EXOBINTALÁB 27
AJATLÁB 79 Que sigan firmes en la fe
Ka tólmiy an exóbal kʼal an Biblia abal kin takuy kin tʼojonchij a Jehová
«Ka koʼoy tsapik a bélomtal ani yab ka walbaʼ ta baʼ» (1 COR. 16:13).
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼ
Neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tólmiy an exóbal kʼal an Biblia abal kin belaʼ más kʼal a Jehová ani kin koʼoy i iniktaláb abal kin bajuw ti ólchix kʼal a Jehová.
1, 2. a) ¿Jaleʼ ti talchik i exóbal kʼal an Biblia in atsʼál kʼibat kin takuy ka wenkʼon ti ólchix kʼal a Jehová? b) ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?
TAM ti tatáʼ kʼwajatak ta exóbal ani a léʼak ki wenkʼon ti ólchix kʼal a Jehová, walám waʼtsin jantʼoj axi ti tʼokʼbayalak. Walám a tsʼejnálak abal a juntal tʼojnal, a jaʼúbchik o a yanél ka tsákuy kʼal tatáʼ, o walám a tsálpayalak abal yab jaykʼiʼ neʼetsak ka ejtow ka putuw kʼal jawaʼ a Jehová ti kónchalak. Max tatáʼ antsanáʼ ta atsʼálak, tam neʼets ka ejtow ka exbay jantʼiniʼ tin atsʼál an atiklábchik axi in tujchamal kin exóbnaʼ an Biblia. Walám jajáʼchik jayej in atsʼál kʼibat kin takuy kin tʼajaʼ ti ólchix kʼal a Jehová.
2 A Jesús in exlálak abal max jun i atikláb antsanáʼ tin atsʼál, in éjtowalak ka tʼokʼbayat abal kin takuy kin tʼojonchij a Jehová (Mat. 13:20-22). Pero a Jesús in áynanchij kin tólmiy an atiklábchik abal kin tʼajaʼ ti aykol kʼal jajáʼ. A Jesús in tólmiy in aykolil kin exbay kʼal jantʼoj kʼwajatak ti tʼokʼbayáb abal kin takuy kin tʼojonchij a Jehová. Jayej in tólmiychik abal kin kʼanidhaʼ más a Jehová. In tólmiychik kin tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj jats axi más exbadh tin ejatal ani kin exlaʼchik jantʼoj in éjtowalak kin tʼajaʼ tam u tomolnáb. Wawáʼ i éjtowal ki eyendhaʼ an libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey abal ki tólmiy jun i exóbal kin tʼajaʼ ti ólchix kʼal a Jehová, pero ¿jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Jesús biyat i eyendhál axéʼ an libro?
KA TÓLMIY AN EXÓBAL KIN EXLAʼ KʼAL JANTʼOJ KʼWAJAT TI TʼOKʼBAYÁB
3. ¿Kʼal jantʼoj tu tʼokʼbayabak a Nicodemo abal kin tʼajaʼ ti aykol kʼal a Jesús?
3 A Nicodemo pelak jun i inik axi in kwaʼalak jun in exbadh éy ti biyál, pero waʼatsak jantʼoj kʼal axi tu tʼokʼbayáb abal kin tʼajaʼ ti aykol kʼal a Jesús. Akak a itsʼ talbél ti a Jesús in tujchámal ti ólnom, a Nicodemo in tʼajámalits ti kwéntaj abal a Jesús jats an Mesías (Juan 3:1, 2). Belits antsanáʼ, in takuy kin tʼilmay a Jesús tam akal, kom in tsʼejnálak an judíos (Juan 7:13; 12:42). Walám a Nicodemo in tʼajaʼ nixéʼ kom in tsʼejnálak kin kʼibaʼ in éy ani an kʼaláb axi in kwaʼalak.a
4. ¿Jantʼiniʼ tin tólmiy a Jesús a Nicodemo abal kin exbay jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ?
4 A Nicodemo in exlálak lej alwaʼ an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés, pero in yéjenchalak ka tólmiyat kin exbay jantʼoj in léʼak a Jehová abal jajáʼ kin tʼajaʼ. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Jesús abal kin tólmiy a Nicodemo? In jolkʼaʼ i kʼij abal ka tʼilmáts kʼal jajáʼ ani in tʼajaʼ tam akal. Jayej in wilkʼanchij a Nicodemo jantʼoj in yéjenchalak kin tʼajaʼ abal ka wenkʼon ti aykol: kwaʼalak ka tʼeʼpin kʼal in wálab, ka pujan ani kin tejwamédhaʼ i belomtaláb kʼal in tsakámil a Dios (Juan 3:5, 14-21).
5. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tólmiy an exóbal kʼal an Biblia abal kin exbay kʼal jantʼoj u tʼokʼbayáb abal kin takuy kin tʼojonchij a Jehová?
5 Walám an exóbal in exlál lej alwaʼ jawaʼ in ulal an Biblia, pero in yéjenchal kin exbay kʼal jantʼoj kʼwajat ti tʼokʼbayáb abal kin takuy kin tʼojonchij a Jehová. Walám in jólkʼanchal yan i kʼij an tʼojláb, o kʼal in yanél u kʼánchinal kin tʼajaʼ ti ólchix kʼal a Jehová. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Jesús? Ki jolkʼaʼ i kʼij abal ku tʼilmáts kʼal an exóbal. Walám a éjtowal ka kaniy ta kʼimáʼ abal kin utsʼaʼ jun i café o ki kʼalechik ta belelél junax. Axéʼ in éjtowal kin tʼajaʼ abal jajáʼ ti tʼilchij jantʼoj tam kʼibataláb in tametnál o kʼal jantʼoj tu tʼokʼbayáb. Talbél a éjtowal ka tólmiy kin exbay jantʼoj jats axi in yéjenchal kin tʼajaʼ. Ka tʼilchij abal patal nixéʼ kwaʼal kin tʼajaʼ kom in léʼ kin kulbedhaʼ a Jehová ani yab tatáʼ.
6. ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tólmiy an exóbal kin exbay abal neʼets kin ejtow kin eyendhaʼ jawaʼ kʼwajat in exobnál? (1 Corintios 16:13).
6 An exóbal yab neʼets kin atsʼaʼ kʼibat kin bélkaʼ an exobchixtaláb axi tu pidhál a Jehová max kin exbay abal neʼets ka tólmiyat kʼal Jajáʼ (ka ajiy 1 Corintios 16:13). ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tólmiy? Ka tsalpay kʼal axéʼ: jun i alwaʼ exóbchix axi ban escuela yab expidh in exóbchal an tsákamchik jantʼiniʼ kin tʼajaʼ jun i tʼojláb, jayej in tólmiyal an tsakam kin exbay abal neʼets kin ejtow kin tʼajaʼ. Jayetsej in tʼajál jun i alwaʼ exóbchix kʼal an Biblia, yab expidh in uchál an exóbal jantʼoj tu konchal a Jehová ki tʼajaʼ, in tólmiyal an exóbal kin belaʼ abal neʼets ka tólmiyat kʼal a Jehová. ¿Jantʼoj más a éjtowal ka tʼajaʼ tatáʼ abal ka tólmiy an exóbal?
KA TÓLMIY AN EXÓBAL ABAL KIN KʼANIDHAʼ MÁS A JEHOVÁ
7. ¿Jantʼiniʼ tin tólmiy a Jesús an atiklábchik abal kin kʼanidhaʼ más a Jehová?
7 A Jesús in exlálak abal max in aykolil kin kʼanidhaʼ a Jehová, yab neʼetsak kin atsʼaʼ kʼibat kin eyendhaʼ tin ejatal jawaʼ kʼwajatak in exobnál. Jaxtám a Jesús etsʼey in exóbchalak jantʼoj kʼal axi ka tólmiyat an atiklábchik kin kʼanidhaʼ más a Jehová. Jun i tʼiplab, a Jesús in jumbiy a Jehová kʼal jun i tataláb axi in pidhál yan jantʼoj alwaʼ in tsakámil (Mat. 7:9-11). Walám talchik i atikláb axi kʼwajatak in atsʼál a Jesús yab jaykʼiʼ tejwamédhanchat kʼal in papá abal u kʼanidháb. Axéʼchik xi atikláb walám lej tólmiyat tam ti tʼilchat kʼal a Jesús tin kwéntaj jun i tataláb axi in batsʼuw juníl in tsakámil belits abal in tʼajámal yan jantʼoj kidháb. Antsanáʼ tin ejtow kin éxbaychik abal a Jehová pel jun i Dios axi in kʼanidhál patal an atikláb (Luc. 15:20-24).
8. ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tólmiy an exóbal abal kin kʼanidhaʼ más a Jehová?
8 Tatáʼ jayej a éjtowal ka tólmiy an exóbal kin kʼanidhaʼ más a Jehová max ka tejwamédhanchij jantʼiniʼ jats in ey a Jehová. Tam kit exoblátschik, ka tejwamédhanchij abal patal jawaʼ kʼwajat in exobnál in tejwamedhál abal a Jehová chubax tu kʼanidhál. Jayej ka tólmiy kin exbay abal jajáʼ u lej kʼanidháb kʼal a Jehová ani jaxtám in bínaʼ in tsakámil (Rom. 5:8; 1 Juan 4:10). Max jun i exóbal kin exbay abal u kʼanidháb kʼal a Jehová, jajáʼ jayej neʼets kin kʼanidhaʼ más (Gál. 2:20).
9. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat a Michael abal kin jalkʼuy in ejatal?
9 Ki tsalpay kʼal a Michael, jajáʼ u kʼwajíl ti Indonesia. Ma tin tsakamtal exóbchat tin kwéntaj a Jehová pero yab jaykʼiʼ ti pujan. Tam tin kwaʼalak 18 i támub, kʼalej ti tʼojnal al pil i bichow ani tanáʼ tʼójon ti béldhom camión. Talbél wichiy ti Indonesia, tomkin ani in koʼoy jun i tsakam. Pero kʼalej ti tʼojnal al pil i bichow ani in koʼoy ka kʼwajiy owél kʼal in yanél. Wéʼ talbél, in kʼimádhil ani in tsʼikʼáchil tujey in exobnál an Biblia ani in jalkʼuy in ejatal. A Michael koʼoy ka wichiy tin kʼimáʼ abal kin béletnaʼ in papá kom tsemets in mamá ani jayej in tujchij ti exóbal kʼal an Biblia. Tam ti kʼwajatak in exobnál an ajumtaláb 27 in kʼál an libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey in exóbnaʼ jantʼoj kʼal axi ti lej tólmiyat, axéʼ kʼwajat ban pejach «Abal ka exóbnaʼ más». A Michael tujey ti ukʼnal tam tin tsalpay kʼal patal jawaʼ a Jehová in yajchiknaʼ tam tin tsuʼuw abal in tsakámil kʼwajatak ti odhnáb. Tam tin exbay abal u lej kʼanidháb kʼal a Jehová ani kʼal a Jesús, in léʼnaʼ kin jalkʼuy in ejatal ani ka pujan.
KA TÓLMIY AN EXÓBAL KIN EXBAY JANTʼOJ JATS AXI MÁS EXBADH
10. ¿Jantʼiniʼ in tólmiy a Jesús in aykolil kin tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj jats axi más exbadh? (Lucas 5:5-11; ka tsuʼuw jayej an imagen).
10 Talchik i atikláb axi in atsʼaʼ an alwaʼ kaw dhúbatkʼij in exbay abal a Jesús jatsak an Mesías, pero in yéjenchalak ka tólmiyat kin exbay abal an olnomtaláb pelak jun i tʼojláb axi lej exbadh. A Pedro ani a Andrés pélakits i aykol tam ti kániyat kʼal a Jesús ka aynáj ani kin tʼojnaʼits ti ólnom (Mat. 4:18, 19). A Pedro ani a Andrés u tʼojnálak kʼal a Santiago ani a Juan ti kaldhom toʼol ani u atlomakchik lej alwaʼ (Mar. 1:16-20). Tam ti a Pedro ani a Andrés in jílaʼchik in tʼojlábil ti kaldhom toʼol, walám kʼwajiychik in tsálpayal jantʼiniʼ neʼets kin áynanchij kin béletnaʼ in yanél. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyatchik abal kin pidhaʼ más in exbádh an olnomtaláb? A Jesús in tʼajaʼ jun i labidh tʼajbiláb abal kin tejwamédhanchij an áykolchik abal kʼal a Jehová neʼetsak ka pidhan patal jawaʼ kin yéjenchij (ka ajiy Lucas 5:5-11).
¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Jesús abal kin tólmiy in aykolil kin exbay jantʼoj jats axi más exbadh? (Ka tsuʼuw an párrafo 10).b
11. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tólmiy an exóbal abal kin belaʼ más kʼal a Jehová?
11 Wawáʼ yab i tʼajál i labidh tʼajbiláb ejtíl a Jesús, pero i éjtowal ki ólchij an exóbal abal kʼal a Jehová neʼets ka tolmiyat max jajáʼ kin takuy kin tʼojonchij. Jun i tʼiplab, ¿a tʼilál tatáʼ jantʼiniʼ ti tólmiy a Jehová tam ti a tujchij ki kʼalej ti tamkuntaláb? Walám in yejenchij ka tʼilmay axi ti tʼójondhal ani ka uchaʼ abal junchikíl neʼets ka yejenchij ki kalej más kʼijilej kom a kwaʼal i tamkuntaláb. Ka ólchij an exóbal abal tam ti a tʼajaʼ nixéʼ a atsʼaʼ abal a Jehová kʼwajatak ti tólmiyal ani nixéʼ in tʼajaʼ abal ka belaʼ más kʼal a Jajáʼ.
12. a) ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ abal ki kaniy pílchik i epchal abal tu ku júnaʼ tam neʼets ki bínaʼ i exobintaláb? b) ¿Jantʼoj más a éjtowal ka tʼajaʼ abal ka tólmiy an exóbal kin léʼnaʼ kin tʼojonchij más a Jehová? Ka olnaʼ jun i tʼiplab.
12 Kʼeʼat jantʼoj kʼal axi neʼets ka tolmiyat an exóbal játs ka kaniy i epchalchik abal ka tʼilchat jantʼoj in tʼajaʼchik abal kin tʼojonchij más a Jehová. A éjtowal ka kaniy i epchalchik axi in tametnámal pílchik i kʼibataláb. Ka konchij an epchal abal kin tʼilchij an exóbal jantʼiniʼ tin exlaʼ a Jehová ani jantʼoj in yejenchij kin tʼajaʼ abal kin tʼojonchij más. A éjtowal ka jolkʼaʼ i kʼij abal ka tsuʼuwchik an videos axi kʼwajat ban pejach «Abal ka exóbnaʼ más» ani ban pejach «Ka exóbnaʼ jantʼoj ít» axi kʼwajat ban libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey. Jun i tʼiplab, tam ka exóbnaʼchik an ajumtaláb 37 ani ka tsuʼuwchik an video a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ jawaʼ i yéjenchal, ki tʼilmátschik tin kwéntaj an video. Ka tólmiy an exóbal kin exbay kʼal jantʼoj neʼets ka tolmiyat abal kin tʼojonchij más a Jehová.
KA TÓLMIY AN EXÓBAL KIN EXLAʼ JANTʼOJ IN ÉJTOWAL KIN TʼAJAʼ TAM KA TOMOLNÁJ
13. ¿Jantʼiniʼ tin tʼojojoy a Jesús in aykolil abal tam ka tomolnáj?
13 A Jesús yaníl in uchaʼ in aykolil abal neʼets ka tomolnáj ani junchikíl ma kʼal in yanél (Mat. 5:11; 10:22, 36). Ani tam ti a Jesús weʼits neʼets ka tsemdháj, in uchaʼ in aykolilchik abal jajáʼchik jayej awits ka tsemdháj kom in kʼakʼnál a Jehová (Mat. 24:9; Juan 15:20; 16:2). Jayej in uchaʼchik abal yab ka kʼwajiy ti wewtsíx kʼal an atiklábchik ban olnomtaláb ani jayej kin tʼajaʼchik ti kwéntaj jantʼiniʼ u kaw ani jantʼoj in tʼajál.
14. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tólmiy jun i exóbal abal kin exlaʼ jantʼoj kin tʼajaʼ tam ka tomolnáj? (2 Timoteo 3:12).
14 Antsanáʼ jantʼiniʼ a Jesús in tʼojojoy in aykolil, wawáʼ jayej i éjtowal ki uchaʼ jitaʼ i exóbchal kʼal an Biblia jantʼoj awits ka uchan kʼal in juntal tʼojnal, kʼal in jaʼúbchik ani kʼal in yanél (ka ajiy 2 Timoteo 3:12). Walám kʼal talchik in juntal tʼojnal neʼets ka telan kom jajáʼ kʼwajat in tsápnanchal kin bélkaʼ jawaʼ in olnál an Biblia. Jayej walám kʼal in yanél neʼets ka kʼwiyan kom jajáʼ kʼwajat in exobnál an Biblia. Lej alwaʼ ka uchaʼ an exóbal abal awits ka tomolnáj, antsanáʼ neʼets kin exlaʼ jantʼoj kin tʼajaʼ ani jantʼoj kin uluw tam kin tamétnaʼ nixéʼ xi kʼibataláb.
15. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tólmiy an exóbal max kʼwajat ti tomolnáb kʼal in yanél?
15 Max an exóbal u tomolnáb kʼal in yanél ka tólmiy kin tsalpay jaleʼ walám tu tsakúlchik. ¿Walám in tsalpayalchik abal an ólchixchik kʼal a Jehová in bukʼuwal i janamtaláb? O ¿walám in tsalpayalchik abal an ólchixchik kʼal a Jehová pel i atikláb axi pojkax? A Jesús jayej tomolnáj, ma uchan kʼal in yanél abal u olmanal (Mar. 3:21; Juan 7:5). Lej exbadh abal an exóbal kin exóbnaʼ kin koʼoy i kʼayaʼtaláb ani kin tʼilmay in yanél kʼal i kʼanidhomtaláb.
16. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tólmiy an exóbal abal kin olnaʼ kʼal i kʼayaʼtaláb jawaʼ in belál?
16 ¿Jantʼoj in éjtowal kin tʼajaʼ jun i exóbal max in yanél in léʼ kin exlaʼ más tin kwéntaj an Biblia? Lej alwaʼ abal yab kin ólchij yan jantʼoj max imbáj neʼets kin ukʼpiy ani talbél yabáts neʼets kin léʼnaʼ kin exlaʼ. Ka ólchij an exóbal abal kin ólchij in yanél ti wachik, antsanáʼ neʼets kin léʼnaʼ kin áynanchij ti tʼilom tin kwéntaj an Biblia kʼeʼat a kʼicháj (Col. 4:6). An exóbal jayej in éjtowal kin tʼilchij in yanél tin kwéntaj an página ti internet jw.org. Antsanáʼ jajáʼchik neʼets kin ejtow kin aliy tin kwetemtal jawaʼ in léʼ kin exlaʼ tin kwéntaj an ólchixchik kʼal a Jehová.
17. ¿Jantʼoj a éjtowal ka eyendhaʼ abal ka tólmiy an exóbal kin tókʼtsiy i konowixtalábchik axi ka tʼajchin tin kwéntaj an ólchixchik kʼal a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).
17 Ti jw.org neʼets ka ejtow ka elaʼ jun i pejach axi in bij «Jawaʼ yan i atikláb in léʼ kin exlaʼ tin kwéntaj an ólchixchik kʼal a Jehová». Ka exóbchij an exóbal jantʼiniʼ in éjtowal kin eyendhaʼ nixéʼ an pejach abal kin tókʼtsiy i konowixtalábchik axi ka tʼajchin kʼal in yanél (2 Tim. 2:24, 25). An ajumtalábchik in kʼál an libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey in chiʼdhál jun i pejach axi in bij «Jawaʼ talchik in tsálpayal». Ka tólmiy an exóbal kin tʼojojoy jun i tokʼtsixtaláb tin kwetém káwintal. Max ka tʼajaʼ ti kwéntaj abal in éjtowal kin tʼojojoy jun i tokʼtsixtaláb más alwaʼ, ka tólmiy. Patal axéʼ neʼets kin tólmiy an exóbal kin wilkʼaʼ más alwaʼ jawaʼ in belál.
Ki tʼojojon kʼal an exóbal abal kin exlaʼ jantʼiniʼ kin ólnaʼ jawaʼ in belál. (Ka tsuʼuw an párrafo 17).c
18. ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tólmiy an exóbal abal kin léʼnaʼ kin tujchij ti ólnom kʼal an tamkuntaláb? (Mateo 10:27).
18 A Jesús in uchbiy in aykolilchik abal kin ólchij an alwaʼ kaw patal an atikláb (ka ajiy Mateo 10:27). Lej alwaʼ abal an exóbal kin tujchij ti ólnom kʼal an tamkuntaláb, kom nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal jajáʼ kin belaʼ más kʼal a Jehová ani neʼets kin tsuʼuw jantʼiniʼ u tolmiyáb. ¿Jantʼiniʼ a éjtowal ka tólmiy an exóbal abal kin léʼnaʼ kin bajuw nixéʼ xi ayláb? Tam ka olnáj ti tamkuntaláb abal neʼets ki tujchij ki bukʼuw an kanixtaláb abal an Conmemoración o neʼets ki olnaʼ abal i binál i exobintaláb kʼal an Biblia, ka tʼilmay an exóbal abal kin tsalpay jantʼoj in yéjenchal kin tʼajaʼ abal kin bajuw ti publicador. Ka ólchij abal tam ka tʼajan axéʼ an campaña, yab lej kʼibat an olnomtaláb. Kʼeʼat jantʼoj axi in éjtowal kin tʼajaʼ, játs kin tsalpay jantʼoj in yéjenchal kin tʼajaʼ abal kin éjtowits kin bínaʼ jun i pejach ban tamkuntaláb axi ti tsʼejel semana.
KA TEJWAMÉDHANCHIJ AN EXÓBAL ABAL NEʼETS KIN EJTOW KIN KULBEDHÁJ A JEHOVÁ
19. ¿Jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ a Jesús abal in belálak abal in aykolil neʼetsak kin ejtow kin tʼojonchij a Jehová, ani jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Jesús?
19 Tam ti a Jesús weʼits neʼets ka tsemdháj in uchaʼ in aykolil abal neʼetsak ka wichiy ka kʼwajiy kʼal jajáʼchik. In aykolil a Jesús yab in exbay abal jajáʼchik jayej neʼetsak ka kʼalej ti éb pero a Jesús yab in tʼajaʼ ti kwéntaj nixéʼ, Jajáʼ in tʼajaʼ ti kwéntaj abal pelakchik i inik axi putudh (Juan 14:1-5, 8). A Jesús in exlálak abal in aykolilchik in yéjenchalak kin exbay yan jantʼoj, ejtíl abal in kwaʼalakchik an aychixtaláb ka kʼalej ti éb (Juan 16:12). Antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajaʼ a Jesús wawáʼ jayej i éjtowal ki tejwamédhanchij an exóbal abal i lej belál abal jajáʼchik in léʼ kin tʼojonchij a Jehová.
Lej alwaʼ max an exóbal kin tujchíts kin olnaʼ jawaʼ in belál kom nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal jajáʼ kin belaʼ más kʼal a Jehová.
20. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ jun i epchal axi ti Malaui abal in belálak abal an exóbal neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh?
20 Lej exbadh ki belaʼ abal an exóbal chubax in léʼ kin kʼakʼnaʼ a Jehová. Ti Malaui u kʼwajíl jun i epchal mimláb axi in bij Chifundo, jajáʼ tujey in exóbchal kʼal an Biblia jun mimláb axi in bij Alinafe, an tsʼikʼách pelak i católica. Tam tin bájuwchik ban ajumtaláb 14 in kʼál an libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey, an epchal in konoy an exóbal jantʼoj in tsálpayal jajáʼ tin kwéntaj an imágenes. A Alinafe lej tsákuy ani in uluw: «Nanáʼ u éjtowal ku eyendhaʼ i imágenes max ku léʼnaʼ». An epchal in tsalpay abal an tsʼikʼách yabáts neʼetsak kin léʼnaʼ ti exóbal, pero yab in walbaʼ tin baʼ ani in áynanchij kin pidhaʼ i exobintaláb kʼal an Biblia. In lej belaʼ abal talbél a Alinafe neʼets kin exbay jaleʼ ti yab in tomnál kin eyendhaʼ i imágenes. Wéʼ a ítsʼ talbél, an epchal in tʼajchij an konowixtaláb axi kʼwajat ban ajumtaláb 34: «¿Jantʼoj tam alwataláb a batsʼumal kom a exobnámal an Biblia ani a exlámal más a Jehová, an Dios axi chubax?». An epchal in ulal axéʼ: «A Alinafe in uluw yan jantʼoj kʼijidh ani in uluw abal an ólchixchik kʼal a Jehová in tsápnanchal kin bélkaʼ jawaʼ in ulal an Biblia». Talbél, axéʼ an tsʼikʼách in jilaʼ kin eyendhaʼ i imágenes ani in ejtow ka pujan.
21. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tólmiy jun i exóbal kin takuy kin tʼojonchij a Jehová?
21 I exlál abal pel a Jehová axi in tʼajál abal jun i atikláb kin léʼnaʼ ka utey kʼal Jajáʼ, pero wawáʼ jayej i éjtowal ku tólmixin abal an exóbal kin léʼnaʼ kin tʼojonchij a Jehová (1 Cor. 3:7). Yab expidh i exóbchal an atikláb jantʼoj in kónoyal a Jehová abal ki tʼajaʼ, jayej i tólmiyal abal kin kʼanidhaʼ más. I tólmiyal kin exbay jantʼoj jats axi más exbadh ani i tólmiyal abal kin belaʼ kʼal a Jehová tam in tametnál i kʼibataláb. Tam wawáʼ i tólmiyal an exóbal kin belaʼ abal neʼets kin ejtow kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh, i tólmiyal kin belaʼ abal neʼets kin ejtow kin tʼojonchij a Jehová.
AJATLÁB 55 ¡No los temas!
a A Nicodemo belej in kwaʼalak in ey ban tribunal supremo in kʼál an judíos, tsáb i támub talbél ti tʼilmámadh kʼal a Jesús (Juan 7:45-52). Talchik i atikláb axi exoblámadh in ulal abal a Nicodemo wenkʼon ti aykol pero walám talbél ti a Jesús in binámal in ejatal (Juan 19:38-40).
b JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMAGEN: A Pedro ani kʼeʼatchik i kaldhom toʼol in jilál in tʼojlábil abal kin aynaʼ a Jesús.
c JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMAGEN: Jun i epchal kʼwajat in exóbchal an exóbal jantʼiniʼ ka olnomáts.