Tatáʼ a éjtowal kit kʼwajiy kulbél

1. a) ¿Jantʼoj in léʼ kin uluw ki atsʼaʼ «tsʼejwantál ti ichích»? b) ¿Jaleʼ ti ulal abal nixéʼ neʼets kin tʼajaʼ abal ki atsʼaʼ u kulbél?

AN KULBETALÁB axi in binál a Dios in éjtowal ka owey abal etsʼey ani yab expidh pel jun watʼél. A Jesús tu exóbchij ban Sermón del Monte jantʼiniʼ i éjtowal ki elaʼ axéʼ xi kulbetaláb. Jajáʼ in uluw: «Neʼets kit kulbéjchik max a atsʼál i tsʼejwantál ta ichích tin tamét a Dios» (Mat. 5:3). A Jesús in exlálak abal wawáʼ u tsʼejkáj abal ki léʼnaʼ ki exlaʼ tin kwéntaj a Jehová ani ki kʼakʼnaʼ. Jaxtám an Biblia in ulal abal ejtíl max i «atsʼál u tsʼejwantál ti ichích, kom patal i yéjenchal a Dios. A Jehová pel jun i Dios axi etsʼey u kulbél, jaxtám wawáʼ jayej neʼets ki atsʼaʼ u lej kulbél max ki kʼakʼnaʼ (1 Tim. 1:11).

2, 3. a) Kʼal jawaʼ in uluw a Jesús, ¿jitaʼchik más in éjtowal ka kʼwajiy kulbél? b) ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ ani jaleʼ?

² Patal i éjtowal ku kʼwajiy kulbél belits max kʼwajat i tametnál i kʼibataláb. Ani játs jawaʼ tu exóbchij a Jesús ban Sermón del Monte. Jajáʼ in uluw abal i éjtowal ku kʼwajiy kulbél belits max i atsʼál yajlidh i ichích kʼal jun i walabtaláb axi i tʼajaʼ ti biyál, o max kʼwajat i tametnál jun i kʼibataláb. Jayej in uluw abal in éjtowal kin atsʼaʼ kulbél jitaʼchik u ayoknáb kom in kʼakʼnál a Jehová ani in tʼajál jawaʼ tekedh (Mat. 5:4, 10, 11). Pero, ¿jaleʼ i belál abal i éjtowal ki atsʼaʼ kulbél belits max exom i yajchiknál?

³ A Jesús yab in uluw abal expidh neʼets ki atsʼaʼ kulbél max yabáts ki koʼoy i kʼibataláb. Jawaʼ i yéjenchal játs ki atsʼaʼ «tsʼejwantál ti ichích», kom játs neʼets kin tʼajaʼ abal ki léʼnaʼ ku utey kʼal a Dios (Sant. 4:8). Pero, ¿jantʼiniʼ ti neʼets ku utey kʼal a Dios? Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw ox jantʼoj axi neʼets tu ku tólmiy abal chubax ki atsʼaʼ u kulbél.

KI EXÓBNAʼ IN KÁWINTAL A JEHOVÁ

4. ¿Jantʼoj játs axi kʼaʼál kwaʼal ki tʼajaʼ abal chubax ki atsʼaʼ u kulbél? (Salmo 1:1-3).

⁴ KʼAʼÁL TOLMIXTALÁB: Abal chubax ki atsʼaʼ u kulbél, i yéjenchal ki exóbnaʼ an Biblia kom pel ejtíl i kʼapnél. An atiklábchik ani an koʼnél in yéjenchal ka kʼapúts chudhél chudhél abal ka kʼwajiy ejat. Pero an atiklábchik in yéjenchal kʼeʼat jantʼoj abal ka kʼwajiy kulbél, játs kin exóbnaʼ in káwintal a Dios. A Jesús in uluw axéʼ xi kaw: «An inik yab expidh kin ejatnaʼ an kʼapnél, jayej kin ejatnaʼ in káwintal a Dios» (Mat. 4:4). Jaxtám i yéjenchal chudhél chudhél ki exóbnaʼ an Biblia, kom játs in káwintal a Dios. Jun i dhuchum kʼal an Biblia in uluw axéʼ: «Lej kulbél neʼets kin atsʼaʼ an atikláb axi in kulbetnál kin ajchij in káwintal a Jehová chudhél chudhél» (ka ajiy Salmo 1:1-3).

5, 6. a) ¿Jantʼoj i éjtowal ki exóbnaʼ ban Biblia? b) ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an ajumtaláb kʼal an Biblia?

⁵ A Jehová tu lej kʼanidhál, jaxtám tu olchámal ban Biblia jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ku kʼwajiy kulbél. Jun i tʼiplab, jajáʼ tu exobchámal abal jaleʼ tu pidhámal i ejatal. Jayej tu exóbchal jantʼiniʼ i éjtowal ki jaʼúbnaʼ ani jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal Jajáʼ tu ku pákwlanchij i wálab. Jayej tu olchámal jantʼoj tam lablixtaláb neʼets tu ku pidhaʼ ban kʼicháj axi taʼtal (Jer. 29:11). Tam i exobnál an Biblia ani i tʼajál ti kwéntaj patal axéʼ, tu tólmiyal abal ki atsʼaʼ u lej kulbél i ichích.

⁶ I tʼajámal ti kwéntaj abal an Biblia tu exóbchal jantʼiniʼ in tomnál ku kʼwajiy, ani tam wawáʼ i belkál axéʼchik xi kaw i éjtowal ku kʼwajiy kulbél. Jaxtám, tam ki atsʼaʼ abal an tʼeʼpintaláb tu lej atálits, ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki exóbnaʼ an Biblia. A Jesús in uluw: «Jitáts kin atsʼanchij ani kin putuw kʼal in káwintal a Dios, játs axi lej kulbél» (Luc. 11:28).

7. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki eyendhaʼ alwaʼ an kʼij axi i eyendhál abal ki ajiy an Biblia?

⁷ Tam ki ajiy an Biblia, yab in tomnál ki ajchikiy. Tam, ¿jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ? Ki tsalpay kʼal axéʼ xi tʼiplab. Ki tsalpay abal jun i jaʼúb tu tsʼejkanchal jun i kʼapnél axi i lej kulbetnál. Pero kom u kʼwajat lej tʼojlidh, i kʼapchikal dhubat. Tam ku talíts tu kʼapul i tʼajál ti kwéntaj abal yab i élchij in kujúw an kʼapnél, kom lej dhubat tu kʼapúts. Jayetsej i éjtowal ki watʼaʼ tam i ajiyal an Biblia, walám u kʼwajat lej tʼojlidh ani i ajchikal dhubat ani jaxtám yab i atsʼál max i kulbétnaʼ. Ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki ajiy an Biblia ani ki exbay. ¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tʼajaʼ? Ki tsalpay jantʼoj játs axi kʼwajatak ti watʼel, jayej ki tsalpay jitaʼchik játs axi kʼwajatak ti kaw. Talbél ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj játs axi tu exóbchal. Antsanáʼ neʼets ki kulbétnaʼ an ajumtaláb kʼal an Biblia ani neʼets ki atsʼaʼ más kulbél ti ejatal.

8. ¿Jantʼoj kʼwajat in tʼajál «an tʼojnal axi putudh ani tsalpadh» abal kin putuw kʼal in uchbíl? (Ka tsuʼuw an nota).

⁸ A Jesús in bijiyámal «an tʼojnal axi putudh ani tsalpadh» abal tu ku pidhaʼ an exobchixtaláb axi i yéjenchal. Jaxtám i kwaʼal yan i kʼapnél (Mat. 24:45).b Patal an exobchixtaláb axi jajáʼchik in binál kʼwajat kaldhach ti Biblia (1 Tes. 2:13). Axéʼ xi exobchixtaláb tu tólmiyal ki exbay jantʼiniʼ u tsalpax a Jehová. Jaxtám i tsápnanchal ki ajiy An Ólchix Úw ani an ¡Despertad!, ani jayej patal jawaʼ u punuwab ti jw.org. Jayej u exóbal abal an tamkuntaláb axi i kwaʼal ti tsʼejel semana ani tin taltal an semana, ani i tsuʼtal an programa JW Broadcasting^®. Max wawáʼ ki eyendhaʼ patal an exobchixtaláb axi tu pidhámal a Jehová, tam neʼets ki ejtow ku kʼwajiy kulbél.

KI BÉLKAʼ AN ABATNAXTALÁB AXI IN BINÁMAL A JEHOVÁ

9. ¿Jawaʼ játs an tsabchíl tolmixtaláb abal ki ejtow ku kʼwajiy kulbél?

⁹ TSABCHÍL TOLMIXTALÁB: Abal ku kʼwajiy kulbél i yéjenchal ki bélkaʼ an abatnaxtaláb axi tu pidhál a Jehová. Jun i inik axi in dhuchaʼ jun i salmo, in uluw: «Neʼets kin atsʼaʼ lej kulbél jitaʼ kin kʼakʼnaʼ a Jehová ani kin tʼajchij in kulbétal» (Sal. 128:1). I tejwamedhál abal i kʼakʼnál a Jehová tam i tsápnanchal ki tʼajaʼ jawaʼ alwaʼ, kom yab i léʼ ki kʼibchij (Prov. 16:6). Jaxtám i lej tsápnanchal ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj játs axi a Jehová tu uchál abal alwaʼ ani jantʼoj játs axi yab in tomnál ki tʼajaʼ (2 Cor. 7:1). Max ki pojkaʼ jawaʼ kidháb ani ki kʼanidhaʼ jawaʼ a Jehová tu exóbchal, neʼets ki atsʼaʼ más u kulbél (Sal. 37:27; 97:10; Rom. 12:9).

10. Max i exlálits jawaʼ tu konchal a Jehová, ¿jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ? (Romanos 12:2).

¹⁰ (Ka ajiy Romanos 12:2). Waʼats yan i atikláb axi in exlál abal a Jehová játs axi in tomnál tu ku uchaʼ jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ ani jantʼoj imbáj. Pero yab expidh kwaʼal ki exlaʼ, kwaʼal ki bélkaʼ. Ki tsalpay kʼal axéʼ xi tʼiplab, patal an atikláb in exlál abal an eyalchik tu uchamal jantʼiniʼ in tomnál ku beldhomáts ti bél, pero yan i atikláb yab in léʼ kin bélkaʼ ani u béldhom lej ádhik. Wawáʼ jayej neʼets ki tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ i tʼajál ti ejatal max chubax i belkál jawaʼ a Jehová tu ólchal (Prov. 12:28). A David in exlálak abal játs jawaʼ in tomnál ki tʼajaʼ, jaxtám in uchaʼ axéʼ a Jehová: «Tatáʼ tin tólmiyal ku exlaʼ an bel in kʼál an ejataláb. Tatáʼ játs axi a binál i kulbetaláb» (Sal. 16:11).

11, 12. a) ¿Jantʼoj kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj tam u kʼwajat tʼeʼpidh? b) ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal Filipenses 4:8 abal ki takuy kʼal jantʼoj neʼets ku kʼijidhbéj?

¹¹ Walám a tʼajámal ti kwéntaj abal tam u xeʼets tʼeʼpidh o lej tsalpax, i aliyal jantʼiniʼ ki ukʼchiy an tʼeʼpintaláb. Pero kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj abal yab ki tʼajaʼ jantʼoj axi a Jehová in pojkál (Efes. 5:10-12, 15-17).

¹² Ban carta axi an abatwálej Pablo in dhúchunchij an epchalchik axi ti Filipos, in uchaʼchik abal kin tsalpay kʼal jawaʼ chubax, jawaʼ tekedh ani jawaʼ tʼokat (ka ajiy Filipenses 4:8). Tejéʼ, a Pablo yab kʼwajatak tu uchál jantʼoj kwaʼal ki eyendhaʼ abal ku kʼijidhbéj. Pero jawaʼ in uluw tu lej tólmiyal abal yab ku kʼijidhbéj kʼal jantʼoj axi a Jehová in pojkál. Tam ki ajiy Filipenses 4:8, ki tsalpay max tékedhits an películas axi i tsuʼtal, an ajatláb axi i atsʼál, an videojuegos kʼal axi u ubatʼ o an libros axi i ajiyal. Axéʼ neʼets tu ku tólmiy ki exlaʼ jawaʼ ki eyendhaʼ ani jawaʼ imbáj, kom wawáʼ i léʼ ki kulbedhaʼ a Jehová (Sal. 119:1-3). Axéʼ neʼets tu ku tólmiy abal yab ki atsʼaʼ kidháb ti tsalápil ani ku kʼwajiy kulbél (Hech. 23:1).

JAWAʼ MÁS EXBADH JÁTS KI KʼAKʼNAʼ A JEHOVÁ

13. ¿Jawaʼ játs an oxchíl tolmixtaláb abal ku kʼwajiy kulbél? (Juan 4:23, 24).

¹³ OXCHÍL TOLMIXTALÁB: Kwaʼal ki tsápnanchij ki pidhaʼ yan in exbádh an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál a Jehová. A Jehová játs axi tu tsʼejkámal, jaxtám in tomnál ki kʼakʼnaʼ (Apoc. 4:11; 14:6, 7). Jaxtám jawaʼ más exbadh játs ki kʼakʼnaʼ kʼal i lej ichích ani kʼal i tsap (ka ajiy Juan 4:23, 24). I léʼ abal a Jehová tu ku tólmiy kʼal an espíritu santo abal ki kʼakʼnaʼ jantʼiniʼ Jajáʼ tu konchal. Jawaʼ más exbadh abal wawáʼ játs ki kʼakʼnaʼ a Jehová, belits max u kʼwajíl al jun i bichow juʼtáj u kʼánchinal ki tʼajaʼ. Xowéʼ ta kʼicháj, watʼadh 100 i epchal kʼwajat ti wikʼaxteʼ kom in kʼakʼnál a Jehová.c Belits antsanáʼ, in atsʼálchik kulbél kom in éjtowal kin ólonchij a Jehová, kin exóbnaʼ an Biblia ani kin tʼilchij kʼeʼatchik tin kwéntaj a Dios ani in Éyaltal. Belits max ku odhnáj, i atsʼál u kulbél, kom i exlál abal a Dios neʼets tu ku tólmiy ani tu ku lábliy (Sant. 1:12; 1 Ped. 4:14).

JUN I TʼIPLAB AXI XOWÉʼ TA KʼICHÁJ

14. ¿Jantʼoj in watʼaʼ jun i epchal kwitól axi ti Tayikistán?

¹⁴ Waʼats i tʼiplab in kʼál i epchal axi in tejwamedhál abal axéʼ xi ox i tolmixtaláb axi i exobnámal, chubax u eynal belits max kʼwajat i watʼal jawákits tam kʼibataláb. Ki tsuʼuw in tʼiplábil a Yovidón Boboyónov, axéʼ xi epchal in kwaʼal 19 i támub ani u kʼwajíl ti Tayikistán. Kom jajáʼ yab in léʼnaʼ kin tʼajaʼ an servicio militar, kʼalej ti kaldháb tin kʼimáʼ kʼal an eyalchik ti al an 4 a octubre ti 2019. Koʼoyat mapudh yan a ítsʼ ani u lej odhnábak. An periodistas al yan i bichow in olnaʼ abal yab tekedh jawaʼ tʼajchat axéʼ xi epchal kwitól. Jayej in ólnaʼchik abal kwadhan kom yab in léʼnaʼ kin punuw an uniforme axi in eyendhál an soldados. Tam jólbiyat ani aban kin tʼajaʼ i tʼojláb axi lej tsapik, pero talbél an presidente kʼal nixéʼ xi bichow, in abaʼ abal ka walkáj. Belits abal lej kʼibat jawaʼ in watʼaʼ a Yovidón, jajáʼ kʼwajiy putudh kʼal a Jehová ani in atsʼaʼ kulbél.

15. ¿Jantʼoj in tʼajaʼ a Yovidón abal ka exobláts tam ti kʼwajiy ti wikʼaxteʼ?

¹⁵ Tam ti a Yovidón kʼwajiy ti wikʼaxteʼ, exobláts belits abal yab in kwaʼalak an Biblia nibal an publicaciones. Tam, ¿jantʼiniʼ tin tʼajálak? U kʼalelak ti nénchinal i kʼapnél kʼal an epchalchik ani ban bolsas u dhuchuncháb jun i texto ti Biblia abal nixéʼ a kʼicháj. Antsanáʼ a Yovidón in ajiyalak an Biblia ani u kʼwajílak kin tsalpay kʼal jawaʼ in ajiy. Tam ti kalej ti wikʼaxteʼ, in kanatbédhaʼ an epchalchik axi yabaye in watʼamal jun i kʼibataláb lej púlik. In uchaʼchik axéʼ xi kaw: «Ka eyendhaʼchik alwaʼ an kʼij xowéʼ abal ki utey más kʼal a Jehová. Jaxtám lej exbadh ka ajiychik an Biblia».

16. ¿Jantʼoj in tsápnanchij kin tʼajaʼ a Yovidón?

¹⁶ An epchal Yovidón etsʼey in tsápnanchij kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi in binál a Jehová. Jajáʼ yab in jilaʼ abal ka atáj kʼal i kidháb tsalap nibal in tʼajaʼ jawaʼ a Jehová yab in kulbetnál. In tsápnanchij kin tʼajaʼ jawaʼ a Jehová tu konchal. Jajáʼ u kʼwajílak kin tsalpay kʼal patal jawaʼ in tsʼejkámal a Jehová. Tam ka chudheyits, in atsʼálak jantʼiniʼ u ajat an tsʼitsin ani tam ka akléts, u kʼwajílak kin tsuʼuw a ót ani a ítsʼ. Jajáʼ in uluw: «Patal axéʼ pelak i tsʼejwalixtaláb in kʼál a Jehová ani tin tʼajálak ku atsʼaʼ kulbél». Tam i pidhál in jalbíl an jaʼubtaláb axi i kwaʼal kʼal a Jehová ani patal jawaʼ Jajáʼ tu pidhál, i atsʼál más u kulbél ani i kwaʼal más i tsapláb abal ki ejtow ki kuxuy jawákits tam kʼibataláb.

17. ¿Jantʼiniʼ neʼets tu ku tólmiy 1 Pedro 1:6, 7 max kʼwajat i watʼál jun i kʼibataláb ejtíl a Yovidón?

¹⁷ A Yovidón etsʼey in tʼilaʼ abal jawaʼ más exbadh játs kin kʼakʼnaʼ a Jehová. In exlálak abal lej exbadh ka kʼwajiy putudh kʼal a Jehová. A Jesús in uluw abal expidh ki kʼakʼnaʼ ani ki tʼojonchij a Jehová Dios (Luc. 4:8). An soldados ani kʼeʼat i eyalchik in léʼak abal a Yovidón kin jilaʼ kin kʼakʼnaʼ a Jehová. Pero a Yovidón chudhél chudhél in ólonchalak a Jehová, akal ani kʼicháj, ani in lej kónchalak abal ka tólmiyat abal yab kin kʼibchij. A Yovidón yab in walbaʼ tin baʼ ani in áynanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová belits abal odhnáj. Jajáʼ in atsʼál más u kulbél xowéʼ, kom in belál más kʼal a Jehová. In bélomtal kʼwajat más tsapik (ka ajiy 1 Pedro 1:6, 7).

18. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ku kʼwajiy kulbél?

¹⁸ A Jehová in exlál jantʼoj játs axi chubax i yéjenchal abal ku kʼwajiy kulbél. Max ki tʼajaʼ ti kwéntaj an óx i tolmixtaláb axi i tsuʼúmal, neʼets ki ejtow ku kʼwajiy kulbél belits max i kwaʼal jun i kʼibataláb. Tam neʼets ki atsʼaʼ lej kulbél ani neʼets ki ejtow ki uluw axéʼ: «Neʼets kin atsʼaʼ lej kulbél an bichow axi in kwaʼal jantʼiniʼ in Dios a Jehová» (Sal. 144:15).