EXOBINTALÁB 32
Ki tsápnanchij ki exbay axi más, antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajál a Jehová
«Ka kʼayanaʼ patal an inikchik» (FILIP. 4:5).
AJATLÁB 89 Jehová bendice al que escucha y obedece
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
¿Kʼal jawaʼ tam téʼ a léʼ kit jumbiyat? (Ka tsuʼuw an párrafo 1).
1. ¿Jaykʼiʼ ti neʼets kin yéjenchij ki tʼajaʼ ejtíl an teʼ axi u paklanal? (Ka tsuʼuw jayej an imagen).
WAʼATS talchik i téʼ axi u paklanal ani jaxtám tam u juchnal tsapik an ikʼ, yab u pejkanal. Jayetsej in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ. Junchikíl neʼets ki yéjenchij ku wéʼ paklan, axéʼ játs ki wéʼ jalkʼuy i tsalápil. ¿Jaykʼiʼ ti neʼets ki yéjenchij ki tʼajaʼ? Tam ka jalkʼun jantʼoj ti ejatal ani tam kʼeʼatchik yab u tsalpax ejtíl wawáʼ.
2. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy tam i tametnál jun i kʼibataláb ani jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ tejéʼ?
2 Patal axi i tʼójonchal a Jehová i léʼ ki tsápnanchij ki exbay axi más ani ki kʼayanaʼ. Jayej i léʼ ki koʼoy i tsaʼataláb ani ki yajnanchij axi más. An epchalchik axi in tʼajámal antsanáʼ, in ejtowamal kin watʼenchij yan i kʼibataláb. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw talchik i tʼiplab ani jayej neʼets ki tsuʼuw jantʼiniʼ i éjtowal ki tʼajaʼ wawáʼ. Pero okʼox neʼets ki exóbnaʼ jantʼiniʼ in tejwamedhámal a Jehová ani a Jesús abal tu kʼayanál ani abal tu éxbayal alwaʼ.
A JEHOVÁ ANI A JESÚS TU ÉXBAYAL ALWAʼ
3. ¿Jaleʼ ti exlál abal a Jehová tu éxbayal lej alwaʼ?
3 An Biblia in ulal abal a Jehová pel ejtíl «jun i tʼujub lej púlik», lej tsapik ani yab jitaʼ in éjtowal kin yátsiy (Deut. 32:4). Pero belits antsanáʼ, Jajáʼ tu éxbayal lej alwaʼ. ¿Jaleʼ ti exlál nixéʼ? Kom al yan i támub a Jehová junchikíl in wéʼ jalkʼuyámal jawaʼ in tsálpayalak kin tʼajaʼ, kom in léʼ abal ka putun in tsalápil. Wawáʼ jayej i éjtowal ki wéʼ jalkʼuy i tsalápil kom a Jehová tu tsʼejkámal ejtíl Jajáʼ in ey. A Jehová tu pidhámal yan i tsalpadh kaw ti Biblia axi tu tólmiyal ki exlaʼ jantʼoj ki tʼajaʼ tam ki tamétnaʼ jawákits tam kʼibataláb. Patal jawaʼ a Jehová in tʼajámal in tejwamedhál abal Jajáʼ etsʼey neʼets kin tʼajaʼ jawaʼ in léʼ, pero junchikíl ejtíl max neʼets ka wéʼ paklan, kom tu éxbayal lej alwaʼ.
4. Ka ólnaʼ jun i tʼiplab kʼal axi u tejwamél abal a Jehová tu éxbayal lej alwaʼ (Levítico 5:7, 11).
4 A Jehová yab tu konchal ki tʼajaʼ jantʼoj axi yab ki ejtow ki putuw. Jajáʼ tu éxbayal alwaʼ ani yab tsapik in ey. Ki tsalpay kʼal jawaʼ in kónchalak an israelitas abal kin bínaʼ ti tsʼakchixtaláb. A Jehová yab in nixoknálak axi tsʼejwantál abal kin tʼajaʼ ejtíl axi tumínladh. An abatnaxtaláb in ulalak abal axi tsʼejwantál in éjtowalak kin bínaʼchik kʼeʼat i koʼnél (ka ajiy Levítico 5:7, 11).
5. Ka ólnaʼ jun i tʼiplab abal jantʼiniʼ a Jehová in tejwamedhámal i tsaʼataláb ani abal u yajnanchix.
5 ¿Jaleʼ ti a Jehová tu éxbayal lej alwaʼ? Kom in kwaʼal i tsaʼataláb ani tu yajnanchal. In tejwamédhaʼ abal tsaʼat in ey tam ti neʼetsak kin talabédhaʼ an atiklábchik axi ti Sodoma. A Jehová in eyendhaʼ jun i ángel abal kin uchaʼ a Lot abal ka kʼalej ti tsinél al jun i tsʼén. Pero a Lot in tsʼejnálak ka kʼalej tanáʼ. Jaxtám in lej konchij a Jehová abal ka jilchin ka kʼalej ti tsinél ti Zóar, axéʼ pel jun i bichow axi a Jehová jayej in tsálpayalak kin talabédhaʼ. Pero a Jehová yab in nixoknaʼ a Lot abal ka bélkaxin. In jilchij abal ka kʼalej tanáʼ, belits abal kwaʼalak kin jalkʼuy jawaʼ in tsálpayalak kin tʼajaʼ (Gén. 19:18-22). Yan i támub talbél, a Jehová jayej in tejwamédhanchij an atiklábchik axi ti Nínive abal in yajnanchal. In abaʼ a Jonás abal kin uchaʼchik abal neʼetsak ka talabedháj kom kʼwajatak in tʼajál yan jantʼoj axi kidháb. Pero tam ti a Jehová in tsuʼuw abal an ninivitas in jilaʼ kin tʼajaʼ jawaʼ kidháb, in yajnanchij ani yabáts in talabédhaʼchik (Jon. 3:1, 10; 4:10, 11).
6. ¿Jantʼiniʼ in tejwamédhaʼ a Jesús abal tu éxbayal alwaʼ antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajál a Jehová?
6 A Jesús jayej tu éxbayal lej alwaʼ antsanáʼ jantʼiniʼ a Jehová ani nixéʼ in tejwamédhaʼ tam ti xeʼtsin ti ólnom tejéʼ ti tsabál. Jajáʼ aban kin ólchij an alwaʼ kaw an israelitas. Pero jun a kʼicháj, in tólmiy jun i mimláb axi yabak pel i israelita. Axéʼ xi mimláb in lej konchij a Jesús abal ka jéldhanchat in tsʼikʼáchil, kom kʼwajatak ti odhnancháb kʼal jun i demonio. A Jesús in yajnanchij an mimláb ani in jéldhanchij in tsʼikʼáchil (Mat. 15:21-28). Ki tsalpay kʼal kʼeʼat i tʼiplab. Wéʼ talbél ti a Jesús in tujchamal ti ólnom, in uluw axéʼ xi kaw: «Jitáts ti kin tsinkʼonchij u bij kʼal in at-inik, nanáʼ jayej neʼets ku tsinkʼonchij in bij kʼal u Tátaj ti éb» (Mat. 10:33). Al ox i kalel, a Pedro in tsinkaʼ abal in exlál a Jesús, pero a Jesús yab tsákuy kʼal a Pedro ani yab in uluw abal yabáts neʼets kin batsʼuw. A Jesús in exlálak abal a Pedro etsʼey kʼwajinek kʼal jajáʼ ani abal in lej yajnálak jawaʼ in tʼajaʼ nixéʼ xi kʼicháj. Tam ti a Jesús edháj, kʼalej in aliyal a Pedro ani walám in uchaʼ abal in pákwlanchal ani abal in kʼanidhál (Luc. 24:33, 34).
7. Antsanáʼ jantʼiniʼ tin ulal Filipenses 4:5, ¿jantʼiniʼ i léʼ abal ku exláj?
7 Ma tejéʼ i exóbnaʼits abal a Jehová ani a Jesús tu éxbayal lej alwaʼ ani yab tu nixoknál abal ki tʼajaʼ expidh jawaʼ jajáʼchik in léʼ. ¿Walám wawáʼ jayej antsanáʼ i ey? A Jehová in léʼ abal ki nitsʼbiy (ka ajiy Filipenses 4:5). Ki konowiy axéʼ ti kwetémtal: «¿In tʼajálchik ti kwéntaj axi más abal u éxbayal? ¿U kúxunchal axi kʼeʼat ani u tsápnanchal ku jalkʼuy u tsalápil max kwaʼal ku tʼajaʼ? ¿In exláb abal in lej tsákulom ani abal expidh u léʼ ka tʼajan jawaʼ nanáʼ u ulal? ¿U nixoknál axi kʼeʼat abal expidh kin tʼajaʼ jawaʼ nanáʼ u tsálpayal? ¿U tsápnanchal ku otsʼówiy axi kʼeʼat ani ku jalkʼuy u tsalápil?». Max ki tsápnanchij ki exbay más axi kʼeʼatchik, más neʼets ki nitsʼbiy jantʼiniʼ játs in ey a Jehová ani a Jesús. Xowéʼ ki tʼilaʼ tsab jantʼoj juʼtáj neʼets ki yéjenchij ki jalkʼuy tam junchikíl i tsalápil ani ki tsápnanchij ki exbay axi kʼeʼatchik: tam u jalkʼunal jantʼoj ti ejatal ani tam an epchalchik yab u tsalpax ejtíl wawáʼ.
KI WÉʼ JALKʼUY I TSALÁPIL TAM KA JALKʼUN JANTʼOJ TI EJATAL
8. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ki jalkʼuy i tsalápil tam u jalkʼunal jantʼoj ti ejatal? (Ka tsuʼuw jayej an nota).
8 Tam ka jalkʼun jantʼoj ti ejatal neʼets ki yéjenchij ki jalkʼuy i tsalápil. Ejtíl, jun dhúbatkʼij awits ku yawʼláts o ki koʼoy kʼeʼat i kʼibataláb kʼal tin kwéntaj an tumín o kʼal an eyalchik. Axéʼ in éjtowal kin jalkʼuy patal jawaʼ i tsálpayalak ki tʼajaʼ, o walám kin tʼajaʼ abal ki koʼoy jun i kʼibataláb axi yab jaykʼiʼ i tsalpay abal neʼets ki tamétnaʼ (Ecl. 9:11; 1 Cor. 7:31). Kʼeʼat jantʼoj axi in éjtowal tu ku jálkʼunchij i ejatal játs max ku jálkʼunchat jun i tʼojláb axi i tʼajálak tin bichówil a Jehová. Pero belits max ki tamétnaʼ jantʼoj ejtíl nixéʼ, neʼets ki ejtow ki watʼenchij max ki éyendhaʼ axéʼ xi tseʼ i tolmixtaláb: 1) ki batsʼuw jawaʼ i tamtémits, 2) ki tsalpay kʼal jawaʼ i éjtowalej ki tʼajaʼ, 3) ki tʼajaʼ ti kwéntaj an alwaʼtaláb axi kʼwajat i bátsʼuwal ani 4) ki tsápnanchij ki tólmiy axi kʼeʼatchik.b Ki tsuʼuw talchik i tʼiplab axi in tejwamedhál abal chubax u éynal axéʼ xi tseʼ i tolmixtaláb.
9. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ jun i tomkinél abal kin ejtow kin tamétnaʼ jun i kʼibataláb axi yabak in aychal?
9 Ki batsʼuw jawaʼ i tamtémits. A Emanuel ani a Francisca pel i misioneros ani abanchik ti tolmix al píl i bichow. Tam ti ulitschik tanáʼ, in tujchij kin exlaʼ an epchalchik ani kin exóbnaʼ an kawintaláb. Pero tam, tujey an covid ani jaxtám yabáts in ejtowchik kin tsaʼbiy an epchalchik. Jayej, jun dhúbatkʼij tsemets in mamá a Francisca, pero jajáʼ yab in ejtow ka wichiy abal ka kʼwajiy kʼal in yanél kom kʼwajatak lej tsapik an covid. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyatchik abal kin tamétnaʼ an kʼibataláb? Jawaʼ kʼaʼál in tʼajaʼ a Emanuel ani a Francisca játs kin ólonchij junax a Jehová, in konchij a Jehová i tsalpadhtaláb abal kin exlaʼchik jantʼoj kin tʼajaʼ chudhél chudhél ani yabchik ka lej tsalpaxin. A Jehová in eyendhaʼ in bichówil abal kin tokʼtsinchij in olábil a Emanuel ani a Francisca tam ti más in yéjenchalak. Jajáʼchik lej kanatbedháj kʼal jawaʼ in uluw jun i epchal al jun i video: «Tam i lej tsálpayal kʼal jawaʼ i kwaʼalak ti biyál nixéʼ in tʼajál abal ki lej yajchiknaʼ, pero tam i tʼajál ti kwéntaj jawaʼ i kwaʼal al nixéʼ xi kʼij, nixéʼ in tʼajál abal ki atsʼaʼ u kulbél ani jayej nixéʼ tu tólmiyal abal ki atsʼaʼ kanat».c Kʼeʼat jantʼoj axi in tʼajaʼchik, játs abal in tsápnanchij ka olnomáts más alwaʼ kʼal an teléfono, ma in ejtowchik kin tujuw jun i exobintaláb kʼal an Biblia. Jayej in jílaʼchik abal ka tólmiyat ani ka kanatbedháj kʼal an epchalchik ani in kʼakʼnaʼchik an tolmixtaláb axi pidhan. Ejtíl, kʼwajiy ti abchinal i mensaje chudhél chudhél al jun i támub kʼal jun i epchal axi tin tamkuntalábil. An epchal in púnchalak jun i texto axi ti Biblia. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Emanuel ani a Francisca? Max ki batsʼuw jawaʼ i tamtémits, yab neʼets ki atsʼaʼ tʼojláb ki áynanchij abal okʼox ani neʼets ki atsʼaʼ u kulbél kʼal jawaʼ i éjtowalej ki tʼajaʼ.
10. ¿Kʼal jantʼoj ti tólmiyat jun i epchal mimláb tam ti jalkʼun jantʼoj tin ejatal?
10 Ki tsalpay kʼal jawaʼ i éjtowalej ki tʼajaʼ ani ki tʼajaʼ ti kwéntaj an alwaʼtaláb axi kʼwajat i bátsʼuwal. A Cristina pel jun i epchal axi xowéʼ u kʼwajíl ti Japón, pero in lej bichówil pel Rumania, jajáʼ u tólmixak al jun i tamkuntaláb axi u kaw inglés, pero bukʼlan nixéʼ xi tamkuntaláb. A Cristina wéʼ tʼeʼpin kʼal jawaʼ watʼey, pero yab jilkʼon ti lej tsalpax kʼal nixéʼ. Jawaʼ in tʼajaʼ játs ka tólmixin al jun i tamkuntaláb axi u kaw japonés ani in lej tsápnanchij abal ka olnomáts kʼal más i kanataláb. In konchij jun i mimláb axi pelak in biyál juntal tʼojnal abal ka tólmiyat ti kaw japonés. An mimláb in batsʼuw ani tam in éyendhaʼchik an folleto Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey ani an Biblia, abal kin exóbnaʼ ti kaw japonés. A Cristina in exóbnaʼ ti kaw al nixéʼ xi kawintaláb ani an mimláb in batsʼuw abal ka exóbchat kʼal an Biblia. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal axéʼ xi tʼiplab? Max ki tsalpay kʼal jawaʼ i éjtowalej ki tʼajaʼ ani ki tʼajaʼ ti kwéntaj patal an lablixtaláb axi i kwaʼalej, neʼets ki ejtow ki tamétnaʼ an kʼibataláb ani neʼets ki batsʼuw i lablixtaláb axi walám yab jaykʼiʼ ti tsalpay.
11. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ jun i tomkinél tam tin tamétnaʼ i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín?
11 Ki tólmiy axi kʼeʼatchik. Jun i tomkinél axi u kʼwajíl al jun i bichow juʼtáj u kʼánchinal ku olnomáts, in koʼoy i kʼibataláb tam tin kʼibaʼ in tʼojlábil kom tujey ti waʼtsinal yan i kʼibataláb ban bichow. ¿Jantʼoj in tʼajaʼchik tam tin tamétnaʼ nixéʼ xi kʼibataláb? Jawaʼ kʼaʼál in tʼajaʼchik játs yab kin alkʼidh pakuw an tumín. Kʼeʼat jantʼoj axi in tʼajaʼchik játs yab ka jilkʼon ti tsalpax kʼal an kʼibataláb axi in kwaʼalakchik. Jajáʼchik in tsápnanchij ka tólmixin más ban olnomtaláb, kom játs jawaʼ más alwaʼ i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tólmiy an atiklábchik (Hech. 20:35). An epchal inik in uluw: «U kʼwajatak lej tʼojlidh ban olnomtaláb, jaxtám yab i lej tsálpayalak kʼal an kʼibataláb axi kʼwajatak ti watʼel, jawaʼ i léʼak játs ki tʼajchij in kulbétal a Jehová». ¿Jantʼoj i exobnál? Tam ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb ejtíl axéʼ, ki tʼilaʼ abal jawaʼ más exbadh játs ki áynanchij ki tólmiy axi kʼeʼatchik, ani más ban olnomtaláb.
12. ¿Jantʼiniʼ neʼets tu ku tólmiy in tʼiplábil a Pablo abal ki wéʼ jalkʼuy i tsalápil tam u ólnom?
12 Kʼeʼat jantʼoj axi lej exbadh játs ki tsápnanchij ki wéʼ jalkʼuy i tsalápil tam u xeʼets tu ólnom. ¿Jaleʼ? Kom ban olnomtaláb i elál i atiklábchik axi lej pilits in ey, pilits jantʼiniʼ tu tsalpax ani jawaʼ in tʼajál. Jawaʼ neʼets tu ku lej tólmiy játs in tʼiplábil an abatwálej Pablo, kom jajáʼ in tsápnanchij kin wéʼ jalkʼuy in tsalápil ani jantʼiniʼ u ólnom. A Jesús in bíjiy a Pablo abal kin ólnaʼ an alwaʼ kaw al yan i bichow (Rom. 11:13). Abal a Pablo kin ejtow kin putuw kʼal axéʼ xi tʼojláb, kwaʼalak kin ólchij an alwaʼ kaw an judíos, an griegos, an atiklábchik axi exoblámadh, axi u kʼwajílak al i tsakam kwenchal, an eyalchik ani ma i tsʼálejchik. A Pablo in léʼak kin tólmiy patal an atiklábchik axi kin ejtow, jaxtám in tsápnanchij kin wéʼ jalkʼuy in tsalápil (1 Cor. 9:19-23). Tam u ólnomak, a Pablo in lej tʼajálak ti kwéntaj al jawaʼ tam bichow ti tal an atiklábchik ani jantʼoj in belál. ¿Jantʼoj i exobnál? Neʼets ki ejtow ki tʼajaʼ más alwaʼ i tʼojlábil max ki tsalpay alwaʼ jantʼiniʼ ki tʼilmay an atikláb axi i elál, ani max ki wéʼ jalkʼuy jantʼiniʼ ti tʼilmayal.
KI TʼAJAʼ TI KWÉNTAJ JAWAʼ IN TSÁLPAYAL AXI KʼEʼAT
Max ki tsápnanchij ki exbay jawaʼ in atsʼál axi más, neʼets ki kʼakʼnaʼ jawaʼ jajáʼchik in tsálpayal. (Ka tsuʼuw an párrafo 13).
13. ¿Jantʼoj neʼets ka watʼey max i kʼakʼnál jawaʼ in tsálpayal axi más? (1 Corintios 8:9).
13 Max ki tsápnanchij ki exbay jawaʼ in tsálpayal axi kʼeʼatchik, yab neʼets ki atsʼaʼ tʼojláb ki kʼakʼnaʼ jawaʼ in tsálpayal. Jun i tʼiplab, talchik i epchal mimláb in kulbetnál ka mukun, pero kʼeʼatchik imbáj. Jayej, talchik i epchal in kulbetnál kin eyendhaʼ wéʼ i vino, pero kʼeʼatchik tʼajatits yab in eyendhál. Ani belits abal patal i tsápnanchal ki béletnaʼ i ejatal, yab junat jantʼiniʼ ti tʼajál. Max i tsálpayal abal expidh jawaʼ i ulal wawáʼ játs axi alwaʼ, neʼets ki léʼnaʼ ki nixoknaʼ axi más abal ka tsalpaxin jantʼiniʼ wawáʼ. Pero nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal ku bukʼlaxin ani abal yabáts ku kʼwajiy junkudh kʼal an epchalchik. Wawáʼ yab i léʼ abal ka watʼey nixéʼ ti tamkuntaláb (ka ajiy 1 Corintios 8:9; 10:23, 24). Max ki eyendhaʼ ti ejatal an tsalpadh kaw axi ti Biblia, neʼets ki ejtow ku tsálpaxin tekedh ani neʼets ku kʼwajiy junkudh kʼal an epchalchik. Ki tsuʼuw tsab i tʼiplab abal jantʼiniʼ ki tʼajaʼ axéʼ.
Max ki tsápnanchij ki exbay jawaʼ in atsʼál axi más, neʼets ki kʼakʼnaʼ jawaʼ jajáʼchik in tsálpayal. (Ka tsuʼuw an párrafo 14).
14. ¿Jantʼoj tam tsalpadh kaw in tomnál ki eyendhaʼ abal ki exlaʼ jantʼiniʼ ku tóltomin tekedh ani ku tsʼejkakan?
14 Ku tóltomin tekedh ani ku tsʼejkakan. A Jehová yab tu pidhámal jun i lista kʼal an tóltom axi kwaʼal ki eyendhaʼ, pero tu jilchamal yan i tsalpadh kaw axi tu tólmiyal ki exbay jantʼiniʼ tin tomnál ku tóltomin. An tóltom axi ki eyendhaʼ kwaʼal kin tejwamédhaʼ abal i kʼakʼnál a Jehová ani abal i kʼakʼnál jawaʼ in tsálpayal axi más, jayej kwaʼal ka tejwaméj abal u tsalpax tekedh ani abal yab i kʼadhatnál ti báʼ (1 Tim. 2:9, 10; 1 Ped. 3:3). Yab i léʼ abal axi más, expidh ka xeʼtsin kin metʼaʼ an tóltom axi i punuwal. An ókʼnomchik jayej in tomnál kin éyendhaʼ an tsalpadh kaw axi ti Biblia ani yab kin uchaʼ an epchalchik jantʼoj tam tóltom kin punuw, o jantʼiniʼ ka lálban. Jun i tʼiplab, al jun i tamkuntaláb an kwitólchik in kótoyalak lej jamat in xiʼíl ani yabchik u lalbanalak, kom antsanáʼ tin tsuʼtalak abal in tʼajál axi más an tsakam. An ókʼnomchik in léʼak kin tólmiy axéʼchik xi tsakam, pero in exlálakchik abal yab in tomnálak kin uchaʼ jantʼiniʼ ti kwaʼal kin kotoy in xiʼíl. Tam, ¿jantʼoj in éjtowalak kin tʼajaʼchik? An ókʼnom kʼal an circuito in uchaʼ an ókʼnomchik abal in éjtowalak kin uchaʼ axéʼ xi kaw an tsakamchik: «Max it kʼadhíl ti plataforma ani an epchalchik expidh u jílkʼonal kin metʼaʼ jantʼiniʼ i tóltomnal o i lalbanal, ¿walám játs kom in yéjenchal ka wéʼ jalkʼuy jantʼoj?». Nixéʼ eyan abal an tsakamchik ka tsálpaxin ani yabáts in yéjenchij ka uchan jawaʼ kwaʼalak kin tʼajaʼ.d
Max ki tsápnanchij ki exbay jawaʼ in atsʼál axi más, neʼets ki kʼakʼnaʼ jawaʼ jajáʼchik in tsálpayal. (Ka tsuʼuw an párrafo 15).
15. ¿Jantʼoj tam abatnaxtaláb ani i tsalpadh kaw axi ti Biblia neʼets tu ku tólmiy tam ki tákuy jun i ilál? (Romanos 14:5).
15 Jawaʼ i tʼajál abal ki béletnaʼ i ejatal. Patal an epchal kwaʼal kin tákuy tin kwetémtal jantʼiniʼ ti neʼets kin béletnaʼ in ejatal (Gál. 6:5). Tam neʼets ki tákuy jun i ilál, kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab ki éyendhaʼ an xitsʼ ani abal yab ki batsʼuw jantʼoj tin kwéntaj an dhimantaláb. (Hech. 15:20; Gál. 5:19, 20). Pero axi más an ilál, ti kwetémtal kwaʼal ki tákuy más neʼets ki batsʼuw. Ejtíl, talchik i epchal expidh u kʼalel kʼal an doctor, pero kʼeʼatchik in eyendhál i ilál ejtíl an tsʼojól. Belits max wawáʼ i kwaʼalits tsalpadh jantʼoj neʼets ki tʼajaʼ, yab neʼets ki nixoknaʼ an epchalchik abal ka tsálpaxin ejtíl wawáʼ, kom ti kwetémtal neʼets ki tákuy jantʼiniʼ ti neʼets ki béletnaʼ i ejatal. Jaxtám ti lej exbadh ki tʼilaʼ axéʼ xi tseʼ i tsalap: 1) expidh in Éyaltal a Dios játs axi neʼets kin talabédhaʼ patal an yawʼláts axi waʼats (Is. 33:24); 2) kwaʼal ki tsalpay ti kwetémtal jantʼoj játs axi más neʼets tu ku tólmiy wawáʼ (ka ajiy Romanos 14:5); 3) yab i jólbiyal an epchalchik kʼal jawaʼ in takuyal kin tʼajaʼ, nibal i tʼajál jantʼoj kʼal axi ka ódhnanchat in tsalápil (Rom. 14:13), ani 4) i lej kʼanidhál an epchalchik ani i éxbayal abal jawaʼ más exbadh játs ku kʼwajiy junkudh ani yab ki nixoknaʼ an epchalchik abal ka tsalpaxin ejtíl wawáʼ (Rom. 14:15, 19, 20). Max etsʼey ki tʼiltʼom axéʼ xi tseʼ i tsalap, neʼets ku neʼdháxin alwaʼ kʼal an epchalchik ani neʼets ku tólmixin abal patal ku kʼwajiy junkudh.
Max ki tsápnanchij ki exbay jawaʼ in atsʼál axi más, neʼets ki kʼakʼnaʼ jawaʼ jajáʼchik in tsálpayal. (Ka tsuʼuw an párrafo 16).
16. ¿Jantʼiniʼ in tejwamedhál jun i ókʼnom abal in éxbayal jawaʼ in atsʼál axi más an ókʼnomchik? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes)
16 An ókʼnomchik játs axi más in tomnál kin tejwamédhaʼ abal in éxbayal jawaʼ in atsʼál axi más (1 Tim. 3:2, 3). Jun i tʼiplab, an ókʼnom axi más payeblábits yab in nixoknál axi más an ókʼnomchik abal ka tʼajan jawaʼ jajáʼ in tsalpayal. In exlál abal a Jehová in éjtowal kin éyendhaʼ jitakits tam ókʼnom abal kin uluw jantʼoj kʼal axi ka tólmiyatchik. Jayej, walám jun i ókʼnom yab kin lej kulbétnaʼ jawaʼ kin tákuy axi más an ókʼnomchik. Pero neʼets ka tólmixin max yab kʼwajat ti watʼencháb jun i tsalpadh kaw axi ti Biblia.
AN ALWAʼTALÁB AXI I BÁTSʼUWAL MAX KI TSÁPNANCHIJ KI EXBAY JAWAʼ IN ATSʼÁL AXI MÁS
17. ¿Jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal kom i tsápnanchal ki exbay axi más?
17 I bátsʼuwal yan i lablixtaláb kom i tsápnanchal ki exbay jawaʼ in atsʼál axi más. U neʼdháx más alwaʼ kʼal an epchalchik ani u kʼwajíl koyat. Jayej i lej kulbetnál ki tʼójonchij a Jehová kʼal patal axi más an epchalchik, belits abal lej pilits jantʼiniʼ i ey. Pero jawaʼ más exbadh játs abal i tsápnanchal ki nitsʼbiy a Jehová, Jajáʼ pel jun i Dios axi tu éxbayal lej alwaʼ.
AJATLÁB 90 Animémonos unos a otros
a A Jehová ani a Jesús tu kʼayanál ani tu éxbayal lej alwaʼ ani jayetsej in léʼ abal wawáʼ ki tʼajaʼ kʼal axi más. Jayej, tam i tametnál jun i kʼibataláb tin kwéntaj an tumín o jun i yawʼláts, neʼets ki yéjenchij ki wéʼ jalkʼuy i tsalápil. Max ki tsápnanchij ki exbay an epchalchik ani ki kʼayanaʼ, neʼets ku kʼwajiy más junkudh ti tamkuntaláb ani neʼets ku neʼdháxin alwaʼ.
b Ka tsuʼuw an artículo «Cómo adaptarse a los cambios», axi kʼwajat ban ¡Despertad! axi ti 2016, ban número 4.
c Axéʼ an video neʼets ka elaʼ ti jw.org, expidh kwaʼal ka dhuchaʼ Jun i entrevista axi tʼajchat an epchal Dimitri Mijáilov.
d Ban ajumtaláb 52 in kʼál an libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey neʼets ka elaʼ más i olchixtaláb abal jantʼiniʼ ku tóltomin tekedh ani ku tsʼejkakan.