EXOBINTALÁB 19
¿Jantʼoj ti exóbchal an libro in kʼál a Apocalipsis?
«Neʼets ka kulbéj in ichích jitats kin ajiy axéʼ xi kaw» (APOC. 1:3).
AJATLÁB 15 Alabemos al Primogénito de Jehová
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
1, 2. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in ulal a Apocalipsis?
¿IT buxkanének jun a kʼicháj ka metʼanchij i fotos in kʼál kʼeʼat i atikláb? Walám a tsuʼuw yan i atikláb axi yab a exlál, pero tam a tsuʼuw jun i foto juʼtáj jayej it kalel tatáʼ. A lej metʼal ani a tsápnanchal ka tʼilaʼ jaykʼiʼ ti kaldháj nixéʼ xi foto, jayej a léʼ ka tʼilaʼ jitaʼchik játs axi kʼwajat ban foto. Axéʼ xi foto in kwaʼal yan in jalbíl abal tatáʼ kom ti tʼilchal jantʼoj lej exbadh.
2 An libro in kʼál a Apocalipsis pel ejtíl nixéʼ xi foto, ¿jaleʼ? Ki tsuʼuw tsab i tsalap. Kʼaʼál, axéʼ xi libro dhuchan abal wawáʼ. Tin tujtal an libro in kʼál a Apocalipsis in ulal abal a Jesucristo, tejwamédhanchat kʼal a Dios talchik i kaw axi kwaʼalak kin ólchij in tʼojnálil a Dios kom neʼetsak ka putun wéʼ i kʼij talbél (Apoc. 1:1). Tam, axéʼ xi libro yab pel abal patal an atikláb, pel abal in tʼojnálil a Jehová. Wawáʼ kʼwajat tu tólmix abal ka putun talchik i kʼej kaw axi ti Apocalipsis, pel ejtíl max u kʼwajat ban foto.
3, 4. ¿Jaykʼiʼ ti neʼets ka putun an kʼej kaw axi kʼwajat ti Apocalipsis ani jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ?
3 An tsabchíl tsalap axi kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj játs ki tʼilaʼ jaykʼiʼ ti neʼetsak ka putun axéʼchik xi kʼej kaw. An abatwálej Juan in uluw abal tʼajan kin tsuʼuw jawaʼ neʼetsak ka watʼey tin taltal a kʼicháj (Apoc. 1:10). A Juan in dhuchaʼ axéʼ xi kaw ban támub 96 talbél ti waʼtsin a Cristo. Pero in kʼibchalak yan i támub abal ka tujey «in taltal a kʼicháj». An kʼej kaw tu tejwamédhanchal abal nixéʼ tujey ti putnal ti 1914, tam ti a Jesús púnuwat ti tsʼalej tiwaʼ ti éb. Al nixéʼ xi támub tujey ti putnal i kʼej kaw axi kʼwajat ti Apocalipsis tin kwéntaj in bichówil a Dios. Tam, u kʼwajat tu kʼwajíl tin «taltal a kʼicháj».
4 Kom wawáʼ u kʼwajílits tin taltal a kʼicháj, in lej tomnál ki tʼajaʼ ti kwéntaj an kaw axi kʼwajat ti Apocalipsis 1:3. Tanáʼ in ulal abal neʼets ka lej kulbéj jitaʼ kin ajiy axéʼ xi kaw, jayej jitaʼ kin atsʼaʼ ani kin tʼajaʼ, kom pel i kaw axi wéʼits neʼets ka tʼajan. Tam, kwaʼal ki ajiy axéʼchik xi kʼej kaw, ki atsʼaʼ ani ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj. ¿Jawaʼ játs an kaw axi kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj?
KA TʼAJAʼ TI KWÉNTAJ MAX A JEHOVÁ IN KULBETNÁL JANTʼINIʼ KʼWAJAT A KʼAKʼNÁL
5. ¿Jantʼoj tu exóbchal a Apocalipsis abal kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj?
5 Ban kʼaʼál capítulo ti Apocalipsis u tejwamélits abal a Jesús in lej tʼajál ti kwéntaj patal jawaʼ u watʼel ban tamkuntalábchik (Apoc. 1:12-16, 20; 2:1). I éxbayal abal játs antsanáʼ kʼal an kaw axi in uchaʼ an buk i tamkuntaláb axi ti Asia Menor. Tanáʼ in uchaʼ jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ an epchalchik abal a Jehová kin kulbétnaʼ an kʼakʼnaxtaláb axi u pídhnalak. Nixéʼ xi kaw jayej in tólmiyal patal jitaʼ in tʼojonchal a Jehová xowéʼ. ¿Jantʼoj tu exóbchal nixéʼ? A Jesucristo in lej tʼajál ti kwéntaj jantʼiniʼ kʼwajat i kʼakʼnál a Jehová xowéʼ. Jajáʼ tu beletnál ani tu lej tʼajál ti kwéntaj, in exlál jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal yab ku owméj kʼal a Jehová. Neʼets ki tsuʼuw talchik i exobchixtaláb axi in bínaʼ a Jesús, axi jayej in tomnál ki belkaʼ xowéʼ.
6. a) Kʼal jawaʼ in ulal a Apocalipsis 2:3, 4, ¿jantʼoj u watʼelak kʼal an epchalchik axi ti Éfeso? b) ¿Jantʼoj tu exóbchal nixéʼ?
6 (Ka ajiy Apocalipsis 2:3, 4). Yab ki jilaʼ abal ka taley an kʼanidhomtaláb axi i koʼonchal a Jehová. An kaw axi in uchaʼ a Jesús an epchalchik axi ti Éfeso in tejwamedhál abal in kuxuyámal yan i kʼibataláb ani bélits antsanáʼ in áynanchij kin tʼojonchij a Jehová. Pero yabáts in kʼanidhálakchik a Jehová jantʼiniʼ ti biyál. Kwaʼalakchik kin kʼanidhaʼ junílejkʼij a Jehová abal Jajáʼ kin kulbétnaʼ an kʼaknaxtaláb axi u pidhnal. Jayetsej kwaʼal ki tʼajaʼ xowéʼ. Yab expidh kwaʼal ki kuxuy an kʼibataláb axi i tametnál, kwaʼal ki kuxuy kom i kʼanidhál a Jehová. A Jehová yab expidh in metʼal max kʼwajat i kʼakʼnál, jayej in lej tʼajál ti kwéntaj jaleʼ ti kʼwajat i kʼakʼnál. A Jehová in atsʼál lej kulbél tam kin tsuʼuw abal i kʼakʼnál kom chubax i kʼanidhál (Prov. 16:2; Mar. 12:29, 30).
7. a) Kʼal jawaʼ in ulal a Apocalipsis 3:1-3, ¿jantʼoj in tsuʼuw a Jesús abal kʼwajatak ti watʼel ban tamkuntaláb axi ti Sardis? b) ¿Jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ?
7 (Ka ajiy Apocalipsis 3:1-3). Ku kʼwajiy lej tʼajtʼom ti kwéntaj. An epchalchik axi ban tamkuntaláb ti Sardis in lej tʼojonchámal a Jehová ti biyál, pero xowéʼ kʼwajatchik in lej walbál tin baʼ. Jaxtám a Jesús in uchaʼchik abal ejtíl max kʼwajatakchik ti wáyal ani kwaʼalakchik ka éjtsin. Tejéʼ i exobnál jantʼoj lej exbadh. I exlál abal Jehová yab in ukʼchiyal patal an tʼojláb axi i tʼajámal ti biyál (Heb. 6:10). Pero yab kwaʼal ki walbaʼ ti baʼ ani ki tsalpay abal yabáts i yéjenchal ki tsápnanchij. Walám xowéʼ yabáts i éjtowal ki tʼojonchij a Jehová jantʼiniʼ ti biyál, pero kwaʼal ki tsápnanchij ku kʼwajiy tʼojlidh kʼal an tʼojláb axi Jajáʼ tu jilchámal. Jayej kwaʼal ki tsápnanchij ku kʼwajiy tʼajtʼom ti kwéntaj ma tam ka ulits in kʼichájil a Jehová (1 Cor. 15:58; Mat. 24:13; Mar. 13:33).
8. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in uchaʼ a Jesús an epchalchik axi ti Laodicea? (Apocalipsis 3:15-17).
8 (Ka ajiy Apocalipsis 3:15-17). Ki tʼojonchij a Jehová kʼal i kulbetaláb ani kʼal patal i ichích. A Jesús in uchaʼ an tamkuntaláb axi ti Laodicea jantʼoj axi yab kʼwajatakchik in tʼajál alwaʼ. In uchaʼchik abal pelak ejtíl i «kʼidhim jáʼ» kom yabáts kʼwajatak in tʼojonchal a Jehová kʼal in kulbétal. A Jesús in uchaʼchik abal lej tidhetál jawaʼ kʼwajatakchik in tʼajál. Jaxtám, kwaʼalakchik kin tsápnanchij kin tʼojonchij a Jehová kʼal in kulbétal ani tin tekédh (Apoc. 3:19). ¿Jantʼoj i exobnál kʼal axéʼ? Max yabáts i atsʼál lej kulbél tam i tʼojonchal a Jehová, in tomnál ki pidhaʼ más in jalbíl an exobchixtaláb axi a Jehová tu pidhámal (Apoc. 3:18). Yab ki jilaʼ abal an tumín tu ku tʼokʼbanchij ki tʼojonchij a Jehová. I léʼ ku kʼwajiy etsʼey tʼojlidh kʼal an tʼojláb axi a Jehová tu bijchámal.
9. Kʼal jawaʼ in uchaʼ a Jesús an epchalchik axi ti Pérgamo ani ti Tiatira, ¿jantʼoj kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj?
9 Ki pojkaʼ an exobchixtaláb axi in olnál an apóstatas. A Jesús in tsapik tawnaʼ an epchalchik axi ti Pérgamo kom kʼwajatak in olnál i exobchixtaláb axi yab chubax ani in tʼajálakchik abal ka pilméj an epchal (Apoc. 2:14-16). Pero jayej in uchaʼ an epchalchik axi ti Tiatira abal u lej kulbélak kʼal jajáʼchik kom yabchik in jilámal ka kʼambiyat kʼal an exobchixtaláb axi in búkʼuwal a Satanás, ani jayej in uchaʼchik abal ka utey más kʼal a Jehová (Apoc. 2:24-26). An epchalchik axi yabák in kwaʼal tsapik in bélomtal ani in jilámal abal ka kʼambiyat kʼal a Satanás, kwaʼalakchik kin tsápnanchij abal kin jilaʼ kin tʼajaʼ jawaʼ yab tekedh. Jayetsej kwaʼal ki tʼajaʼ wawáʼ, kwaʼal ki pojkaʼ jawakits tam exobchixtaláb axi yab tal kʼal a Jehová. Walám an apóstatas kin tʼajaʼ ejtíl max in kʼakʼnál a Jehová, pero kʼwajatchik in pojkál an exobchixtaláb axi tal kʼal Jajáʼ (2 Tim. 3:5). Max etsʼey ki tsápnanchij ki exóbnaʼ an Biblia, dhúbatkʼij neʼets ki tʼajaʼ ti kwéntaj tam jun i exobchixtaláb yab tal kʼal a Jehová (2 Tim. 3:14-17; Jud. 3, 4).
10. ¿Jantʼoj más i exobnál kʼal jawaʼ a Jesús in uchaʼ an epchalchik axi ti Pérgamo ani axi ti Tiatira?
10 Yab ku kwatsiy kʼal jitaʼ axi yab pel i tomkíl, nibal ki batsʼuw jitaʼchik in áynanchal kin tʼajaʼ nixéʼ xi kidháb tʼajbiláb. Ban tamkuntaláb axi ti Pérgamo ani ti Tiatira, waʼatsak kʼeʼat jantʼoj axi kidháb. Talchik i epchal yab in tsuʼtalak kidháb abal axi más kin tʼajaʼ ti iníkbej ani ti uxúmbej. Jaxtám a Jesús koʼoy kin tawnaʼchik tsapik (Apoc. 2:14, 20). Axéʼ tu exóbchal abal a Jehová yab neʼets tu ku kúxunchij jun i walabtaláb ejtíl axéʼ, bélits max biyálits ti tʼojonchal o max i kwaʼal yan i uchbíl tin bichówil (1 Sam. 15:22; 1 Ped. 2:16). Bélits abal axéʼ xi xeʼtsintaláb in tʼajál yan jantʼoj axi kidháb, a Jehová yab in léʼ abal wawáʼ ki tʼajaʼ (Efes. 6:11-13).
11. ¿Jantʼoj i exobnámal ma tejéʼ? (Ka tsuʼuw an recuadro «¿Jantʼoj i exobnámal?»).
11 ¿Jantʼoj i exobnámal ma xowéʼ? I tsuʼumal abal in tomnál ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj max a Jehová in bátsʼuwal jantʼiniʼ ti kʼwajat i kʼakʼnál. Max kʼwajat i tʼajál jantʼoj axi yab tekedh, kwaʼal ki tsápnanchij abal ki jílaʼits ki tʼajaʼ (Apoc. 2:5, 16; 3:3, 16). Pero a Jesús in uchaʼ jantʼoj más an tamkuntalábchik. ¿Jantʼoj játs?
YAB KU JIKʼEY MAX KU AYOKNÁJ
¿Jantʼiniʼ in odhnámal a Satánas in bichówil a Dios, talbél ti petʼnáj Tsabál? (Ka tsuʼuw an párrafos 12 ma ti 16).
12. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ uchan an tamkuntalábchik axi ti Esmirna ani ti Filadelfia? (Apocalipsis 2:10).
12 Ki tsuʼuw jawaʼ játs an kaw axi uchan an tamkuntalábchik axi ti Esmirna ani ti Filadelfia. A Jesús in uchaʼ an epchalchik abal yabchik ka jikʼey max ka ayoknáj (ka ajiy Apocalipsis 2:10; 3:10). ¿Jantʼoj i exobnál kʼal axéʼ xi kaw? Abal neʼets ku ayoknáj ani abal yab in tomnál ku jikʼey (Mat. 24:9, 13; 2 Cor. 12:10). ¿Jaleʼ ti etsʼey kwaʼal ki tʼilaʼ axéʼ?
13, 14. ¿Jantʼoj in watʼamal in tʼojnálil a Jehová kom kʼwajat ti putnal jawaʼ in ulal a Apocalipsis capítulo 12?
13 An libro in kʼál a Apocalipsis in ulal abal «tin taltal a kʼicháj», in tʼojnálil a Dios neʼetschik ka ayoknáj. An capítulo 12 in ulal abal waʼtsin jun i pextaláb ti éb tam ti a Jesucristo in tujchij ti eyal. A Jesucristo pejéxin kʼal a Satanás ani an demonios (Apoc. 12:7, 8). Kom a Satanás atáj, petʼnáj ti Tsabál junax kʼal an demonios ani xowéʼ kʼwajat in tʼajál abal an atiklábchik kin lej yajchiknaʼ (Apoc. 12:9, 12). ¿Jantʼoj in watʼamal in bichówil a Dios?
14 An libro in kʼál a Apocalipsis jayej tu ólchal jantʼoj kʼwajat in tʼajál a Satanás. Kom a Satanás yabáts u jílchinal ka kʼalej ti éb, kʼwajat in odhnál an epchalchik axi takudh, kom jajáʼchik játs axi in kwaʼal in uchbíl kin óknaʼ an tʼojláb abal ka olnáj an alwaʼ kaw (Apoc. 12:17; 2 Cor. 5:20; Efes. 6:19, 20). ¿Jantʼiniʼ ti kʼwajinek ti putnal axéʼ xi kʼej kaw?
15. ¿Jitaʼchik játs an «tsab i ólnom» axi u olnáb ti Apocalipsis capítulo 11, ani jantʼoj in watʼaʼchik?
15 A Satanás in tʼajaʼ abal ka ayoknáj an epchalchik axi in okʼnálak an olnomtaláb. Talchik kʼal axéʼ xi epchal in kwaʼalak yan in uchbíl tin bichówil a Jehová. An libro in kʼál a Apocalipsis in tʼipoyal axéʼchik xi epchal kʼal «tsab i ólnom»b axi u tsemdháb (Apoc. 11:3, 7-11). Ti 1918, báliyat ti wíkʼaxteʼ ocho i epchal axi in okʼnálak an olnomtaláb. Yan i atikláb in tsalpay abal an olnomtaláb neʼetsak ka kubdháj.
16. ¿Jantʼoj watʼey ti 1919, pero jantʼoj in aynanchámal kin tʼajaʼ a Satanás?
16 An kʼej kaw axi kʼwajat ti Apocalipsis capítulo 11, jayej in olnál abal an «tsab i ólnom» neʼetsakchik ka edháj. Axéʼ xi kʼej kaw putun utat jun i támub talbél. Ti marzo ti 1919, walkáj an ocho i epchal axi kʼwajatak ti wíkʼaxteʼ. An epchalchik dhúbatkʼij in áynanchij kʼal an tʼojláb ti ólnom. Pero a Satanás yab in walbaʼ tin baʼ, in aynanchámal kin ódhnaʼ in tʼojnálil a Jehová (Apoc. 12:15). Jaxtám i yéjenchal i kuxudhtaláb ani i belomtaláb (Apoc. 13:10).
KI TʼOJON KʼAL I KANATALÁB BAN TʼOJLÁB AXI A JEHOVÁ TU UCHBIYÁMAL
17. ¿Jantʼoj tam tolmixtaláb in batsʼumal in bichówil a Dios, bélits abal a Satanás tu lej kʼwiyál?
17 An capítulo 12 ti Apocalipsis in ulal abal in tʼojnálil a Jehová neʼetsakchik ka tólmiyat, kom tanáʼ in ulal abal an Tsabál ejtíl max in kʼutʼuw an yajchiktaláb axi kʼwajatak in watʼalchik, ani in tʼajaʼ abal yabáts ka lej ayoknáj (Apoc. 12:16). Ani játs jawaʼ watʼenek, talchik i eyal in tolmiyámal in bichówil a Dios, kom tu jilchámal abal ki áynanchij kʼal i tʼojlábil ani wawáʼ i eyendhámal alwaʼ an kʼij abal ki putuw kʼal i tʼojlábil (1 Cor. 16:9). ¿Jawaʼ játs i tʼojlábil axi más exbadh?
¿Jantʼoj tam tsab i olchixtaláb kʼwajat in olnál in tʼojnálil a Dios? (Ka tsuʼuw an párrafos 18 ani 19).
18. ¿Jawaʼ játs an tʼojláb axi más exbadh xowéʼ ta kʼicháj?
18 A Jesús in uluw abal in aykolil neʼetsak kin ólnaʼchik an alwaʼ kaw tin puwél an Tsabál, okʼxidh kin bajuw in taltal an xeʼtsintaláb (Mat. 24:14). Waʼats jun i ángel o yan i ángeles axi kʼwajat tu tólmiyal abal ki ejtow ki putuw kʼal axéʼ xi exbadh tʼojláb. A Apocalipsis in ulal abal axéʼ xi ángel kʼwajat in olnál an alwaʼ kaw tin puwél an Tsabál. In ólchal an atiklábchik al i bíchowchik, i pakdhaʼ bíchowchik ani i atiklábchik axi pilchik in káwintal (Apoc. 14:6).
19. ¿Jantʼoj tam kʼeʼat i olchixtaláb kwaʼal kin bínaʼ jitaʼchik in kʼanidhál a Jehová?
19 Wawáʼ yab expidh kʼwajat i olnál i alwaʼ kaw. Jayej kʼwajat i tólmiyal an ángeles axi u olnáb ti Apocalipsis capítulo 8 ma ti 10. Axéʼchik xi ángeles kʼwajat in olnál jawaʼ neʼets kin watʼaʼ jitaʼchik yab kin léʼnaʼ kin tólmiy in Eyaltal a Dios. Jaxtám, an ólchixchik kʼal a Jehová kʼwajat i olnál jun i kaw axi pel ejtíl i tʼujub áb ani i kʼamal. Axéʼ xi kaw in tejwamedhál patal jawaʼ a Jehová neʼets kin tʼajchij in tolmiwál a Satanás (Apoc. 8:7, 13). An atiklábchik in yéjenchal kin exlaʼ abal axéʼ xi xeʼtsintaláb wéʼits neʼets ka talabedháj. Antsanáʼ neʼets kin éjtowchik kin jalkʼuy in ejatal okʼxidh ka ulits in kʼichájil a Jehová (Sof. 2:2, 3). Yab patal an atikláb in kulbetnál axéʼ xi olchixtaláb, jaxtám i yéjenchal yan i iniktaláb abal ki ólnaʼ. Ani ban púlik yajchiktaláb kwaʼal ki ólnaʼ jun i kaw axi más tsapik (Apoc. 16:21).
KA BELKAʼ «AXÉʼ XI KAW»
20. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ ban tsablom i exobintaláb axi taʼtal?
20 Lej exbadh ki belkaʼ an kaw axi kʼwajat ti Apocalipsis, kom jayej u putnal kʼal wawáʼ (Apoc. 1:3). Pero, ¿jantʼiniʼ neʼets ki ejtow ki kuxuy tam ku ayoknáj ani ki áynanchij tu ólnom kʼal i iniktaláb? Waʼats tsab jantʼoj axi neʼets tu ku tólmiy. Kʼaʼál, jawaʼ in ulal a Apocalipsis abal neʼets kin watʼaʼ jitaʼchik in kʼwiyál a Dios. Tsabchíl, an lablixtaláb axi neʼets ki batsʼuw max ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová. Játs neʼets ki exóbnaʼ ban tsablom i exobintaláb axi taʼtal.
AJATLÁB 32 ¡Ponte de parte de Dios!
a Xowéʼ kʼwajat ti watʼel jantʼoj lej exbadh. Kʼwajat i tsuʼtal jantʼiniʼ u putnal yan i kʼej kaw axi kʼwajat ti Apocalipsis. ¿Jaleʼ ti lej exbadh axéʼchik xi kʼej kaw abal wawáʼ? Ban kʼaʼál ox i exobintaláb in kʼál axéʼ xi Ólchix Uw neʼets ki exóbnaʼ talchik i pejach axi ti Apocalipsis. Jayej neʼets ki exóbnaʼ abal kwaʼal ki belkaʼ jawaʼ a Jehová tu uchál al axéʼ xi libro, max i léʼ abal kin batsʼuw an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál.
b Ka tsuʼuw an pejach «Konowixtalábchik axi a tʼajámal» axi kʼwajat al An Ólchix Uw axi ti 15 a noviembre ti 2014, página 30.