Ընթերցողների հարցերը

Արդյո՞ք Ստեփանոսի խոսքերը՝ գրված Գործք 7։58–ում, նշանակում են, որ հարկավոր է Հիսուսին աղոթել։

Գործք 7։58–ում ասվում է. «Եւ քարկոծում էին Ստեփաննոսին, որ կանչում էր եւ ասում. Տէր Յիսուս, ընդունիր իմ հոգին»։ Քանի որ Աստվածաշունչն ասում է, որ Եհովան է «աղօթքի լսող[ը]» (ԱԱ), ոմանց մեջ այս խոսքերը հարցեր են առաջացրել (Սաղմոս 65։2)։ Ստեփանոսն իրականում աղոթե՞ց Հիսուսին։ Եթե այո, ապա արդյո՞ք դա նշանակում է, որ Հիսուսը նույնն է, ինչ Եհովան։

Ըստ «Քինգ Ջեյմս թարգմանության» (անգլ.)՝ Ստեփանոսը «կանչում էր Աստծուն»։ Հասկանալի է, թե ինչու են շատերը նույն եզրակացությանը գալիս, ինչ Աստվածաշնչի մեկնաբան Մեթյու Հենրին, որն ասաց. «Ստեփանոսն այստեղ աղոթում է Քրիստոսին, հետևաբար մենք էլ պետք է այդպես անենք»։ Սակայն այս տեսակետը սխալ է։ Ինչո՞ւ։

Աստվածաշնչագետ Բարնզը իր մի աշխատության մեջ ազնվորեն գրում է. «Աստված բառը չկա բնագրում ու չպիտի լիներ թարգմանության մեջ։ Այս բառը չկա հնագույն [ձեռագրերից] կամ թարգմանություններից և ոչ մեկում» («Notes on the New Testament»)։ Այդ դեպքում ինչպե՞ս է «Աստված» բառը հայտնվել այդ համարում։ Աստվածաշնչագետ Աբիել Աբոտ Լիվերմորը դա անվանել է «թարգմանիչների աղանդավորական կանխակարծությունների օրինակ»։ Ուստի ժամանակակից թարգմանությունների մեծամասնությունը բաց է թողել Աստծուն հիշատակող այս կեղծ հավելումը։

Այնուամենայնիվ, շատ թարգմանություններում գրված է, որ Ստեփանոսը Հիսուսին «աղոթեց»։ Աստվածաշնչի «Նոր աշխարհ թարգմանության» մեջ (անգլ.) այս համարի վերաբերյալ տրված ծանոթագրությունում նշվում է, որ «կանչում էր» թարգմանված բառը կարող է նշանակել նաև «աղերսանք, աղոթք»։ Արդյո՞ք դրանից չի հետևում, որ Հիսուսը Ամենակարող Աստված է։ Ոչ։ «Վայնի՝ Հին և Նոր Կտակարանների բառերի բացատրական բառարանը» (անգլ.) բացատրում է, որ այստեղ հունարեն էպիկալե՛ո բառը նշանակում է «դիմել, աղերսել.... դիմել իշխանության»։ Պողոսը նույն բառը օգտագործեց, երբ ասաց. «Դէպի Կայսրն եմ բողոքում» (Գործք 25։11)։ Ուստի, օրինակ, հայերեն «Արարատ թարգմանությունը» ճիշտ է փոխանցել բնագիրը՝ ասելով, որ Ստեփանոսը «կանչում էր» Հիսուսին։

Ի՞նչը մղեց Ստեփանոսին ասելու այդ խոսքերը։ Ինչպես գրված է Գործք 7։55–ում, «[Ստեփանոսը] լցուած Սուրբ Հոգով՝ դէպի երկինքը նայեց եւ Աստուծոյ փառքը տեսաւ, եւ Յիսուսին՝ կանգնած Աստուծոյ աջ կողմումը»։ Ստեփանոսը ակներևաբար իր խնդրանքները միշտ ուղղում էր Եհովային՝ Հիսուսի անունով։ Սակայն տեսիլքում տեսնելով հարություն առած Հիսուսին՝ նա, ինչպես երևում է, իրեն ազատ զգաց ուղղակիորեն դիմելու նրան՝ ասելով. «Տէր Յիսուս, ընդունիր իմ հոգին»։ Ստեփանոսը գիտեր, որ Հիսուսին իշխանություն էր տրվել հարություն տալու մահացածներին (Յովհաննէս 5։27–29)։ Այդ պատճառով նա Հիսուսին խնդրեց իր «հոգին», այսինքն՝ ոգին՝ կյանքի ուժը, պահել մինչև այն օրը, երբ Հիսուսը իրեն երկնային անմահ կյանքի հարություն կտար։

Արդյո՞ք Ստեփանոսի այս կարճ բացականչությամբ Հիսուսին աղոթելու նախադեպ ստեղծվեց։ Ամենևին։ Նախևառաջ՝ Ստեփանոսը հստակ տարբերություն դրեց Հիսուսի ու Եհովայի միջև, քանի որ, ինչպես գրված է Աստվածաշնչում, նա Հիսուսին տեսավ «կանգնած Աստուծոյ աջ կողմումը»։ Նաև՝ տվյալ դեպքում հանգամանքները բացառիկ էին։ Մյուս եզակի դեպքը, երբ Հիսուսին են դիմել, այն է, որ Հովհաննես առաքյալը, տեսիլքում տեսնելով Հիսուսին, նույնպես ուղղակիորեն նրան դիմեց (Յայտնութիւն 22։16, 20)։

Թեպետ այսօր քրիստոնյաները իրենց բոլոր աղոթքներն ուղղում են Եհովա Աստծուն, ինչը միանգամայն տեղին է, նրանք նույնպես անսասան հավատ ունեն, որ Հիսուսը «յարութիւնը եւ կեանք[ն]» է (Յովհաննէս 11։25)։ Ինչպես որ Ստեփանոսի դեպքում էր, այնպես էլ մեր դեպքում հավատը Հիսուսի՝ իր մահացած հետևորդներին հարություն տալու կարողության նկատմամբ կարող է մեզ օգնել ու զորացնել փորձությունների ժամանակ։