EXOBINTALÁB 20
Ki tsápnanchij ki tʼajaʼ más alwaʼ i olábil
«Ka ólchij a Dios patal jawaʼ a atsʼál ta ichích» (SAL. 62:8).
AJATLÁB 45 «La meditación de mi corazón»
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
Etsʼey i éjtowal ki ólonchij a Jehová ani ki konchij abal tu ku tólmiy ki béldhaʼ i ejatal. (Ka tsuʼuw an párrafo 1).
1. ¿Jantʼoj tu kániyal ki tʼajaʼ a Jehová? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
¿JITAʼ i éjtowal ki konchij i tolmixtaláb tam u kʼwajat tʼeʼpidh o tam yab i exlál jantʼoj ki tʼajaʼ? Patal axi in kʼakʼnál a Jehová in exlál abal expidh Jajáʼ in éjtowal tu ku tólmiy, ani i exlál abal játs antsanáʼ kom a Jehová tu uchál axéʼ xi kaw: «Ni jaykʼiʼ yab ka palkʼanchij tit ól» (1 Tes. 5:17). I éjtowal ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku atsʼaʼ ani max ki konchij tu ku tólmiy ki béldhaʼ i ejatal, jajáʼ neʼets tu ku tókʼtsiy (Prov. 3:5, 6). Ani kom a Jehová lej alwaʼ inik jajáʼ in bátsʼuwal ki ólonchij jayits i kalel ki léʼnaʼ, yab tu kʼanchal.
2. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?
2 Pel jun i púlik alwaʼtaláb ki ejtow ki ólonchij a Jehová. Pero kom junchikíl u xeʼtsinal lej tʼojlidh, walám ki atsʼaʼ kʼibat ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki ólonchij a Jehová. Ani junchikíl walám ki tsalpay abal yab lej kʼijidh an oláb axi i tʼajchal, pero an Biblia tu exóbchal jantʼiniʼ ki tʼajaʼ. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw in tʼiplábil a Jesús, ani neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki ólonchij a Jehová. Jayej neʼets ki exóbnaʼ bóʼ i tsalap axi lej exbadh ki eyendhaʼ ti olábil.
A JESÚS IN JOLKʼAʼ I KʼIJ ABAL KIN ÓLONCHIJ A JEHOVÁ
3. ¿Jantʼoj in exlálak a Jesús?
3 A Jesús in exlálak abal a Jehová in lej kulbetnál ki ólonchij. Okʼxidh ka waʼtsin ban Tsabál, a Jesús in tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Jehová in tókʼtsiyalak an oláb axi u tʼajchinal kʼal in tʼojnálil. Jun i tʼiplab, a Jesús in atsʼaʼ an oláb axi tʼajchin a Jehová kʼal a Ana, a David, a Elías ani axi tʼajchin kʼal kʼeʼat in tʼojnálil (1 Sam. 1:10, 11, 20; 1 Rey. 19:4-6; Sal. 32:5). Jaxtám tam ti a Jesús kʼwajiy tejéʼ ti tsabál in uchaʼ in aykolil abal kin ólonchij a Jehová ani kin lej belaʼ abal neʼets ka tokʼtsiyat (Mat. 7:7-11).
4. ¿Jantʼoj tam tʼiplab tu punchij a Jesús tin kwéntaj an oláb?
4 A Jesús in punchij jun i alwaʼ tʼiplab in aykolil. Biyat xeʼtsin ti ólnom, etsʼey in ólonchij a Jehová. Junchikíl koʼoy kin jolkʼaʼ i kʼij abal ka oláts kom u lej aliyábak kʼal an atiklábchik (Mar. 6:31, 45, 46). In ujnámak ka tsʼakiy tam yíkʼwaxej abal kin ólonchij a Jehová (Mar. 1:35). Jun i kʼicháj kʼwajiy ti ól patal akal kom neʼetsak kin tʼajaʼ jantʼoj lej exbadh (Luc. 6:12, 13). Ani an akal okʼxidh ka tsemdháj, a Jesús in ólonchij a Jehová yan i kalel kom in exlálak abal lej kʼíbatak jawaʼ neʼetsak kin tʼajaʼ (Mat. 26:39, 42, 44).
5. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy a Jesús?
5 Jawaʼ a Jesús in tʼajaʼ tu exóbchal abal belits max u kʼwajat lej tʼojlidh kwaʼal ki ólonchij a Jehová. Walám neʼets kin yejenchij ki koʼoy bíjidhits jun hora tam neʼets ki ólonchij a Jehová, walám kwaʼal ku tsʼakiy más dhajuw abal ki ólonchij, o ki tʼajaʼ tam más akal. Antsanáʼ i tejwamedhál abal i kʼákʼnanchal a Jehová kom i éjtowal ki ólonchij. Jun i epchal axi in bij Lynne, in olnál abal in atsʼaʼ lej kulbél tam tin exlaʼ abal in éjtowalak kin ólonchij a Jehová. Jajáʼ in ulal: «Tam tu exóbnaʼ abal u éjtowal ku ólonchij a Jehová u atsʼaʼ abal in kʼwajatak más utat kʼal Jajáʼ, ejtíl juni jaʼúb, ani u tsápnanchij ku tʼajaʼ más alwaʼ an oláb». Walám tatáʼ a atsʼál ejtíl a Lynne. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw bóʼ i tolmixtaláb abal jantʼiniʼ ki tʼajaʼ más alwaʼ i olábil.
BÓʼ I TSALAP AXI I ÉJTOWAL KI EYENDHAʼ TI OLÁBIL
6. Kʼal jawaʼ in ulal Apocalipsis 4:10, 11, ¿jantʼoj in tomnál kin batsʼuw a Jehová?
6 Ki puwénchij a Jehová. Al jun i tsuʼbixtaláb an abatwálej Juan in tsuʼuw 24 i ókʼnom axi kʼwajatak in puwénchal a Jehová. Jajáʼchik in lej belálak abal expidh a Jehová in tomnál «ka kʼákʼnanchat, ka puwénchat ani ka ajtinchat in bij» (ka ajiy Apocalipsis 4:10, 11). An ángeles in exlál jantʼiniʼ játs in ey a Jehová ani jaxtám jayej jajáʼchik in puwénchal. Jajáʼchik in tsuʼtal patal jawaʼ in tʼajál a Jehová ani jaxtám in léʼchik kin kʼakʼnaʼ más (Job 38:4-7).
7. ¿Jantʼiniʼ i puwénchal a Jehová tam i ólonchal?
7 Wawáʼ jayej in tomnál ki puwénchij a Jehová tam i ólonchal. ¿Jantʼiniʼ ti tʼajál? I tʼajál tam i uchál jantʼoj i kulbetnál tin kwéntaj Jajáʼ ani jaleʼ i puwénchal. Tam ku kʼwajiy ki ajiy ani ki exóbnaʼ an Biblia, ki tsalpay jantʼoj tu exóbchal nixéʼ an pejach tin kwéntaj a Jehová (Job 37:23; Rom. 11:33). Talbél, ki ólchij a Jehová jantʼoj játs axi i atsʼál kʼal jawaʼ i exobnámal tin kwéntaj Jajáʼ. Jayej i éjtowal ki puwénchij a Jehová tam tu tólmiyal wawáʼ o kʼeʼat i epchal. A Jehová etsʼey tu tʼajál ti kwéntaj ani tu beletnál (1 Sam. 1:27; 2:1, 2).
8. ¿Jantʼoj játs axi i éjtowal ki kʼákʼnanchij a Jehová? (1 Tesalonicenses 5:18).
8 Ki kʼákʼnanchij a Jehová jawaʼ tu pidhál. Tam i ólonchal a Jehová i éjtowal ki kʼákʼnanchij yan jantʼoj axi tu pidhál (ka ajiy 1 Tesalonicenses 5:18). I kʼákʼnanchal patal an alwaʼtaláb axi i kwaʼal kom i exlál abal pel a Jehová axi tu pidhál (Sant. 1:17). Ejtíl, i éjtowal ki kʼákʼnanchij a Jehová kom tu pidhámal jun i tsabál lej alabél, kom in tsʼejkámal yan jantʼoj, tu pidhámal i ejatal, i yanél, i jaʼúbchik ani jun i aychixtaláb. Jayej i éjtowal ki kʼákʼnanchij kom tu jilchal ki jaʼúbnaʼ.
9. ¿Jaleʼ walám ki atsʼaʼ kʼibat ki kʼákʼnanchij a Jehová jawaʼ tu pidhál?
9 Ban xeʼtsintaláb an atiklábchik yabáts in ujnám kin kʼakʼnaʼ jawaʼ u pidhnal, ani junchikíl walám wawáʼ jayej ki atsʼaʼ kʼibat ki kʼákʼnanchij a Jehová jawaʼ tu pidhál. An atiklábchik más u tʼeʼpinal kin elaʼ jawaʼ in léʼchik ani jaxtám in ukʼchiyal kin kʼakʼnaʼ jawaʼ in kwaʼal. Max ki jilaʼ tu ku tsʼilkʼoy jawaʼ in tsalpayal axi más, walám ki tujchij ki ólonchij a Jehová abal ki konchij expidh jawaʼ wawáʼ i léʼ. Ani abal yab ku tsalpaxin antsanáʼ, i yéjenchal chudhél chudhél ki kʼákʼnanchij a Jehová jawaʼ Jajáʼ tu pidhál (Luc. 6:45).
Jawaʼ neʼets tu ku tólmiy abal ki kuxuy jun i kʼibataláb játs ki kʼákʼnanchij a Jehová chudhél chudhél jawaʼ tu pidhál. (Ka tsuʼuw párrafo 10).
10. ¿Jantʼiniʼ ti tolminchat jun i epchal kom in tsápnanchij kin kʼákʼnanchij a Jehová jawaʼ in kwaʼal? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).
10 Max ki kʼákʼnanchij a Jehová jawaʼ Jajáʼ tu pidhál, nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ki tamétnaʼ jawákits tam kʼibataláb. Ki exóbnaʼ in tʼiplábil jun i epchal axi in bij Kyung-sook, neʼets ki elaʼ jawaʼ jajáʼ in watʼaʼ al An Ólchix Uw axi ti 15 a enero ti 2015. Jajáʼ uchan abal in kwaʼalak i cancer tin pulmón ani lej kʼalchidhits. Jajáʼ in uluw: «U lej yajnaʼ tam ti in ólchin abal u kwaʼal axéʼ xi yawʼláts, in lej jikʼey ani u atsʼaʼ abal yabáts u kwaʼalak nibal jun i aychixtaláb». ¿Kʼal jantʼoj ti tolmiyat abal yab ka atáj kʼal an tʼeʼpintaláb? Jajáʼ in ulal: «In kʼadhilak walkʼiʼ ban atáj tam akal ani u ólonchalak a Jehová. U kʼákʼnanchalak bóʼ i alwaʼtaláb axi Jajáʼ tin pidhámal al nixéʼ a kʼicháj». Kʼal nixéʼ u tolmiyábak abal kin atsʼaʼ i koyataláb tin ichích ani kin uchaʼ a Jehová abal in kʼanidhálak. Jajáʼ in tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼiniʼ tu tólmiyal a Jehová tam i watʼal jun i yajchiktaláb lej kʼibat ani in tʼajaʼ ti kwéntaj abal belits abal i tametnál i kʼibataláb, a Jehová tu pidhál más yan i lablixtaláb. Antsanáʼ jantʼiniʼ axéʼ xi epchal, wawáʼ i kwaʼal yan jantʼoj axi i éjtowal ki kʼákʼnanchij a Jehová belits abal i tametnál jun i kʼibataláb. Max ki kʼákʼnanchij an tolmixtaláb axi a Jehová tu pidhál tam i tamtém jun i kʼibataláb, nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal yab ku lej tʼeʼpin kʼal jawaʼ i atsʼál.
11. ¿Jaleʼ tin aykolil a Jesús in yéjenchalak kin koʼoy i iniktaláb?
11 Ki konchij a Jehová tu ku pidhaʼ i iniktaláb abal ki áynanchij tu ólnom. Okʼxidh ka wichiy a Jesús ti éb, in uchaʼ in aykolil abal kwaʼalak kin olnaʼ an alwaʼ kaw «ti Jerusalén, ti Judea, ti Samaria, ani tin puwél an tsabál» (Hech. 1:8; Luc. 24:46-48). Talbél, a Pedro ani a Juan yakʼwanchik ani neʼdháj tin tamét an Sanedrín. Uchanchik abal yabáts kin áynanchij ti ólnom (Hech. 4:18, 21). ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Juan ani a Pedro?
12. Kʼal jawaʼ in ulal Hechos 4:29, 31, ¿jantʼoj in tʼajaʼ in aykolil a Jesús?
12 Tam ti a Pedro ani a Juan uchanchik abal yabáts ka xeʼtsin ti ólnom, jajáʼchik tokʼtsin: «Tatáʼ ojniʼ inikchik, ka lej alwaʼ tsalpay jawaʼ más i uchbíl ki tʼajaʼ, ki tʼajchij más in kulbétal a Dios o ki tʼajchij más in kulbétal tatáʼchik. [...] Yab i éjtowal ku tsʼibkʼan kʼal jawaʼ i tsuʼumalits ani kʼal jawaʼ i atsʼámalits kʼal tin kwéntaj a Dios» (Hech. 4:19, 20). Tam ti walkáj a Pedro ani a Juan, jajáʼchik dhúbatkʼij tamkun kʼal axi más an epchal ani junaxchik in ólonchij a Jehová, ani in konchij abal ka tolmiyat kin áynanchij ti ólnom. Jajáʼchik in uluw: «Tu ku pidhaʼ i tsapláb abal ki áynanchij ki olnaʼ a bij» (ka ajiy Hechos 4:29, 31).
13. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal in tʼiplábil an epchal Jin-hyuk?
13 Max an eyalchik tu ku kʼanchij tu ólnom, i éjtowal ki nitsʼbiy in aykolil a Jesús. Játs in tʼajaʼ jun i epchal axi in bij Jin-hyuk, jajáʼ kʼwajatak ti wikʼaxteʼ kom yab in léʼak kin kʼibchij a Jehová. Axéʼ xi epchal bijchat kin béletnaʼ kʼeʼatchik i wikʼnél, pero yab in éjtowalak kin tʼilmaychik tin kwéntaj an Biblia. Expidh kwaʼalak kin konoychik jantʼoj in yéjenchal. Axéʼ xi epchal in ólonchij a Jehová, in konchij i iniktaláb abal kin ejtow kin tʼilmaychik tin kwéntaj an Biblia (Hech. 5:29). Jajáʼ in ulal: «A Jehová tin tokʼtsinchij u olábil, tin pidhaʼ i iniktaláb abal ku ejtow ku tʼilmay axéʼchik xi atikláb. U ejtow ku bínaʼ yan i exobintaláb kʼal an Biblia, belits abal expidh u éjtowalak ku tʼilmaychik cinco minutos. Tam akal, u dhuchálak i cartas abal ku pidhaʼ an wikʼnél ani tam ka chudhey in kʼalelak ku akchiy». Wawáʼ i éjtowal ki nitsʼbiy axéʼ xi epchal, i éjtowal ki konchij a Jehová tu ku pidhaʼ i iniktaláb ani i tsapláb, abal ki áynanchij tu ólnom.
14. ¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal ka tamétnaʼ an kʼibataláb? (Salmo 37:3, 5).
14 Ki konchij a Jehová tu ku tólmiy abal ki tamétnaʼ an kʼibataláb. Yan i epchal kʼwajat in yajchiknál kom in kʼibamal jun in yanél ban tsemláj, u ayoknáb kʼal an eyalchik o in kwaʼal jun i yawʼláts. Kʼeʼatchik i epchal jayej kʼwajat tʼeʼpidh kom waʼats jantʼoj axi in yajnál tin ichích, o walám in kwaʼal i kʼibataláb al in yanél. Jayej, an yawʼláts axi bukʼenek ani an pextaláb in tʼajámal abal an epchalchik kin yajchiknaʼ más. Jaxtám in yéjenchal ki ólchij a Jehová patal jawaʼ i atsʼál ti ichích, antsanáʼ jantʼiniʼ i tʼajál tam ki tʼilmay jun i lej jaʼúb. I lej belál abal max ki tʼajaʼ antsanáʼ, a Jehová neʼets tu ku tólmiy (ka ajiy Salmo 37:3, 5).
15. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an oláb tam i tametnál jun i kʼibataláb? Ka ólnaʼ jun i tʼiplab.
15 Max ki áynanchij ki ólonchij a Jehová neʼets ki ejtow ki tamétnaʼ an kʼibataláb axi i kwaʼal (Rom. 12:12). A Jehová in exlál jantʼoj játs axi kʼwajat in tametnál in tʼojnálil ani «tu atsʼál tam i dhajiyal abal tu ku tólmiy» (Sal. 145:18, 19). Játs in tʼajaʼ ti kwéntaj jun i precursora axi in bij Kristie ani in kwaʼal 29 i támub. Jajáʼ tujey ti lej yaʼul jun dhúbatkʼij ani nixéʼ in tʼajaʼ abal ka lej tʼeʼpin ani kin koʼoy i depresión. Wéʼ i kʼij talbél in exlaʼ abal in mamá in kwaʼalak jun i yawʼláts lej kidháb axi yabáts neʼetsak ka tixkʼan. Jajáʼ in ulal: «Chudhél chudhél u kónchalak a Jehová abal ti kin pidhaʼ i tsapláb abal ku ejtow ku áynanchij. U tsápnanchij ku tʼajaʼ yan jantʼoj abal kin kʼwajiy más utat kʼal a Jehová, in exóbalak tu kwetémtal ani in kʼalelak kʼal patal an tamkuntaláb». Jayej in uluw: «An oláb tin lej tólmiy tam tu atsʼálak abal an tʼeʼpintaláb tin lej atálits. Tin lej kanatbedhálak ku exlaʼ abal a Jehová etsʼey kʼwajatak utat kʼal nanáʼ. An yawʼláts axi u kwaʼalak yab dhubat tixkʼan, pero etsʼey tin tokʼtsinchij u olábil ani tin pidhálak i koyataláb tu ichích». Yab jaykʼiʼ ki ukʼchiy abal a Jehová «in tsoʼobits kin jálundhaʼ kʼal an yajchiktaláb jitáts utat kʼwajat kʼal Jajáʼ» (2 Ped. 2:9).
Abal ki kuxuy an takaxtaláb, 1) ki konchij a Jehová tu ku tólmiy, 2) ki tʼajaʼ jantʼoj abal yab tu ku ataʼ jun i kidháb tsalap ani 3) ku utey más kʼal a Jehová. (Ka tsuʼuw an párrafos 16 ani 17).
16. ¿Jaleʼ ti kwaʼal ki ólonchij a Jehová tam i atsʼál abal i léʼ ki tʼajaʼ jantʼoj axi kidháb?
16 Ki konchij a Jehová tu ku tólmiy abal yab ki tʼajaʼ jawaʼ kidháb. Patal u wálbidh ani jaxtám chudhél chudhél kwaʼal ki tsápnanchij abal ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh. A Satanás in eyendhál yan jantʼoj abal tu ku tʼajaʼ ki kʼibchij a Jehová. Jun i tʼiplab, in exál tu ku ódhnanchij i tsalápil kʼal yan jantʼoj axi waʼats abal ku kʼijidhbéj. Yan jantʼoj axi waʼats abal ku kʼijidhbéj in tʼajál abal ki koʼoy i tsalap axi kidháb, ani max wawáʼ ki koʼoy i tsalap axi kidháb, tam a Jehová tu tsuʼtal ejtíl max u luklidh, ma i éjtowal ki tʼajaʼ jun i walabtaláb axi lej kidháb (Mar. 7:21-23; Sant. 1:14, 15).
17. ¿Jantʼoj más i éjtowal ki tʼajaʼ abal yab tu ku ataʼ jun i kidháb leʼnomtaláb? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
17 Wawáʼ ti kwetémtal yab neʼets ki ejtow ki ataʼ jun i takaxtaláb, jaxtám i yéjenchal abal a Jehová tu ku tólmiy. A Jesús tu exóbchij abal kwaʼal ki konchij a Jehová axéʼ: «Tu ku lótoknaʼ abal yab ku kʼalej jun ti ku wálbin» (Mat. 6:13). A Jehová in léʼ tu ku tólmiy, expidh kwaʼal ki konchij. Pero yab expidh kwaʼal ki ólonchij, jayej kwaʼal ki tsápnanchij abal yab ki uténchij jawaʼ kidháb, kom axéʼchik xi tsalap axi kidháb játs axi más waʼats ban xeʼtsintaláb (Sal. 97:10). Waʼats yan jantʼoj axi i éjtowal ki tʼajaʼ abal yab tu ku ataʼ an tsalapchik axi kidháb ani ki odhaʼ ti okʼ i tsalapchik axi alwaʼ. Ejtíl ki ajiy an Biblia ani ki exóbnaʼ, ku kʼalej kʼal an tamkuntaláb, ki bínaʼ i tokʼtsixtaláb ani ku kalej tu ólnom. A Jehová in ulúmal abal neʼets tu ku tólmiy ani yab neʼets kin jilaʼ abal ki watʼaʼ jantʼoj axi yab ki ejtow ki kuxuy (1 Cor. 10:12, 13).
18. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ patal wawáʼ?
18 Abal ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová lej exbadh ki ólonchij. Jaxtám ka jolkʼaʼ i kʼij chudhél chudhél abal ka ólonchij a Jehová ani ka ólchij «patal jawaʼ a atsʼál ta ichích» (Sal. 62:8). Ka puwénchij a Jehová ani ka kʼákʼnanchij patal jawaʼ ti pidhál. Ka konchij ti pidhaʼ i iniktaláb abal ta ólnom, ka konchij ti tólmiy abal ka tamétnaʼ an kʼibataláb axi a kwaʼal ani abal yab ti ataʼ jun i leʼnomtaláb axi kidháb. Yab ka jilaʼ abal ni jantʼoj ti tʼokʼbanchij ka ólonchij a Jehová. Pero, ¿jantʼiniʼ tin tokʼtsiyal a Jehová an oláb axi a tʼajchal? Játs neʼets ki tsuʼuw al axi jun an exobintaláb.
AJATLÁB 42 La oración del siervo de Dios
a I léʼ ki ólonchij a Jehová ani ki uchaʼ jawaʼ i atsʼál ti ichích, antsanáʼ jantʼiniʼ tam i tsʼejkál jun i carta abal jun i jaʼúb. Pero walám junchikíl yab u lej jolat ani yab i exlál jantʼoj ki uchaʼ ti olábil. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki exlaʼ jantʼoj ki ólchij a Jehová ti olábil ani abal etsʼey ki tʼajaʼ.