EXOBINTALÁB 48
AJATLÁB 97 Nuestra vida depende de la Palabra de Dios
¿Jantʼoj i éjtowal ki exóbnaʼ kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Jesús tam tin yanedhaʼ an pan?
«Nanáʼits ejtíl i pan axi in binál i ejataláb. Jitats ka chich kʼal nanáʼ, yabáts jaykʼiʼ neʼets ka kʼaʼiy» (JUAN 6:35).
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼ
An capítulo 6 ti Juan in ulal jantʼoj in tʼajaʼ a Jesús tam tin yanedhaʼ an pan ani an toʼol abal kin pijchij yan i atikláb. Tejéʼ neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki exóbnaʼ kʼal axéʼ xi labidh tʼajbiláb.
1. ¿Jaleʼ an Biblia in lej olnál tin kwéntaj an pan?
AN PAN pel jun i kʼapnél axi lej eyendhámej ma ti biyál (Gén. 14:18; Luc. 4:4). Pelak jun i kʼapnél lej exladh ani u lej olnáb ti Biblia (Mat. 6:11; Hech. 20:7, nota de estudio). A Jesús in eyendhaʼ i pan al tsab i labidh tʼajbiláb axi in tʼajaʼ (Mat. 16:9, 10). Ki tsuʼuw jun i labidh tʼajbiláb, axéʼ kʼwajat ti Juan capítulo 6 ani ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki exóbnaʼ.
2. ¿Jaykʼiʼ ti yéjenchat yan i kʼapnél abal ka píjchiyat miles i atikláb?
2 Jun a kʼicháj, tam ti an abatwálejchik in talabédhaʼ ti ólnom al jun i kwenchaláb, a Jesús in kániychik abal ka kʼalej ti wéʼ koyol. Kʼadhiychik al jun i tan, in watʼenchij an mar de Galilea ani ulitschik utat al jun i bichow axi in bij Betsaida (Mar. 6:7, 30-32; Luc. 9:10). Pero tam ti ulitschik tiwaʼ, a Jesús kʼwajatits ti aycháb kʼal miles i atikláb. A Jesús yab in jílkakay, in tujchij kin exóbchij yan jantʼoj tin kwéntaj in Éyaltal a Dios ani in jeldhaʼ yan i yaʼul. Pero tam ti kʼwajatits ti wáklel, an abatwálejchik in uchálak a Jesús abal kin abaʼits ka ayin abal kin aliychik jantʼoj kin kʼapuw. Walám talchik i atikláb in neʼdhálak wéʼ i kʼapnél, pero kʼeʼatchik walám kwaʼalak ka kʼalej kin tsʼaʼiy (Mat. 14:15; Juan 6:4, 5). ¿Jantʼoj walám neʼetsak kin tʼajaʼ a Jesús?
IN YANEDHAʼ AN PAN
3. ¿Jantʼoj in uchaʼ a Jesús an abatwálejchik abal kin tʼajaʼ? (Ka tsuʼuw jayej an imagen axi kʼwajat ban portada).
3 A Jesús in uchaʼ an abatwálejchik: «Yab in yéjenchal ka kʼalejchik juʼtáj, tatáʼchik ka pijchij» (Mat. 14:16). Axéʼ pelak jantʼoj kʼibat kom waʼatsak utat 5.000 i inik, ani jayej waʼatsak i mimláb ani i tsakam. Walám kʼal pátalits, pelak 15.000 i atikláb (Mat. 14:21). A Andrés in uluw: «Kʼwajat tejéʼ jun i kwitól axi in kwaʼal bóʼ i pan ani tsab i toʼol, pero yab neʼets ka lejey abal ka kʼapúts axéʼ xi yantalom i inikchik» (Juan 6:9). An pan u tsʼejkábak kʼal i cebada ani lej tsaʼatak, ani an toʼol axi in kwaʼalak an kwitól pelak i toʼol axi waynek ani tsʼapuw. Pero nixéʼ xi kʼapnél yab neʼetsak ka lejey abal ka pijchiyat patal nixéʼ xi atikláb.
A Jesús in exóbchij an atiklábchik tin kwéntaj a Jehová ani jayej in pidhaʼ jawaʼ in yéjenchal. (Ka tsuʼuw an párrafo 3).
4. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in ulal Juan 6:11-13? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
4 A Jesús in léʼak kin pijchiy patal nixéʼ xi atikláb, jaxtám in uchaʼchik abal ka ketlej ban tom (Mar. 6:39, 40; ka ajiy Juan 6:11-13). An Biblia in ulal abal a Jesús in tʼajchij jun i oláb a Jehová abal kin kʼákʼnanchij an pan ani an toʼol. Lej alwaʼ abal in tʼajaʼ nixéʼ, kom pel a Jehová axi in bínaʼ nixéʼ an kʼapnél. Axéʼ tu exóbchal abal etsʼey kwaʼal ki tʼajaʼ jun i oláb abal ki kʼákʼnanchij a Jehová an kʼapnél, belits max u kʼwajat kwetém o max yan ti eb. Talbél, a Jesús in tʼajaʼ abal ka bukʼuwat an kʼapnél ani patal kʼapútschik. A Jesús in uluw abal ka dhayan an kʼapnél axi jílkʼon, kom yab in léʼak abal ka ódhnachikat ani awitsak ka eyendháj talbél. Jawaʼ a Jesús in léʼak tu ku exóbchij jats abal yab kwaʼal ki ódhnachikiy jawaʼ i kwaʼal. An tatalábchik in éjtowal kin eyendhaʼ axéʼ an tʼilab abal kin exóbchij in tsakámil kin ólonchij a Jehová okʼxidh ka kʼapúts, jayej abal kin exóbchij kin tʼajaʼ ti alwaʼ inik ani kin bínaʼ jawaʼ in kwaʼal.
Ka tsalpay: «¿U ólonchal a Jehová tam neʼets tin kʼapul, antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajaʼ a Jesús?». (Ka tsuʼuw an párrafo 4).
5. ¿Jantʼoj in léʼak kin tʼajaʼ an atiklábchik tam tin tsuʼuw an labidh tʼajbiláb, pero jantʼoj in tʼajaʼ a Jesús?
5 An atiklábchik in lej jikʼpálak jantʼiniʼ u exóbchix a Jesús ani an labidh tʼajbiláb axi in tʼajálak. Jajáʼchik in exlálak abal a Moisés in uluw abal a Jehová neʼetsak kin bíjiy jun i kawlómej ani walám in tsálpayalchik abal pel a Jesús (Deut. 18:15-18). Max jats exom in tsálpayal, walám in tʼajaʼchik ti kwéntaj abal a Jesús neʼetsak kin bajuw ti jun i alwaʼ eyal ani neʼetsak kin ejtow kin pijchij patal an atikláb. Walám jaxtám tu leʼnábak ka yakʼwan kʼal i tsapláb ani ka punuwat ti tsʼalej (Juan 6:14, 15). Max a Jesús in jilámalak abal ka punuwat ti tsʼalej, pel ejtíl max exom in tólmiyal an eyalchik, pero an Biblia in ulal abal a Jesús yab in batsʼuw nixéʼ ani jaxtám kʼalej kwetém ban tsʼen. A Jesús yab in jilaʼ abal ka tʼajan ti eyal belits abal lej nixoknáj. Nixéʼ pel jun i alwaʼ exobchixtaláb abal wawáʼ.
6. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Jesús? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).
6 Wawáʼ yab neʼets ku konchat ki yanedhaʼ an pan o ki jeldhaʼ jun i yaʼul, antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajaʼ a Jesús. Jayej, yab neʼets ku nixoknáj abal ki tʼajaʼ tu eyal, pero walám an atiklábchik tu ku nixoknaʼ abal ki tólmiy jun i eyal axi jajáʼchik in tsálpayal abal neʼets ti ábatnom alwaʼ. A Jesús tu tejwamédhanchij jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ, jajáʼ tu exóbchij abal yab in tomnál ki tólmiy nibal jun i eyal. A Jesús in uluw: «Nanáʼ yab u tʼajál tin tsʼalej tejéʼ tsabál» (Juan 17:14; 18:36). Wawáʼ in tomnál ki nitsʼbiy jawaʼ in tʼajaʼ a Jesús ani jawaʼ in tsálpayal, expidh i tólmiyal in Éyaltal a Dios, i ólchal an atiklábchik tin kwéntaj axéʼ xi eyaltaláb ani i konchal a Jehová abal kin abatnaʼ an tsabál (Mat. 6:10). Ki tsuʼuw jantʼoj más i éjtowal ki exóbnaʼ kʼal jawaʼ watʼey tam ti a Jesús in yanedhaʼ an pan.
A Jesús yab tólmixin kʼal nibal jun i eyal ani antsanáʼ tu jilchij jun i alwaʼ tʼiplab. (Ka tsuʼuw an párrafo 6).
¿JANTʼOJ IN LÉʼAK TU KU EXÓBCHIJ A JESÚS TAM TIN YANEDHAʼ AN PAN?
7. ¿Jantʼoj tam kʼeʼat i labidh tʼajbiláb in tʼajaʼ a Jesús ani jantʼoj in tʼajaʼchik an abatwálej? (Juan 6:16-20).
7 Talbél tin pijchij an atiklábchik, a Jesús in uchaʼ an abatwálejchik abal ka wichiy ti Capernaúm ban barca ani jajáʼ kʼalej ban tsʼén kom yab in léʼak abal ka tʼajan ti tsʼalej (ka ajiy Juan 6:16-20). Tam ti jajáʼchik neʼetsak ban barca, tujey ti ulel lej tsapik an ab ani ti juchnal an ikʼ. Pero a Jesús beláts eblim ban jáʼ abal ka kʼalej kin tamuwchik ani in uchaʼ a Pedro abal jayej ka beláts eblim ban jaʼ (Mat. 14:22-31). Tam ti a Jesús kʼadhiy ban tan, koyóts an ablom ani an ikʼ. An abatwálejchik in lej jikʼpaʼ ani in uchaʼ: «Tatáʼits chubax pel ti tsakámil a Dios» (Mat. 14:33).a Jawaʼ i jikʼpál wawáʼ jats abal an abatwálejchik in uluw nixéʼ tam ti a Jesús in koydhaʼ an ikʼ ani an ab, pero yab in uluwchik tam ti a Jesús in pijchij an atiklábchik. An abatwálej Marcos in uluw jantʼoj lej exbadh tin kwéntaj axéʼ. In uluw abal an abatwálejchik in tsuʼuw abal a Jesús in yanedhaʼ an pan, pero yabaye in éxbayalak in lej tsap a Jesús. Jayej in uluw abal jajáʼchik in kwaʼalak lej tsapik in ichích (Mar. 6:50-52). Jajáʼchik yabaye in éxbayalak abal a Jehová in pidhámal i tsapláb a Jesús abal kin tʼajaʼ yan i labidh tʼajbiláb. Wéʼ talbél, a Jesús kawin junílekʼij tin kwéntaj axéʼ xi labidh tʼajbiláb abal tu ku exóbchij kʼeʼat jantʼoj.
8, 9. ¿Jaleʼ ti kʼalej ti aliyáb a Jesús kʼal yan i atikláb? (Juan 6:26, 27).
8 An atiklábchik axi pijchiyat kʼal a Jesús expidh u tsalpaxak kʼal jawaʼ jajáʼchik in léʼ. Tam ti chudhey, axéʼchik xi atikláb kʼadhiy ban barcas axi talak ti Tiberíades abal ka kʼalej kin aliy a Jesús ti Capernaúm (Juan 6:22-24). Pero ¿walám kʼalejchik in aliyal a Jesús abal ka ólchat más tin kwéntaj in Éyaltal a Dios? Imbáj, jawaʼ jajáʼchik in léʼak pel ka píjchiyat junílekʼij. ¿Jaleʼ ti exlál nixéʼ?
9 Ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj watʼey tam ti a Jesús in elaʼ an atiklábchik utat ti Capernaúm. A Jesús in uchaʼchik abal expidh u aliyáb kom in léʼakchik ka píjchiyat. In uchaʼchik: «Tin aliyal expidh kom i ajwéts kʼal an pan». In uchaʼchik abal kin tsápnanchij kin aliy an pan axi yab u talél, axéʼ jats an exobintaláb kʼal axi neʼets ka tólmiyatchik abal kin batsʼuw an ejataláb abal etsʼey (ka ajiy Juan 6:26, 27). Jayej in uchaʼchik abal pel kʼal a Jehová ti neʼets ka pídhanchik nixéʼ xi kʼapnél. Walám nixéʼ xi atiklábchik in lej jikʼpaʼ tam tin atsʼaʼ abal waʼats jun i kʼapnél kʼal axi neʼets ka pidhan i ejataláb abal etsʼey. Pero, ¿jawaʼ jats nixéʼ xi kʼapnél ani jantʼiniʼ ti neʼetsak kin elaʼchik?
10. ¿Jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ an atiklábchik axi tin kʼichájil a Jesús, abal kin batsʼuw an ejataláb abal etsʼey?
10 Walám axéʼchik xi judíos in tsálpayalak abal kwaʼalak kin tʼajaʼ jantʼoj más abal kin batsʼuw axéʼ xi kʼapnél. Walám in tsálpaychik abal kwaʼalak kin putuw kʼal patal an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Pero a Jesús in uluw: «Pel in kulbétal a Dios abal tatáʼchik ti kin belaʼ nanáʼ» (Juan 6:28, 29). Abal jajáʼchik kin batsʼuw i ejataláb abal etsʼey, in yéjenchalak kin belaʼ kʼal a Jesús kom jats axi abnének kʼal a Dios. A Jesús in exobchámalits an judíos tin kwéntaj nixéʼ (Juan 3:16-18, 36). Talbél, a Jesús in olnaʼ juníl jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ki batsʼuw an ejataláb abal etsʼey (Juan 17:3).
11. ¿Jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ an judíos abal expidh kʼwajatak in tsálpayal kʼal jawaʼ in yéjenchal? (Salmo 78:24, 25).
11 Nixéʼ an atiklábchik yab in léʼnaʼ kin belaʼ jawaʼ uchan kʼal a Jesús abal kwaʼalak kin tʼajaʼ. Jaxtám in uluwchik: «¿Jantʼoj tam tsuʼbixtaláb a éjtowal tu ku tʼajchij abal ki exlaʼ max chubax i abnének kʼal a Dios, ani chubax ki belaʼ kʼal tatáʼ?» (Juan 6:30). Talbél, jajáʼchik in uluw abal ti biyál an israelitas pídhanchik i maná axi pelak jantʼiniʼ i pan (Neh. 9:15; ka ajiy Salmo 78:24, 25). Kʼal axéʼ in tejwamédhaʼchik abal expidh kʼwajatak in tsálpayal kʼal i kʼapnél. Jaxtám jajáʼchik yab in léʼnaʼ kin exlaʼ más, tam ti a Jesús kawin tin kwéntaj jun i pan axi in binál a Dios axi pel ejtíl i maná (Juan 6:32). Jajáʼchik expidh kʼwajatak in tsálpayal kʼal jawaʼ in yéjenchal, jaxtám yab in tsápnanchij kin exbay jantʼoj u leʼnábak ka exóbchat kʼal a Jesús. ¿Jantʼoj i exobnál wawáʼ kʼal axéʼ xi tʼilab?
¿JANTʼOJ IN TOMNÁL KI PIDHAʼ MÁS IN EXBÁDH?
12. ¿Jantʼoj tu exóbchij a Jesús abal jats jawaʼ más exbadh?
12 ¿Jantʼoj in léʼ tu ku exóbchij an capítulo 6 axi ti Juan? Abal in tomnál ki pidhaʼ yan in exbádh ku kʼwajiy utat kʼal a Jehová. Antsanáʼ tin tʼajaʼ a Jesús tam tin pojkaʼ patal jawaʼ u ólchinalak kʼal a Satanás (Mat. 4:3, 4). Ani ban Sermón del Monte, a Jesús jayej in tejwamédhaʼ abal kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal i yéjenchal a Jehová (Mat. 5:3). Jaxtám ti lej exbadh ki tsalpay kʼal axéʼ: «¿U tejwamedhál kʼal jawaʼ u tʼajál abal jawaʼ más exbadh jats kin kʼwajiy utat kʼal a Jehová?
13. a) ¿Walám kidháb ki kulbétnaʼ an kʼapnél? b) ¿Jantʼoj tam olchixtaláb kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj? (1 Corintios 10:6, 7, 11).
13 Yab kidháb ki konchij a Jehová jawaʼ i yéjenchal ani yab jantʼoj in kwaʼal max ku kʼijidhbéj kʼal jawaʼ i kwaʼal (Luc. 11:3). An Biblia tu ólchal abal an tʼojláb tu tólmiyal ki elaʼ an kʼapnél ani jawaʼ i yéjenchal ani jayej tu ólchal abal nixéʼ pel jun i tsʼejwalixtaláb axi tu pidhál a Jehová (Ecl. 2:24; 8:15; Sant. 1:17). Belits antsanáʼ, in tomnál ki áynanchij ki pidhaʼ más in jalbíl an jaʼubtaláb axi i kwaʼal kʼal a Jehová. Nixéʼ jats in uchaʼ an abatwálej Pablo an epchalchik axi u kʼwajilak ti kʼaʼál siglo. In tʼilchij jawaʼ in watʼaʼ an israelitas ti biyál, ejtíl tam ti kʼwajiychik utat ban Monte Sinaí. Jayej in uchaʼ abal yab in tomnálak kin kʼaʼinchij jawaʼ yab alwaʼ, antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajaʼ an israelitas (ka ajiy 1 Corintios 10:6, 7, 11). A Jehová neʼetsak kin tʼajaʼ i labidh tʼajbiláb abal kin pidhaʼchik i kʼapnél, pero kom jajáʼchik expidh in tsálpayalak kʼal jawaʼ in léʼ, a Jehová in tʼajaʼ abal ka odhnáj kʼal nixéʼ an kʼapnél (Núm. 11:4-6, 31-34). Jayetsej in tʼajaʼchik tam ti kʼwajiy in kʼakʼnál an becerro de oro, kʼwajiychik ti kʼapul, ti utsʼál ani ti kʼijidhbél (Éx. 32:4-6). Patal jawaʼ watʼey kʼal an israelitas jats jawaʼ an abatwálej Pablo in tʼilchij an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo, jajáʼchik in aychalak ka talabedháj a Jerusalén ban támub 70. Wawáʼ jayej u kʼwajílits tin taltal axéʼ an xeʼtsintaláb, jaxtám in tomnál ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in uluw an abatwálej Pablo.
14. ¿Jantʼoj in ulal an Biblia tin kwéntaj an kʼapnél axi neʼets ka waʼtsin ban ít tsabál?
14 Tam ti a Jesús tu exóbchij ki konchij a Jehová an kʼapnél axi i yéjenchal chudhél chudhél, jayej tu exóbchij ki konoy ti olábil abal ka tʼajan in kulbétal a Jehová tejéʼ tsabál, antsanáʼ jantʼiniʼ u tʼajnal ti éb (Mat. 6:9-11). ¿Jantʼiniʼ a tsálpayal abal neʼets ku kʼwajiy ban alabél tsabál? An Biblia in ulal abal a Dios in léʼ ka waʼtsin yan i kʼapnél tejéʼ tsabál. Isaías 25:6-8 in ulal abal in Éyaltal a Dios neʼets kin tʼajaʼ abal ka waʼtsin yan i kʼapnél axi lej alwaʼ. Ani Salmo 72:16 in ulal abal neʼets ka waʼtsin lej watʼadh yan i kʼapnél ma tin okʼ an tsʼén. ¿A léʼits kin bajuw nixéʼ a kʼicháj abal ka kʼapuw an kʼapnél axi más a kulbetnál o abal ka tsʼejkaʼ jun i kʼapnél axi yab jaykʼiʼ a ejtowamal ka kʼapuw? Jayej neʼets ka atsʼaʼ lej kulbél tam ka tsuʼuw abal patal jawaʼ a tʼayaʼ in bínaʼ in walíl ani kʼwajatits a eyendhál (Is. 65:21, 22). Pero yab expidh tatáʼ neʼets ka batsʼuw patal axéʼ xi lablixtaláb.
15. ¿Jantʼoj neʼets kin yéjenchij kin exóbnaʼ jitaʼchik ka edháj? (Juan 6:35).
15 (Ka ajiy Juan 6:35). ¿Jantʼoj neʼets ka watʼey kʼal an atiklábchik axi in kʼapuw an pan ani an toʼol axi a Jesús in yanedhaʼ? Neʼets ki ejtow ki exlaʼ talchik kʼal jajáʼ tam ka edháj. Walám neʼets ka ejtsin, belits abal ti biyál yab in tejwamédhaʼ i belomtaláb (Juan 5:28, 29). Jajáʼchik neʼets kin yéjenchij kin exbay axéʼ xi kaw axi in uluw a Jesús: «Nanáʼits pel ejtíl i kʼapnél axi u binál i ejataláb. Jitats ka chich kʼal nanáʼ yab jaykʼiʼ neʼets ka kʼaʼiy juníl». Jajáʼchik kwaʼal kin belaʼ abal a Jesús in bínaʼ in ejatal abal tu ku kʼaniy. Al nixéʼ xi kʼij, neʼets ka exóbchat patal an atikláb axi ka edháj, ani patal an tsákamchik axi ka waʼtsin ban ít tsabál. Neʼets ki lej kulbétnaʼ ku tólmixin kʼal patal axéʼ xi tʼojláb. Neʼets ki lej kulbétnaʼ patal an kʼapnél axi ka waʼtsin tanáʼ, pero jawaʼ más neʼets ki kulbétnaʼ pel ki exóbchij an atiklábchik tin kwéntaj a Jehová.
16. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ al axi jun an semana?
16 Ma tejéʼ expidh i exobnámal talchik i tsalap axi kʼwajat ban capítulo 6 in kʼál a Juan, pero waʼatsej kʼeʼat jantʼoj axi a Jesús in léʼak tu ku exóbchij tin kwéntaj an ejataláb abal etsʼey. Pelak jantʼoj axi an judíos in tomnálak kin exóbnaʼ ani wawáʼ jayej i léʼ ki exóbnaʼ. Al axi jun an exobintaláb neʼets ki áynanchij ki exóbnaʼ an capítulo 6 in kʼál a Juan.
AJATLÁB 20 Enviaste a Jesús, tu Hijo amado
a Max a léʼ ka exlaʼ más tin kwéntaj axéʼ xi tʼilab, ka tsuʼuw an libros Jesús: el camino, la verdad y la vida, página 131, ani Ejemplos de fe, página 185.