani ti abatnáb kʼal an filisteos (Juec. 13:1). Jajáʼchik lej pojkaxak ani in tʼajálak abal an israelitas kin lej yajchiknaʼ. Jaxtám a Jehová in takuy a Sansón abal ka tujey kin kʼaniy an israelitas ani yabáts ka odhnáj kʼal an filisteos (Juec. 13:5). Nixéʼ pelak jun i tʼojláb lej kʼibat, kwaʼalak kin konchij i tolmixtaláb a Jehová.

A Sansón in penál in beklák jun i burro biyat u utel an soldados filisteos.

A Sansón in belaʼ kʼal a Jehová ani in eyendhaʼ jawaʼ in kwaʼalak abal kin putuw kʼal an tʼojláb axi bijchinének kʼal a Jehová. (Ka tsuʼuw an párrafos 4 ani 5).

4. ¿Jantʼiniʼ ti tólmiyat a Sansón kʼal a Jehová? (Jueces 15:​14-16).

4 Ki tsuʼuw jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ a Sansón abal in lej belálak kʼal a Jehová. Jun a kʼicháj an soldados filisteos kʼalej in aliyal a Sansón ti Judá, kom in léʼakchik kin yakʼwaʼ. An atiklábchik axi u kʼwajilak ti Judá lej jikʼey ani in olnaʼ juʼtáj ti kʼwajatak a Sansón abal ka yakʼwan. Tam jajáʼchik in yakʼwaʼ a Sansón ani in wikʼaʼ kʼal tsab i tsʼáj abal kin nenchij an soldados filisteos (Juec. 15:​9-13). Pero a Jehová in pidhaʼ i tsapláb a Sansón, jaxtám in ejtow ka walkan. Tam, a Sansón in elaʼ jun i beklák in kʼál jun i burro ani kʼal nixéʼ in tsemdhaʼ mil i soldados filisteos (ka ajiy Jueces 15:​14-16).

5. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Sansón abal in belálak kʼal a Jehová?

5 ¿Jaleʼ ti a Sansón in eyendhaʼ in beklák jun i burro abal ti pejex? Jajáʼ in exlálak abal jawaʼ más exbadh játs kin belaʼ kʼal a Jehová ani yab kʼal jawaʼ neʼetsak kin eyendhaʼ abal ti pejex. A Sansón in eyendhaʼ jawaʼ in kwaʼalak abal kin tʼajchij in kulbétal a Jehová. Jajáʼ in ejtow kin putuw kʼal an tʼojláb kom in belaʼ kʼal a Jehová.

6. ¿Jantʼoj más i éjtowal ki exóbnaʼ kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Sansón?

6 A Jehová in éjtowal tu ku pidhaʼ an tsapláb axi i yéjenchal abal ki putuw kʼal jun i tʼojláb axi ku bíjchin tin bichówil, belits max wawáʼ i tsalpayal abal yab neʼets ki ejtow ki tʼajaʼ. Jajáʼ in éjtowal tu ku tólmiy ani kin tʼajaʼ jantʼoj axi yabak jaykʼiʼ i tsalpayámal. Max tatáʼ ka jilaʼ abal a Jehová ti tólmiy, Jajáʼ neʼets ti pidhaʼ an tsapláb axi a yéjenchal abal ka putuw kʼal jawaʼ ti bijchámal, antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajaʼ kʼal a Sansón (Prov. 16:3).

7. ¿Jantʼoj tam tʼiplab tu tejwamédhanchal abal lej exbadh ki jilaʼ abal a Jehová tu ku tólmiy?

7 Yan i epchal axi u tolmix abal ka tsʼejkáj i atáj juʼtáj ka kʼakʼnáj a Jehová, in tejwamedhál abal in lej belál kʼal a Jehová. In bichówil a Jehová in ujnámak kin tsʼejkaʼ patal an atáj tamkuntaláb axi i eyendhál abal ki kʼakʼnaʼ a Jehová. Pero, ¿jantʼoj tʼajnének xowéʼ? Jawaʼ kʼwajat ti tʼajnal játs abal u tsʼaʼyáb i atáj axi kʼwajatits tsʼejkadh ani expidh u tʼojojóyab. Axéʼ tʼajnének kom lej yánenek an epchalchik tin puwél an tsabál. An epchalchik axi in okʼnál an tʼojláb in tʼajámal ti kwéntaj abal játs jawaʼ a Jehová in léʼ abal ka tʼajan. A Robert lej tolmixnének kʼal axéʼ xi tʼojláb al yan i bichow, jajáʼ in ulal: «Ti kʼaʼál i atsʼaʼ kʼibat ki bélkaʼ axéʼ xi tsalap, kom al yan i támub pil jantʼiniʼ ti ujnámak ki tʼajaʼ an tʼojláb. Pero an epchalchik bélkaxin ani in tʼajaʼchik ti kwéntaj abal a Jehová kʼwajatak in lábliyal axéʼ xi tsalap abal ka tʼajan an tʼojláb». Axéʼ xi tʼiplab tu tejwamédhanchal abal a Jehová kʼwajat in okʼnál in bichówil abal kin putuw in tsalápil. Junchikíl wawáʼ jayej in tomnál ki konowiy ti kwetemtal: «¿U jilál abal a Jehová ti kin tólmiy ani u tsápnanchal ku jalkʼuy u tsalápil?».

A SANSÓN IN EYENDHAʼ AN TOLMIXTALÁB AXI PIDHAN KʼAL A JEHOVÁ

8. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Sansón tam ti lej chikey?

8 Walám a tʼilál kʼeʼat jantʼoj axi in tʼajaʼ a Sansón. Jun a kʼicháj in tsemdhaʼ jun i tsój kʼal in kʼubak ani talbél in tsemdhaʼ treinta i inik filisteos axi u kʼwajilak ti Asquelón (Juec. 14:​5, 6, 19). A Sansón in exlálak abal max yab ka tólmiyat kʼal a Jehová yab neʼetsak kin ejtow kin putuw kʼal axéʼ xi tʼojláb. Talbél tin tsemdhámal mil i filisteos, a Sansón lej chikey. Tam, junílekʼij in aliy ka tólmiyat kʼal a Jehová. Yab in aliy an jáʼ tin kwetemtal, jajáʼ in konchij ka tolmiyat kʼal a Jehová (Juec. 15:18).

9. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Jehová tam ti konchat i tolmixtaláb kʼal a Sansón? (Jueces 15:19).

9 ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Jehová abal kin tólmiy a Sansón? A Jehová in tʼajaʼ ka kalej i jáʼ al tsabál, tam ti a Sansón in utsʼaʼ «wichiy in tsap ani in atsʼaʼ más kanat» (ka ajiy Jueces 15:19). Axéʼ xi tsakam mom juʼtáj ti a Sansón in utsʼaʼ i jáʼ, belej kʼwajatak tam ti an kawlomej Samuel in dhuchaʼ an libro in kʼál a Jueces. Walám tam an israelitas kin tsuʼuw axéʼ xi mom, in tʼilálak abal max jajáʼchik jayej kin belaʼ kʼal a Jehová neʼetsak ka tólmiyat tam kin tamétnaʼ i kʼibataláb.

A Sansón in jotʼiyal i jáʼ kʼal in kʼubak abal kin utsʼaʼ. Imágenes axi tejbadh: 1. Jun i programa axi ti JW Broadcasting®. 2. An Biblia ani talchik i publicaciones axi i eyendhál. 3. An epchalchik kʼwajat ti ulel ti Atáj Tamkuntaláb.

A Sansón in koʼoy junílekʼij i tsapláb tam tin utsʼaʼ an jáʼ axi pidhan kʼal a Jehová. Wawáʼ jayej neʼets ki koʼoy tsapik i bélomtal max ki eyendhaʼ patal an tolmixtaláb axi a Jehová tu pidhámal. (Ka tsuʼuw an párrafo 10).

10. ¿Jantʼoj i yéjenchal ki tʼajaʼ abal a Jehová tu ku tólmiy? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

10 Antsanáʼ jantʼiniʼ a Sansón, wawáʼ jayej i yéjenchal ki konchij a Jehová abal tu ku tólmiy, belits max u lej witʼadh o max biyálits i tʼójonchal a Jehová. Lej exbadh ki tʼilaʼ abal expidh neʼets ki ejtow ki putuw kʼal i uchbíl max ki koʼoy i tsaʼataláb ani max ki jilaʼ abal a Jehová tu ku tólmiy. A Sansón junílekʼij in koʼoy i tsapláb tam tin utsʼaʼ an jáʼ axi pidhan kʼal a Jehová. Wawáʼ jayej neʼets ki koʼoy tsapik i bélomtal max ki eyendhaʼ patal an tolmixtaláb axi a Jehová tu pidhámal (Mat. 11:28).

11. a) ¿Jantʼiniʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i jilál abal a Jehová tu ku tólmiy? b) ¿Jantʼoj i exóbnal kʼal in tʼiplábil a Alexéi ani in kʼimádhil?

11 Ki tsuʼuw in tʼiplábil an epchal Alexéi, jajáʼ u kʼwajíl ti Rusia. An epchalchik axi u kʼwajíl tanáʼ kʼwajat in tametnál i kʼibataláb kom u ayoknáb kʼal an eyalchik. ¿Kʼal jantʼoj ti tolmiyámej an epchal Alexéi abal kin koʼoy tsapik in bélomtal? Jajáʼ ani in kʼimádhil in tsapnanchámal ka kʼwajiy utat kʼal a Jehová. A Alexéi in ulal: «U kʼimádhil ani nanáʼ i kwaʼalakits bíjidh jaykʼiʼ ti neʼets ki ajiy an Biblia ani ki exóbnaʼ. Jayej i ajiyalak an texto diario ani i ólonchalak a Jehová junax». ¿Jantʼoj i exóbnal kʼal axéʼ xi tʼiplab? Kwaʼal ki konchij a Jehová tu ku tólmiy ani yab ki tʼajaʼ jantʼoj ti kwetemtal. Neʼets ki tejwamédhaʼ abal i jilál abal a Jehová tu ku tólmiy max ki ajiy chudhél an Biblia, max ki ólonchij, max ku kʼalej ti tamkuntaláb ani max ku kalej tu ólnom. Axéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal a Jehová kin áynanchij tu ku lábliy ani tu ku tólmiy abal ki tʼojonchij. A Jehová in pidhaʼ i tsapláb a Sansón ani jayej neʼets tu ku pidhaʼ i tsapláb wawáʼ.

A SANSÓN YAB IN WALBAʼ TIN BAʼ

12. ¿Jaleʼ ti yab tekedh jawaʼ in takuy kin tʼajaʼ a Sansón?

12 A Sansón junchikíl ukʼpin ani in tʼajaʼ jawaʼ yab tekedh. Jun a kʼicháj a Sansón in takuy kin tʼajaʼ jantʼoj axi yab tekedh, kom yab játs jawaʼ uchnének kin tʼajaʼ kʼal a Jehová. A Sansón pélakits i juez tam tin exlaʼ a Dalila, jun i mimláb axi u kʼwajilak ti Sorec (Juec. 16:4). Okʼxidh kin exlaʼ a Dalila, a Sansón in léʼak ka tomkin kʼal jun i mimláb axi ti filistea. Pero pel kʼal a Jehová ti tʼajan kin koʼoy nixéʼ xi tsalap kom kʼwajatak in aliyal jantʼiniʼ kin talabedhaʼ an filisteos. Talbél, a Sansón kʼalej ti Gaza ani jilkʼon tin kʼimáʼ jun i mimláb axi in nujuwal in iniktal. Nixéʼ xi akal a Jehová in pidhaʼ i tsapláb a Sansón abal kin jakaʼ an wiʼleb in kʼal an bichow ani antsanáʼ jitakits kin ejtow kin otsaʼ (Juec. 14:​1-4; 16:​1-3). Pero a Dalila walám pelak i israelita, jaxtám nixéʼ xi tomkintaláb yab neʼetsak ka eyan abal a Sansón kin putuw kʼal an tʼojláb axi pidhan kʼal a Jehová.

13. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Dalila abal kin kʼambiy a Sansón?

13 A Dalila uchan kʼal an filisteos abal neʼetsak ka pidhan yan i plata ani i oro max kin kʼambiy a Sansón ani kin bínaʼ. Pero, ¿walám chubax yab in tʼajaʼ ti kwéntaj a Sansón abal u leʼnabak ka kʼámbiyat kʼal a Dalila? A Dalila yaníl in konoy a Sansón jaleʼ ti lej tsapik ani kom lej wílkʼidhits tu konoyáb, a Sansón in olnaʼ. Nixéʼ in tʼajaʼ abal a Sansón kin kʼibchij a Jehová, kin kʼibaʼ in tsap ani yabáts ka tólmiyat (Juec. 16:​16-20).

14. ¿Jantʼoj in watʼaʼ a Sansón kom in belaʼ kʼal a Dalila?

14 A Sansón in lej yajchiknaʼ kom in bélchij más jawaʼ uchan kʼal a Dalila, yakʼwan ani kʼanchat tsablom in wal. Talbél neʼdháj ti Gaza, an bichow axi jajáʼ in tíxkʼanchij an wiʼleb ani tanáʼ tʼojondháj ti tseʼel al jun i molino. Talbél an filisteos in tʼajaʼchik jun i ajib, in bínaʼ i tsʼakchixtaláb abal an dios Dagón kom in tsálpayalak abal kʼal jajáʼ ti tólmiyat abal kin yakʼwaʼchik a Sansón. In kaldhaʼchik a Sansón ti wikʼaxteʼ abal kin teʼchikiy ani kin tidhebédhaʼ (Juec. 16:​21-25).

A Sansón in nixál tsab i akanláb kʼal patal in tsap ani u íjkanal an atáj.

A Jehová in pidhaʼ i tsaplab a Sansón abal kin talabedhaʼ an filisteos. (Ka tsuʼuw an párrafo 15).

15. ¿Jantʼiniʼ tin jilaʼ junílekʼij a Sansón abal ka tólmiyat kʼal a Jehová? (Jueces 16:​28-30; ka tsuʼuw an dibujo axi kʼwajat ban portada).

15 Belits abal a Sansón ukʼpin, yab in walbaʼ tin baʼ. Jajáʼ in léʼak kin áynanchij kin putuw kʼal an tʼojláb axi pidhan kʼal a Jehová, kin talabedhaʼ an filisteos (ka ajiy Jueces 16:​28-30). Jaxtám in lej konchij a Jehová axéʼ: «Ti kin tólmiy abal ku talabedhaʼ an filisteos». A Sansón atsʼanchat in olábil kʼal a Jehová ani wichbanchat in tsap. A Sansón in tsemdhámalits yan i filisteos, pero al nixéʼ a kʼicháj in tsemdhaʼ más yan.

16. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal in tʼiplábil a Sansón?

16 A Sansón in lej yajchiknaʼ kom ukʼpin, pero belits antsanáʼ in tsápnanchij kin putuw kʼal an tʼojláb axi bijchinének kʼal a Jehová. Walám jun a kʼicháj wawáʼ jayej u ukʼpinének, i yejenchij ku boliyat ani ma walám i kʼibaʼ jun i uchbíl axi i kwaʼalak tin bichówil a Jehová, pero yab in tomnál ki walbaʼ ti baʼ. Yab ki ukʼchiy abal a Jehová etsʼey in léʼ tu ku pakwlanchij (Sal. 103:​8-10). Wawáʼ i éjtowal ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová belits max ku ukʼpin, antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajaʼ a Sansón.

Boʼ i imágenes: 1. Jun i epchal kʼwajat lej tʼeʼpidh ani in kwaʼal japidh an Biblia. 2. An epchal u tʼilom kʼal tsab i ókʼnom. 3. Kʼwajat in lej tsalpayal kʼal jawaʼ in ajiyal. 4. Kʼwajat in lej otsʼówiyal an tamkuntaláb. 5. In binál jun i tʼilomtaláb ti tamkuntaláb.

A Sansón walám in atsʼaʼ kidháb tam ti ukʼpin, pero yab in walbaʼ tin baʼ, wawáʼ jayej yab in tomnál ki walbaʼ ti baʼ. (Ka tsuʼuw an párrafos 17 ani 18).

17, 18. ¿Jantʼiniʼ ti kanatbedhál in tʼiplábil a Miguel? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

17 Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ jun i epchal kwitól axi in bij Miguel.b Jajáʼ kʼwajatak in lej tʼójonchal a Jehová, pélakits i tolmix ókʼnom ani i precursor regular, pero ukʼpin ani in kʼibaʼ in uchbíl axi in kwaʼalak ti tamkuntaláb. Jajáʼ in ulal: «Kʼwajatak u lej tsápnanchal ku tʼojonchij a Jehová. U atsʼálak ejtíl max in neʼetsak tin adhil, pero jun dhúbatkʼij u tamánaʼ jun i baʼteʼ. U exlálak abal a Jehová yab neʼets ti kin walbaʼ, pero yab u exlálak max jun a kʼicháj neʼetsak ku ejtow ku tʼojonchij a Jehová antsanáʼ jantʼiniʼ ti biyál».

18 A Miguel yab in walbaʼ tin baʼ, jajáʼ in ulal jawaʼ in tʼajaʼ: «U tsápnanchij kin utey más kʼal a Jehová. U exobnálak an Biblia, u tsálpayalak kʼal jawaʼ u exobnál ani u ólonchalak a Jehová». Talbél a Miguel in koʼoy junílekʼij in uchbíl ti tamkuntaláb, xowéʼ pel i ókʼnom ani i precursor regular. A Miguel jayej in uluw axéʼ: «An ókʼnomchik tin lej kanatbédhaʼ ani tin tólmiy ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová belej tin kʼanidhál. U atsʼál koyat u tsalápil ani junílekʼij u éjtowal ku tʼojonchij kulbél a Jehová. Jawaʼ u watʼaʼ tin tólmiy ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová in éjtowal kin pakwlanchij in wálab jun i atikláb max chubax kin yajnaʼ jawaʼ in tʼajaʼ». Antsanáʼ jantʼiniʼ a Miguel, a Jehová neʼets kin áynanchij tu ku eyendhaʼ ani tu ku lábliy max ku tʼeʼpin kʼal i wálab ani ki jilaʼ ki tʼajaʼ jawaʼ yab tekedh (Sal. 86:5; Prov. 28:13).

19. ¿Jantʼiniʼ ti tolmiyámal in tʼiplábil a Sansón?

19 Al axéʼ xi exobintaláb expidh i tsuʼúmal talchik jantʼoj axi in tʼajaʼ a Sansón. Jajáʼ yab in walbaʼ tin baʼ belits abal ukʼpin, in áynanchij kin tʼojonchij a Jehová ani a Jehová in áynanchij kin eyendhaʼ a Sansón abal kin putuw jun i exbadh tʼojláb. A Jehová in tsalpay abal a Sansón pelak jun i inik axi in tejwamédhaʼ yan i belomtaláb, jaxtám in tʼajaʼ ka dhuchan in bij al jun i lista axi kʼwajat ban capítulo 11 in kʼál a Hebreos. Lej kulbél i atsʼál ki exlaʼ abal a Jehová yab tu walbál ani abal etsʼey kʼwajat utat abal tu ku tólmiy tam i tametnál jun i kʼibataláb. Jaxtám, wawáʼ jayej in lej tomnál ki konchij a Jehová axéʼ: «Jehová Dios, tu lej konchal abal yab ti kin ukʼchiy, ti kin tólmiy ani ti kin pidhaʼ i tsapláb» (Juec. 16:28).

¿JANTʼOJ NEʼETS KA TÓKʼTSIY?

  • ¿Jantʼiniʼ i tejwamedhál abal i belál kʼal a Jehová antsanáʼ jantʼiniʼ a Sansón?

  • ¿Jantʼiniʼ ti tólmiyat a Sansón kʼal a Jehová abal kin talabedhaʼ an filisteos?

  • ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Sansón talbél ti ukʼpin ani jantʼoj i exobnál?

AJATLÁB 3 Tú me das fuerza, confianza y valor

a Yan i atikláb in atsʼámal tin kwéntaj a Sansón belits abal yab in ajiyámal an Biblia. Waʼats i ajatlábchik, i obras de teatro ani ma i películas axi u kaw tin kwéntaj a Sansón. Pero jawaʼ tu ólchal an Biblia tin kwéntaj a Sansón yab pel i alkʼidh tʼilab. Axéʼ xi inik in lej belaʼ kʼal a Jehová, jaxtám i éjtowal ki exóbnaʼ yan jantʼoj tin kwéntaj jajáʼ.

b Jaluwámej talchik i bijláb

    Publicaciones ti tének de San Luis Potosí (2010-2025)
    Ka mapuy
    Ka tujchij
    • tének
    • Ka abaʼ
    • Jawaʼ a léʼ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Jawaʼ it konchinal ka tʼajaʼ
    • Política de Privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Ka tujchij
    Ka abaʼ