¿Jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal tam a Jehová tu pákwlanchal?

1. ¿Jaleʼ ti junchikíl u jílkʼonal tu tsalpax tam jun i atikláb tu ku uchaʼ abal tu pákwlanchal?

PATAL i atsʼál lej kulbél tam jun i atikláb tu ku uchaʼ: «Tu pákwlanchal». Pero walám ku jilkʼon tu tsalpax jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ nixéʼ xi atikláb xowéʼ abal okʼox. ¿Walám neʼets kin áynanchij tu ku jaʼúbnaʼ ejtíl ti biyal? o ¿walám neʼets kin ukchiy jawaʼ i tʼajchij pero yabats neʼets tu ku jaʼúbnaʼ?

2. ¿Jantʼiniʼ tin ulal an Biblia abal tu pákwlanchal a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an nota).

² A Jehová lej junits jantʼiniʼ tu pákwlanchal. Jaxtám jun i dhuchum kʼal an Salmo in uluw axéʼ xi kaw: «Tatáʼ játs axi chubax a éjtowal tu ku pákwlanchij ani jaxtám i kʼakʼnál a bij» (Sal. 130:4).a Axéʼ xi kaw tu tólmiyal ki exbay abal yab jitaʼ más in éjtowal tu ku pákwlanchij antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajál a Jehová. Jaxtám neʼets kin yejenchij ki tʼajaʼ ti kwéntaj in tʼiplábil a Jehová abal ki ejtow ki pákwlanchij axi más. Ban Escrituras Hebreas u eyendháb jun i kaw abal ki exbay jantʼiniʼ tu pákwlanchal a Jehová ani axéʼ xi kaw expidh u eyendháb abal Jajáʼ.

3. ¿Jaleʼ ti a Jehová lej pilits jantʼiniʼ tu pákwlanchix? (Isaías 55:​6, 7).

³ Tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab, ejtíl max in pakwal jawaʼ i tʼajál ani in jilál abal ki jaʼúbnaʼ junílekʼij. I lej kʼakʼnál kom a Jehová lej alwaʼ inik, tu pákwlanchal jawaʼ i tʼajál ani tʼajat in ukʼchiyal (ka ajiy Isaías 55:​6, 7).

4. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal a Jehová ki exbay jawaʼ in tʼajál abal tu ku pákwlanchij i wálab?

⁴ Wawáʼ u walbidh, jaxtám yab neʼets ki ejtow ki bajuw ki exbay jantʼiniʼ tu pákwlanchal a Jehová. Pero ti Biblia i elal talchik i tʼiplab axi tu tólmiyal ki exbay jantʼiniʼ tu pákwlanchal. Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ talchik kʼal axéʼchik xi tʼiplab. Axéʼ neʼets tu ku tólmiy ki exbay jantʼoj in tʼajámal a Jehová abal tu ku pákwlanchij i wálab ani ku utey junílekʼij kʼal Jajáʼ. Jayej neʼets tu ku tólmiy ki exbay jantʼiniʼ tu pákwlanchal a Jehová ani ki pidhaʼ más in jalbíl patal jawaʼ in tʼajál.

A JEHOVÁ IN NEʼDHÁL OWÉL I WÁLAB

5. ¿Jantʼoj u watʼel tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab?

⁵ An Biblia in ulal abal i wálab pel ejtíl jun i kitaláb axi lej alchik. An tsʼalej David in uluw axéʼ: «U wálab pel ejtíl jun i kitaláb axi tin tʼeʼtsiyal, lej alchik abal ku kitnaʼ nanáʼ kwétem» (Sal. 38:4). Pero Salmo 25:18 ani 32:5 in ulal abal a Jehová «in pákwlanchal in wálab» jitaʼchik u tʼeʼpinal. Ti hebreo u eyendháb an kaw, «ka penaʼ» o «ka neʼdhaʼ». Axéʼ tu tólmiyal ki exbay abal a Jehová pel ejtíl jun i inik axi lej tsapik axi neʼets kin penaʼ i wálab, neʼets kin kitnaʼ tin punukʼ ani neʼets kin neʼdhaʼ owél.

6. ¿Ma juʼtáj tin neʼdhál a Jehová i wálab?

⁶ ¿Ma juʼtáj ti neʼets kin neʼdhaʼ a Jehová i wálab? Ti Salmo 103:12 i elal kʼeʼat i tʼiplab axi tu tólmiyal ki exbay axéʼ: «Lej ow juʼtáj tu kalel an kʼakʼal ma juʼtáj tu otskanal. Antsanáʼ in owél ti neʼets kin neʼdhaʼ i wálab». An kʼakʼal etsʼey neʼets ka kalej jun pukʼeʼ ani neʼets ka otsʼkan jun pukʼeʼ, yab jaykʼiʼ u otsel juʼtáj tu kalel. Tanáʼ juʼtáj tu kalel an kʼakʼal lej owél ma juʼtáj ti neʼets ka otskan. Axéʼ tu tólmiyal ki exbay abal tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab in neʼdhál lej owél, juʼtáj ti yab jitaʼ neʼets kin ejtow kin tsuʼuw. Axéʼ xi tsalap tu tólmiyal ki atsʼaʼ kanat.

7. ¿Jantʼiniʼ tu tʼipoyáb ti Biblia jawaʼ in tʼajál a Jehová kʼal i wálab? (Miqueas 7:​18, 19).

⁷ Tam a Jehová in neʼdhál i wálab ¿walám in jilál dhayach? Imbáj. An tsʼalej Ezequías in uluw axéʼ xi kaw: «Tatáʼ a petʼnál u wálab kuxláb kʼal Tatáʼ». An nota in ulal abal a Jehová in petʼnál lej owél i wálab abal yabáts kin tsuʼuw (Is. 38:​9, 17; nota). Axéʼ tu exóbchal abal tam wawáʼ ku tʼeʼpin kʼal i wálab, a Jehová in yekʼwal ani in petʼnál lej owél abal yabáts jaykʼiʼ kin tsuʼuw. Jayej i éjtowal ki uluw antsanáʼ: «Tatáʼ a tʼajál abal ku atsʼaʼ ejtíl max yab jaykʼiʼ in walbinének». Ti Miqueas 7:​18, 19 i elál kʼeʼat i tʼiplab axi tu tólmiyal ki exbay más alwaʼ axéʼ xi tsalap (ka ajiy). Axéʼ xi versículo in ulal abal a Jehová in petʼnál i wálab ban lejem juʼtáj ti más lupudh. Ma ti biyál, an atiklábchik in exlalák abal max ka ijkan jantʼoj ban lejem juʼtáj ti lupudh, yabáts jaykʼiʼ neʼetsak kin ejtow kin kaldhaʼ.

8. ¿Jantʼoj i exobnámal ma tejéʼ?

⁸ Axéʼchik xi tʼiplab tu tólmiyamal ki exbay abal tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab in neʼdhál lej owél, nixéʼ tu tólmiyal abal yabáts ki atsʼaʼ abal tu tʼeʼtsiyal i wálab. ¿Jantʼiniʼ ti atsʼál tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab? An tsʼalej David in uluw axéʼ: «Lej kulbél neʼets kin atsʼaʼ an atikláb axi ka pákwlanchat in wálab kom yabáts neʼets ka tʼajchat ti kwéntaj. Lej kulbél neʼets kin atsʼaʼ kom yabáts neʼets ka tʼilchin in wálab» (Rom. 4:​6-8). Expidh a Jehová in éjtowal tu ku pákwlanchij antsanáʼ.

A JEHOVÁ IN TʼAJÁL ABAL KA KʼIBEY I WÁLAB

9. ¿Jantʼoj tam tʼiplab in eyendhál a Jehová abal ki exbay jantʼiniʼ tu pákwlanchal?

⁹ Ki tsuʼuw kʼeʼat i tʼiplabchik abal ki exbay jantʼiniʼ a Jehová in eyendhál in tsemtal a Jesús abal tu ku pákwlanchij i wálab ani jantʼiniʼ tin tʼajál abal ka kʼibey. Ti Biblia, a Jehová in ulal abal in tʼakál i wálab abal ku jilkʼon tʼokat (Sal. 51:7; Is. 4:4; Jer. 33:8). A Jehová tu ólchal jantʼoj u watʼel talbél tam kin tʼajaʼ nixéʼ: «Belits max a wálab lej tsakniʼ, neʼets ka jilkʼon tʼokikíl ejtíl max dhakniʼ. Max lej yan a wálab ejtíl max tsakniníl, neʼets tu tʼokedhanchij abal junílekʼij ka jilkʼon dhakniʼ» (Is. 1:18). Max ka majuy jun i toltom axi dhakniʼ kʼal jantʼoj axi tsakniʼ, lej kʼibat abal ka tʼokedhaʼ. Axéʼ xi tʼiplab tu tólmiyal ki exbay abal a Jehová in éjtowal kin tʼajaʼ abal i wálab ka jílkʼon tʼokikíl ani yabáts ka tejwaméj.

10. ¿Jawaʼ tam kʼeʼat i tʼiplab in eyendhál a Jehová abal ki exbay jantʼiniʼ tu pákwlanchal?

¹⁰ Ban exobintaláb axi ti watʼey semana i tsuʼuw abal i wálab u jumbiyáb kʼal jun i tokʼláb (Mat. 6:12; Luc. 11:4). Ani kom wilkʼidh u ukʼpinal wilkʼidh u tokʼlinal kʼal a Jehová. Pero tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab u kʼibel nixéʼ xi tokʼláb ani yabáts in yejenchal ki jalbiy. A Jehová yab neʼets ka xeʼtsin tu ku tʼilchij jun i tokʼláb axi tu pakwlanchíts. I atsʼál lej kulbél kom a Jehová tu pákwlanchal i wálab.

11. ¿Jantʼoj in léʼ tu ku exobchij an Biblia tam in ulal abal a Jehová tu pákwlanchal i wálab? (Hechos 3:19).

¹¹ Tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab tʼajat in pakwal abal yabáts ka tejwaméj (ka ajiy Hechos 3:19). Ka tsalpay abal jun i atikláb in kwaʼal jun i tokʼláb ani nixéʼ xi tokʼláb kʼwajat dhuchadh al jun i libreta. Kʼeʼat i atikláb in éjtowal kin kiloy nixéʼ xi uw abal ka tejwaméj abal jálbiyatits nixéʼ xi tokʼláb. Belits abal kilodh nixéʼ xi uw, belej tejwaʼ jay i túmin in neʼdhál. Pero a Jehová yab expidh in kiloyal an tokʼláb axi i kwaʼal, Jajáʼ tʼajat in pakwal. Abal ki exbay axéʼ, kwaʼal ki tʼilaʼ abal ti biyál u tsʼejkábak i tinta kʼal i jáʼ ani i kʼwixix, jaxtám yab kʼibatak ka pakwat jawaʼ ka dhuchan. Tam u jalbiyábak jun i tokʼláb, u pakwábak jawaʼ dhuchadh ani talbél yabáts u tejwamélak. I lej kʼakʼnanchal a Jehová kom antsanáʼ tin tʼajál, Jajáʼ tʼajat in pakwal i wálab (Sal. 51:9).

12. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal an tʼiplab in kʼal an tokow?

¹² Ti Isaías 44:​22, a Jehová in eyendhál kʼeʼat i tʼiplab abal ki exbay jantʼoj in tʼajál kʼal i wálab: «Neʼets ku tʼajaʼ abal a wálab ka kʼibey, ejtíl max u paxkʼiyáb kʼal jun i tokow». Tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab pel ejtíl max in paxkʼiyal kʼal jun i tokow abal yabáts jitaʼ más kin tsuʼuw.

13. ¿Jantʼoj i atsʼál tam ki exlaʼ abal a Jehová tu pákwlanchal i wálab?

¹³ ¿Jantʼoj tu exóbchal patal axéʼ xi tʼiplab? Max a Jehová tu pakwlanchíts i wálab, yabats in tomnál ki áynanchij ki yajbédhaʼ i ichích kom Jajáʼ in pakuwits. In tsemtal a Jesus in jalbiy an walabtaláb axi wawáʼ i kwaʼalak, jaxtám yabáts in tomnál ki jalbiy wawáʼ. Nixéʼ xi walabtaláb pakuwatits ani ejtíl max yab jaykʼiʼ u walbinének. Jats in tʼajál a Jehová tam wawáʼ ku tʼeʼpin kʼal i wálab, Jajáʼ tu tʼajat pákwlanchal.

A JEHOVÁ TU BÁTSʼUWAL JUNÍLEKʼIJ TIN JAʼÚB

14. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová chubax tu pákwlanchal? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).

¹⁴ Tam a Jehová tu pákwlanchal, játs kom in léʼ kin áynanchij tu ku jaʼúbnaʼ. Tu lej kanatbedhál ki exlaʼ axéʼ, kom yabáts neʼets ki yajbedhaʼ i ichích. Yab neʼets ki tsalpay abal neʼets kin áynanchij tsakul kʼal wawáʼ o neʼets tu ku tʼilchij talbél i wálab. ¿Jaleʼ ti belál abal a Jehová yabáts neʼets kin tʼilaʼ an wálab axi i tajámal? A Jehová in uchaʼ axéʼ xi kaw an kawlomej Jeremías: «Neʼets tu pákwlanchij a wálab ani yabáts neʼets tu tʼilchij talbél» (Jer. 31:34). An abatwalej Pablo jayej kawin tin kwéntaj axéʼ xi versículo ani in uluw: «Ni jaykʼiʼ yabáts neʼets ku tʼilchij in wálab» (Heb. 8:12). ¿Jantʼoj i exobnál kʼal axéʼ xi kaw?

15. ¿Jantʼoj i exbayal tam a Jehová tu uchál abal yabáts neʼets tu ku tʼilchij i wálab?

¹⁵ Ti Biblia, an kaw «ka tʼilaʼ» yab expidh u eyendháb abal ka tʼilan jantʼoj axi watʼey. Junchikíl u eyendháb axéʼ xi kaw abal ka uchan jun i atikláb abal in yejenchal kin tʼajaʼ jantʼoj. Ejtíl, an inik axi kʼwajatak palat utat kʼal a Jesús in uluw axéʼ xi kaw: «Ti kin tʼilaʼnej tam ka tʼajaʼits ti lej tsʼalej» (Luc. 23:​42, 43). Axéʼ xi inik yab expidh kʼwajatak in uchal a Jesús abal ka tʼilan, jajáʼ in léʼak abal a Jesús kin tʼajaʼ jantʼoj abal ka tólmiyat. Ani a Jesús in exbay jawaʼ axéʼ xi inik kʼwajatak in konoyal, jaxtám in uchaʼ abal neʼetsak kin edhaʼ. Axéʼ tu exóbchal abal tam a Jehová tu pákwlanchal, in ukʼchiyal ani yabáts neʼets kin eyendhaʼ talbél abal tu ku boliy.

16. ¿Jantʼiniʼ ti atsʼál tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab?

¹⁶ Ki tsuʼuw kʼeʼat i tʼiplab abal ki exbay jantʼiniʼ i atsʼál tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab. Patal wawáʼ u wálbidh, jaxtám ejtíl max tu kwaʼal «wikʼat an walabtaláb». Pero tam a Jehová tu pákwlanchal, ejtíl max u putsʼkʼinal an cadena «kʼal axi tu kʼwajatak wikʼat» (Rom. 6:​17, 18; Apoc. 1:5). I atsʼál lej kulbél tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab, kom pel ejtíl max u walkáb.

17. ¿Jaleʼ ti ulal abal tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab pel ejtíl max tu jeldhál? (Isaías 53:5).

¹⁷ (Ka ajiy Isaías 53:5). Xowéʼ ki tsuʼuw júnkatsits i tʼiplab. An Biblia in júmbiyal an walabtaláb kʼal jun i yawʼláts axi yab in kwaʼal i ilál. Pero tam ti a Jehová in bínaʼ in tsakámil, pel ejtíl max tu pidhaʼ an ilál abal ku jeley, nixéʼ játs axi tu tólmiyal ki áynanchij ki jaʼúbnaʼ a Jehová (1 Ped. 2:24). Tam jun i atikláb u lej yaʼulits ani ka jeley in atsʼál lej kulbél, antsanáʼ i atsʼál wawáʼ tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab, «ejtíl max u jelél» kom junílekʼij i éjtowal ki jaʼúbnaʼ.

¿JANTʼINIʼ I ATSʼÁL TAM A JEHOVÁ TU PÁKWLANCHAL?

18. ¿Jantʼoj i exobnámal tin kwéntaj a Jehová kʼal an tʼiplabchik axi i tsuʼumal? (Ka tsuʼuw jayej an recuadro «¿Jantʼiniʼ tu pákwlanchal a Jehová?»).

¹⁸ ¿Jantʼoj i exobnámal kʼal an tʼiplabchik axi i tsuʼúmal? Tam a Jehová tu pákwlanchal i wálab, tʼajat in pakwal ani yabáts jaykʼiʼ neʼets tu ku tʼilchij. Axéʼ tu tólmiyal abal junílekʼij ku utey kʼal a Jehová ani ki jaʼúbnaʼ. Pero lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj axéʼ: A Jehová tu pákwlanchal i wálab pero yab játs kom wawáʼ i atamal, in tʼajál kom tu kʼanidhál ani kom lej alwaʼ inik (Rom. 3:24).

19. a) ¿Jantʼoj játs axi i lej kʼakʼnanchal a Jehová? (Romanos 4:8). b) ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ axi taʼtal an semana?

¹⁹ (Ka ajiy Romanos 4:8). Lej kulbél i atsʼál ki exlaʼ abal «expidh a Jehová in éjtowal tu ku chubax pákwlanchij i wálab». Pero max i léʼ abal a Jajáʼ tu ku pákwlanchij i wálab, kwaʼal ki tʼajaʼ jawaʼ in uluw a Jesús: «Max tatáʼchik ka pákwlanchij jitats ti tʼajchij i walabtaláb, a Tátaj ti éb jayej neʼets ti pákwlanchij a wálab» (Mat. 6:​14, 15). Jaxtám ti lej exbadh ki nitsʼbiy jantʼiniʼ u pákwlanchix a Jehová. Ani játs jawaʼ neʼets ki exóbnaʼ al axi jun an exobintaláb.