Ծննդյան տոներ. ինչի՞ն են մարդիկ ուշադրություն դարձնում

ՄԻԼԻՈՆԱՎՈՐ մարդիկ Նոր տարվա օրերին լինում են ընտանիքի և ընկերների հետ՝ ամրապնդելով իրենց միջև եղած կապերը։ Շատերն էլ այդ օրերին խորհրդածում են Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան և մարդկությանը փրկելու մեջ նրա ունեցած դերի մասին։ Ռուսաստանում, ի տարբերություն բազմաթիվ երկրների, միշտ չէ, որ մարդիկ հնարավորություն են ունեցել ազատորեն նշելու Սուրբ ծնունդը։ Դարեր շարունակ ռուսական ուղղափառ եկեղեցին առանց որևէ խոչընդոտի տոնել է Սուրբ ծնունդը, բայց ահա գրեթե ողջ 20–րդ դարում նրան թույլ չի տրվել դա անելու։ Ո՞րն էր այդ փոփոխության պատճառը։

1917 թ.–ին բոլշևիկյան կոմունիստական հեղափոխությունից անմիջապես հետո խորհրդային իշխանությունները պետական մասշտաբով սկսեցին աթեիզմի ագրեսիվ քաղաքականություն վարել։ Սուրբ ծննդյան տոները՝ իրենց բոլոր կրոնական ատրիբուտներով, սկսեցին անբարեհաճ վերաբերմունքի արժանանալ։ Պետությունը Սուրբ ծննդյան և Նոր տարվա տոնակատարությունների դեմ պրոպագանդիստական արշավ ձեռնարկեց։ Բացեիբաց դատապարտության արժանացան նույնիսկ այդ տոների տեղի խորհրդանիշները՝ տոնածառը և Ձմեռ պապը՝ Սանտա Կլաուսի ռուսական համարժեքը։

1935 թ.–ին մեծ փոփոխություն տեղի ունեցավ։ Խորհրդային իշխանությունները վերականգնեցին տոնածառը, Ձմեռ պապը և Նոր տարվա տոնը, բայց՝ նախկինից զգալի տարբերությամբ։ Ասում էին, թե Ձմեռ պապը նվերներ կբերի ոչ թե Ծննդյան տոներին, այլ Նոր տարվա օրը։ Նաև, այլևս չէր լինելու Սուրբ ծննդյան տոնածառ։ Լինելու էր Նոր տարվա տոնածառ։ Այսպիսով՝ Խորհրդային Միությունում այս տոների հետ կապված էական փոփոխություն տեղի ունեցավ։ Փաստորեն, Նոր տարվա տոնը դուրս մղեց Սուրբ ծննդյան տոնին։

Սուրբ ծնունդը ամբողջությամբ դարձավ աշխարհիկ տոնական իրադարձություն՝ պաշտոնապես զրկված լինելով որևէ կրոնական իմաստից։ Նոր տարվա ծառը զարդարվում էր ոչ թե կրոնական, այլ աշխարհիկ իմաստ արտահայտող զարդերով, որոնք արտացոլում էին Խորհրդային Միության նվաճումները։ Ռուսական «Վոկրուգ սվետա» («Աշխարհի շուրջ») հանդեսը բացատրում է. «Խորհրդային շրջանի տարբեր տարիներին օգտագործված տոնածառի խաղալիքների միջոցով կարելի է հետևել կոմունիստական հասարակության կառուցման պատմությանը։ Անհեթեթ նապաստակների, սառցալեզվակների և գնդիկ–​բոքոնիկների հետ մեկտեղ արտադրվում էին նաև մուրճ ու մանգաղ և տրակտոր։ Հետագայում դրանք փոխարինվեցին հանքափորի, տիեզերագնացի, նավթաշտարակի, հրթիռի և լուսնագնացի ֆիգուրներով»։

Իսկ Սուրբ ծննդյան տոնի օ՞րը։ Այն, բնականաբար, պետության կողմից չճանաչվեց։ Ավելին, խորհրդային իշխանություններն այդ օրը դարձրեցին սովորական աշխատանքային օր։ Ովքեր ցանկանում էին տոնել Սուրբ ծնունդը, պետք է անչափ զգույշ լինեին, այլապես կհարուցեին պետության դժգոհությունը և խնդիրներ կունենային։ Այո, 20–րդ դարում Ռուսաստանում Ծննդյան տոների հետ կապված փոփոխություն տեղի ունեցավ. այն կրոնականից դարձավ աշխարհիկ։

Փոփոխություն՝ վերջերս

1991 թ.–ին Խորհրդային Միությունը փլուզվեց, և մարդիկ ավելի շատ ազատություն ստացան։ Անցյալի գիրկը գնաց աթեիզմի քաղաքականությունը։ Նորաստեղծ շատ երկրներ հիմնականում աշխարհիկ էին. պետությունն ու եկեղեցին իրարից անջատ էին։ Բազմաթիվ կրոնասեր մարդիկ զգացին, որ այժմ կարող են ազատորեն դավանել իրենց կրոնական համոզմունքները։ Նրանք որոշեցին, որ դա անելու կերպերից մեկը կարող է լինել Սուրբ ծննդյան տոնը նշելը։ Սակայն շատերին մեծ հիասթափություն էր սպասում։ Ինչո՞ւ։

Տարեցտարի այդ տոնը ավելի ու ավելի էր դառնում եկամտի աղբյուր։ Այո, ինչպես և Արևմուտքում է, ապրանք արտադրողները, մեծածախ և մանրածախ առևտրականները Սուրբ ծննդյան շնորհիվ փող աշխատելու լավ հնարավորություն ստացան։ Այսօր սուրբծննդյան զարդերը աչքի են զարնում ցուցափեղկերում։ Խանութներից լսվում են արևմտյան ոճի սուրբծննդյան երգեր և հիմներ, որոնք մինչ այդ չէին հնչել Ռուսաստանում։ Առևտրականները, կրելով մանր–​մունր տոնական զարդեր ու իրեր պարունակող մեծ պայուսակներ, վաճառում են իրենց ապրանքները մերձքաղաքային էլեկտրագնացքներում և հասարակական այլ տրանսպորտում։ Սա է այսօր իրականությունը Ռուսաստանում։

Նույնիսկ նրանք, ովքեր ոչ մի վատ բան չեն տեսնում նման ակներև առևտրականացման մեջ, հնարավոր է անհանգստանան տոնի հետ կապված ուրիշ հանգամանքով՝ ալկոհոլի չարաշահմամբ, որը բազմաթիվ բացասական հետևանքներ է ունենում։ Մոսկովյան հիվանդանոցներից մեկի անհապաղ օգնության կաբինետի մի բժիշկ բացատրում է. «Բժիշկները հաստատ գիտեն, որ Նոր տարվա տոնը նշանակում է բազմաթիվ վնասվածքներ՝ սկսած հարվածներից ու կապտուկներից, վերջացրած դանակից ու գնդակից ստացած վերքերով, և այս ամենի պատճառը գլխավորապես ընտանեկան բռնություններն են, հարբած մարդկանց աղմկոտ վիճաբանությունները և ավտովթարները»։ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի մասնաճյուղերից մեկի մի ավագ գիտաշխատող ասում է. «Նոր տարվա օրերին կտրուկ աճում է ալկոհոլի հետ կապված մահացությունների թիվը։ Այն առանձնապես բարձր էր 2000 թվականին։ Ինքնասպանությունների և սպանությունների թիվը նույնպես կտրուկ աճել է»։

Դժբախտաբար, Ռուսաստանում Նոր տարվա օրերին նման վարքը բարդանում է մեկ այլ հանգամանքով։ «Իզվեստիա» թերթը «Ռուսները Սուրբ ծնունդը նշում են երկու անգամ» հոդվածում գրել է. «10 ռուսից գրեթե 1–ը Սուրբ ծնունդը նշում է երկու անգամ։ «ՌՈՄԻՐ մոնիտորինգ» կենտրոնի անցկացրած հարցման համաձայն՝ հարցվողների 8 տոկոսը Սուրբ ծնունդը նշում է ինչպես դեկտեմբերի 25–ին՝ ըստ կաթոլիկական եկեղեցական օրացույցի, այնպես էլ հունվարի 7–ին՝ ըստ ուղղափառության.... Ոմանց համար, ըստ ամենայնի, Սուրբ ծննդյան տոնի էությունն այնքան կարևոր չէ, ինչքան որ տոնելու հնարավորությունը»։a

Ներկայիս տոնակատարություններն իսկապե՞ս պատիվ են բերում Քրիստոսին

Հստակ է, որ Նոր տարվա տոներն ուղեկցվում են Աստծուն տհաճ վարքի բազմաթիվ դրսևորումներով։ Այդուհանդերձ, ոմանք այն կարծիքին են, որ իրենք, Աստծու և Քրիստոսի հանդեպ հարգանքից մղված, պետք է նշեն այդ տոնը։ Իհարկե, գովելի է, եթե անհատը ցանկանում է արժանանալ Աստծու բարեհաճությանը։ Բայց Աստծուն և Քրիստոսին իսկապե՞ս դուր է գալիս Սուրբ ծննդյան տոնը։ Քննենք այդ տոնի արմատները։

Օրինակ՝ անկախ այն բանից, թե անհատն ինչ կարծիք կունենա Սուրբ ծննդի վերաբերյալ Խորհրդային Միության ունեցած տեսակետի մասին՝ նա դժվար թե առարկի այն պատմական փաստերին, որ բերված են «Սովետական մեծ հանրագիտարանում» (ռուս.)։ Այնտեղ գրված է. «Սուրբ ծննդյան տոնի ակունքները գտնվում են «մեռնող և հարություն առնող» աստվածների պաշտամունքում, որն առանձնապես տարածված էր հողագործությամբ զբաղվող ժողովուրդների մեջ, որոնք ամեն տարի նշում էին բնությանը նոր կյանքի արթնացնող աստված–​փրկչի «ծնունդը», որը սովորաբար համընկնում էր ձմեռային արևադարձի օրերի հետ (դեկտեմբերի 21–25)»։

Ձեզ համար գուցե հետաքրքրական լինի այն, ինչ հանրագիտարանը ճշգրտորեն նշում է. «Առաջին դարերի քրիստոնեության մեջ Սուրբ ծննդյան տոն գոյություն չուներ։ .... Չորրորդ դարի կեսերից քրիստոնեությունը Միհրի պաշտամունքից վերցրեց ձմեռային արևադարձի տոնը՝ այն դարձնելով Քրիստոսի Սուրբ ծննդյան տոն։ Քրիստոսի ծնունդը առաջինը սկսեցին նշել Հռոմի կրոնական համայնքները։ Տասներորդ դարում Սուրբ ծննդյան տոնը քրիստոնեության հետ մեկտեղ սկսեց տարածվել Ռուսիայում, որտեղ նա միահյուսվեց նախնիների ոգիներին նվիրված հին սլավոնական ձմեռային տոնին»։

Գուցե հարցնեք. «Ի՞նչ է ասվում Աստվածաշնչում Հիսուսի՝ դեկտեմբերի 25–ին ծնվելու մասին»։ Իրողությունն այն է, որ Աստվածաշունչը Հիսուսի ծննդյան ոչ մի կոնկրետ թիվ չի նշում. չկա նաև հիշատակում, որ այդ մասին Հիսուսը խոսած լինի, առավել ևս որ պատվիրած լինի իր ծնունդը նշել։ Բայցևայնպես, Աստվածաշունչը կարող է օգնել մեզ պարզելու, թե տարվա որ եղանակին է ծնվել Հիսուսը։

Համաձայն Մատթեոսի Ավետարանի 26–րդ և 27–րդ գլուխների՝ Հիսուսին սպանեցին հրեական նիսան ամսվա 14–րդ օրվա վերջում. այդ օրը համապատասխանում էր հրեական Պասեքի տոնին, որը սկսվեց մ. թ. 33–ի մարտի 31–ին։ Ղուկասի Ավետարանից իմանում ենք, որ Հիսուսը մոտ 30 տարեկան էր, երբ մկրտվեց և սկսեց իր ծառայությունը (Ղուկաս 3։21–23)։ Նրա ծառայությունը տևեց երեք ու կես տարի։ Ուրեմն՝ Հիսուսը մահանալու պահին երեսուներեք ու կես տարեկան էր։ Նա մ.թ. 33–ի հոկտեմբերի 1–ին 34 տարեկան կլիներ։ Ղուկասը տեղեկացնում է, որ Հիսուսի ծննդյան պահին «հովիւներ կային դաշտումը կացող, որ գիշերն իրանց հօտերը պահում էին» (Ղուկաս 2։8)։ Հովիվներն իրենց հոտերով դրսում չէին լինի ցուրտ դեկտեմբեր ամսին. տարվա այդ ժամանակ Բեթլեհեմի մերձակա տարածքներում գուցե նույնիսկ ձյուն տեղար։ Բայց նրանք կարող էին իրենց հոտերով դրսում լինել հոկտեմբերի 1–ի կողմերը, և համաձայն փաստերի՝ հենց այդ ժամանակ է ծնվել Հիսուսը։

Իսկ ի՞նչ կարելի է ասել Նոր տարին նշելու մասին։ Ինչպես նշվեց վերևում, այդ տոնի ժամանակ շատերն անպատկառ վարք են դրսևորում։ Այդ տոնը նույնպես կասկածելի արմատներ ունի, թեպետ փորձեր են արվում այն զրկելու կրոնական երանգավորումից։

Հստակ է, որ Ծննդյան տոներին առնչվող փաստերի լույսի ներքո այնպիսի կարգախոսը, ինչպիսին է՝ «Հիսուսն է այդ տոնի պատճառը», անիմաստ է հնչում։ Եթե դուք անհանգստացած եք նրանով, որ մարդիկ այդ տոները դիտում են որպես եկամուտ ստանալու միջոց, ինչպես նաև դրսևորում են անհանդուրժելի վարք, և եթե ձեզ դուր չի գալիս, որ այդ տոները հեթանոսական ծագում ունեն, մի վհատվեք։ Կա՛ միջոց, որ մեզ հնարավորություն է տալիս ճշմարիտ ակնածանք դրսևորել Աստծու հանդեպ ու պատվել Քրիստոսին և միևնույն ժամանակ ամրացնել ընտանեկան կապերը։

Աստծուն և Քրիստոսին պատվելու ավելի լավ ձև

Աստվածաշունչն ասում է, որ Հիսուս Քրիստոսը եկավ ‘շատերի փոխանակ իր անձը փրկանք տալու’ համար (Մատթէոս 20։28)։ Նա թույլ տվեց, որ իրեն սպանեն. այդպես նա կամավոր կերպով մահացավ մեր մեղքերի համար։ Ոմանք գուցե ցանկանան պատվել Քրիստոսին՝ որոշելով դա անել Սուրբ ծննդյան տոնին։ Բայց ինչպես տեսանք, Սուրբ ծնունդն ու Նոր տարին գրեթե ընդհանուր բան չունեն Քրիստոսի հետ և իրենց արմատներով գնում են դեպի հեթանոսական տոնակատարությունները։ Նաև, որքան էլ որ Սուրբ ծննդյան տոնը որոշ մարդկանց համար գրավիչ լինի, այն ներծծված է առևտրի ոգով։ Բացի այդ, պետք է ընդունել, որ այդ օրերին մարդիկ ամոթալի վարք են դրսևորում, որը տհաճություն է պատճառում Աստծուն և Քրիստոսին։

Ինչպե՞ս պետք է վարվի այն անհատը, որը ցանկանում է հաճելի լինել Աստծուն։ Նա չպետք է կառչած մնա մարդկային ավանդություններին, որոնք գուցեև բավարարում են նրա կրոնական զգացումները, բայց հակասում են Սուրբ Գրություններին։ Անկեղծ անհատը կջանա իմանալ, թե ինչպես ճիշտ ձևով պատվել Աստծուն և Քրիստոսին։ Իսկ ո՞րն է այդ ճիշտ ձևը, և ի՞նչ պետք է անենք։

Քրիստոսը մեզ ասում է. «Սա է յաւիտենական կեանքը, որ ճանաչեն քեզ միայն ճշմարիտ Աստուած. եւ նորան, որ ուղարկեցիր՝ Յիսուսին Քրիստոսին» (Յովհաննէս 17։3)։ Այո, իսկապես անկեղծ անձնավորությունը ջանում է ճանաչել, այսինքն՝ ճշգրիտ գիտելիքներ ձեռք բերել այն մասին, թե ինչպես պատվել Աստծուն և Քրիստոսին։ Այդ գիտելիքները ստանալով՝ նա ձգտում է դրանք կիրառել ոչ միայն տարվա ինչ–​որ հատուկ օրերի, այլ նաև մյուս օրերին։ Աստծուն հաճելի են այդ անկեղծ ջանքերը, որոնք կարող են առաջնորդել հավիտենական կյանքի։

Կցանկանայի՞ք, որ դուք և ձեր ընտանիքի անդամները լինեք նրանց թվում, ովքեր ճիշտ ձևով են պատվում Աստծուն և Քրիստոսին՝ Սուրբ Գրություններին ներդաշնակ։ Եհովայի վկաները ամբողջ աշխարհում օգնել են միլիոնավոր ընտանիքների կարևոր գիտելիքներ ստանալ Աստվածաշնչից։ Մենք սիրով հրավիրում ենք ձեզ կապ հաստատել ձեր տարածքում ապրող Եհովայի վկաների հետ կամ գրել նրանց այս պարբերագրի 2–րդ էջում զետեղված ձեզ հարմար որևէ հասցեով։

[ծանոթագրություն]

[շրջանակ/նկար 7–րդ էջի վրա]

Նոր տարվա տոնակատարության արմատները

վրացական ուղղափառ եկեղեցու վանականի տեսակետը

«Նոր տարվա տոնը ծագում է հին Հռոմի մի շարք հեթանոսական տոներից։ Հունվարի 1–ին նշվում էր Յանուս հեթանոսական աստծու տոնը, և այդ ամսվա անվանումը ծագում է նրա անունից։ Յանուսի կուռքը երկու դեմք ուներ, որոնք նայում էին իրար հակառակ ուղղությամբ, ինչը նշանակում էր, որ նա տեսնում է թե՛ անցյալը և թե՛ ապագան։ Ասում էին, որ ով հունվարի 1–ը դիմավորի ուրախությամբ, ծիծաղով և առատությամբ, ամբողջ տարին երջանիկ և բարեկեցիկ կյանքով կապրի։ Ճիշտ և ճիշտ նույն նախապաշարումն ուղեկցում է մեր հայրենակիցներից շատերին Նոր տարվա տոնին.... Որոշ հեթանոսական տոների ժամանակ մարդ էին զոհաբերում կուռքին։ Տոներից մի քանիսն էլ աչքի էին ընկնում անառակ խրախճանքներով, պոռնկությամբ և շնությամբ, իսկ ուրիշ ժամանակ, օրինակ՝ Յանուսի տոնին, մարդիկ կորցնում էին չափի զգացողությունը ուտելու և խմելու հարցում, հարբում էին և անում էին ամեն տեսակ անմաքրություն, որ հետևում է այդ ամենին։ Եթե հիշենք ինքներս մեզ՝ այն օրերին, երբ մենք դիմավորում էինք Նոր տարին, ապա պետք է խոստովանենք, որ բոլորս էլ մասնակցում էինք այդ հեթանոսական տոնին» (մի վրացական լրագիր)։

[նկար 6–րդ էջի վրա]

Քրիստոնեական աշխարհը որդեգրեց Միհրի պաշտամունքը

[թույլտվությամբ]

Museum Wiesbaden

[նկար 7–րդ էջի վրա]

Հովիվները ցուրտ դեկտեմբեր ամսին իրենց հոտերով դրսում չէին լինի