EXOBINTALÁB 45
AJATLÁB 138 Los cabellos blancos, una hermosa corona
Jawaʼ i éjtowal ki exóbnaʼ kʼal an inikchik axi in tʼojonchij a Jehová ti biyál
«In kwaʼal yan i tsalpadhtaláb jun i atikláb axi payeblábits ani in kwaʼal yan i exlomtaláb» (JOB 12:12).
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼ
Jitaʼ in belkál a Jehová in bátsʼuwal yan i alwaʼtaláb ani jayej neʼets kin koʼoy i ejataláb abal etsʼey.
1. ¿Jaleʼ axi payeblábchik in éjtowal tu ku exóbchij yan jantʼoj?
TI YANÉL i yéjenchal ku exóbchat abal ki exlaʼ jantʼoj neʼets ki takuy ki tʼajaʼ kʼal i ejatal. Ti tamkuntaláb i kwaʼal i tolmixtaláb, ejtíl an ókʼnomchik ani i epchalchik axi biyálits tin tʼójonchal a Jehová. Max axi tu exóbchal pel jun i epchal axi payeblábits, yab in tomnál ki tsalpay abal yab in kwaʼal in jalbíl jawaʼ tu exóbchal. A Jehová in aychal abal ki tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ tu exóbchal an epchalchik axi payeblábits. Jajáʼchik kʼwajinek más yan i támub, jaxtám jajáʼchik in kwaʼal más i tsalpadhtaláb ani i exlomtaláb (Job 12:12).
2. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?
2 Ti biyál, a Jehová in takuy i inikchik axi payeblábits ani putudh abal kin ókʼnaʼ in bichówil. Jun i tʼiplab pel a Moisés, a David ani an abatwálej Juan. Jajáʼchik kʼwajiy al pílchik i kʼij ani lej júnits jawaʼ in watʼaʼchik. Ani tam ti weʼits ka tsemets, in pidhaʼchik i lej alwaʼ olchixtaláb axi más tsakamej. Axéʼ xi ox i inikchik tu exóbchij abal lej exbadh ki bélkaʼ a Jehová. Ani a Jehová in tʼajaʼ abal ka jilkʼon dhuchadh tin káwintal an olchixtaláb axi in bináj axéʼ xi ox i inik. Bélakits max u payeblábits o max u tsakamej, ti yanel in éjtowal tu ku tólmiy jawaʼ jajáʼchik in jilaʼ dhuchadh (Rom. 15:4; 2 Tim. 3:16). Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i exóbnal kʼal an kaw axi in uluw axéʼ xi ox i atikláb okʼxidh ka koyóts.
«NEʼETS KIT KʼWAJIYCHIK YAN I TÁMUB»
3. ¿Jantʼoj tam tʼojláb pidhan a Moisés kʼal a Jehová?
3 A Moisés etsʼey kʼwajiy putudh kʼal a Jehová. Jajáʼ in tʼojonchij a Jehová jantʼiniʼ i kawlomej ani i juez. Jayej in dhuchaʼ talchik i pejach axi ti Biblia ani in ókʼnaʼ in bichówil a Jehová. Jajáʼ in exóbnaʼ yan jantʼoj kʼal patal jawaʼ in tʼajaʼ. A Moisés in ókʼnaʼ an bichow axi ti Israel abal ka kalej ti Egipto, ani jayej in tsuʼuw yan i labidh tʼajbiláb axi in tʼajaʼ a Jehová. A Jehová in eyendhaʼ a Moisés abal kin dhuchaʼ an kʼaʼál boʼ i libros axi ti Biblia, jayej in dhuchaʼ an Salmo 90 ani walám in dhuchaʼ an Salmo 91. Kʼeʼat i libro axi walám in dhuchaʼ játs an libro in kʼál a Job.
4. ¿Jitaʼchik kanatbedháj kʼal a Moisés ani jaleʼ tin tʼajaʼ?
4 Tam ti a Moisés in kwaʼalak 120 i támub, in tamkuy an bichow Israel abal kin tʼilchichik jantʼiniʼ ti tolmiyámej ani beletnámej kʼal a Jehová. Talchik kʼal jajáʼ in tsuʼuw an labidh tʼajbiláb axi in tʼajaʼ a Jehová tam ti jajáʼchik más tsakamej ani in tsuʼuw jantʼiniʼ tin odhnaʼ an egipcios (Éx. 7:3,4). Jajáʼchik in tsuʼuw jantʼiniʼ ti a Jehová in japiy an mar Rojo ani jantʼiniʼ tin talabedhaʼ a faraón ani an soldados (Éx. 14:29-31). Jayej ban desierto, an israelitas in tsuʼuwchik jantʼiniʼ ti beletnáj kʼal a Jehová (Deut. 8:3, 4). Ani tam ti an israelitas neʼetsakits ka otsits ban Tierra Prometida, a Moisés in kanatbédhaʼ patal an bichow.a
5. ¿Jantʼoj in uchaʼ a Moisés an israelitas tam ti jajáʼ neʼetsakits ka koyóts? (Deuteronomio 30:19, 20).
5 ¿Jantʼoj uchan an israelitas kʼal a Moisés? (Ka ajiy Deuteronomio 30:19, 20). An bichow Israel neʼetsak kin batsʼuw más i alwaʼtaláb. A Jehová neʼetsak kin lábliy an israelitas ani neʼetsak kin tolmiychik abal ka kʼwajiychik yan i kʼij ban Tierra Prometida. ¿Ani jantʼiniʼ játsak nixéʼ xi tsabál? Lej alabél ani waʼatsak yan i kʼapnél. A Moisés in uluw axéʼ tin kwéntaj an tsabál: «Pel jun i tsabál juʼtáj waʼats i pakdhachik bichow ani i atalom axi tatáʼ yab a tsʼejkaʼ. In kwaʼal yan jantʼoj alwaʼ axi a éjtowal ka eyendhaʼ ani tatáʼ yab i tʼójon. In kwaʼal i mom axi tatáʼ yab a tsajaʼ ani yan i tʼayabláb axi tatáʼ yab a tʼayaʼ» (Deut. 6:10, 11).
6. ¿Jaleʼ tin jilaʼ abal an israelitas ka odhnáj kʼal kʼeʼatchik i bichow?
6 Pero a Moisés jayej in uchaʼ an israelitas jantʼoj neʼetsakchik kin watʼaʼ max yab ka bélkaxin. Max an israelitas in léʼak kin áynanchij ka kʼwajiy ban tsabál axi neʼetsak ka pidhan, kwaʼalakchik kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi in bínaʼ a Jehová. A Moisés in uchaʼ an israelitas abal ka kʼwajiychik utat kʼal a Jehová ani kin batsʼuw an exobchixtaláb axi u pidhnal abal antsanáʼ kin ejtowchik ka kʼwajiy ejat. Pero an israelitas yab in áynanchij kin bélkaʼ a Jehová, jaxtám yan i kʼij talbél a Jehová in jilaʼ abal an asirios ani an babilonios kin neʼdhaʼ an israelitas jantʼiniʼ i wikʼnél (2 Rey. 17:6-8, 13, 14; 2 Crón. 36:15-17, 20).
7. ¿Jantʼoj tu exóbchal an kaw axi in uluw a Moisés? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
7 ¿Jantʼoj i exobnál kʼal in tʼiplábil an israelitas? Max ki bélkaʼ a Jehová neʼets ki koʼoy i ejataláb abal etsʼey. Antsanáʼ jantʼiniʼ an israelitas kʼwajatak lej utat abal ka otsits ban tierra prometida, a Jehová lej weʼits neʼets kin putuw in tsalápil. Tam kin bajuw nixéʼ a kʼicháj, a Jehová neʼets kin wenkʼow an tsabál ti jun i paraíso (Is. 35:1; Luc. 23:43). Al nixéʼ xi kʼij a Satanás ani an demonios yabáts neʼets ka kʼwajiychik (Apoc. 20:2, 3). An kʼakʼnaxtaláb axi yab chubax yab jaykʼiʼ neʼets kin tʼajaʼ abal an atiklábchik ka owméj kʼal a Jehová (Apoc. 17:16). Yabáts neʼets ka waʼtsin i eyalchik axi kin odhnaʼ an atiklábchik (Apoc. 19:19, 20). Ani ban paraíso yabáts neʼets ka waʼtsin i atiklábchik axi u jekʼom (Sal. 37:10, 11). Patal an atiklábchik expidh neʼets kin bélkaʼ an abatnaxtaláb in kʼal a Jehová ani axéʼ neʼets kin tʼajaʼ ka waʼtsin i junkudhtaláb ani i koyataláb. Nixéʼ neʼets ka eyan abal an atiklábchik ka kʼanidháxin ani yabáts ka kʼambixin (Is. 11:9). Ti yanél i aychal ka putun axéʼ xi kaw. Max wawáʼ ki bélkaʼ a Jehová neʼets ki ejtow ku kʼwajiy al nixéʼ xi alabél tsabál abal etsʼey, yab expidh al wékats i támub (Sal. 37:29; Juan 3:16).
Max ki bélkaʼ a Jehová, neʼets ki ejtow ku kʼwajiy abal etsʼey ban alabél tsabál. (Ka tsuʼuw an párrafo 7).
8. ¿Jantʼiniʼ tu tolmiyáb jun i misionero kin tʼilaʼ an aychixtaláb axi in kwaʼal? (Judas 20, 21).
8 Max etsʼey ki tʼiltʼom abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ an ejataláb abal etsʼey, yab neʼets ki jilaʼ tu ku ataʼ nibal jun i kʼibataláb axi ki tamétnaʼ (ka ajiy Judas 20, 21). Axéʼ xi aychixtaláb jayej neʼets tu ku tólmiy abal ki ataʼ jun i kidháb leʼnomtaláb. Jun i epchal axi biyálits u tolmix jantʼiniʼ i misionero ti África, in ulal abal in tsápnanchal abal yab ka atáj kʼal jun i walabtaláb axi jajáʼ in atsʼál abal in léʼ kin tʼajaʼ. Jajáʼ in ulal: «U tʼajaʼ ti kwéntaj abal max yab ku bélkaʼ a Jehová yab neʼetsak ku ejtow kin kʼwajiy ban paraíso. Jaxtám u ólonchij a Jehová abal ti kin pidhaʼ an tsapláb ani yab kin ijkan al an walabtaláb, nixéʼ tin tólmiy abal ku koʼoy tʼokat u ejatal ani ku áynanchij ku tʼojonchij a Jehová».
«NEʼETS KA EJTOW KA TʼAJAʼ PATAL JAWAʼ A TSALPAYAL»
9. ¿Jantʼoj tam kʼibataláb in koʼoy a David tin ejatal?
9 A David pelak jun i tsʼalej axi takuyat kʼal a Jehová ani etsʼey kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ. Jayej pelak i teʼnél, in dhuchálak i alwáʼchik kaw ani pelak i kawlomej. In bajuw ti soldado ani in tamétnaʼ yan i kʼibataláb. Al yan i támub xeʼtsin ti tsinél kom u leʼnabak ka tsemdháj kʼal a Saúl. Ani tam ti pélakits i tsʼalej koʼoy ka kʼalej ti tsinél kom u leʼnabak ka tixkʼáj jantʼiniʼ i tsʼalej kʼal in tsakámil Absalón. Pero jajáʼ kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ma ti tsemets, belits abal in tamétnaʼ i kʼibataláb ani junchikíl ukʼpin. A Jehová in uluw abal a David pelak jun i inik kʼal axi etsʼey u kulbedhábak. Jaxtám lej exbádh ki tʼajaʼ ti kwéntaj an exobchixtaláb axi in olnaʼ (Hech. 13:22; 1 Rey. 15:5).
10. ¿Jaleʼ a David in pidhaʼ i exobchixtaláb a Salomón?
10 Ki tsuʼuw jantʼoj in uchaʼ an tsʼalej David a Salomón. A Jehová in takuy a Salomón abal kin tólmiy an bichow abal kin áynanchij kin kʼakʼnaʼchik a Jehová ani jayej in uchbiy abal kin tsʼejkaʼ jun i templo (1 Crón. 22:5). A Salomón neʼetsak kin tamétnaʼ i kʼibatalábchik. Ki tsuʼuw jantʼoj uchan kin tʼajaʼ kʼal a David.
11. ¿Jantʼoj uchan a Salomón kʼal a David ani jantʼiniʼ ti putun nixéʼ xi kaw? (1 Reyes 2:2, 3; ka tsuʼuw jayej an imágenes).
11 ¿Jantʼoj uchan a Salomón kʼal a David? (Ka ajiy 1 Reyes 2:2, 3). A David in uchaʼ a Salomón abal max kin bélkaʼ a Jehová, patal jawaʼ kin tʼajaʼ neʼetsak ka kalej alwaʼ ani antsanáʼ ti watʼey al yan i támub (1 Crón. 29:23-25). A Salomón in tsʼejkaʼ jun i templo, in dhuchaʼ talchik i libros axi ti Biblia ani tólmixin abal ka tsʼejkáj kʼeʼatchik. A Salomón lej éxladhak kom in kwaʼalak yan i tsalpadhtaláb ani yan i kʼaláb (1 Rey. 4:34). A David in uchaʼ a Salomón abal patal neʼetsak ka kalej alwaʼ max etsʼey kin bélkaʼ a Jehová. Pero talbél, tam ti a Salomón más paynekits in tujchij kin kʼakʼnaʼ kʼeʼat i dioses. Axéʼ in tʼajaʼ abal a Jehová yabáts kin tólmiy a Salomón ani yabáts in koʼoy an tsalpadhtaláb abal kin exlaʼ jantʼiniʼ kin ókʼnaʼ an bichow (1 Rey. 11:9, 10; 12:4).
An kaw axi a David in uchaʼ a Salomón tam ti wéʼits neʼetsak ka koyóts, tu exóbchal abal max ki bélkaʼ a Jehová, Jajáʼ neʼets tu ku pidhaʼ i tsalpadhtaláb abal ki takuy alwaʼ jawaʼ neʼets ki tʼajaʼ. (Ka tsuʼuw an párrafos 11 ani 12).b
12. ¿Jantʼoj tu exóbchal jawaʼ a David in uchaʼ a Salomón?
12 ¿Jantʼoj tu exóbchal in tʼiplábil a Salomón? Abal max i léʼ abal patal ka kalej alwaʼ, kwaʼal ku bélkaxin (Sal. 1:1-3). Patal i exlál abal a Jehová yab neʼets tu ku pidhaʼ i kʼaláb ani jun i ey ejtíl axi in koʼoy a Salomón. Pero max ki bélkaʼ neʼets tu ku pidhaʼ an tsalpadhtaláb axi i yéjenchal abal etsʼey ki takuy ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh (Prov. 2:6, 7; Sant. 1:5). An exobchixtaláb axi tu pidhál a Jehová tu tólmiyal abal ki takuy jantʼoj neʼets ki tʼojnaʼ, juʼtáj neʼets ku kʼalej tu escuela, jantʼiniʼ ti neʼets ki eyendhaʼ an tumín ani jantʼiniʼ ti neʼets ku kʼijidhbéj. Max wawáʼ ki bélkaʼ an exobchixtaláb axi tu pidhál a Jehová neʼets ku kʼwajiy utat kʼal Jajáʼ ani neʼets ki koʼoy i ejataláb abal etsʼey (Prov. 2:10, 11). Neʼets ki koʼoy i jaʼúbchik axi neʼets tu ku lej tólmiy ani jayej neʼets ki koʼoy jawaʼ i yéjenchal abal ku kʼwajiy kulbél kʼal i yanél.
13. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Carmen abal ka kʼwajiy kulbél tin ejatal?
13 Jun i epchal axi in bij Carmen ani u kʼwajíl ti Mozambique, in tsálpayalak abal jun in éjtowalak ka kʼwajiy alwaʼ max ka kʼalej ti exóbal al jun i escuela. Ani jaxtám in takuy ka kʼalej ban universidad ani kin exóbnaʼ kin tʼajaʼ jun i tʼojláb. Jajáʼ in ulal: «U kulbetnálak tin exóbal, pero tin lej tsekedhálak ani junchikíl yabáts in kanatak abal ku tʼajaʼ pil i tʼojláb. In otselak tin exóbal ban escuela a las siete y media an dhajuw ani in talélak tin exóbal ma ti seis an wákal. U atsʼálak kʼibat kin kʼalej ti tamkuntaláb ani u bélomtal tujey ti tsaʼkanal. U tʼajaʼ ti kwéntaj abal u exalak ku tʼojonchij tsab i atikláb» (Mat. 6:24). A Carmen in ólonchij a Jehová ani kʼwajiy in aliyal i olchixtaláb ban publicaciones. ¿Jantʼoj in takuy kin tʼajaʼ? Jajáʼ in ulal: «U tʼilmay u mamá ani talchik i epchal. Ani talbél u takuy ku jilaʼ tin exóbal ban universidad ani u tujchij ku tʼojonchij más a Jehová. Jawaʼ u takuy ku tʼajaʼ tin tólmiy abal ku exlaʼ jantʼoj neʼetsak ku tʼajaʼ kʼal u ejatal ani xowéʼ in kʼwajat lej kulbél».
14. ¿Jantʼoj jats axi tu tʼilchij a Moisés ani a David?
14 A Moisés ani a David in lej kʼanidhálak a Jehová ani in exlálakchik abal jawaʼ más alwaʼ játs kin bélkaʼ. Jaxtám tam ti weʼits neʼetsak ka tsemets a Moisés ani a David, in kanatbédhaʼ an bichow abal ka kʼwajiychik putudh kʼal a Jehová. Jayej in uchaʼ an bichow abal max jajáʼchik kin jékʼomnaʼ a Jehová neʼetsak kin kʼibaʼ an lablixtaláb axi uchnének abal neʼetsak ka pídhanchik. Jawaʼ uchan an israelitas jayej tu lej tólmiyal wawáʼ. Kʼeʼat in tʼojnálil a Jehová axi kʼwajiy yan i támub talbél jayej tu tʼilchij jaleʼ ti lej exbadh ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová.
«ETSʼEY IN KULBÉL»
15. ¿Jantʼoj in tsuʼuw an abatwálej Juan tin nakel in ejatal?
15 An abatwálej Juan u lej kʼanidhábak kʼal a Jesucristo (Mat. 10:2; Juan 19:26). Jajáʼ in júnaʼ a Jesús tam ti xeʼtsin ti ólnom, tam tin tʼajaʼ i labidh tʼajbiláb ani kʼwajiy kʼal jajáʼ tam tin lej yajchiknaʼ. Jayej kʼwajiy kʼal jajáʼ tam ti a Jesús kʼwajatak ti tsemdháb ani talbél jayej in tsuʼuw tam ti edháj. An abatwálej Juan in tsuʼuw jantʼiniʼ ti tujey ti puwel an tamkuntaláb axi ti kʼaʼál siglo ani in tsuʼuw jantʼiniʼ ti olnáj an alwaʼ kaw al pílchik i bichow (Col. 1:23).
16. ¿Jitaʼchik lej tolmiyámej kʼal an cartas axi in dhuchaʼ an abatwálej Juan?
16 Tam ti an abatwálej Juan lej payeblábits, a Jehová in tólmiy abal kin dhuchaʼ an libro in kʼal a Apocalipsis (Apoc. 1:1). Jayej in dhuchaʼ an Evangelio axi punchin in bij ani ox i cartas. Ban oxchíl carta, an abatwálej Juan kawin tin kwéntaj a Gayo, pelak jun i epchal axi in lej kʼanidhálak (3 Juan 1). Pero jayej waʼatsak kʼeʼat i epchalchik axi in lej kʼanidhálak ani in atsʼálak jantʼiniʼ max pelak in lej tsakámil. An abatwálej Juan in lej kanatbédhaʼ in aykolil a Jesús axi ti biyál kʼal jawaʼ in dhuchaʼ ani jayej tu lej kanatbedhál wawáʼ.
17. Kʼal jawaʼ in ulal 3 Juan 4, ¿jantʼoj jats axi in tʼajál abal jun kin atsʼaʼ kulbél?
17 ¿Jantʼoj játs axi in dhuchaʼ a Juan? (Ka ajiy 3 Juan 4). A Juan in dhuchaʼ tin kwéntaj an kulbetaláb axi i atsʼál tam ki belkál a Jehová. Tam ti a Juan kʼwajatak in dhuchál an oxchíl carta, waʼatsak i atikláb axi kʼwajatak in bukʼuwal i exobchixtaláb axi yab chubax ani in tʼajálak abal an epchalchik ka bukʼlaxin. Pero waʼatsak kʼeʼat i epchalchik axi in áynanchalak ban chubaxtaláb. Jajáʼchik in tsápnanchalak kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi a Jehová tu pidhál (2 Juan 4, 6). Axéʼchik xi epchal in tʼajálak abal an abatwálej Juan kin atsʼaʼ lej kulbél ani jayej in tʼajálak abal a Jehová kin atsʼaʼ lej kulbél (Prov. 27:11).
18. ¿Jantʼoj tu exóbchal an kaw axi in dhuchaʼ an abatwálej Juan?
18 ¿Jantʼoj i exobnál wawáʼ? Tam u kʼwajíl putudh kʼal a Jehová i atsʼál kulbél, pero jayej i tʼajál abal axi más kin atsʼaʼ kulbél (1 Juan 5:3). Jun i tʼiplab, wawáʼ i atsʼál kulbél tam ki exlaʼ abal a Jehová kʼwajat kulbél kʼal wawáʼ. A Jehová in atsʼál kulbél tam wawáʼ i pojkál jawaʼ kidháb ani tam i tsápnanchal ki bélkaʼ jawaʼ Jajáʼ tu exóbchal (Prov. 23:15). Jayej u lej kulbél an ángeles axi kʼwajat ti éb (Luc. 15:10). Ani wawáʼ jayej i atsʼál lej kulbél tam ki tsuʼuw abal an epchalchik kʼwajat putudh kʼal a Jehová, belits max u ayoknáb o max u nixoknáb abal kin tʼajaʼ jantʼoj axi kidháb (2 Tes. 1:4). Ani neʼets ki atsʼaʼ más u kulbél tam ka talabedháj a Satanás ani tam ki exlaʼ abal wawáʼ u kʼwajiy putudh kʼal a Jehová.
19. ¿Jantʼoj in uluw a Rachel? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
19 Kʼeʼat jantʼoj axi in tʼajál abal ki atsʼaʼ u kulbél játs ki exóbchij an atiklábchik tin kwéntaj a Jehová. A Rachel u kʼwajíl ti República Dominicana, jajáʼ in ulal abal in atsʼál lej kulbél kin exóbchij axi más tin kwéntaj a Jehová. Jajáʼ in ejtowamal kin tólmiy talchik i atikláb abal kin kʼakʼnaʼ a Jehová. A Rachel in ulal: «U atsʼál lej kulbél ku tsuʼuw abal an exóbalchik in tujchal kin kʼanidhaʼ a Jehová, kin belaʼ kʼal Jajáʼ ani kin eyendhaʼ jawaʼ in exóbnal ti Biblia tin ejatal. U atsʼál lej kulbél tam ku tsalpay abal a Jehová in labliyámal an tsapláb axi u tʼajámal abal ku ejtow ku exóbchij an atiklábchik».
I atsʼál lej kulbél ki tólmiy an atiklábchik abal kin exlaʼ más tin kwéntaj a Jehová ani kin bélkaʼ. (Ka tsuʼuw an párrafo 19).
¿JANTʼOJ I EXOBNÁL KʼAL JAWAʼ IN ULUW TALCHIK IN TʼOJNÁLIL A JEHOVÁ?
20. ¿Jantʼoj jats axi i tʼajál wawáʼ ani jayetsej in tʼajaʼ a Moisés, a David ani a Juan?
20 A Moisés, a David ani a Juan kʼwajiy in tʼajálits yan i támub ani lej júnits jantʼiniʼ tu kʼwajílakchik. Pero antsanáʼ jantʼiniʼ jajáʼchik, wawáʼ jayej i kʼakʼnál a Jehová, i ólonchal, i belál kʼal Jajáʼ ani i jilál abal tu ku exóbchij. Jayej i lej belál abal a Jehová in lábliyal jitaʼchik u bélkax.
21. ¿Jantʼoj tam lablixtaláb neʼets kin batsʼuw jitaʼchik kin bélkaʼ an kaw axi in uluw a Moisés, a David ani a Juan?
21 Ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in uluw a Moisés, a David ani a Juan ani ki tsápnanchij ki bélkaʼ an exobchixtaláb axi tu pidhál a Jehová. Nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal patal jawaʼ ki tʼajaʼ ka kalej alwaʼ ani neʼets ku kʼwajiy al yan i kʼij (Deut. 30:20). Ani jayej neʼets ki kulbedhaʼ a Jehová ani Jajáʼ neʼets tu ku lej lábliy (Efes. 3:20).
AJATLÁB 129 Servimos con aguante
a Yan i israelitas axi in tsuʼuw an labidh tʼajbiláb axi in tʼajaʼ a Jehová ban mar Rojo yab in bajuw ki tsuʼuw an Tierra Prometida (Núm. 14:22, 23). A Jehová in uluw abal neʼets ka tsemets ban desierto patal jitaʼ in kwaʼalak 20 i támub o más (Núm. 14:29). Pero a Josué, a Caleb ani an israelitas axi más tsakamej in ejtow kin tsuʼuw ka putun jawaʼ in uluw a Jehová tam ti watʼeychik ban río Jordán ani otsitschik ban Tierra Prometida (Deut. 1:24-40).
b JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMÁGENES: Ta kʼwatab: Belits abal a David wéʼits neʼetsak ka koyóts belej in exóbchij a Salomón. Ta winab: An epchalchik axi kʼalej ban Escuela del Servicio de Precursor neʼets ka lej tólmiyat kʼal an exobchixtaláb axi pidhanchik.