Կենսագրություն

Զգացել եմ Եհովայի ողորմությունն ու հոգատարությունը

Պատմում է Ֆեյ Քինգը

Ծնողներս լավ մարդիկ էին, բայց շատերի նման՝ ընդհանրապես չէին հետաքրքրվում կրոնով։ Մայրս սովորություն ուներ ասելու. «Պետք է որ Աստված գոյություն ունենա, այլապես ո՞վ է ստեղծել ծաղիկները, ո՞վ է ստեղծել ծառերը»։ Բայց նրա կրոնական հայացքները սահմանափակվում էին միայն այսքանով։

ՀԱՅՐՍ մահացավ 1939 թ.–ին, երբ ես 11 տարեկան էի ու մորս հետ ապրում էի Սթոքպորտում՝ Մանչեստրից (Անգլիա) հարավ։ Ես միշտ ցանկություն եմ ունեցել ավելին իմանալ իմ Արարչի մասին և հարգում էի Աստվածաշունչը, թեև չգիտեի, թե ինչ է գրված այնտեղ։ Ուստի որոշեցի գնալ Անգլիայի եկեղեցի, որպեսզի տեսնեմ, թե այն ինչ կտա ինձ։

Եկեղեցական արարողություններն ինձ համար քիչ նշանակություն ունեին, բայց երբ կարդում էին Ավետարանները, Հիսուսի խոսքերն ինչ–​որ ձևով հավաստիացնում էին ինձ, որ Աստվածաշունչը պետք է ճշմարիտ լինի։ Երբ հիշում եմ, զարմանում եմ, որ Աստվածաշունչը անձամբ չէի կարդացել։ Անգամ ավելի ուշ, երբ մեր ծանոթներից մեկը ժամանակակից լեզվով գրված մի Նոր Կտակարան նվիրեց ինձ, ես երբեք ժամանակ չէի հատկացնում այն կարդալու։

1950 թ.–ին, երբ բռնկվեց Կորեական պատերազմը, այն իսկապես ինձ մտածելու տեղիք տվեց։ Արդյո՞ք հակամարտությունը թափ կառներ, ինչպես որ դա տեղի ունեցավ Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ։ Եթե դա պատահեր, ինչպե՞ս կարող էի հնազանդվել Հիսուսի պատվերին՝ սիրել իմ թշնամիներին։ Բացի այդ, ինչպե՞ս կարող էի մնալ հանդիսատեսի դերում ու նայել, թե ինչպես են մարդիկ ներխուժում իմ հայրենի հողը ու ոչինչ չանել նրանց դիմադրելու համար։ Եթե այդպես վարվեի, ես անկասկած կանտեսեի իմ պարտավորությունը։ Թեև իմ գլխում խառնաշփոթ էր տիրում, ես մնացի վստահ այն բանում, որ իմ հարցերի բոլոր պատասխանները գտնվում են Աստվածաշնչում, թեպետև գաղափար չունեի, թե ինչպես և որտեղ կարող էի գտնել դրանք։

Ճշմարտությունը փնտրում եմ Ավստրալիայում

1954 թ.–ին մայրս ու ես որոշեցինք տեղափոխվել Ավստրալիա, որտեղ ապրում էր քույրս՝ Ջինը։ Մի քանի տարի անց Ջինն ինձ ասաց, որ խնդրել է Եհովայի վկաներին այցելել ինձ, քանի որ գիտեր, որ ես հետաքրքրվում էի Աստվածաշնչով ու գնում եկեղեցի։ Նա ցանկանում էր պարզել, թե ինչ եմ մտածում նրանց մասին։ «Ես չգիտեմ՝ նրանց տված մեկնաբանությունները ճի՞շտ են, թե՞ սխալ, բայց համենայնդեպս նրանք բացատրություններ են տալիս, ինչը շատ ավելին է, քան եկեղեցու տվածը»,— վստահեցրեց նա ինձ։

Բիլ և Լինդա Շնայդերները, որ այցելեցին ինձ, մի հոյակապ ամուսնական զույգ էր։ Նրանք արդեն վաթսունն անց էին, ու եկար տարիներ էր, ինչ Վկաներ էին. աշխատել էին Ադելաիդայում Եհովայի վկաների կողմից ղեկավարվող ռադիոկայանում, և երբ Երկրորդ աշխարհամարտի ընթացքում քարոզչական գործունեությունը արգելքի տակ էր Ավստրալիայում, նրանք համալրել էին լիաժամ ավետարանիչների շարքերը։ Բիլն ու Լինդան օգնում էին ինձ այնքան, որքան կարող էին, սակայն ես դեռ շարունակում էի ուրիշ կրոններ ուսումնասիրել։

Աշխատակիցներիցս մեկը ինձ հրավիրեց Բիլլի Գրեհեմ անունով մի ավետարանչական գործչի անցկացրած ժողովին։ Ժողովից հետո մեզնից ոմանք հանդիպում ունեցան մի հոգևորականի հետ, որին կարելի էր հարցեր ուղղել։ Ես նրան տվեցի այն հարցը, որն ինձ վաղուց էր մտատանջում. «Ինչպե՞ս մարդը կարող է լինել քրիստոնյա և սիրել իր թշնամիներին, երբ գնում է պատերազմ ու սպանում նրանց»։ Ամբողջ խումբն անմիջապես իրար անցավ. այդ հարցը ակներևաբար նրանց բոլորին էլ հուզում էր։ Որոշ ժամանակ անց այդ հոգևորականն ասաց. «Ես չգիտեմ այդ հարցի պատասխանը։ Ես դեռ մտածում եմ այդ մասին»։

Միաժամանակ ես շարունակում էի Աստվածաշունչ ուսումնասիրել Բիլի ու Լինդայի հետ և 1958 թ. սեպտեմբերին մկրտվեցի։ Սրտումս որոշել էի հետևել ինձ հետ Աստվածաշունչ ուսումնասիրող ամուսնական զույգի օրինակին և հաջորդ տարվա օգոստոս ամսից սկսեցի ծառայել որպես ընդհանուր ռահվիրա՝ լիաժամ քարոզիչ։ Ութ ամիս անց ինձ հրավիրեցին միանալ հատուկ ռահվիրաների շարքին։ Որքա՜ն մեծ էր ուրախությունս, երբ իմացա, որ քույրս՝ Ջինը, նույնպես առաջխաղացումներ էր արել իր ուսումնասիրության մեջ ու մկրտվել էր։

Արգասավոր դուռ բացվեց

Ես ծառայում էի Սիդնեյ քաղաքի ժողովներից մեկում և Աստվածաշնչի մի շարք տնային ուսումնասիրություններ էի անցկացնում։ Մի անգամ պատահականորեն հանդիպեցի թոշակի անցած մի քահանայի, որը Անգլիայի եկեղեցուց էր, և հարցրեցի նրան, թե իրենց եկեղեցին ինչ է հայտնում աշխարհի վերջի մասին։ Թեև նա ասաց ինձ, որ 50 տարի եկեղեցական ուսմունքներ է դասավանդել, նրա պատասխանը ապշեցրեց ինձ. «Ինձ ժամանակ է հարկավոր փնտրտուքներ անելու համար, որովհետև ես Աստվածաշնչին այնպես չեմ տիրապետում, ինչպես Եհովայի վկաները»։

Այս դեպքից կարճ ժամանակ անց կամավորներ պահանջվեցին Պակիստանում ծառայելու համար։ Ես դիմում գրեցի՝ տեղյակ չլինելով, որ ամուրի կանանց չեն ուղարկում այնտեղ, այլ մի­այն ամուրի տղամարդկանց կամ ամուսնական զույգերի։ Ըստ ամենայնի, իմ դիմումը ուղարկվել էր Բրուքլինի գլխավոր վարչություն, որովհետև շուտով նամակ ստացա, որտեղ ասվում էր, որ Բոմբեյում (այժմ՝ Մումբայի, Հնդկաստան) ծառայողի կարիք կա, և ցանկության դեպքում կարող եմ ընդունել հրավերը։ Դա 1962 թվականին էր։ Ես այդպես էլ վարվեցի ու նախքան Իլլահաբադ քաղաք տեղափոխվելը 18 ամիս մնացի Բոմբեյում։

Շուտով ես նպատակ դրեցի սովորելու հինդի լեզուն։ Այդ հնդկերեն լեզվում թե՛ ուղղագրական և թե՛ արտասանական կանոնները ընդհանուր առմամբ հաստատուն են, հետևաբար դժվար չէ այդ լեզուն սովորել։ Այնուհանդերձ, հաճախ հուսահատվում էի, երբ ծառայության ժամանակ տանտերը խնդրում էր ինձ, որ խոսեմ անգլերեն ու գլուխ չկոտրեմ իրենց լեզվով խոսելու համար։ Համենայնդեպս, այդ նոր երկրում շատ հետաքրքիր և ուսանելի բաներ կային, ու ես հաճույք էի ստանում այդ երկրում ծառայող ավստրալիացի հավատակիցներիս հետ համագործակցելով։

Ես վաղուց էի մտածում ամուսնության մասին, բայց մկրտվելուց հետո այնքան զբաղված էի Եհովայի ծառայության մեջ, որ ժամանակ չէր մնում այդ մասին խորհելու։ Սակայն այդ պահին ես նորից սկսեցի զգալ կյանքի ընկերոջ կարիքը։ Ինչ խոսք, ես չէի կամենում թողնել օտար երկրում իմ նշանակումը, ուստի ամուսնության հարցը իմ աղոթքների թեման դարձրի ու դադարեցի մտահոգվել այդ մասին։

Անակնկալ օրհնություն

Էդվին Սքիները այդ ժամանակ Հնդկաստանի մասնաճյուղի աշխատանքն էր վերահսկում։ 1946 թ.–ին նա «Դիտարանի» աստվածաշնչյան «Գաղաադ» դպրոցի ութերորդ դասարանում սովորել էր այնպիսի հավատարիմ եղբայրների հետ, որոնցից էին Հարոլդ Քինգը և Սթենլի Ջոնսը, որոնք նշանակում էին ստացել ծառայելու Չինաստանում։a 1958 թ.–ին Հարոլդին ու Սթենլիին ձերբակալեցին ու Շանհայում առանձին բանտախցերում նստեցրին իրենց ծավալած քարոզչական գործունեության պատճառով։ 1963 թ.–ին Հարոլդի՝ բանտից ազատ արձակվելուց հետո Էդվինը նամակ գրեց նրան։ Երբ Միացյալ Նահանգներ ու Մեծ Բրիտանիա ճանապարհորդելուց հետո Հարոլդը Հոնկոնգ վերադարձավ, նա պատասխանեց Էդվինի նամակին և հայտնեց, որ ցանկանում է ամուսնանալ։ Նա գրում էր, որ բանտում եղած ժամանակ ինքը այդ մասին աղոթել է, ու հիմա հարցնում էր Էդվինին, թե արդյոք նա ճանաչում է որևէ Վկայի, որը համապատասխան կին կլիներ իր համար։

Հնդկաստանում ընդունված է ամուսնական կողակից գտնել ծանոթի միջոցով, և Էդվինին հաճախ էին դիմում այդ հարցով, բայց նա նախընտրում էր չզբաղվել դրանով։ Այդ պատճառով նա Հարոլդի նամակը հանձնեց Ռութ Մակքեյին, որի ամուսինը՝ Հոմերը, շրջանային վերակացու էր։ Վերջիվերջո, Ռութն ինձ նամակ գրեց, որտեղ հայտնում էր, որ երկար տարիներ ճշմարտության մեջ գտնվող միսիոներներից մեկը իր համար կին է փնտրում, ու հարցրեց ինձ, թե արդյոք կցանկանայի նամակ գրել նրան։ Նա ինձ ոչինչ չասաց այն մասին, թե ով է այդ եղբայրը, և ոչ մի հավելյալ տեղեկություն չհայտնեց նրա մասին։

Ինչ խոսք, բացի Եհովայից՝ ոչ ոք չգիտեր այն մասին, որ կողակից ունենալու մասին ես աղոթել էի, ու սկզբում իմ մեջ ցանկություն առաջացավ մերժելու այդ առաջարկը։ Այնուհանդերձ, որքան շատ էի մտածում այդ մասին, այնքան ավելի էի հանգում այն եզրակացության, որ միշտ չէ, որ Եհովան մեր ուզած կերպով է պատասխանում մեր աղոթքներին։ Ուստի ես պատասխան նամակ գրեցի Ռութին ու ասացի նրան, որ այդ եղբայրը կարող է ինձ նամակ գրել միայն այն պայմանով, որ ամուսնանալու պարտավորություն չդրվեր ինձ վրա։ Երկրորդ նամակը ստացա անձամբ Հարոլդ Քինգից։

Չինաստանում բանտից ազատ արձակվելուց հետո Հարոլդի լուսանկարներն ու նրա մասին պատմող տեղեկությունները հայտնվել էին բազմաթիվ լրագրերում ու թերթերում։ Այդ ժամանակ նա ամբողջ աշխարհում հայտնի էր, սակայն աստվածապետական ծառայության մեջ ունեցած նրա անձնվիրությունն էր, որ տպավորեց ինձ։ Եվ այսպես, հինգ ամիս շարունակ մենք նամակագրական կապ էինք պահպանում, իսկ հետո ես մեկնեցի Հոնկոնգ։ 1965 թ. հոկտեմբերին մենք ամուսնացանք։

Երկուսս էլ ցանկանում էինք ամուսնությունից հետո մնալ լիաժամ ծառայության մեջ և հասակն առնելու հետ մեկտեղ ավելի շատ էինք զգում փոխադարձ ընկերակցության կարիքը։ Իմ սերն աճում էր Հարոլդի հանդեպ, ու քանի որ տեսա, թե ինչ բարյացակամ և հոգատար ձևով էր նա վերաբերվում մարդկանց ու թե ինչպես էր լուծում մեր ծառայության հետ կապված պրոբլեմները, նա արժանացավ իմ խոր հարգանքին։ 27 տարի վայելում էինք մեր երջանիկ ամուսնական կյանքը ու Եհովայի ձեռքով մեզ շա՜տ ու շա՜տ օրհնություններ էին բաժին ընկնում։

Չինացիները ջանասեր մարդիկ են, ու ես նրանց շատ եմ սիրում։ Հոնկոնգում խոսում են կանտոներեն լեզվով. սա չինական բարբառներից է, որն ունի ավելի շատ տոներ ու թեքումներ, քան մանդարինյան բարբառը, ու հետևաբար բավական դժվար է այն սովորելը։ Ես ու Հարոլդը մեր համատեղ կյանքը սկսեցինք Եհովայի վկաների մասնաճյուղում գտնվող միսիոներական տանը, իսկ հետո նշանակումներ ստացանք ծառայելու Հոնկոնգի տարբեր մասերում։ Այո, մենք շատ երջանիկ էինք, բայց 1976 թ.–ին ես առողջական լուրջ խնդիրների բախվեցի։

Հաղթահարում եմ առողջական խնդիրները

Մի քանի ամիս շարունակ ես արյունահոսություն ունեի. արյանս քանակը խիստ նվազեց։ Ես վիրահատության կարիք ունեի, սակայն հիվանդանոցում բժիշկներն ինձ ասացին, որ առանց արյան փոխներարկման՝ չեն կարող վիրահատություն անել, այլապես, ինչպես նրանք էին ասում, ես հավանաբար կմահանամ շոկից։ Մի օր, երբ բժիշկները քննարկում էին իմ հարցը, բուժքույրերը փորձեցին ինձ մտափոխել՝ ասելով, թե ես իրավունք չունեմ ինքս ինձ կյանքից զրկելու։ Այդ օրը պլանավորված էր 12 վիրահատություն, որոնցից 10–ը արհեստական վիժումներ էին, բայց ուշագրավն այն էր, որ ոչ ոք չէր հանդիմանում այդ հղի կանանց այն բանի համար, որ նրանք խլում էին իրենց փոքրիկների կյանքը։

Ի վերջո, Հարոլդը մի նամակ գրեց, որտեղ հայտնում էր, որ եթե ես վիրահատության ժամանակ մահանամ, բժիշկները ոչ մի պատասխանատվություն չեն կրի։ Բժիշկները համաձայնվեցին կատարել համապատասխան վիրահատությունը։ Ինձ տարան վիրահատության սենյակ և սկսեցին նախապատրաստել անեսթեզիայի։ Սակայն վերջին պահին անեսթեզիոլոգը հրաժարվեց շարունակել իր գործը, և ես ստիպված հիվանդանոցից դուրս գրվեցի։

Այնուհետև մենք խորհրդակցեցինք մասնավոր հիմունքներով աշխատող մի գինեկոլոգի հետ։ Գիտակցելով, թե որքան լուրջ է իմ վիճակը՝ նա առաջարկեց վիրահատությունը կատարել ցածր գնով, բայց այն պայմանով, որ ոչ ոքի չենք ասի, թե որքան գումար ենք տվել նրան։ Վիրահատությունն անցավ բարեհաջող՝ առանց մի կաթիլ արյուն ներարկելու։ Մեր կյանքի այդ օրհասական պահին ակնհայտորեն երևացին մեր հանդեպ Եհովայի ցուցաբերած ողորմությունն ու հոգատարությունը։

1992 թ.–ին Հարոլդը հիվանդացավ անբուժելի հիվանդությամբ։ Մենք տեղափոխվեցինք մասնաճյուղի գրասենյակ. մեր հանդեպ սիրալիր վերաբերմունք ցուցաբերվեց։ Սիրելի ամուսինս իր երկրային կյանքի ընթացքն ավարտեց 1993 թ.–ին՝ 81 տարեկան հասակում։

Վերադարձ դեպի Անգլիա

Ես ուրախ էի լինել Հոնկոնգում գտնվող Բեթելի ընտանիքի անդամներից մեկը, սակայն գնալով ինձ համար ավելի ու ավելի դժվար էր դառնում դիմանալ այնտեղի շոգ ու խոնավ կլիմայի դեմ։ Այդ ժամանակ մի անակնկալ նամակ ստացա Բրուքլինի գլխավոր վարչությունից. հաշվի առնելով իմ առողջական վիճակը՝ ինձ առաջարկում էին մտածել ավելի հարմարավետ մասնաճյուղ տեղափոխվելու մասին։ Ուստի 2000 թ.–ին ես վերադարձա Անգլիա և միացա Լոնդոնում գտնվող Բեթելի ընտանիքին։ Ի՜նչ սիրառատ քայլ էր դա, որ ցուցաբերվեց իմ հանդեպ։ Ինձ ջերմորեն ողջունեցին։ Ես այսօր ուրախությամբ կատարում եմ տարբեր աշխատանքներ, որ ինձ հանձնարարում են, որոնց մեջ մտնում է նաև հոգ տանել Բեթելի ընտանիքի գրադարանի 2 000 գրքերին։

Ես նաև համագործակցում եմ չինարեն լեզվով Լոնդոնում կազմակերպված ժողովի հետ, թեև արդեն շատ բան է փոխվել։ Ներկայումս շատ քիչ մարդիկ են գալիս Հոնկոնգից, բայց ավելի շատ՝ հենց Չինաստանից, որտեղ ուրիշ բարբառով են խոսում. դա մի նոր խնդիր է առաջ բերում քարոզչական գործի մեջ։ Ամբողջ երկրով մեկ բազմաթիվ հետաքրքիր աստվածաշնչյան ուսումնասիրություններ են անցկացվում Չինաստանից եկած ասպիրանտների հետ։ Նրանք աշխատասեր են ու գնահատում են իրենց ձեռք բերած աստվածաշնչյան ճշմարտությունը։

Իմ նոր տան անդորրի մեջ հաճախ եմ հիշում իմ կյանքի երջանիկ օրերն ու շարունակում հիանալ Եհովայի ցուցաբերած ողորմությամբ։ Դա վերաբերում է այն ամենին, ինչ առնչվում է նրա նպատակին, իսկ որքա՜ն ակներև է իր ամեն մի ծառայի հանդեպ դրսևորած հոգատարությունը։ Ես բոլոր պատճառներն ունեմ երախտապարտ լինելու նրան իմ հանդեպ ցուցաբերած իր սիրալիր հոգատարության համար (Ա Պետրոս 5։6, 7)։

[ծանոթագրություն]

[նկար 24–րդ էջի վրա]

Ծառայություն Հնդկաստանում

[նկարներ 25–րդ էջի վրա]

Հարոլդ Քինգը 1963 թ.–ին և 1950–ականներին, երբ ծառայում էր Չինաստանում

[նկարներ 26–րդ էջի վրա]

Մեր ամուսնության օրը՝ 1965 թ. հոկտեմբերի 5–ին, Հոնկոնգում

[նկար 26–րդ էջի վրա]

Հոնկոնգի Բեթելի անդամների հետ, մեջտեղում՝ Լյանները, աջ կողմում՝ Գանավեյները