Januari

Indu Moses tja kara monganda youhona moEngipte, eye kaari omundu omurisusuparise. Nungwari, wa ri omundu ngwaa pindike tjimanga, mena ra nao eye wa zepa omurumendu ngwa munu kutja aa raisa ombangu. Moses aa munu kutja Jehova u nonyuṋe nongaro ndja tjita ndjo. Oure wozombura 40 Jehova wa vatera Moses okumuna kutja ke nokuhepa ouvanḓe uriri okuhongorera po Ovaisrael, nungwari ma hepa okurira omurisusuparise. Kutja ma rire omurisusuparise, eye wina aa hepa okurira ongozu, okurivara nonḓengu yokehi, nokurira omupore. Kombunda yomahongero nga, Moses wa karira omuhongorere po omusemba. (Eks. 2:11, 12; Oviung. 7:21-30, 36) Ndino, oviuru vyomaṱunḓu novanene vombongo mave sokuhorera ku Moses. Indu ovandu tji ve hina okukuraisira ondengero, o hakahana okupindika. Risusuparisa nu u yakure ozondataziro zoye. (Omuzuv. 7:9, 20) Nomerisusuparisiro kongorera omirari Jehova mbya twapo vyokutjinda omauzeu ngo. Aruhe zira noupore. (Omiano 15:1) Oviuru vyomaṱunḓu novanene vombongo mbe raisa ongaro ndjo ve yorokisa Jehova, nu ve vatera kutja pe kare ohange nokuraisa otjihorera otjiwa tjomerisusuparisiro. w19.02 8 ¶1; 10 ¶9-10

Ongwaye Jesus tja ṱondjenda novandu mba? Eye wa muna kutja ovandu mbo va ri “otja ozonḓu nḓe hi nomurise.” Mape ya kutja Jesus wa muna kutja tjiva va ri ovasyona nu aave ungura ozoiri ozonde okuvatera omaṱunḓu wawo. Mape ya varwe va wire momuinyo mena rokuzepaisa ovasuverwa vawo. Jesus tjiri aa tjiwa ongaro ovandu mba mu va ri. Eye mape ya wa muna omauzeu tjiva nga mehupo re omuini. Jesus aa ṱondjenda novandu varwe, nu ihi tje mu hinga kutja me ve huhumiṋe. (Jes. 61:1, 2) Matu rihongere kotjike kotjihorera tja Jesus? Tjimuna Jesus, ovandu ongondoroka na eṱe ve ri tjimuna “ozonḓu nḓe hi nomurise.” Owo ve tjinda omauzeu omengi. Eṱe tu na imbi mbi mave hepa, ndji ri ombuze yOuhona. (Omavan. 14:6) Kunao mokuhorera kOmuhona wetu, eṱe tu zuvarisa ombuze ombwa mena rokutja tu ‘tjariparera omusyona nomuhepe.’ (Eps. 72:13) Eṱe tu ṱondjenda novandu, nu tu vanga okutjita otjiṋa okuvevatera. w19.03 21-22 ¶6-7

Eṱe tu nomapu omengi ngu matu sokusuverera Jehova. Eye ke tu pe oviṋa oviwa mbi tu yorokera eyuva arihe uriri, nungwari wina u tu honga ouatjiri ohunga na Ye omuini nozondando ze. (Joh. 8:31, 32) Eye we tupa ombongo yOvakriste okutuhongorera po nokutuvatera. Eye u tu vatera okutjinda omauzeu wetu nai, nu we tupa omaundjiro wokukahupa nga aruhe mongaro ombwa. (Omavan. 21:3, 4) Indu tji matu ripurire oukoto koviṋa avihe Jehova mbye tu tjitira okuturaisira kutja we tu suvera, imbi vi tjita kutja tu mu suvere. Nu indu tji twa suvere Jehova, eṱe tu kara noumune ouwa ohunga nondira. Eṱe tu tira okuhihamisa Ingwi ngu twa suvera nomasa. Orusuvero roye kuye nomirari vye maru kurire ko indu tji u kayenda komurungu okumuna ouwa mbu u muna mokuyandjera Jehova okukuhongorera po, Mena ranao, kamaa pe kara omuano Satan mu ma yenene okuungurisa okutjita kutja u ise okukarera Jehova. Ripura kutja u nomuinyo kombunda yozombura eyovi. Mokamuna kutja omikambo mbu wa toora okupapitisiwa, wa ri omukambo omusemba tjinene! w19.03 6 ¶14; 7 ¶19

Okaṋepo akehe meṱunḓu ke muna ouwa indu auhe meṱunḓu tji ma raisa ondangi. Ovakupasane tji mave raisasana ondangi aruhe, owo ve kara noupanga wopopezu, nu wina i rira oupupu ku wo okuisirasana ozondataiziro. Omurumendu ngu nondangi nomukazendu we, eye kamunu ouwa woviṋa mbi ma hungire nokutjita uriri, nungwari “wina u mu tanga.” (Omiano 31:28) Omukazendu onongo u tja ndangi komurumendu we koviṋa mbye mu tjitira. Omomuano uṋe ovanene mu mave hongo ovanatje vawo okuraisa ondangi? Zemburuka kutja ovanatje ve horera koviṋa mbi mo hungire nokutjita. Kunao raisa otjihorera otjiwa mokutja ndangi kovanatje voye tji ve ku tjitire oviṋa. Wina, honga ovanatje voye okuraisa ondangi kovandu varwe tji ve ve tjitire oviṋa. Honga ovanatje voye okutjiwa kutja okuraisa ondangi otjiṋa tji tji za komutima tjiri, nokutja omambo wawo maye yenene okuṱuna ku varwe momuano omuwa. w19.02 17 ¶ 14-15

Omambo ngo ye raisa kutja Job we rimanena okuhina okuisa ouṱakame we kutja pe ya ye. Job wa panḓera kokuhina kupuratena ku Satan, nu eṱe wina matu yenene okutjita nao. Hapo omomuano uṋe ove mu u norupa mombata Satan ndja zikamisa ohunga na Job? Mouatjiri, eye u tja ove ko ya suvera Jehova Mukuru, nokutja ove mo isa okumukarera kokutja u riyame omuini, nu u tja ove ko nokuyenena okuṱiza ouṱakame woye! (Job 2:4, 5; Omavan. 12:10) Iho matji ku ṱunu vi? Otjingaperi kutja otjihihamise tjinene kove? Posi yokutja, ripurira ku imbi: Jehova u yandjera Satan okurora ouṱakame woye. Eye u nongamburiro ndja yenene move, opezokukupa oruveze okuraisa ouṱakame woye mu ye, nu u raise kutja Satan omunavizeze. Jehova u nongamburiro kutja mo yenene okurira omuṱakame, nu Eye we ku kwizikira kutja me ku vatere okuṱiza ouṱakame woye. (Hebr. 13:6) Tjiri indjo ondjingonekero yapeke Omuhonapare wevaverwa arihe okukara nongamburiro move! Ongwaye ouṱakame tje ri otjiṋa otjinanḓengu tjinene? Ku tu vatera kutja tu raise kutja Satan omunavizeze, nu tu tongamise ena ewa ra Tate wetu, nokuyandja oruvara komananeno We. w19.02 5 ¶9-10

Jesus wa raera ovaapostele ve omauzeu ngu mave ka muna moruyaveze. Okuzambo we ve tunduuza kutja ve horere kotjihorera tje, nu we ve rakiza nomambo nga, “yanḓipareye!” (Joh. 16:1-4a, 33) Ozombura ozengi kombunda ya nao, ovahongewa va Jesus va kayenda komurungu okuhorera kotjihorera tje otjiwa, nu va raisa ouvanḓe. Nandarire kutja aave munu ouzeu, owo va vaterasana momauzeu pekepeke ngu va muna. (Hebr. 10:33, 34) Momuano otjingewo ndino, eṱe wina tu horera kouvanḓe wa Jesus. Otjohorera, tu raisa ouvanḓe mokuvatera ovakambure ovakwetu mbu ve ri kehi yoṋiṋikizire mena rongamburiro ya wo. Povikando, ovakambure ovakwetu mape ya ave paterwa mondeko mena rouhasemba. Indu otjiṋa ho tji tja tjitwa eṱe matu hepa okutjita atjihe tji matji heperwa po, nandarire okuvekuramena po. (Fil. 1:14; Hebr. 13:19) Omuano warwe mu tu raisa ouvanḓe omokukayenda komurungu okuzuvarisa “noupandi.” (Oviung. 14:3) Tjimuna Jesus, eṱe twe rimanena okuzuvarisa ombuze yOuhona, nandarire kutja ovandu mave tu pirukire nokututatumisa. w19.01 22-23 ¶8-9

Omapu yeṋe ngu maye yenene okukuvatera okuyandja omaziriro omayanḓiparise pozombongarero zombongo? Ounanḓengu okurirongerisa nawa kombongarero aihe. Indu tji we rirongerisa nawa komurungu woruveze, ove komoo tira okuzira mombongo. (Omiano 21:5) Okurirongerisa nawa ku kamburira mo ye? Aruhe ningira ombepo ya Jehova ondjapuke ngunda au hi ya uta nomerirongerisiro woye. (Luk. 11:13; 1 Joh. 5:14) Nu okuzambo toora ozominute ozonḓiṱi uriri okutara koviṋa tjimuna epu rorupa aruhe, omapu moukoto worupa, oviperendero nouwongo. Otja tji mo konḓonona oparagrafa aihe, lesa omatjangwa omengi nga raisiwa mbo otja pu mo yenene. Ripurira oukoto koviṋa mbi wa lese, nu yandja ombango komapu ngu mo vanga okukazira kombongo. Otja pu mo rirongerisa nawa, opu mo munu ouwa, nu mape rire oupupu kove okuyandja eziriro.—2 Kor. 9:6. w19.01 9 ¶6; 11-12 ¶ 13-15

Mokuyandjera Habakuk okutjanga ozongendo ze nḓo, Jehova wa tjita kutja tu rihongereko otjiṋa otjinanḓengu hi: Atu roro okutira okumuraera ozongendo zetu poo omakeyakeyero ngu tu nawo. Mouatjiri, eye u tu ningira kutja tu hungire avihe mbi ri momitima vyetu ku ye. (Eps. 50:15; 62:8) Habakuk wa toora omukambo wokutumbuka popezu na Jehova, ngu ri Epanga nu Ihe mu ma yenene okukambura mo. Habakuk kena pa panḓera pozongendo ze, poo okuṱaṱera koumune we uriri. Moruveze rwanao, eye wa kumba ohunga nouzeu we, tji tjiri otjihorera otjiwa kweṱe. Kombanda yanao, Jehova, eye ngu u zuvira ozongumbiro, u tu ṋanga kutja tu raise ongamburiro yetu mu ye mokukumba ohunga nouzeu wetu. (Eps. 65:2) Nu tji twa tjiti nao, matu munu omuano Jehova mu ma ziri ozongumbiro zetu, nomuano eye mu metu rongo norusuvero. (Eps. 73:23, 24) Eye me tu vatere okumuna omuano eye mbwe ripura kainatja kutja otjikwaye tji matji tu hihamisa. Ongumbiro ndji mai zu komutima wetu otjiraisiro tjongamburiro yetu mu Mukuru. w18.11 13 ¶2; 14 ¶5-6

Omutjange wepsalme David ka toororere okurira epanga na imba votjiwondo tje uriri. Mozemburuka ena ra umwe ngwa rira epanga re esuverwa nu “ngwa ri omuatje wombara”? Ena re ra ri Jonatan. Mouatjiri, oupanga wawo mbo wa ri umwe wa peke mbwa tjangwa mOmatjangwa. Hapo motjiwa kutja Jonatan wa ri omunene pu David nozombura 30? Nu nambano oupanga wawo mbo wa zikamenene ku ye? Ongamburiro mu Mukuru, ondengero pokati kawo oveni, okumunasana ovikaṋena oviwa, tjimuna ouvanḓe auhe mbwa raisa otja tjaave rwisa ovanavita na Mukuru. (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1) Tjimuna David na Jonatan, eṱe wina tu kara “nonyuṋe tjinene” mokusuvera imba mba suvera Jehova nu mbe raisa ongamburiro mu ye. Kiera, ngwa karera Mukuru oure wozombura, u tja: “Ami mba tjita oupanga novandu mouparanga wouye, ovandu mba za mozongaro nḓa panguka nozombazu pekepeke.” Tjiwa tjiti oupanga okuza mozombazu pekepeke, ove mo rimunine omuini omasa wEmbo ra Mukuru nombepo ondjapuke mu i tu waneka okurira eṱunḓu rimwe mouye auhe. w18.12 26 ¶11-13

Embo ndi “oruvakiro,” omahakaeneno womanyama pokati kovandu vevari mbe hi ya kupasana. Oro ri kamburira mo okukatuka orukupo, okurandisa orutu roye moruvakiro, omahakaeneno womonyama pokati kovandu mbe hi ya kupasana, omahakeneno womonyama pokati komurumendu nomurumendu poo pokati komukazendu nomukazendu nokutunduka ovipuka. Otjotjihorera, indu omurumendu ngwa kupa tja katuka, matji zu komukazendu we kutja ma teya orukupo poo indee. Yandja ombango kokutja Jesus ka tjere opuwo orukupo ngaru teke, indu umwe wovakupasane tja tjiti oruvakiro (por·neiʹa). Otjotjihorera, omukazendu omukupwa mape ya a vanga okukaenda komurungu norukupo, nandarire kutja omurumendu wa tjiti oruvakiro. Omena raye? Eye mape ya ngunda wa suvera omurumendu we nu ma yenene okumuisira nokukondja puna ye kutja orukupo rwawo ru kaende komurungu. Mouatjiri, tja teya orukupo na ha kupwa rukwao, eye tjiri ma munu omauzeu. Otjotjihorera, ouṋe ngu me mu vatere novihepwa vye vyokorutu nozonḓuma ze otjomundu? Tjike nourike? Hapo owo ve novanatje kumwe? (1 Kor. 7:14) Tjiri oukahu kutja, omuhinandjo morukupo tja toora omukambo wokuteya orukupo ma munu omauzeu. w18.12 12 ¶10-11

Jehova wa tonda ouhasemba. (Jes. 61:8) Nandarire kutja eye u tjiwa kutja kaupupu kweṱe okutjita imbi ovisemba aruhe mena rouhahomonena mbu twa kwatwa na wo, eye utu ningira kutja tu ripure nokutonda ouhasemba tjimuna eye nao. Okuripurira oukoto koviṋa Jehova mbya tonda maku tu vatere okukara noumune we, nu ma tji tu pe omasa wokupirukira oviṋa eye mbya tonda. Okukara noumune wa Jehova ohunga nouhasemba, wina maku tu vatere okumuna ovitjitwa ovivi, nandarire kutja ka vi tamunine ongahukiro membo ra Mukuru. Otjotjihorera, omapundiro ya kamuzu i vimwe vyovitjitwa mbya uta okutakavara mouye tjinene. Tjiva ve paha ombitira po, mokumuna kutja oviṋa otja imbyo kaviṋa vimwe nokutjita orukatuko oruni. Hapo ovitjitwa otja imbyo vi raisa ouripura wa Mukuru, ngwa tonda oviṋa avihe ovivi? Ngatu riṱizire kokure novitjitwa avihe ovivi mokukara nomeritjaerero nokutonda oviṋa avihe Jehova mbya tonda.—Rom. 12:9. w18.11 25 ¶11-12

Omuapostele Paulus wa muna kutja omambo wa Jehova ngo omananḓengu tjinene nga tja ungurisa omambo wezeva ndo povikando vitatu! (Rom. 1:17; Gal. 3:11; Hebr. 10:38) Nandarire kutja omusemba ma munu omauzeu nga sana pi, indu tja ṱakama mu Jehova na kara nongamburiro mu ye, eye ma munu omakwizikiro wa Jehova a maye yenenisiwa. Jehova u tu raera kutja ngatu tare koruyaveze. Embo ra Habakuk ri tu honga oviṋa oviwa kweṱe atuhe mbu tu hupa momayuva omasenina nga. Jehova u yandja omakwizikiro womuinyo ku ngamwa auhe ngu ma raisa ongamburiro nouṱakame mu Ye. Ngatu kaende komurungu okukurisa ongamburiro yetu mu Mukuru, kainatja kutja tu ri kehi yomauzeu nga sana pi. Okupitira mu Habakuk, Jehova we tu kwizikira kutja metu vatere nokutuyama. Eye u tu ningira norusuvero kutja tu kare nongamburiro mu ye, nokuundja nomuretima koruveze indu ouye auhe tji mau urisiwa novandu mbe nondjoroka nongaro ombore kehi yOuhona wa Mukuru.—Mat. 5:5; Hebr. 10:36-39. w18.11 16-17 ¶15-17

Meserewondo etenga, tjiva mba puratenene nombango komahongero wa Jesus poutenga, kave toṋene okukaenda mouatjiri. Otjotjihorera, otjimbumba otjinene tji tja za nokuparurwa i Jesus momuano omuhimise, otjimbumba hi tje mu kongorera nga munda mbwina wOmuronga wa Galilea. Imbo, Jesus wa hungira oviṋa mbye ve temisa nu atja: “Tji mu hi nokurya onyama yOmuna wOmundu nokunwa ombinḓu ye, kamu nakukara nomuinyo mu eṋe.” Moruveze rokuningira kutja Jesus me ve kahururire oviṋa mbi ma hungire, owo va putarisiwa i omambo we nave tja: “Omahongero nga omazeu tjinene. Ngu ma sora okuyezuva nawa owaṋi?” Mena ra nao, “ovakongorere ovengi va Jesus va yarukira mbo nave ha uhara amave Mu kongorere rukwao.” (Joh. 6:53-66) Ouhumandu, tjiva ndino wina kave kakatere kouatjiri. Tjiva va putarisiwa i oviṋa omurumendu omukambure womerizirira mombongo mbya hungira poo mbya tjita. Varwe va hihamisiwa i omaronga nga zikamena kOmatjangwa ngu va pewa, poo va isa ouatjiri mena rokupitasana oumune ku nOmukriste omukwao. w18.11 9 ¶3-5

Tji tu hi nokuzuva nawa omarundurukiro tjiva nga tjitwa motjira tja Jehova, ma rire nawa tji twe ripurire komuano Jesus ma hongorera ombongo ye morukapitaveze. Kutja omoruveze rwa Josua poo meserewondo etenga, Kristus aa yandja omuhunga omusemba mbwau tjevere ovandu va Mukuru avehe, okukurisa ongamburiro yawo mu Jehova, nokukara nombwaneno mokati kovandu novakambure ovakwao. (Hebr. 13:8) Omerikendero wa Jesus koviṋa mbi ṱuna koupanga wetu na Jehova ku ri raisa oukahu momuhunga mbu tu muna okuza ‘komukarere omuṱakame nomunazondunge.’ (Mat. 24:45) Indu tji matu yandja ombango komuano Kristus me hongorera ombongo, matu munu kutja tjiri u rikendera komekuriro woupanga wetu kuna Jehova. Kristus ka yandja ombango koupanga wetu na Jehova uriri, nungwari wina u tu vatera kutja tu yandje ombango kotjiungura otjinanḓengu tji tji tjitwa mouye auhe ndino tji tji ri otjiungura tjokuzuvarisa.—Mar. 13:10. w18.10 25 ¶13-16

Otjihorera tjapeke tjomeritjaerero indu tjitwa tumbwa navi, matu tji vaza mu 2 Samuel 16:5-13. David novakarere ve va yambururwa na ve hihimasiwa kotutu i Simi, ngwa ri omuzamumwe wOmbara Saul. David wa tjinda otjiṋa tji nandarire kutja wari nomasa wokumuzepa. Hapo David wa yenena vi okutjaera omazenge we? Omambo wokombanda poo omambo wopomautiro wEpsalme 3 ye raisa kutja ya uta okutjangwa indu David “Tja za nokutaura komuzandu we Absalom.” Ezeva 1 no 2 ye hitasana novitjitwa mbya tjangwa mekondwa 16 ra Samuel outjavari. Okuzambo Epsalme 3:4 ri raisa ongamburiro ya David: “Tji me ku ombatero ku Muhona, Eye me ndji zuvire.” Okutja eṱe wina matu yenene okukumba tji twa wirwa i ouzeu. Nu Jehova me tu pe ombepo ondjapuke, ndji tu vatera okutjinda tjamwa otjiṋa. Ripura noviṋa tjiva mbi yenena okukupindikisa tjinene nu mu mo sokuritjaera nokuisira ingo ngwe ku tjindi navi. U nongamburiro kutja Jehova ma yenene okutara kondjenda yoye nu e ku sere ondaya po? w18.09 6-7 ¶16-17

Indu tji matu zuvarisa, matu sokuripurira kovandu aruhe nokuraisa ondengero, tji tji kamburira mo okutjiwa ovandu nawa. Ngatu zemburuke kutja indu tji matu zuvarisa okuza kondjuwo nga kondjuwo, eṱe ka tu ṋangerwe nu ka tu raerere ovandu kutja matu ya pozoyao. Okutja tjiri ounahepero okuyenda kovandu oruveze ndu matu munu kutja nai mave puratene! (Mat. 7:12) Otjotjihorera, matu sokuripura oveni kutja hapo ovandu momaturiro wetu va suvera okurara orure mozonavyeka? Tji peri nao, ma rire nawa tji wa ngunda a mo yandja oumbo momivandu ngandu tji wa munu kutja ovandu nai va penduka mozoyao. Ovandu ovengi ka ve kara noruveze, okutja o nawa tji wa hungire ousupi uriri, tjinenenene tji we ya otjikando otjitenga. (1 Kor. 9:20-23) Indu ovandu tji va munu kutja matu yandja ondengero koruveze rawo, mape ya ave vanga kutja tu kotoke rukwao. Tjiri, ovihape vyombepo ya Mukuru ma vi sokuriraisa ovini motjiungura tjokuzuvarisa. Indu tji twa tjiti nao, tu rira “ovaungure vapamwe vaNdjambi,” nu Jehova ma ungurisa eṱe okunanena ovandu kouatjiri.—1 Kor. 3:6, 7. w18.09 32 ¶15-17

Okurira ongozu ku eta vi ouṋingandu? Ovandu ve runduruka indu tji va zu nokurihonga ouatjiri. Nu tjiva mape ya kutja rukuru va ri ovandu mbe nombeze, mba suvera oviposa nu vomazenge. Nu nai nambano nai owo ve rihwikika “omundu omupe,” nu ve raisa “otjari nounyaṋutima nomerisusuparisiro noupore nomuretima.” (Kol. 3:9-12) Mena ra nao, owo nai ve noupore nohange, norusuvero, nehupo eṋingandu. Na kombanda ya nao, Embo ra Mukuru ra kwizikira ovandu mbo kutja “ma ve rumatisiwa indi ehi.” (Eps. 37:8-10, 29) Omomuano uṋe imba ozongozu, mu mave “rumatisiwa indi ehi”? Ovahongewa va Jesus mba twirisiwa nombepo ondjapuke mave rumata ehi indu tji mave ri honaparere okuza keyuru otjozombara novapristeri. (Omavan. 20:6) Ovandu omangete omengi tjinene mbe ha twirisirwe okuyenda keyuru, mave rumatisiwa ehi mokuyandjerwa okutura mu ro aruhe nga kongaaruhe mouhomonena, mohange na mouṋingandu. w18.09 19 ¶8-9

Jehova omuini we tu raisira otjihorera otjiwa tjokutjita nao. (Gen. 18:32; Jos. 10:14) Tara kutja matu rihongo tjike kehungi pokati ka Jehova nomukarere we mu Eksodus 32:11-14. Nandarire kutja Jehova kaa hepa ondunge ya Moses, eye we mu pa oruveze okuraisa oumune we. Omundu uṋe ngu mape ya a puratene nawa komundu ngwaa raisa omeripura omavi orure nao nu okuzambo a tjiti otja omundu ngo pa he? Nungwari, Jehova u puratena nomuretima kovandu mbe mu isana mongamburiro. Ma rire nawa auhe wetu tje ripura omuini kutja: ‘Tjinangara Jehova ma yenene okurisusuparisa na puratene komundu wa kauriri otja tja puratena ku Abraham, Ragel, Moses, Josua, Manoak, Elia, na Hiskija, hapo ongwaye tji mbi hi nokusokuyandja ombango kovakambure ovakwetu wina, nokuvepa ondengero, nokupuratena koumune wawo, nandarire okuyakura oumune wawo ouwa? Hapo pe nomundu mombongo yetu poo meṱunḓu randje ngu me hepa okuyandja ko ombango nai? Otjikwaye tji me yenene okumutjitira? Nu me u tire pi?’—Gen. 30:6; Ovapang. 13:9; 1 Ozomb. 17:22; 2 Ekuruh. 30:20. w18.09 6 ¶14-15

Tjiri ouzeu okurira ozondjandje orondu ovandu mbe tu kovera ve ripurira kozonḓero zawo oveni. Nungwari, Jesus wa tja omatwako yevari omananḓengu, okusuvera Jehova nomitima vyetu avihe, nomuinyo auhe, nozondunge nokusuvera omukweṋu otja tji we risuvera omuini. (Mar. 12:28-31) Imba mba suvera Jehova ve horera ku ye. Jehova u yandja ku varwe, nu Jesus u tjita nao wina. Nu owo ve tu rakiza kutja tu tjite nao wina, mena rokutja maku tu etere ondjoroka ya tjiri. Tji matu raisa ongaro yokurira ozondjandje kuna Mukuru novandu varwe, matu hivirike Jehova nokuriyetera oveni na varwe ouwa. Tjiri auhe wetu nai we ri rongere okuvatera varwe, nu tjinenenene ovakambure ovakwetu. (Gal. 6:10) Tji wa kayenda komurungu okutjita nao, tjiri ovandu mave ku suvere nokuraisa ondangi, nu ove omuini mokara nondjoroka. w18.08 22 ¶19-20

Jehova kena pa raisa kutja omuhoko, poo ombazu imwe onanḓengu pongwao poo eraka rimwe esemba pe kwao. Omundu ngamwa auhe ngu nondira ku Mukuru nokutjita ousemba omuyakurwa ku ye. (Gal. 3:26-28; Omavan. 7:9, 10) Imbo tjiri ouatjiri mbu hi nokupaṱanwa. Nu hapo tjike tji we kurisiwa monganda poo mehi ovandu mu ve nombangu nondoorora? Nandarire kutja ove omuini ko ri munu nao, mourekoto womutima woye mape ya o kara novikaṋena mbyo. Nandarire Petrus, ngwa ri nondjingonekero yokuraera varwe kutja Jehova ke nombangu, eye omuini wina wa ka raisa ongaro ndjo. (Gal. 2:11-14) Matu zako vi kokupangura ovandu otja kombunikiro yawo? Matu sokurikonḓonona oveni nawa a matu ungurisa Embo ra Mukuru okutara kutja ngamba tu noumune wombangu poo omeripura wombangu mweṱe oveni. (Eps. 119:105) Mape ya kutja eṱe oveni tu nombangu nu ka tu ri munu, okutja opu matu sokuyandjera varwe mbu va munu oungundipare mbo mweṱe okutuvatera. (Gal. 2:11, 14) Peya rumwe ozongaro otja inḓo ze ri mu eṱe tjinene nga indu tji tu ha yenene okuzemuna. w18.08 9 ¶5-6

Ripura omuini kutja: ‘Hapo omeriyandjerero wandje ku Jehova ye munika oukahu ku varwe? Mbi paha oruveze ndu ri ro okuritjiukisa otjOmuhongonone wa Jehova?’ Tjiri otjiṋa tji matji hihamisa Jehova indu tji twa utu okupaṱana poo okuṱohoni okuritjiukisa ku varwe kutja oweṱe Ovahongonone ve, indu eye tja za nokututoorora mokati koviwaṋa. (Eps. 119:46; Mar. 8:38) Ouhumandu, ovandu tjiva ka ve munu ombangu pokati kaingwi ngu karera Ndjambi na ingwi ngu he Mu karere nu va uta okuhorera “ombepo youye.” (1 Kor. 2:12) Ombepo ndji ungura ‘mozonḓuma zonyama.’ (Ef. 2:3) Otjotjihorera, nandarire kutja oviṋa mbi vya hungirirwa ovikando novikando, nu momiano pekepeke, ovandu tjiva ngunda ve zara ozombanda nḓe ha yozike Jehova. Owo ve zara ozombanda nḓe pama korutu tjinene nu nḓe ve munikisa, nandarire tji ve ri pomeero wa pamwe wOvakriste. Poo ve ri hora ozondjise momuano mbu he ri omuwa. (1 Tim. 2:9, 10) Mena roviṋa mbi, ovandu mba tji ve ri mokati kovakwao, omundu otji u ha tjiwa kutja nambano ngu uri o wa Jehova ouṋe nu ingwi “epanga rouye” ee uṋe.”—Jak. 4:4. w18.07 24-25 ¶11-12

Otjiperi kutja oweṱe “ovangu nomarumbi” orondu atuhe twa za mu Adam. (Oviung. 17:26) Posi yokutja pe notjiṋa tjarwe. Jesus wa tja ovahongewa ve ovangu novaṱena orondu owo ve vara Jehova otja Ihe wawo womeyuru. (Mat. 12:50) Kombanda yanao, owo ouṋepo weṱunḓu enene ra Jehova, nda wanekwa norusuvero nongamburiro. Mena ra nao, motutuu twawo, Ovahongewa va Jesus va tjanga kutja owo “ovangu nomarumbi.”(Rom. 1:13; 1 Petr. 2:17; 1 Joh. 3:13) Kombunda yokukahurura nawa kutja eṱe tu sokuvarasana otjovangu nomarumbi, eye wa yandja ombango tjinene kounanḓengu wo kukara omurususuparise. (Mat. 23:11, 12) Omeritongamisiro ya eta ozondjakaha pokati kovaapostele va Jesus. Okuritongamisira omuhoko mu vaza wina otjiṋa tji va ri na tjo. Hapo Ovajuda aave ritongamisire mena rokutja va ri ozondekurona za Abraham po? Ovajuda ovengi va ri nongamburiro ndjo nomasa aehe. Posi yokutja Johanes Omupapitise we ve raera kutja: “Ndjambi u nomasa okutjitira Abraham ovanatje pomawe nga!”—Luk. 3:8. w18.06 9-10 ¶8-9

Indu tji twa pindikisiwa i ovikaro vya varwe mbi ve tjita aruhe, hapo tu ritjaera komazenge wetu? (Omiano 10:19; Mat. 5:22) Indu tji twa tjitwa i varwe navi, matu hepa okuyandja “oruveze komazenge.” Omazenge wa uṋe? O wa Jehova. (Rom. 12:17-21) Tji twa tara ku Jehova, matu mu raisire ondengero mokuyandja oruveze komazenge we, a matu undju nomuretima ku ye okutoora omikambo tje ri ohepero. Okuyarura ongore mena rouvi mbwa tjitwa kweṱe maku raisa kutja katu nondengero ku Jehova. Hapo tu kongorera omirari omipe okuza ku Jehova? Tji pe ri nao, okutja ka maa tu ungura oviṋa omuano mbwaa tu vi ungura rukuru. Moruveze rwa nao, matu sokukara kamwaha okukongorera omirari omipe okuza kotjira tja Jehova. (Hebr. 13:17) Nu wina ngunda a matu tjiti nao, matu sokuṱakamisa kutja atu ha “katuka ko omaraerero Ndjambi nga zikamisa” poo okuuta okuweza oviṋa vyetu oveni ku imbi mbya tjangwa. (1 Kor. 4:6) Mokutjita nao, tu zika eho retu mu Jehova. w18.07 15-16 ¶17-18

Otja tji mo ryama komurungu, moutu okumuna kutja omirari vyOmbeibela ominahepero tjinene kove. Nu omena rokutja omatwako mape ya aye ungurisiwa potuveze tjiva uriri, posi yokutja omirari tu hepa okuviungurisa apehe pu tu ri. Otjotjihorera, omuatje omuṱiṱi mape ya a ha tjiwa oumba wokukara nomapanga omavi, okutja omunene wozondunge ma twapo ozoveta nḓu ma ze mu tjevere. (1 Kor. 15:33) Posi yokutja omuatje ngwa kaha, u kara nozondunge nḓa yenene okuripurira komirari vyOmbeibela. Kunao, aruhe ma yenene okutoorora omapanga omawa. (1 Kor. 13:11; 14:20) Tji matu ripurire komirari vya Mukuru, tu yenene okuṱaṱera komeritjiviro wetu womomutima nge hitasana nomeripura wa Mukuru. Nu hapo tu noviṋa avihe mbi heperwa po okutoora ozondando nḓu ma ze tjata ku Mukuru? Ii. Mokuungurisa omatwako nomirari mbi ri mEmbo ra Mukuru nounongo, Ombeibela mai tja omundu ngu ri nao ma rire “omupyuke tjinene nu e rirongerere okuungura otjiungura ngamwa atjihe otjiwa.”—2 Tim. 3:16, 17. w18.06 19 ¶14; 20 ¶16-17

Ehungi ra Jesus ra raisa kutja Omusamaria ngo otjihorera otjiwa kOvajuda okuraisa orusuvero rwa tjiri kovakwao. (Luk. 10:25-37) Kokutja ve yenenise otjiungura tja wo, ovahongewa va Jesus aa ve sokunakaura ongaro yomeritongamisiro nombangu ndji va ri na yo. Ngunda ee hi ya ronda keyuru, eye we ve pa otjiungura tjokuzuvarisa “mehi arihe raJudea noraSamaria nga komaandero wehi.” (Oviung. 1:8) Komurungu wa nao, Jesus wa rongerisa ovahongewa ve mba kotjiungura otjinene hi, mokuveraera okuyandja ombango kovikaṋena oviwa movandu. Eye wa tanga omuhongore wovita mena rongamburiro ye yomasa. (Mat. 8:5-10) Nu wina moNasaret, Jesus wa raisa kutja Jehova wa suvera ovandu vozonganda, tjimuna omukazendu omuhepundu ngwa turire moSarepta na Naaman, Omusirie ngwa ri nomutjise wongana. (Luk. 4:25-27) Nu wina Jesus ka zuvarisire komukazendu Omusamaria uriri, nungwari wa kara omayuva yevari motjihuro tjOvasamaria orondu owo va ri nonḓero mombuze ye ombwa.—Joh. 4:21-24, 40. w18.06 10 ¶10-11

Omuapostele Paulus wa sasaneka ehupo rOmukriste ku nomurwe wovita ngu ri motjirwa. Otjiperi kutja eṱe tu rwa otjirwa tjopopambepo, nungwari ka tjirwa tjokukamburasana momake ku novandu. Posi yokutja tu nomunavita wa ka tjiri. Satan nozondemone ovarwe mbe nondjiviro nu va rwa rukuru. Pomautiro otjirwa hi tji munika aayo katu nokutuurunga mu tjo. Ovakriste omitanda popengi ombe munika aayo ka maa ve ri vatere. Hapo nu mave kara vi nongamburiro yokutja mave taara otjiutwa tjombepo ho, nozombepo za tjo ozohakohoke? Ouatjiri owo mbwi wokutja, owo mave taara, nu ve taara tjiri! Omena ra ye? Mena rokutja owo ve ‘zeupara moruwano na Muhona.’ Nu wina ve tjita ovingi pendje nokutumbuka mondjeverero ya Mukuru. Ve ri hwikikira otjirwa. Tjimuna omusorondate ngwa rongerisiwa nawa owo ve ‘ripangaṋa novirwise Ndjambi mbye ve pa.’ (Ef. 6:10-12) Paulus mape ya ee ripura notjimbumba tjovasorondate wOvaroma, indu tja ungurisa otjisasanekero tje tjo.—Oviung 28:16. w18.05 27 ¶1-2

Epu enenenene ndi tu zuvarisira oro ku yandja ondjozikiro ku Jehova nokutjiukisa ena re kovandu. (Joh. 15:1, 8) Posi yokutja eṱe ka maa tu yenene okutjita kutja ena ra Mukuru ri rire ko eyapuke. Oro ekohoke poo eyapuke rukuru pondondo yokombanda. Tara ku imbi omuprofete Jesaja mbya hungira: “Muhona Omunamasaaehe owAmi omuyapuke.” (Jes. 8:13) Tu yapura ena ra Mukuru, mokuritjinda momuano wa peke pomana warwe aehe, nu tu vatera varwe ve ri vare otjena eyapuke. Otjotjihorera, mokuzuvarisa ouatjiri ohunga na Jehova novikaṋena vye oviwa, nondando ye ndji ha runduruka kovandu, tu rwira ena ra Mukuru kovizeze vya Satan nondjambu ndja eta ku ro. (Gen. 3:1-5) Wina, indu tji tu noupyuke wokuzuvarisira ovandu kutja Jehova “wa pwa ondjozikiro nondengero nomasa,” tu yapura ene ra Mukuru.—Omavan. 4:11. w18.05 18 ¶3-4

Epu etenga rokukara nozondando motjira tja Jehova, orokuraisira Jehova kutja tu nondangi korusuvero rwe, na koviṋa mbye tu tjitira. Otjomutanda, ripura noviṋa mbi mo sokutjera okuhepa ku Jehova. Oviṋa tjimuna, omuinyo woye, okutjiwa Jehova nouatjiri ohunga na ye, Ombeibela, ombongo, nomaundjiro omawa woruyaveze. Okutwapo oviṋa Jehova mbye undjira ko ku eṱe ovitenga mehupo retu, omuano umwe mbu tu raisa ondangi yetu ku ye kozondaya nḓa. Nu okutjita nai ku tu yeta popezu na ye. Tji twa utu okuungurira kozondando zetu motjira tja Jehova, tu uta okuhara ena ewa komurungu we. Nu ihi wina tji ku eta popezu na ye. Omuapostele Paulus wa kwizika kutja, “Ndjambi Eye omunausemba. Eye ke nokuzemba otjiungura tjeṋu, norusuvero ndu mwa raisa ku Ye.” (Hebr. 6:10) Omundu auhe ma yenene okukara nozondando, nandarire imba ovaṱiṱi. Ripura omuini kutja ozondando zeṋe nḓe ri ozonanḓengu kove, nu okuzambo u ute okuungurira ko?—Fil. 1:10, 11. w18.04 26 ¶5-6

Ovature va Roma, Ovakriste voruveze orukuru mu va turire, va ri nomutongatima kutja aave rwire ozoveta, nousemba nongutukiro. Posi yokutja, otjiṋa tji tja tjita kutja Ouhonapare wa Roma u rire ounamasa nounene tjinene, ya ri mena rokutja wa ri novakarere ovengi. Oruveze rumwe, ozoperesende ape 30 zovandu mouhonapare mbo, va ri ovakarere. Mape ya kutja oukarere nongutukiro, ooviṋa ovandu vakauriri nOvakriste, mbyaave hungirire ko tjinene.Otutuu twomuapostele Paulus tjinene aatu hungire ohunga nongutukiro. Posi yokutja, ondando yotjiungura tje tjokuzuvarisa, kaya ri oyokurundurura oviwaṋa poo ozohoromende zoruveze ndo. Nu ihi otjiṋa ovandu ovengi voruveze ndo tjaave zeri. Paulus novakambure ovakwao, kaave tara kovanane vovandu kutja arire mba eta onguturiro, nungwari va ungura oukukutu okuvatera varwe okuzuva ombuze ombwa yOuhona wa Mukuru, nonḓengu onene yotjisuta tjonguturiro Jesus Kristus tja suta. Paulus aa tunduuza ovakambure ovakwao okutara ku Ingwi ngu yandja onguturiro yatjiri. w18.04 8 ¶1-2

Mongurova komurungu onḓiro ye, Jesus wa raera omuapostle Paulus omambo nge ri kombanda. Ombongo yOvakriste yoruveze orukuru, aai vara Petrus otjongunḓe. (Gal. 2:9) Eye wa zeuparisa ovakambure ovakwao, mokuvepa otjihorera tjouvanḓe poPentekoste na wina kombunda yanao. Komaandero wotjiungura tje tjokuzuvarisa, eye wa tjangera ovakambure ovakwao orutuu. Neye wa kahurura, na tja: “Ami mba tjanga orutuu orusupi ndwi . . . Mba vanga okumuyanḓiparisa nokuhongonona kutja otji tji ri otjari tjatjiri tja Ndjambi. Zikameye mu tjo.” (1 Petr. 5:12) Otutuu twa Petrus, twa yanḓiparisa Ovakriste ozombura ozengi, nga ku ndino. Nu tjiri tu hepa omayanḓiparisiro otja ingo otja tji matu undju omayenenisiro womakwizikiro wa Jehova.—2 Petr. 3:13. w18.04 17 ¶12-13

Pe munika tjimuna ovandu koṋa akuhe ve vanga okuhupa nokutjita pu mave vanga. Nungwari, okuyenenisa ozonḓero nḓo, katjiṋa otjipupu. Ozonḓero nḓo, ze kaetisa kutja ovandu ovengi ve ute okuraisa onyengo, omapirukiro, nokuzikamisa ovimbumba ovipirure vyohoromende, nokurundurura ondyero yohoromende kotjomasa. Nu hapo ovitjitwa otja imbyo vi yenenisa ozonḓero zawo? Kako, potuingi ovyo vi eta oumba nu ovandu ovengi ve pandjara omiinyo vyawo. Avihe mbi vi ṋunisa ouatjiri womambo wOmbara Salomo nge tja: “Omundu umwe rumwe u honaparera omukwao nga tji ma humapara.” (Omuzuv. 8:9) Metjangwa reyuva, Jakobus wa raisa otjiṋa tji tji eta ouṋingandu nohange yatjiri. Jehova, ngwe tu pa etwako epwe ndi, u tjiwa nawa kutja ovandu ve hepa ovikeṋa kutja ve rire ovaṋingandu, nu ve kare nohange yatjiri momuinyo. Eye wa yandja oviṋa avihe Adam na Eva mbyaave hepa, kutja ve kare nouṋingandu mehupo rawo, nokurira ovakutuke tjiri. w18.04 3 ¶1-3